Anatomie van de bekkenbodem. Dr. Carine Petré, medische beeldvorming

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Anatomie van de bekkenbodem. Dr. Carine Petré, medische beeldvorming"

Transcriptie

1 Anatomie van de bekkenbodem Dr. Carine Petré, medische beeldvorming

2 BEKKENBODEM complexe multifunctionele eenheid : - actieve en passieve steun van viscerale organen - regelt continentie - coördineert relaxatie bij mictie en defecatie - geboortekanaal

3 Bekkenbodem bestaat uit 3 compartimenten: -anterior -midden -posterior

4 Onderlinge nauwe relatie tussen verschillende compartimenten veroorzaakt vaak ook pathologie tegelijkertijd in verschillende compartimenten

5 Dysfunctie manifesteert zich als: prolaps,incontinentie,pijn,constipatie 1/9 vrouwen last van prolaps-urinaire incontinentie (<beschadiging en dysfunctie van spieren, zenuwen,bindweefsel die te maken hebben met ondersteuning en controleren van bekken orgaanfunctie) vaginale geboorte: 4-11xrisico op prolaps

6 EKKENWAND:bot-bindweefsel-spier-viscera Bot: os pubis,spina ischiadica,sacrum,coccyx

7 Bindweefsel en spier vormen 3 lagen craniocaudaal: 1/ fascia endopelvica-peritoneum 2/ diafragma pelvica(levator ani) 3/ diafragma urogenitale

8 1/ Fascia endopelvica: =bindweefsellaag rond vagina en cervix die via fasciae en ligamenten viscera aan bekkenwand hecht

9 2/Diafragma pelvica>levator ani +fasciae -m.puborectalis=ventromediale deel van levator ani, sling van pubis rond urethra,vagina en anorectum en hecht aan vagina en anorectum: contractie sluit urogenitale en anorectale hiatus (steun bij staan en activiteit) -m.iliococcygeus: posterior deel van diafragma van spina ischiadica naar coccyx en sacrum samen met sacrospineuze ligament -urogenitale hiatus =opening in levator ani voor urethra en vagina.deze hiatus blijft gesloten bij normale tonus van de levator ani. puborectalis puborectalis iliococcygeus iliococcygeus

10 3/ Diafragma urogenitale of membrana perinea: =triangulaire fibromusculaire laag net caudaal tegen diafragma pelvica en anterieur van anorectum,wordt door urethra and vagina onderbroken -m.perinei transversi -hecht o.a. urethra-vagina-perineal body aan ischiopubische takken 4/ Oppervlakkige laag : -externe genitale spieren: oppervlakkige transversi perinei, bulbospongiosus en ischiocavernosus

11 BEKKENBODEM VOORACHTERWAARTS Voorste compartiment: blaas-urethra Middenste compartiment: uterus-vagina Posterieure compartiment: rectum-anus

12 BLAAS EN URETHRA

13 BLAASSUPPORT: anterior lig pubovesicalis, superior lig umbilicalis, posteroinferior laterale ligamenten R U B

14 URETHRASUPPORT: door anterior vagina, fascia endopelvica, arcus tendineus fasciae pelvis, levator ani

15 URETHRASFINCTER: -urethra gesloten in rusttoestand door gestreepte en gladde spier in urethra

16 Urinair sfincter mechanisme: wordt bepaald door detrusor, trigonum en urethra spieren Interne urethra sfincter:gladde spier in continuiteit met detrusor Externe urethra sfincter:gestreepte spier

17 UTERUS EN VAGINA

18 UTEROVAGINAAL SUPPORT: Support op 3 niveaus:uterus-cervix-vagina I.Uterus :-superior fascia endopelvica -lateraal parametrium -anterior ronde ligament (anteversie uterus) >schade level I: uterus prolaps

19 II. Cervix:-anterior lig.pubocervicale: steunt blaas -lateraal parametrium (cardinale ligamenten naar arcus tendineus fasciae pelvis) -posterior lig. sacrocervicale Parametrium en paracolpium ondersteunen vaginale apex na hysterectomie.

20 III. Vagina: -anterior vesicovaginale fascia -lateraal paracolpium -posterior rectovaginale fascia -distale vagina direct gehecht aan omliggende structuren zonder paracolpium (anterior fusie urethra,lateraal levator ani, posterior corpus perineale) ->schade level III: rectocoele en cystocoele ->schade lig pubocervicale+rectovaginale septum: enterocoele

21 RECTUM EN ANUS

22 Anale sfincter circulaire gladde spier van interne sfincter gestreepte spier van externe sfincter m. puborectalis

23 Thv diafragma pelvica ligt anorectale junctie>anorectale hoek wordt bepaald door m. puborectalis Faecale incontinentie eerder door denervatie van spieren van diafragma pelvica dan door pathologie van externe sfincter

24 Ischio-anale fossa: vethoudende ruimte onder levator ani tussen pelviswand en anus

25 Support: anterior transversale spieren en corpus perineale posterior lig. anococcygeale lateraal lig. rectale laterale

26 COLPOCYSTODEFECOGRAFIE (CCD) CCD (multi-orgaan onderzoek) vervangt defecografie Patienten informeren (info brochure) Patienten op gemak stellen bij begin van en gedurende ganse onderzoek(privacy in zaal!) >respect voor de patient in niet familiaire omgeving!

27 VOORBEREIDING: niet nuchter 1uur voor onderzoek: 2 bekers per os verdunde barium Net voor onderzoek start, evacuatie op toilet Op tafel: -blaassondage,retrograde vulling van blaas met Urografin(30%) -retrograde vulling van vagina met verdikte Barium (+/-40cc) -retrograde vulling van rectum (+/- 200cc) met verdikte barium.

28 Vulling voorste compartiment

29 Vulling middenste + posterieure compartiment

30 Uitvoering radiografie: RX profiel opnamen liggend en zittend -in rust, bij squeezing en bij straining -metingen van recto-anale hoek -bepaling plaats van bekkenbodem tov pubococcygeale lijn (tussen distale punt coccyx en onderrand symphysis pubis)

31 LIGGEND RUST SQUEEZE STRAIN

32 ZITTEND RUST SQUEEZE STRAIN

33 RX dynamisch onderzoek: zittend in profiel op toiletemmer (digitale tafel): permictioneel en tijdens defecatie.

34

35 Post toilet RX opname! indien blaas niet leeg kan enterocoele gemist worden

36 Naverzorging: Dag zelf veel vocht innemen per os (owv barium) Maandverband. Geen gynecologisch onderzoek plannen 1 ste week na onderzoek Resultaten worden besproken met verwijzende arts.

37

38

39

40

41 Doctrinaire spijziging James Ensor 1889

M.M.P. Willemsen 1. Embryologische fase. Toepassing van de bekkenanatomie. Mariska Willemsen MSPT De rol van de bekkenfysiotherapeut

M.M.P. Willemsen 1. Embryologische fase. Toepassing van de bekkenanatomie. Mariska Willemsen MSPT De rol van de bekkenfysiotherapeut De rol van de bekkenfysiotherapeut Toepassing van de bekkenanatomie MSPT 09-09 - 2016 Arts Patiënt met incontinentie/prolaps Aandoening/ziekte Medische diagnose Bekkenfysiotherapeut Patiënt met incontinentie/

Nadere informatie

Reparatie van de vaginale prolaps. Dr Jochen Darras Uroloog AZ Damiaan

Reparatie van de vaginale prolaps. Dr Jochen Darras Uroloog AZ Damiaan Reparatie van de vaginale prolaps Dr Jochen Darras Uroloog AZ Damiaan Anatomie van het vrouwelijk bekken Wat is vaginale prolaps? verzakking van de blaas, baarmoeder en/of darm Types prolaps Voorste vaginaal

Nadere informatie

Sacrale Neurostimulatie voor Fecale Incontinentie.. Dr. Henk Thieren Dr.Jean-Marc Gillardin Abdominale Heelkunde AZ Sint-Lucas Brugge Overzicht : Definities + Scores. Cijfers bekkenbodempathologie. Geschiedenis

Nadere informatie

Osteopathische geneeskunde. De blaas en de prostaat. Luc Peeters & Grégoire Lason

Osteopathische geneeskunde. De blaas en de prostaat. Luc Peeters & Grégoire Lason Osteopathische geneeskunde De blaas en de prostaat Luc Peeters & Grégoire Lason De blaas en de prostaat Luc Peeters & Grégoire Lason Copyright door Osteo 2000 bvba 2013. Niets uit deze opgave mag worden

Nadere informatie

LEVENSKWALITEIT BIJ VROUWEN MET OF ZONDER VERZAKKING IN DE POSTNATALE PERIODE GEBLINDEERD CROSS-SECTIONEEL ONDERZOEK

LEVENSKWALITEIT BIJ VROUWEN MET OF ZONDER VERZAKKING IN DE POSTNATALE PERIODE GEBLINDEERD CROSS-SECTIONEEL ONDERZOEK Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie Academiejaar 2012-2013 LEVENSKWALITEIT BIJ VROUWEN MET OF ZONDER VERZAKKING IN DE POSTNATALE PERIODE GEBLINDEERD CROSS-SECTIONEEL ONDERZOEK Masterproef voorgelegd

Nadere informatie

BEKKENBODEMPATHOLOGIE EEN OVERZICHT. Frank van Sprundel dienst algemene heelkunde ZNA Stuivenberg

BEKKENBODEMPATHOLOGIE EEN OVERZICHT. Frank van Sprundel dienst algemene heelkunde ZNA Stuivenberg BEKKENBODEMPATHOLOGIE EEN OVERZICHT Frank van Sprundel dienst algemene heelkunde ZNA Stuivenberg Bekkenbodempathologie (pelvic floor disorders) uitgebreide variabiliteit aan klachten presenteert zich

Nadere informatie

Statisch onderzoek naar de bekkenbodem in supine en staande positie Protocolontwikkeling laagveld MR

Statisch onderzoek naar de bekkenbodem in supine en staande positie Protocolontwikkeling laagveld MR Technische Geneeskunde, MDO Statisch onderzoek naar de bekkenbodem in supine en staande positie Protocolontwikkeling laagveld MR Maaike Dotinga (s1435388) Angelique van Vlaenderen (s1481843) Anouk ten

Nadere informatie

Anatomie van de heup. j 1.1

Anatomie van de heup. j 1.1 j1 Anatomie van de heup De Latijnse naam voor het heupgewricht is art. coxae, het is een kogelgewricht (art. spheroidea). In het gewricht kan om drie assen bewogen worden. As Vlak Beweging Transver- Sagittaal

Nadere informatie

frontaal vlak sagittale as transversale as sagittaal vlak mediosagittaal (mediaan) vlak

frontaal vlak sagittale as transversale as sagittaal vlak mediosagittaal (mediaan) vlak j1 Anatomie van de heup As Vlak Beweging De Latijnse naam voor het heupgewricht is art. coxae; en het is een kogelgewricht (art. spheroidea). In het gewricht kan om drie assen bewogen worden. transversaal

Nadere informatie

. J '. : c : : i i v'-'i M.'! > ' : ' ;! ', v : ' * ' ' ** ;>" '! ' " ( " ;. ' ' ' ;. ;, : T : i «- ;; '.' i -, /

. J '. : c : : i i v'-'i M.'! > ' : ' ;! ', v : ' * ' ' ** ;> '! '  (  ;. ' ' ' ;. ;, : T : i «- ;; '.' i -, / Samenvatting I 757 S a m e n v a t t i n g ^"-; ''"-"' '""' "' ""' '' - - *' ^ ' w ^'^?.-. J '. : c : : i i v'-'i M.'! > ' : ' ;! ', v : ' * ' ' ** ;>" '! ' " ( " ;. ' ' ' ;. ;, : T : i «- ;; '.' i -,

Nadere informatie

UROGYNAECOLOGIE. Speciaal nummer V V O G. Koninklijke Belgische Vereniging voor Gynaecologie en Verloskunde ISSN 1373-6647

UROGYNAECOLOGIE. Speciaal nummer V V O G. Koninklijke Belgische Vereniging voor Gynaecologie en Verloskunde ISSN 1373-6647 Januari 2006 - Afgiftekantoor - Doornik 1 - P301162 Officieel tijdschrift Vlaamse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie V V O G Speciaal nummer UROGYNAECOLOGIE GUN_10_10_F_2006 Verantwoordelijke uitgever:

Nadere informatie

RX defaecografie. Informatiebrochure

RX defaecografie. Informatiebrochure RX defaecografie Informatiebrochure 1 2 Geachte mevrouw, meneer Deze brochure is een uitgave van de dienst radiologie van het Sint- Andriesziekenhuis Tielt. Hiermee willen we u graag wat meer informatie

Nadere informatie

Laparoscopische ventrale rectopexie

Laparoscopische ventrale rectopexie Laparoscopische ventrale rectopexie 51.009N-140401 Diensthoofd Proctologie Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper T: 057 35 72 00 www.yperman.net/proctologiekliniek Wat is een laparoscopische

Nadere informatie

Bekkenfysiotherapie bij prostaatkanker. Vakgroep bekken, 4 juni 2019 Tinky de Veld, (bekken)fysiotherapeut

Bekkenfysiotherapie bij prostaatkanker. Vakgroep bekken, 4 juni 2019 Tinky de Veld, (bekken)fysiotherapeut Bekkenfysiotherapie bij prostaatkanker Vakgroep bekken, 4 juni 2019 Tinky de Veld, (bekken)fysiotherapeut bekkenfysiotherapie Specialisatie/ NVFB - Prolapsklachten - Incontinentieklachten - Pre- en postok

Nadere informatie

Laparoscopische ventrale rectopexie

Laparoscopische ventrale rectopexie Laparoscopische ventrale rectopexie T: 057 35 72 00 www.yperman.net/proctologiekliniek Jan Yperman Ziekenhuis Briekestraat 12 8900 Ieper 51.009N 140401 www.yperman.net 057 35 35 35 info@yperman.net Diensthoofd

Nadere informatie

Bekkenpijn Bekkenpijn door de ogen van de bekkenfysiotherapeut

Bekkenpijn Bekkenpijn door de ogen van de bekkenfysiotherapeut Bekkenpijn Bekkenpijn door de ogen van de bekkenfysiotherapeut Zwangerschapsgerelateerd KNGF richtlijn zwangerschapsgerelateerde bekkenpijn - Alleen vrouwen [Bastiaenen, 2009] Liesbeth Westerik-Verschuuren,

Nadere informatie

Protocol aanmeten en inbrengen pessarium bij prolaps

Protocol aanmeten en inbrengen pessarium bij prolaps Aanmeten en inbrengen pessarium bij prolaps Protocol aanmeten en inbrengen pessarium bij prolaps Naam van de praktijk Protocolnummer: Auteur: Beheerder (naam): Bestemd voor (functie(s)): Doel: Versie:

Nadere informatie

Pijn in borst, buik en geslachtsdelen

Pijn in borst, buik en geslachtsdelen pijngids Pijn in borst, buik en geslachtsdelen Vetgedrukte tekst geeft een primair pijnpatroon aan. Niet-vetgedrukte tekst verwijst naar een minder vaak voorkomend patroon of een satelliet-triggerpoint-patroon.

Nadere informatie

VOORSTE COMPARTIMENT: CYSTOCOELE EN URETHROCOELE

VOORSTE COMPARTIMENT: CYSTOCOELE EN URETHROCOELE VOORSTE COMPARTIMENT: CYSTOCOELE EN URETHROCOELE Dr. Philippe MAST - UROLOGIE Panel dr. Mast (urologie) dr. Schoofs (gynaeco) dr.quanten (alg.heelk.) dr. Theuniers (fys.rev.) dr. Van Dongen (gastro-entero)

Nadere informatie

2. Bevestiging spieren. 3. Stevigheid (samen met spieren) 4. Beweeglijkheid (samen met spieren) 5. Aanmaak rode bloedcellen in beenmerg

2. Bevestiging spieren. 3. Stevigheid (samen met spieren) 4. Beweeglijkheid (samen met spieren) 5. Aanmaak rode bloedcellen in beenmerg Anatomy is destiny Sigmund Freud Belangrijkste botten Nomenclatuur Reina Welling WM/SM-theorieles 1 Osteologie bekken en onderste extremiteit Myologie spieren bovenbeen Met dank aan Jolanda Zijlstra en

Nadere informatie

Oppervlakkig, diep & perianaal abces. Jan Bontinck

Oppervlakkig, diep & perianaal abces. Jan Bontinck Oppervlakkig, diep & perianaal abces Jan Bontinck Inhoud Oppervlakkigabces Diepabces Anaalabces anatomie kliniek behandeling 2 titel Oppervlakkig abces ubi pus, ibi evacua 3 titel Inhoud Oppervlakkigabces

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding 1. 4 Anatomie van de schouder 41 4.1 Anteflexie 42 4.2 Retroflexie 42 4.3 Abductie 44 4.4 Adductie 46

Inhoud. Inleiding 1. 4 Anatomie van de schouder 41 4.1 Anteflexie 42 4.2 Retroflexie 42 4.3 Abductie 44 4.4 Adductie 46 Inhoud Inleiding 1 1 Anatomie van de heup 3 1.1 Anteflexie 4 1.2 Retroflexie 6 1.3 Abductie 7 1.4 Adductie 8 1.5 Exorotatie 9 1.6 Endorotatie 12 1.7 Ligamenten van de heup 12 1.8 Schema 14 2 Anatomie van

Nadere informatie

Motorische controle van de bekkenbodem bij vrouwen met urine incontinentie in vergelijking met urinair continente vrouwen.

Motorische controle van de bekkenbodem bij vrouwen met urine incontinentie in vergelijking met urinair continente vrouwen. FACULTEIT VOOR LICHAMELIJKE OPVOEDING EN KINESITHERAPIE Richting: Revalidatiewetenschappen en Kinesitherapie Motorische controle van de bekkenbodem bij vrouwen met urine incontinentie in vergelijking met

Nadere informatie

Dr. Marijke C.Ph. Slieker-ten Hove. Bekkenfysiotherapeut

Dr. Marijke C.Ph. Slieker-ten Hove. Bekkenfysiotherapeut Naam Bekkenfysiotherapeut Titel proefschrift/thesis Samenvatting Dr. Marijke C.Ph. Slieker-ten Hove Ja Pelvic Floor Function and Disfunction in a general female population Algemeen Het hoofdonderwerp van

Nadere informatie

THEMA 1: EMBRYOLOGIE. Antwoordopties:

THEMA 1: EMBRYOLOGIE. Antwoordopties: l THEMA 1: EMBRYOLOGIE Gegeven is een tekening van transversale doorsneden van de bovenbuik die vier stadia in de ontwikkeling weergeeft. In de figuur zijn de structuren aangegeven met letters, en deze

Nadere informatie

TOTAALRUPTUUR. De rol van de bekkenfysiotherapeut

TOTAALRUPTUUR. De rol van de bekkenfysiotherapeut TOTAALRUPTUUR De rol van de bekkenfysiotherapeut Inhoud Achtergronden totaalruptuur Anatomie anale kanaal Mechanisme defecatie en continentie Definities en indelingen sfincterrupturen Risicofactoren, therapie.

Nadere informatie

Chirurgie bij fecale incontinentie Multidisciplinaire approach

Chirurgie bij fecale incontinentie Multidisciplinaire approach Chirurgie bij fecale incontinentie Multidisciplinaire approach Dr. S. Van den Broeck Abdominale, Kinder en Reconstructieve Heelkunde UZ Antwerpen Chirurgie bij fecale incontinentie Multidisciplinaire approach

Nadere informatie

voetverzorging uit Bakens & Zadkine Informatie mbtstof Anatomie Voetverzorging eindtermen

voetverzorging uit Bakens & Zadkine Informatie mbtstof Anatomie Voetverzorging eindtermen Voetverzorging Informatie mbtstof Anatomie voetverzorging uit Bakens & Zadkine eindtermen Beenderen onderste extremiteiten Focus bekken Oefening locatie beenderen in menselijk lichaam http://www.memorizer.net/nl/menselijk_lichaam/skelet/0

Nadere informatie

Downloaded from UvA-DARE, the institutional repository of the University of Amsterdam (UvA) http://hdl.handle.net/11245/2.60320

Downloaded from UvA-DARE, the institutional repository of the University of Amsterdam (UvA) http://hdl.handle.net/11245/2.60320 Downloaded from UvA-DARE, the institutional repository of the University of Amsterdam (UvA) http://hdl.handle.net/11245/2.60320 File ID Filename Version uvapub:60320 Nederlandse samenvatting final SOURCE

Nadere informatie

Sacrale neurostimulatie voor incontinentie. Week van de urologie Dr. M. Abasbassi

Sacrale neurostimulatie voor incontinentie. Week van de urologie Dr. M. Abasbassi Sacrale neurostimulatie voor incontinentie Week van de urologie Dr. M. Abasbassi 26-09-2018 SNS voor incontinentie Enkele feiten Diagnostiek Alternatieven Sacrale neurostimulatie Conclusie SNS voor incontinentie

Nadere informatie

De bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug

De bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug De bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug folder voor verwijzers Bekkenfysiotherapie Als huisarts of specialist ziet

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2

Hoofdstuk 1 Hoofdstuk 2 179 In dit proefschrift werden de resultaten beschreven van studies die zijn verricht bij volwassen vrouwen met symptomen van bekkenbodem dysfunctie. Deze symptomen komen frequent voor en kunnen de kwaliteit

Nadere informatie

CHAPTER 8. Samenvatting en conclusies (Summary and conclusions in Dutch)

CHAPTER 8. Samenvatting en conclusies (Summary and conclusions in Dutch) CHAPTER 8 Samenvatting en conclusies (Summary and conclusions in Dutch) 100 Samenvatting 8.1 SAMENVATTING EN CONCLUSIES 8.1.1 Inleiding 8.1.1.1 Incontinentie tijdens de zwangerschap en na de baring Bekkenbodem

Nadere informatie

Development of the pelvic floor : implications for clinical anatomy Wallner, C.

Development of the pelvic floor : implications for clinical anatomy Wallner, C. UvA-DARE (Digital Academic Repository) Development of the pelvic floor : implications for clinical anatomy Wallner, C. Link to publication Citation for published version (APA): Wallner, C. (2008). Development

Nadere informatie

Chapter 15. Samenvatting

Chapter 15. Samenvatting Chapter 15 Samenvatting Dit proefschrift handelt over de gevolgen van gynaecologische operaties voor de functie van de bekkenbodem. De gynaecologische operaties die worden bestudeerd zijn operaties vanwege

Nadere informatie

26 Fecale incontinentie

26 Fecale incontinentie 59-Chirurgie 26 01-06-2005 11:35 Pagina 473 473 26 Fecale incontinentie C.G.M.I. Baeten Een 40-jarige vrouw meldt zich op de polikliniek omdat ze veel problemen heeft met het ophouden van de ontlasting.

Nadere informatie

6/11/2018. Veerle Decalf / Urologie Tjalina Hamerlynck / Vrouwenkliniek. Workshop pessaria

6/11/2018. Veerle Decalf / Urologie Tjalina Hamerlynck / Vrouwenkliniek. Workshop pessaria Veerle Decalf / Urologie Tjalina Hamerlynck / Vrouwenkliniek Workshop pessaria 6 november 2018 1 Overzicht Genitale prolaps Vulvo-vaginaal onderzoek Pessaria 3 / Genitale prolaps Probleem Oorzaken Last

Nadere informatie

Testen funktionaliteit kleine bekken Anorectale functietesten. André Smout AMC Amsterdam

Testen funktionaliteit kleine bekken Anorectale functietesten. André Smout AMC Amsterdam Testen funktionaliteit kleine bekken Anorectale functietesten André Smout AMC Amsterdam Disclosures Sponsoring onderzoek Medical Measurement Systems Given Imaging Honorarium Reckitt Benckiser AstraZeneca

Nadere informatie

Bekkenbodem Revalidatie. Dr. Pieter Theuniers Fysische Geneeskunde & Revalidatie

Bekkenbodem Revalidatie. Dr. Pieter Theuniers Fysische Geneeskunde & Revalidatie Bekkenbodem Revalidatie Dr. Pieter Theuniers Fysische Geneeskunde & Revalidatie Bekkenbodem (BB) problematiek bekeken vanuit een andere invalshoek Revalidatie houdt behandeling in waarbij herstel van functie

Nadere informatie

! Definitie/indicaties! Anatomie! Procedure. ! Resultaten/complicaties! Casuistiek. ! Rectumcarcinoom. ! Cervix/uterus/vagina tumoren

! Definitie/indicaties! Anatomie! Procedure. ! Resultaten/complicaties! Casuistiek. ! Rectumcarcinoom. ! Cervix/uterus/vagina tumoren Bekken exenteratie Joost Rothbarth Oncologisch chirurg! Definitie/indicaties! Anatomie! Procedure! Resectie! (s)! Resultaten/complicaties! Casuistiek Definitie: resectie van meerdere organen compartimenten

Nadere informatie

De bijzondere kwalificatieregels en criteria die de vroedvrouw toelaten de kennis en beheersing van de bekkenbodem uit te voeren: de basisopleiding

De bijzondere kwalificatieregels en criteria die de vroedvrouw toelaten de kennis en beheersing van de bekkenbodem uit te voeren: de basisopleiding De bijzondere kwalificatieregels en criteria die de vroedvrouw toelaten de kennis en beheersing van de bekkenbodem uit te voeren: de basisopleiding I. Inhoud Op 25 mei 2010 heeft de Federale Raad voor

Nadere informatie

De antwoorden op de opdrachten E-Learning VAN WIT EN ZWART. Opdracht 1. A = M. tensor fasciae lata B = lig. capitis femoris

De antwoorden op de opdrachten E-Learning VAN WIT EN ZWART. Opdracht 1. A = M. tensor fasciae lata B = lig. capitis femoris De antwoorden op de opdrachten E-Learning VAN WIT EN ZWART Opdracht 1 A = M. tensor fasciae lata B = lig. capitis femoris C = caput femoris D = trochanter major E = collum femoris F = M. obturatorius internus

Nadere informatie

Theorie-examen Anatomie 13 januari 2006.

Theorie-examen Anatomie 13 januari 2006. Theorie-examen Anatomie 13 januari 2006. 1. Wat is de diafyse van een pijpbeen? A. Het uiteinde van een pijpbeen. B. Het middenstuk van een pijpbeen. C. De groeischijf. 2. Waar bevindt zich de pink, ten

Nadere informatie

De bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug

De bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug De bekkenfysiotherapeut helpt met diagnostiek en behandeling van klachten in het gebied van buik, bekken, bekkenbodem en lage rug folder voor verwijzers Bekkenfysiotherapie Als huisarts of specialist ziet

Nadere informatie

Samenvatting Lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek

Samenvatting Lichamelijk onderzoek Aanvullend onderzoek Anorectale klachten zijn buitengewoon hinderlijk en sociaal invaliderend. Vaak voorkomende anorectale klachten zijn fecale incontinentie, bekkenbodem hypertonie met obstipatie, hemorroïden, fissura ani,

Nadere informatie

Inspectie, anatomische structuren en palpatie liggend

Inspectie, anatomische structuren en palpatie liggend Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 1 2.3. ENKEL EN VOET 2.3.1. Inspectie in staande houding m. gastrocnemius Calcaneum Valgushoek achillespees met hiel Malleolus medialis en lateralis Lengtegewelf

Nadere informatie

Prolaps Rectum en anus. Chirurgie

Prolaps Rectum en anus. Chirurgie Prolaps Rectum en anus Chirurgie Inhoudsopgave Anale prolaps / Rectumprolaps 4 Onderzoek 6 Behandeling 7 Vragen 9 3 Anale prolaps / Rectumprolaps Er is sprake van een prolaps als weefsel, dat zich normaal

Nadere informatie

1. Welke structuur verbindt trochanter minor met de linea aspera? Linea pectinea

1. Welke structuur verbindt trochanter minor met de linea aspera? Linea pectinea Tussentijdse toets Anatomie maart 2005 Prof. M. Van Leemputte Rnr7 Vraag 1 tot 10: vul uw antwoord in op dit blad. 1. Welke structuur verbindt trochanter minor met de linea aspera? Linea pectinea 2. Welke

Nadere informatie

Obstipatie en faecale incontinentie bij ouderen

Obstipatie en faecale incontinentie bij ouderen Obstipatie en faecale incontinentie bij ouderen when the going gets tough Judith Jonker Geriater Inhoud Obstipatie Definitie Prevalentie Typen Secundaire factoren Rode vlaggen Kliniek Behandelopties Fecale

Nadere informatie

Bekkenfysiotherapie Diagnostiek en Therapie. Joke Groot, Bekkenfysiotherapeut

Bekkenfysiotherapie Diagnostiek en Therapie. Joke Groot, Bekkenfysiotherapeut Bekkenfysiotherapie Diagnostiek en Therapie Joke Groot, Bekkenfysiotherapeut Gezondheid Health as the ability to adapt and to self manage, in the face of social, physical and emotional challenges. Huber

Nadere informatie

Chronische constipatie

Chronische constipatie Definitie Verschil in perceptie van patiënt arts Persen Harde stoelgang Niet kunnen gaan wanneer gewenst Infrequente defecatie Zéér veel verschillende definities unsatisfactory defecation characterized

Nadere informatie

NVFB Standpunt Echografie binnen de Bekkenfysiotherapie

NVFB Standpunt Echografie binnen de Bekkenfysiotherapie 2017 NVFB Standpunt Echografie binnen de Bekkenfysiotherapie NVFB werkgroep: Nicole van Bergen (projectleider) Dorien Bennink Judith Jesterhoudt Petra van Nierop Suzanne Schelhaas Wilma Tempelaars Bas

Nadere informatie

Myofasciale triggerpoint behandeling van de buikspieren

Myofasciale triggerpoint behandeling van de buikspieren Myofasciale triggerpoint behandeling van de buikspieren Triggerpoint Vaststellen van MTrP s Een myofasciaal trigger point [MTrP] is een hyperirritabele plek in een strakke streng van een dwarsgestreepte

Nadere informatie

De Rol van Acupunctuur in de Behandeling van Personen met Bekkenbodemdisfunctie

De Rol van Acupunctuur in de Behandeling van Personen met Bekkenbodemdisfunctie De Rol van Acupunctuur in de Behandeling van Personen met Bekkenbodemdisfunctie Door: Marja Hamelijnck Afstudeerscriptie Acupunctuur Academie voor Chinese geneeswijzen Qing Bai November 2007 1 De Rol van

Nadere informatie

Behandelingen voor prolapse en stress urine incontinentie bij vrouwen

Behandelingen voor prolapse en stress urine incontinentie bij vrouwen Behandelingen voor prolapse en stress urine incontinentie bij vrouwen Bedside teaching 18 03 14 Viviane Dietz Gynaecoloog Aandachtsgebied urogynaecologie Inhoud Prolapse Algemene feiten/definities Conservatieve

Nadere informatie

Urineincontinentie bij vrouwen Dr. Peter De Wil, uroloog Kliniek Sint Jan. Ontmoetingsavond 4/4/2019 MCH Wezembeek

Urineincontinentie bij vrouwen Dr. Peter De Wil, uroloog Kliniek Sint Jan. Ontmoetingsavond 4/4/2019 MCH Wezembeek Urineincontinentie bij vrouwen Dr. Peter De Wil, uroloog Kliniek Sint Jan Ontmoetingsavond 4/4/2019 MCH Wezembeek Wanneer urine incontinentie? Als de druk in de blaas hoger is dan de druk in de urethra!

Nadere informatie

Functionele problematiek van de bekkenbodem:

Functionele problematiek van de bekkenbodem: Functionele problematiek van de bekkenbodem: wat de algemeen gynaecoloog moet weten van de urogynaecologie Karlijn Schweitzer UMC Utrecht / Bergman Clinics Vrouwenzorg Disclosure belangen spreker (Potentiële)

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/36406 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Kraima, Anne Charlotte Title: New insights in pelvic anatomy and implications

Nadere informatie

3 e Post EAUN Meeting. Britt van Etten Debruijn Gynaecoloog Martini ziekenhuis Groningen

3 e Post EAUN Meeting. Britt van Etten Debruijn Gynaecoloog Martini ziekenhuis Groningen 3 e Post EAUN Meeting Britt van Etten Debruijn Gynaecoloog Martini ziekenhuis Groningen Urogynaecologie - Inleiding - Anatomie - Prolaps - POPQ - Urineverlies - TOT / TVT - Conclusie Inleiding Veel vrouwen

Nadere informatie

Dokter, ik krijg mijn poep er niet uit! BekkenbodemDAG 24-1-2015. Charlotte Deen, chirurg

Dokter, ik krijg mijn poep er niet uit! BekkenbodemDAG 24-1-2015. Charlotte Deen, chirurg Dokter, ik krijg mijn poep er niet uit! Charlotte Deen, chirurg Overzicht 1. Achtergrond 2. De klacht 3. De oorzaak 4. Diagnostisch onderzoek 5. De behandeling 6. Take home message 7. Toekomst Achtergrond

Nadere informatie

Urodynamicadag Workshop tracés ontleden en beknopte verslaggeving. Dr Anne-Françoise Spinoit & Mevr Inge Ragolle

Urodynamicadag Workshop tracés ontleden en beknopte verslaggeving. Dr Anne-Françoise Spinoit & Mevr Inge Ragolle Urodynamicadag 2016 Workshop tracés ontleden en beknopte verslaggeving Dr Anne-Françoise Spinoit & Mevr Inge Ragolle st art stop First sensation Pves k urge Full bladder Pv es Normal filling Pabd = Pa

Nadere informatie

De gidsbijprostaatkanker -Uroloog Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht

De gidsbijprostaatkanker -Uroloog Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht De gidsbijprostaatkanker -Uroloog 4-6-2019 Roderick van den Bergh St Antonius Ziekenhuis, Utrecht Inhoud Wat zijn de stappen die de patiënt doorloopt als mogelijk sprake is van prostaatkanker. 1. Incidentie

Nadere informatie

23-Oct-14. 6) Waardoor wordt hyperextensie van het kniegewricht vooral beperkt? A) Banden B) Bot C) Menisci D) Spieren

23-Oct-14. 6) Waardoor wordt hyperextensie van het kniegewricht vooral beperkt? A) Banden B) Bot C) Menisci D) Spieren Vlak As Beweging Gym Frontaal Sagitale Ab-adductie Radslag Latero flexie Ulnair-radiaal deviatie Elevatie-depressie Sagitaal Frontale Flexie-extensie Salto Transversale Ante-retro flexie Dorsaal flexie

Nadere informatie

Prenatale diagnostiek van afwijkingen in het kleine bekken. Titia E. Cohen Overbeek Senior arts Prenatale Geneeskunde 21 maart 2018

Prenatale diagnostiek van afwijkingen in het kleine bekken. Titia E. Cohen Overbeek Senior arts Prenatale Geneeskunde 21 maart 2018 Prenatale diagnostiek van afwijkingen in het kleine bekken Titia E. Cohen Overbeek Senior arts Prenatale Geneeskunde 21 maart 2018 Embryologie van het maagdarm stelsel Rectum en anus 20 weken anus (target

Nadere informatie

PATIËNTENFOLDER Vaginale verzakking (prolaps) en behandeling

PATIËNTENFOLDER Vaginale verzakking (prolaps) en behandeling PATIËNTENFOLDER Vaginale verzakking (prolaps) en behandeling 1. Vaginale prolaps Patientinformatie 1. Wat is een vaginale prolaps? 2. Wat zijn de symptomen? 3. Wat veroorzaaakt een vaginale prolaps? 4.

Nadere informatie

Chirurgische technieken voor fecale incontinentie

Chirurgische technieken voor fecale incontinentie Chirurgische technieken voor fecale incontinentie Dr. S. Van den Broeck Dienst Abdominale-, Kinder- en Reconstructieve Heelkunde UZ Antwerpen Chirurgische technieken Anterieur Sfincterherstel Sacral Nerve

Nadere informatie

22-2-2011. Even voorstellen. Bekkenbodem functie in relatie met lage rug en bekkenklachten een case study. Vervolg. Algoritme Classificatie mogelijk?

22-2-2011. Even voorstellen. Bekkenbodem functie in relatie met lage rug en bekkenklachten een case study. Vervolg. Algoritme Classificatie mogelijk? Bekkenbodem functie in relatie met lage rug en bekkenklachten een case study Dr. Annelies Pool-Goudzwaard Diane Lee Dr. Britt Stuge Drs. Marijke Slieker Department of Neuroscience Erasmus MC Rotterdam

Nadere informatie

ANORECTUM: Hemorroïden en anale fissuren

ANORECTUM: Hemorroïden en anale fissuren Dr Van de putte D, ANORECTUM: Hemorroïden en anale fissuren Dienst gastro-intestinale heelkunde 16/01/2015 POSTGRADUAAT HEELKUNDE THERAPIE? 1. Gethromboseerde hemorroïden, insnijden 2. Condylomen, reseceren

Nadere informatie

Aanpak van acute knieletsels in de eerste lijn. Dr. Bex Steven Huisarts/sportarts KSTVV Lotto-Belisol

Aanpak van acute knieletsels in de eerste lijn. Dr. Bex Steven Huisarts/sportarts KSTVV Lotto-Belisol Aanpak van acute knieletsels in de eerste lijn Dr. Bex Steven Huisarts/sportarts KSTVV Lotto-Belisol Anatomie Anatomie Anatomie Anatomie Algemeen Goede anamnese! ontstaansmechanisme van het letsel begrijpen

Nadere informatie

Incontinentie bij kinderen

Incontinentie bij kinderen Incontinentie bij kinderen Deel 1 N.J. Langendoen, Kinderarts Sept 2016 urethra 1 2 2 3 3 4 4 5 5 6 6 1 Lower urinary tract function International children s continence society (ICCS) Dagfrequentie (betrouwbaar

Nadere informatie

Enquête onder gynaecologen en chirurgen over rectocele

Enquête onder gynaecologen en chirurgen over rectocele Enquête onder gynaecologen en chirurgen over rectocele Coen R.H. Huizinga, Charlotte B.H. Deen-Molenaar, Grietje J.H. vander Mijnsbrugge en C. Huub van der Vaart ONDERZOEK Doel opzet Methoden Resultaten

Nadere informatie

Spiergroep Spier (onderdeel) Origo Insertie Innervatie Functie Ventrale spieren van de bovenarm (flexoren onderarm)

Spiergroep Spier (onderdeel) Origo Insertie Innervatie Functie Ventrale spieren van de bovenarm (flexoren onderarm) Spiergroep Spier (onderdeel) Origo Insertie Innervatie Functie bovenarm ) m. biceps brachii - caput breve Supraglenoid deel scapula Top processus coracoideus lateralis tot m. coracobrachialis Radius en

Nadere informatie

Artikel 14g. Microscopische colposcopie : gaat het om een colposcopisch onderzoek met een colposcoop, met of zonder foto?

Artikel 14g. Microscopische colposcopie : gaat het om een colposcopisch onderzoek met een colposcoop, met of zonder foto? Artikel 14g Interpretatieregel 01 Microscopische colposcopie : gaat het om een colposcopisch onderzoek met een colposcoop, met of zonder foto? De onder nr. 431955-431966 ** K 10 van de nomenclatuur van

Nadere informatie

Het onderzoek van het bekken kan volgende modificaties aan het licht brengen : Ilium in opening. Ilium in sluiting. Bekken in sluiting

Het onderzoek van het bekken kan volgende modificaties aan het licht brengen : Ilium in opening. Ilium in sluiting. Bekken in sluiting Het onderzoek van het bekken kan volgende modificaties aan het licht brengen : Ilium in opening Tijdens de verlengings- en verkortingstests : Het OL verlengt doch verkort niet. Articulaire uitleg : het

Nadere informatie

Multiple sclerose en blaasklachten

Multiple sclerose en blaasklachten Multiple sclerose en blaasklachten Zaterdag 8 februari 2014 Dr. Evert Koldewijn uroloog Catharina Ziekenhuis Eindhoven Vanuit dit gebied wordt de blaas en de plasbuis bestuurd f-mri beelden 4 Urine opslag

Nadere informatie

Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen

Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen Urine incontinentie bij kwetsbare ouderen Anneke Nieuwint MSPT, Marjolein Zuijdweg MSPT, Christa Vorsterman van Oijen MSPT. Toolkit voor bekkenfysiotherapeuten werkzaam met kwetsbare ouderen 15 november

Nadere informatie

Procare : kwaliteitsbewaking van de behandeling van het rectumcarcinoom in België

Procare : kwaliteitsbewaking van de behandeling van het rectumcarcinoom in België Definitie rectumtumor Procare : kwaliteitsbewaking van de behandeling van het rectumcarcinoom in België Dr L. Deruyter Digestieve Oncologische Heelkunde AZ Sint-Jan Brugge-Oostende Campus Henri Serruys

Nadere informatie

NMR defecografie of. colpocystodefecografie Radiologie

NMR defecografie of. colpocystodefecografie Radiologie NMR defecografie of colpocystodefecografie Radiologie Inhoud Colpocystodefecografie via NMR 3 Het onderzoek 4 Verloop van het onderzoek 4 Resultaten 6 Tot slot 7 Nuttige coördinaten 7 Ter bevordering van

Nadere informatie

Urine incontinentie bij de hond. Urine incontinentie bij de hond

Urine incontinentie bij de hond. Urine incontinentie bij de hond Urine incontinentie bij de hond Marjanne D. Zaal Specialist Chirurgie VSC De Wagenrenk Urine incontinentie bij de hond Presentatie van patiënt Sfinctermechanisme incompetentie (SMI( SMI) Castratie gerelateerde

Nadere informatie

2 De romp. Zichtbare en palpabele oriëntatiepunten van de romp

2 De romp. Zichtbare en palpabele oriëntatiepunten van de romp 6 Merck Manual 2 De romp De romp is het centrale deel van het lichaam. In dit boek zullen we alleen ingaan op de romp als deel van het bewegingsapparaat en niet op de interne organen. De wervelkolom (columna

Nadere informatie

De bekkenbodem na een ruptuur of een episiotomie. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie

De bekkenbodem na een ruptuur of een episiotomie. Afdeling Verloskunde/Gynaecologie De bekkenbodem na een ruptuur of een episiotomie Afdeling Verloskunde/Gynaecologie Inleiding U bent bevallen in het ziekenhuis of thuis en u heeft hieraan een totaalruptuur, subtotaal ruptuur of een episiotomie

Nadere informatie

Dynamische ultrasonografie in de perinatale kinesitherapie een literatuurstudie

Dynamische ultrasonografie in de perinatale kinesitherapie een literatuurstudie Interuniversitaire cursus pelvische reëducatie en perinatale kinesitherapie 2016-2017 Dynamische ultrasonografie in de perinatale kinesitherapie een literatuurstudie Eindwerk voorgelegd tot het behalen

Nadere informatie

Functionele darmproblemen na opheffen tijdelijk ileostoma na LAR LOW ANTERIOR RESECTIE SYNDROOM

Functionele darmproblemen na opheffen tijdelijk ileostoma na LAR LOW ANTERIOR RESECTIE SYNDROOM Functionele darmproblemen na opheffen tijdelijk ileostoma na LAR LOW ANTERIOR RESECTIE SYNDROOM Wilma van der Meer Stoma en continentieverpleegkundige ZLM ( Refaja ziekenhuis Stadskanaal ) Disclosure belangen

Nadere informatie

Citation for published version (APA): Groenendijk, A. G. (2009). Selecting diagnostic strategies in primary pelvic organ prolapse

Citation for published version (APA): Groenendijk, A. G. (2009). Selecting diagnostic strategies in primary pelvic organ prolapse UvA-DARE (Digital Academic Repository) Selecting diagnostic strategies in primary pelvic organ prolapse Groenendijk, A.G. Link to publication Citation for published version (APA): Groenendijk, A. G. (2009).

Nadere informatie

Functiestoornissen van het. maag-darmkanaal. een geïllustreerde basisgids

Functiestoornissen van het. maag-darmkanaal. een geïllustreerde basisgids Functiestoornissen van het maag-darmkanaal een geïllustreerde basisgids deze uitgave wordt u aangeboden door janssen-cilag b.v. Arjan Bredenoord Jan Tack André Smout Functiestoornissen van het maag-darmkanaal

Nadere informatie

DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT (vervolg)

DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT (vervolg) Inleiding tot het orthopedisch onderzoek 1 DEEL II: HET ONDERSTE LIDMAAT (vervolg) 3. ENKEL EN VOET 3.1. Inspectie in staande houding m. gastrocnemius Calcaneum Valgushoek achillespees met hiel Malleolus

Nadere informatie

Blaasfunctieonderzoek Bij het Regionaal Bekkenbodem Centrum

Blaasfunctieonderzoek Bij het Regionaal Bekkenbodem Centrum Blaasfunctieonderzoek Bij het Regionaal Bekkenbodem Centrum Albert Schweitzer ziekenhuis juli 2014 pavo 1142 Inleiding U heeft een afspraak voor een blaasfunctieonderzoek op: dag om uur op het Regionaal

Nadere informatie

Plaats van bekkenfysiotherapie bij radicale prostatectomie. Jona Beckers Bekkenfysiotherapeut MUMC+ 2 november 2017

Plaats van bekkenfysiotherapie bij radicale prostatectomie. Jona Beckers Bekkenfysiotherapeut MUMC+ 2 november 2017 Plaats van bekkenfysiotherapie bij radicale prostatectomie Jona Beckers Bekkenfysiotherapeut MUMC+ 2 november 2017 Inhoud Inleiding Klachten Literatuur m.b.t. pre- en postoperatieve bekkenfysiotherapie

Nadere informatie

Luxaties van schouder elleboog en vingers. Compagnonscursus 2012

Luxaties van schouder elleboog en vingers. Compagnonscursus 2012 Luxaties van schouder elleboog en vingers Compagnonscursus 2012 De schouder - Epidemiologie Meest gedisloceerde gewricht: NL 2000/jaar op SEH 45% van alle luxaties betreffen schouder 44% in de leeftijdsgroep

Nadere informatie

Maaike Terra. Faecal incontinence: diagnosis and treatment

Maaike Terra. Faecal incontinence: diagnosis and treatment Maaike Terra Faecal incontinence: diagnosis and treatment Het voornaamste doel van het onderzoek gepresenteerd in dit proefschrift was het verzamelen van gegevens van wetenschappelijke kwaliteit om een

Nadere informatie

OPEN LESSEN HERFSTVAKANTIE FUNCTIONELE ANATOMIE Prof. dr. Ingrid Kerckaert 13u-14u15

OPEN LESSEN HERFSTVAKANTIE FUNCTIONELE ANATOMIE Prof. dr. Ingrid Kerckaert 13u-14u15 OPEN LESSEN HERFSTVAKANTIE 2016 FUNCTIONELE ANATOMIE Prof. dr. Ingrid Kerckaert 13u-14u15 WERKING KNIEGEWRICHT (beschouwingen uit de literatuur) PATELLA: - beschermt kniegewricht - is katrol voor pees

Nadere informatie

Een fotoatlas van de. anatomie in vivo 2. Onderste extremiteit. Serge Tixa. Bohn Stafleu Van Loghum

Een fotoatlas van de. anatomie in vivo 2. Onderste extremiteit. Serge Tixa. Bohn Stafleu Van Loghum Een fotoatlas van de anatomie in vivo 2 Onderste extremiteit Serge Tixa Bohn Stafleu Van Loghum Een fotoatlas van de anatomie in vivo 2 Onderste extremiteit EEN FOTOATLAS VAN DE ANATOMIE IN VIVO 2 ONDERSTE

Nadere informatie

HECHTEN VAN HET PERINEUM

HECHTEN VAN HET PERINEUM HECHTEN VAN HET PERINEUM Lien Smet 7 mei 2013 1 Procedure hechten 1.1 Materiaal 1.1.1 Instrumentarium: Naaldvoerder: minstens 22cm lang, schaar, anatomisch pincet: minstens 20cm lang, chirurgisch pincet:

Nadere informatie

Urine-incontinentie. Ph.E.V. Van Kerrebroeck en G. van Koeveringe. 5.2 Oorzaken en vormen van incontinentie 82

Urine-incontinentie. Ph.E.V. Van Kerrebroeck en G. van Koeveringe. 5.2 Oorzaken en vormen van incontinentie 82 81 Urine-incontinentie Ph.E.V. Van Kerrebroeck en G. van Koeveringe.1 Inleiding 82.2 Oorzaken en vormen van incontinentie 82.2.1 Stressincontinentie 83.2.2 Urgency-incontinentie 8.2.3 De neurogeen gestoorde

Nadere informatie

Auteur(s): B. Klink Titel: De menselijke staart Jaargang: 22 Jaartal: 2004 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 211-219

Auteur(s): B. Klink Titel: De menselijke staart Jaargang: 22 Jaartal: 2004 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 211-219 Auteur(s): B. Klink Titel: De menselijke staart Jaargang: 22 Jaartal: 2004 Nummer: 4 Oorspronkelijke paginanummers: 211-219 Deze online uitgave mag, onder duidelijke bronvermelding, vrij gebruikt worden

Nadere informatie

BEKKENBODEMFYSIOTHERAPIE: INDICATIES EN EFFECTEN. A.A.B. Lycklama à Nijeholt en P.J. Voorham-van der Zalm

BEKKENBODEMFYSIOTHERAPIE: INDICATIES EN EFFECTEN. A.A.B. Lycklama à Nijeholt en P.J. Voorham-van der Zalm BEKKENBODEMFYSIOTHERAPIE: INDICATIES EN EFFECTEN A.A.B. Lycklama à Nijeholt en P.J. Voorham-van der Zalm Inleiding De toenemende belangstelling voor Bekkenbodemfysiotherapie heeft veel te maken met het

Nadere informatie

Michel Wyndaele Uroloog UMC Utrecht. Bijscholingsdag Urotherapie 22 maart 2019

Michel Wyndaele Uroloog UMC Utrecht. Bijscholingsdag Urotherapie 22 maart 2019 Michel Wyndaele Uroloog UMC Utrecht Bijscholingsdag Urotherapie 22 maart 2019 OPSLAG EVACUATIE *Embryologie *Anatomie *Innervatie *Fysiologie Laterza R., et al. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol, 2011 MainLineHealth.org

Nadere informatie

Oefeningen bekkenbodemspieren bij faecale incontinentie

Oefeningen bekkenbodemspieren bij faecale incontinentie Oefeningen bekkenbodemspieren bij faecale incontinentie Fysiotherapie Beter voor elkaar 2 Oefeningen voor de bekkenbodemspieren bij faecale incontinentie Algemene opmerking De anus spant u aan, door te

Nadere informatie

Onderzoek naar het effect van de osteopatische reductietechniek volgens Trédaniel op een 1 e of 2 e graads uterusprolaps en lage rugklachten.

Onderzoek naar het effect van de osteopatische reductietechniek volgens Trédaniel op een 1 e of 2 e graads uterusprolaps en lage rugklachten. Onderzoek naar het effect van de osteopatische reductietechniek volgens Trédaniel op een 1 e of 2 e graads uterusprolaps en lage rugklachten. uteurs: Hans Jacobsz Rosier en Sylvia Waanders Correspondentie:

Nadere informatie