Osteopathische Geneeskunde. De heup. Luc Peeters & Grégoire Lason

Transcriptie

1 Osteopathische Geneeskunde De heup Luc Peeters & Grégoire Lason

2 De heup Luc Peeters & Grégoire Lason Copyright door Osteo 2000 bvba Niets uit deze opgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Contact: Osteo 2000, Kleindokkaai 3-5, B 9000 Gent, België Mail: info@osteopathie.eu Web: en Tel: Fax: ISBN: The International Academy of Osteopathy I.A.O. 2

3 Inhoud Inhoud Inleiding Biomechanica Algemeen Mobiliteit Bewegingsamplitudo (ROM) Bewegingsbeperkende ligamenten Spieren van de heup De heup in het gangpatroon Stabiliteit Lokale stabiliteit Bekken stabiliteit Stabiliteit van de wervelkolom Heup pijn Sensorische innervatie Heupkapsel Area nervina Inflammatie Bursitis Iliopsoas tendinitis Coxitis fugax Degeneratieve aandoeningen Artrose Labrum scheur Rheuma Rheumatoide artritis - RA Femoro-acetabulair impingement Infectieus Septische artritis Snapping Hip syndroom Misvormingen Heupdysplasie Slipped Capital Femoral Epiphysis syndroom (SCFE) Ziekte van Legg-Calvé-Perthes Avasculaire necrose - AVN Trauma Hip Pointer Avulsiefractuur

4 Stressfractuur Piriformis syndroom Letsels - disfuncties Anamnese Observatie Algemeen Observatie van de verkorte structuren Observatie van de verdeling van het lichaamsgewicht Observatie van het dominante vlak in de falende posturologie Observatie op antalgische houding Observatie op een kapsulair patroon Observatie van het gangpatroon Provocerende en onderzoekende palpatie Klinisch onderzoek van de pasgeborene en het kind Palpatie Provocatietesten Provocerende palpatie van het ventrale heupkapsel Provocerende compressie van het heupgewricht Provocerende compressie van het heupgewricht in zijlig Provocerende compressie van de heup in ruglig Tractietest Tractietest Provocatie test van het ventrale kapsel Kapsulaire provocatie Differentiatie test heup sacroiliacaal gewricht Differentiatie test heup sacroiliacaal gewricht (Fabere Test) Sign of the Buttock Mobiliteitstesten Flexietest Extensietest Abductietest Adductietest Endorotatietest Exorotatietest Elasticiteitstest van het mediale kapsel Technieken Mobilisaties Algemeen Mobilisatie van een adductieletsel Mobilisatie van een adductieletsel Mobilisatie van een abductieletsel Mobilisatie van een abductieletsel Mobilisatie van een letsel in endorotatie

5 Mobilisatie van een letsel in exorotatie Mobilisatie van een flexieletsel Algemene kapsulaire rek Algemene kapsulaire rek Muscle Energy Techniques - MET Algemeen Massage van de psoas MET van de psoas MET van de psoas Fasciale rek van de psoas Massage van de iliacus MET van de iliacus Fasciale rek van de iliacus MET van de rectus femoris MET van de hamstrings MET van de hamstrings MET van de gluteus maximus MET van de abductoren MET van de abductoren MET van de adductoren MET van de adductoren Massage van de piriformis MET van de exorotatoren MET van de exorotatoren MET van de endorotatoren MET van de endorotatoren Strain en Counterstrain Techniques SCT Algemeen Spasme van de piriformis Spasme van de Iliacus Letsel in extensie Letsel in abductie Letsel in flexie Letsel in flexie Spasme van de adductoren Ligamentum inguinale Bibliografie Over de auteurs Dankwoord Osteopathische terminologie De drie anatomische assen De drie anatomische vlakken

6 9.3. Spinale mechanica Afkortingen Specifieke terminologie Alle video s

7 1. Inleiding De heup is het gewricht tussen femur en ilium. De primaire functie van de heup is het lichaamsgewicht te dragen en dit zowel statisch (posturologie) als dynamisch (bij bijvoorbeeld stappen, lopen, ). De heup is een echt synoviaal kogelgewricht (articulatio sphaeroidea), multiaxiaal en omringd door sterke spieren die een grote beweeglijkheid toelaten in verschillende vlakken. Naast deze beweeglijkheid beschikt de heup ook over een grote mate van stabiliteit in stand, zowel articulair als kapsuloligamentair en musculair. De heupen zijn de structurele link tussen de onderste ledematen en het axiale skelet. Ze brengen niet alleen stijgende krachten over naar het bekken en de wervelkolom maar dragen eveneens het lichaamsgewicht. Als gevolg daarvan is de heup belangrijk bij bijvoorbeeld sport omdat bij deze activiteit vaak grotere dan normale axiale- en torsiekrachten optreden. Dit belangrijke gewricht heeft daarom enerzijds een grote stabiliteit nodig om te weerstaan aan de body load en anderzijds een grote beweeglijkheid om onze mobiliteit te garanderen en om eventuele disfuncties in de wervelkolom en bekken te compenseren. Voor diegenen die niet met de typische osteopathische terminologie vertrouwd zijn, verwijzen we naar hoofdstuk 9 op het einde van dit e-book. 7

8 2. Biomechanica (Bergman et al 2001, Byrne et al 2010, Denham 1959, Greenwald 1991, Johnston et al 1998, Moore 1992, Paul 1966) 2.1. Algemeen De heup heeft twee voorname functies: Mobiliteit: een goede ROM (Range of Motion) is noodzakelijk in de drie vlakken om normaal te kunnen gaan en lopen en om te kunnen compenseren op eventuele bewegingsverliezen in andere lichaamsdelen zoals bekken, wervelkolom, knieën en voeten. Stabiliteit: een goed evenwicht en krachtenspreiding zijn noodzakelijk om de zwaartekracht gelijkmatig te verdelen in stand en bij beweging. Indien dit niet het geval is, zullen bepaalde gewrichten meer lasten dragen dan andere en dit kan leiden tot schade van gewrichten, kapsels, ligamenten en spieren. Stabiliteitsverlies kan ook leiden tot recidiverende klachten van de lumbopelvische regio of onderste ledematen, zelfs na een goede lokale behandeling Mobiliteit Bewegingsamplitudo (ROM) Met het onderste lidmaat als hefboom De heup is een multiaxiaal gewricht. Er zijn zeven verschillende bewegingen mogelijk in de heup: Mobiliteit van de heup in het sagittale vlak: flexie en extensie Afbeelding 1 - Heupflexie Afbeelding 2 - Heupextensie 8

9 Mobiliteit van de heup in het frontale vlak: abductie en adductie Afbeelding 3 - Heupabductie Afbeelding 4 - Heupadductie Mobiliteit van de heup in het horizontale vlak: exo- en endorotatie Afbeelding 5 - Heup exorotatie Afbeelding 6 - Heup endorotatie Combinatie: circumductie. 9

10 Met het bekken en de wervelkolom als hefboom Deze heupbewegingen gebeuren met de patiënt in stand, voeten op de grond. Bekken Wervelkolom Heupen Sacrum anterior Extensie Lichte flexie Sacrum posterior Lichte flexie Sterke extensie Shift links Sidebending rechts Rechter heup: abductie Linker heup: adductie Shift rechts Sidebending links Rechter heup: adductie Linker heup: abductie Rotatie rechts Rotatie links Rechter heup: endorotatie Linker heup: exorotatie Rotatie links Rotatie rechts Rechter heup: exorotatie Linker heup: endorotatie Bewegingsbeperkende ligamenten Iliofemorale ligament (ook ligament van Bigelow genoemd): dit is het sterkste ligament in het menselijk lichaam. Het iliofemorale ligament ligt aan de ventrale zijde van de heup en verloopt in de vorm van een omgekeerde Y. Het ligament loopt spiraalvormig van de proximale oorsprong op het ilium naar de linea intertrochaterica. Het ligament is opgespannen bij heupextensie en verslapt bij heupflexie. Het weerhoudt het bekken (ilium) om posterior te roteren in stand. In stand weerstaat het ligament ook aan adductie van het gestrekte been. Het iliofemorale ligament is het sterkste ligament in het lichaam en weerstaat een kracht van 350N. Pubofemorale ligament: dit ligament ligt caudaal van de heup en ondersteunt het heupkapsel. Het pubofemorale ligament versterkt het anteroinferieure deel van het heupkapsel maar is op zichzelf eerder zwak. Ischiofemorale ligament: dit ligament ligt dorsaal van de heup. Het gaat om een sterke triangulaire band die het heupkapsel versterkt. Het ischiofemorale ligament loopt van het ilium naar lateraal om aan te hechten op het superolaterale aspect van de femurhals, mediaal van de basis van de trochanter maior. Zona orbicularis ligament (annulaire ligament): dit ligament ligt dorsaal en erg caudaal van het heupkapsel. Het vormt een circulaire kraag rond de hals van de femur. 10

11 Ligamentum transversum van het acetabulum: dit ligament kruist het acetabulum en vult het ontbrekende deel van de zona orbicularis in het onderste gedeelte van het acetabulum. Ligamenum capitis femoris: dit ligament loopt langs het transversale acetabulaire ligament en hecht aan in het centrum van de femurkop. Het komt op spanning bij flexie en bij exorotatie van de heup. Dit ligament wordt ook het ligamentum teres genoemd en draagt in beperkte mate bij tot de heupstabiliteit. Het kan scheuren bij traumatische ontwrichtingen van de heup. Dit ligament speelt ook een rol als drager van bloedvaten van en naar de heupkop. Ilium Lig. iliofemorale Femur Lig. pubofemorale Afbeelding 7 - Ligamenten van de heup anterior zicht 11

12 Ilium Lig. iliofemorale Zona orbicularis Trochanter minor Femur Trochanter maior Lig. ischiofemorale Crista intertrochanterica Afbeelding 8 - Ligamenten van de heup posterior zicht Lig. capitis femoris Lig. transversum Afbeelding 9 - Ligamentum capitis femoris en transversum Ondanks het feit dat het heupkapsel sterk is, worden er toch twee zwakke plekken gezien: Ventraal tussen de iliofemorale en pubofemorale ligamenten. Dorsaal tussen de iliofemorale en ischiofemorale ligamenten. 12

13 Ventraal Dorsaal Afbeelding 10 - Zwakke plekken van het heupkapsel Alhoewel luxatie van de heup niet vaak voorkomt, kan de heup bij een extreem extern trauma toch luxeren doorheen deze zwakke plekken. 13

14 3. Heuppijn (Bethesda 2008, Birnbaum et al 1997, Campbell et al 2001, Dee 1969, Cotran 1999, Dabou 2007, Dee et al 1997, Eberhardt et al 1995, Ferguson et al 2003, Hoppenfeld 1980, Kim 1987, Kennedy et al 2009, Kumar & Clark 2002, McCarthy et al 2001, Nasser & Ewan 2001, Philippon et al 2007, Robinson et al 2003, Rossi & Metelli 2006, Salvi & Metelli 2006) 3.1. Sensorische innervatie Heupkapsel Het voorste en achterste deel van het heupkapsel heeft een andere sensibele innervatie. Het anteromediale deel wordt geïnnerveerd door de articulaire takken van de n. obturatorius. De sensibele takken van de n. femoralis innerveren het voorste deel van het heupkapsel. Het posterieure kapsel wordt sensibel geïnnerveerd door de n. ischiadicus die samen met articulaire takken van de zenuwen naar de m. quadratus femoris ook het posteromediale deel van het kapsel innerveert. Er werden ook articulaire takken van de n. gluteus superior gevonden die het posterolaterale deel van het kapsel sensibel innerveren. 36

15 Area nervina Area nervina zijn delen van de huid die geïnnerveerd worden door de sensorische takken van de perifere zenuwen. N. iliohypogastricus (L 1 ) N. genitofemoralis (L 1-2 ) N. cut. fem. lat. (L 2-3 ) N. obturatorius (L ) N. cut. fem. med. (L 2-3 ) N. dors. penis (L 1 ) N. ilioinguinalis (L 1 ) N. sur. cut. lat. (L 5, S 1-2 ) N. saphenus (L 3-4 ) N. superficialis peronealis (L 4-5, S 1 ) N. peronealis prof. (L 4-5 ) N. suralis (S 1-2 ) N. plataris med. Afbeelding 44 - De area nervina - ventraal 37

16 T 1 L 1 N. iliohypogastricus (L 1 ) Nervi clunei S 1 N. cut. fem. post. (L 5 -S 1 ) N. cut. fem. lat. (L 2-3 ) N. obturatorius (L ) Posterior taken van lumbale, sacrale en coccygeale zenuwen N. sur. cut. lat. (L 5, S 1-2 ) N. cut. fem. med. (L 2-3 ) N. saphenus (L 3-4 ) N. peroneus superf. (L 4-5, S 1 ) N. suralis (S 1-2 ) N. tibialis (S 1-2 ) Afbeelding 45 - De area nervina - dorsaal 38

17 3.2. Inflammatie Bursitis Het heupgewricht heeft verschillende bursae. Het betreft kleine holtes of zakjes met fibreus weefsel en gevoerd met een synoviale membraan. Ze zijn gevuld met een soort smeervloeistof die wrijving opvangt. Bursa van de iliopsoas: ligt ventraal van het heupkapsel. Bursa trochanterica: ligt over de trochanter maior. o Intern: ligt onder de pees van de gluteus medius. o Extern: ligt over de trochanter maior. Bursa tuber ischiadicum: deze bursa scheidt de gluteus maximus van het tuber ischiadicus. Gluteofemorale bursa: bevat twee of drie kleine bursae tussen de pees van de m. gluteus maximus en de aanhechtingslijn op de femur. Bursa van de obturator externus: ligt tussen de pees van de m. obtorator externus en het heupkapsel. Iliopsoas Trochanterica Obt. ext. Trochanterica Tuber Gluteolfemoraal Afbeelding 46 - Bursae Bursitis is inflammatie van een bursa. Bursitis is gewoonlijk het gevolg van repetitieve bewegingen of van langdurige en sterke druk. Bursitis kan ook traumatisch veroorzaakt worden. Na een val of een auto-ongeval kan een bursitis ontstaan. Een contusio veroorzaakt zwelling in de bursa en dit veroorzaakt op zijn beurt bursitis. Eens een bursitis zich ontwikkelde zullen bewegingen pijnlijk worden. De symptomen van bursitis zijn direct gerelateerd aan de graad van ontsteking in de 39

18 bursa. Lokale pijn en gevoeligheid zijn aanwezig. Indien de bursitis ernstig is, zal ook zwelling aanwezig zijn, vaak met stijfheid, lokale roodheid en warmte. De ontsteking kan zo ernstig zijn dat het lichaamsgewicht niet verdragen wordt. Iliopsoas bursitis geeft pijn bij passieve heupextensie en bij weerstand aan heupflexie. De bursa zal ook pijnlijk zijn bij palpatie. Deze bursitis is ook vaak geassocieerd met een snapping hip. Dit kan opgewekt worden als de patiënt in ruglig de hiel van de tafel heft. Deze bursitis komt meestal voor bij patiënten jonger dan 30 jaar. Trochanterische bursitis geeft pijn aan de laterale zijde van de heup en dij alsook in de gluteale regio. Ze kan oorzaak zijn van een pseudoradiculopathie. De pijn wordt erger als de patiënt op de aangedane zijde ligt, tijdens het wandelen, tijden het langere tijd staan en bij het trappen stijgen. Afbeelding 47 - Pijnregio bij trochanterische bursitis Afbeelding 48 - Pijnregio bij iliopsoas bursitis 40

19 Afbeelding 49 - Pijnregio bij ischial bursitis Afbeelding 50 - Pijnregio bij obturator internus bursitis Afbeelding 51 - Pijnregio bij gluteofemorale bursitis Tuber ischiadicum bursitis wordt veroorzaak door lange tijd op een harde oppervlak te zitten of door het fietsen. Het palpabele pijnpunt ligt diep in de gluteale regio, op het tuber ischiadicum. 41

20 4. Letsels - disfuncties (Peeters & Lason 2005) Letsel betekent een functioneel verlies van mobiliteit. Disfuncties van de heupen kunnen klachten veroorzaken. Klachten kunnen te wijten zijn aan een hypermobiliteit of een hypomobiliteit 4.1. Anamnese Tijdens de anamnese tracht de osteopaat de structuur en de aard van de pijn te lokaliseren en te bepalen: Knagende pijn kan ligamentair zijn, vooral wanneer ze s morgens optreedt met ochtendstijfheid. Ze treedt ook op na een langere tijd immobilisatie (zit of stand) en dan terug in beweging komen. Ligamentaire pijn wordt ook geassocieerd met artrose. Voorbijgaande ochtendpijn die verdwijnt als de patiënt enkele stappen neemt maar die terug verschijnt bij langere afstanden wandelen of trappen lopen is typisch voor degeneratieve heupklachten. Scherpe pijn bij bepaalde bewegingen wijst meer op een musculaire oorzaak. De spier kan gespasmeerd, ontstoken of gekwetst (scheur) zijn. Het kan ook gaan om een tendinitis of bursitis. Vermoeidheid kan veroorzaakt zijn door een slechte houding en door een slechte musculaire balans. Vermoeidheid kan ook geassocieerd zijn met arteriosclerose, rheumatoide artritis of kanker. Uitstralende pijn geeft aan dat het om een neurologisch probleem gaat, radiculair of pseudoradiculair. Sensibiliteitsstoornissen of spierzwakte wijst op compressie of beschadiging van een zenuw. Vage, soms uitstralende pijn in de benen tijdens inspanning kan een teken zijn van ischemische neuralgie. In de differentiaal diagnose moet men dan denken aan claudicatio intermittans, neurogene claudicatio (bij een kanaalstenose) en vasculaire claudicatio (perifeer vasculair lijden). Bij neurogene claudicatio voelt de patiënt geen pijn bij het begin van de inspanning en naar voor buigen vanuit zit vermindert de klacht. Meestal zal deze pijn symmetrisch te voelen zijn aan de voor en achterzijde van de dij. Bij vasculaire claudicatio treedt de pijn sneller op en ze zal ook meer distaal te voelen zijn. Auscultatie van de arteriën zal een geruis opleveren. Bilaterale heuppijn kan geassocieerd worden met lumbale kanaalstenose of met een rheumatische aandoening. Onvast wandelen kan geassocieerd worden met artrose (Trendelenburg) maar ook met een centraal neurologisch probleem zoals een cervicale myelopathie. Zijn er viscerale klachten geassocieerd aan de heuppijn? Nachtelijke pijn indiceert vaak kanker, inflammatie, infectie of reuma. Het type patiënt (geslacht, leeftijd, zwangere, peri-menopauzaal) kan de osteopaat ook indicaties geven over de oorzaak van de klacht. 63

21 Het begin van de pijn is belangrijk. Was er een trauma? Was het opkomen van de klacht plots of progressief? Zijn er recent doorgemaakte infecties? Is er overdrijving van de klachten en zijn er psychologische factoren aanwezig? Oppervlakkige en moeilijk anatomisch te lokaliseren pijn zonder duidelijke sensibele of andere neurologische tekenen, inconsistente pijn of excessieve verbalisatie van de pijn wijst vaak op een psychische factor Observatie Algemeen De algemene observatie probeert volgende zaken te beoordelen: Musculaire contouren (asymmetrie). Musculaire atrofie. Zwelling of erytheem. Vervormingen. Bilaterale verschillen in vorm, contour of grootte.. Welke somatische disfuncties zijn er te vinden? (meer details in het e-book Integratie en toegepaste principes in de osteopathie van dezelfde auteurs). Ook andere gewrichten zoals de voeten en knieën worden geobserveerd op positie en eventuele vervormingen Observatie van de verkorte structuren De osteopaat observeert de positie van de heup in de ruimte bij een staande patiënt. Bij deze observatie is het belangrijk om de verkorte structuren te lokaliseren. Voorbeelden: Indien de osteopaat een heup in exorotatie ziet dan zijn de posterior gelegen structuren verkort. De overrekte structuren bevinden zich dan anterior. Indien de osteopaat een heup in endorotatie ziet dan zijn de anterior gelegen structuren verkort. De overrekte structuren bevinden zich dan posterior. Indien de osteopaat een heup observeert in abductie dan bevinden de verkorte structuren zich lateraal en de overrekte structuren mediaal. Indien de osteopaat een heup observeert in adductie dan bevinden de verkorte structuren zich mediaal en de overrekte structuren lateraal. Indien de osteopaat aan de ene zijde een heup observeert in abductie en aan de andere zijde in adductie dan ligt het probleem meestal in de lumbale wervelkolom (shift letsel). 64

22 Heup in adductie Heup in abductie Afbeelding 72 - Bekkenshift naar links Het doel van deze observatie (verkorte structuren) is te beoordelen op welke structuren men lokaal moet werken. Lokale behandeling kan enkel aan de verkorte zijde (mobilisatie of manipulatie). De klachten van de patiënt kunnen echter zowel aan de verkorte als aan de overrekte zijde zijn. Normale as Normale Biomechanica Normale mobiliteit Normaal verdeelde belasting van alle periarticulaire structuren Valse as, daar waar de peri-articulaire structuren verkort zijn Foute biomechanica Verkeerde mobiliteit Abnormaal verdeelde belasting van de periarticulaire structuren met chronische overrek aan de tegenovergestelde zijde van de valse as Slechte Verkorte periarticulaire structuren Afbeelding 73 - Verkorte structuren en valse as 65

23 Het is belangrijk om te begrijpen dat de osteopaat er niet op uit is om het bewegingsamplitudo in een gewricht te vergroten. Veel belangrijker is de normale biomechanica in een gewricht. In dit voorbeeld (afbeelding 73) blijft de rotatie tussen de twee gewrichtsdelen mogelijk. De beweging gebeurt echter niet meer rond de meest efficiënte as maar rond een as door de verkorte weke delen. Hierdoor zal de zijde van de verkorte structuren het minst bewegen en de doorbloeding zal er verminderen. Aan de tegenovergestelde zijde is er overbeweeglijkheid en overrek. De retractieve weefsels hebben een valse as geproduceerd. Dit concept is een belangrijk verschil met andere manuele therapieën waar amplitudovergroting een objectief blijft. 66

24 Observatie van de verdeling van het lichaamsgewicht Deze observatie gebeurt met de patiënt in stand en in het sagittale vlak. Normaal type De normale centrale zwaartelijn: van meatus acusticus externus naar het gewricht tussen talus en naviculare Posterior type De centrale zwaartelijn valt te ver naar achteren Anterior type De centrale zwaartelijn valt te ver naar voren Afbeelding 74 - Posturologie in het sagittale vlak Belangrijk in deze observatie is ook dat de osteopaat observeert of de centrale zwaartelijn zich tussen enerzijds een lijn tussen de SI gewrichten en anderzijds een lijn tussen de acetabula bevindt. Enkel dan kan men spreken van stabiliteit in het sagittale vlak. 67

25 Centrale zwaartelijn Posterior rotatie van de ilii rond de acetabula Anterior rotatie van het sacrum rond de OTA Afbeelding 75 - Centrale zwaartelijn Indien de centrale zwaartelijn voor de acetabulaire lijn valt zijn de ventrale structuren van de heup verkort. Indien de centrale zwaartelijn achter de acetabulaire lijn valt zijn de dorsale structuren van de heup verkort. De ventrale structuren zijn dan overrekt, vooral de iliofemorale ligamenten Observatie van het dominante vlak in de falende posturologie Het dominante vlak in de falende posturologie kan zijn: Het horizontale vlak: de patiënt staat in rotatie. Het frontale vlak: de patiënt staat in shift. Het sagittale vlak: de patiënt staat in een anterior of posterior typologie (Afbeelding 74). Indien de patiënt in rotatie staat zullen de horizontaal georiënteerde structuren (heuprotatoren) behandeld worden. Dit zal meestal gebeuren in relatie met lumbale letsels in rotatie en de asymmetrische tonus van de schuine buikspieren. 68

26 5. Technieken 5.1. Mobilisaties (Kutchera 1996, 2001, Maitland 2001, Peeters & Lason 2005) Algemeen Doelstelling van mobilisaties: Correctie van de valse as van beweging door verkorte kapsels en ligamenten te rekken. Dit wordt met voldoende specificiteit en focus gedaan zodat ook gewrichten die hypermobiel zijn in andere richtingen deze behandeling kunnen verdragen. Op die manier kan de biomechanische kwaliteit verzekerd worden en kunnen de structuren die op overrek staan rust krijgen en genezen. Door ritmische mobilisaties en het gebruik van lange hefbomen zal er drainage optreden van de weke delen rondom het gewricht. Rondom een valse as van beweging zal er anders congestie blijven optreden. De mobilisatie wordt pijnvrij en ritmisch uitgevoerd. Het doel hierbij is om de orthosympathische innervatie van de omliggende structuren te harmoniseren in geval van hyperactiviteit. Pijn zal de orthosympathische activiteit stimuleren. Aan de hand van zachte ritmische compressie/tractie bewegingen zal er synoviale vloeistof geproduceerd worden hetgeen voordelig is bij de behandeling van artrotische aandoeningen. Dit is ook de reden waarom mobilisaties vaak gecontra-indiceerd zijn in het geval van artritis bovenop de artrose. De bewegingsuitslag vergroten in een gewricht is niet de primaire doelstelling, deze kan soms zelfs een relatieve contra-indicatie zijn als deze instabiliteit veroorzaakt in een artrotisch gewricht. De mobilisatie moet pijnvrij gebeuren anders wordt de orthosympathische activiteit nog extra geprikkeld hetgeen niet de bedoeling is van de behandeling. De mobilisatie gebeurt best op de bewegingsgrens waarbij een zekere spanning (lichte rek) aangehouden wordt om zo de te behandelen structuren optimaal te mobiliseren. De mobilisatie is ritmisch met circumductie. Als het primaire doel het produceren is van extra synoviale vloeistof binnenin een gewricht, dan wordt de push/pull (compressie/tractie) techniek aangeraden. De mobilisatie wordt altijd uitgevoerd in de richting van de valse as van beweging en volgens de artrokinematica van het gewricht. Hypermobiele richtingen worden best vermeden. 84

27 Contra-indicaties Inflammatie of infectie. Intra-articulaire zwelling (mobilisatie zal de zwelling doen toenemen). Pijnlijk eindgevoel. In de richting van een structureel aangetast gewrichtskapsel (bv. scheur). Na recent opgelopen trauma Mobilisatie van een adductieletsel De patiënt is in zijlig. De osteopaat neemt het been van de patiënt op als hefboom voor de techniek en plaatst de hand op de superolaterale zijde van de trochanter maior. Hij houdt het been van de patiënt in het frontale vlak. Hij neemt wat voorspanning met de hefboom en mobiliseert met de externe hand in de richting van het geretraheerde mediale kapsel. Een ritmische circumductie wordt toegevoegd. De techniek moet pijnvrij blijven. Video 21 - Mobilisatie van een adductieletsel 85

28 Mobilisatie van een adductieletsel De patiënt is in ruglig. Met een hand fixeerde de osteopaat het heterolaterale ilium van de patiënt. Hij abduceert de heup van de patiënt tot hij de kapsulaire bewegingsgrens voelt. Hij mobiliseert met ritmische circumductie. Video 22 - Mobilisatie van een adductieletsel Mobilisatie van een abductieletsel Met een hand fixeert de osteopaat het ilium van de patiënt. Met de knie ondersteunt hij de heup van de patiënt terwijl hij het been in het frontale vlak houdt. Hij adduceert de heup van de patiënt tot hij de kapsulaire bewegingsgrens voelt. Hij mobiliseert met ritmische circumductie. De laterale zijde van het heupkapsel wordt gerekt. Video 23 - Mobilisatie van een abductieletsel 86

29 Mobilisatie van een abductieletsel De patiënt is in ruglig. Met een hand fixeert de osteopaat het ilium van de patiënt. Hij adduceert de heup tot hij de kapsulaire bewegingsgrens voelt. Hij mobiliseert met ritmische circumductie. Video 24 - Mobilisatie van een abductieletsel Mobilisatie van een letsel in endorotatie De patiënt is in zit met de heup in exorotatie. De osteopaat brengt de heup van de patiënt naar buiten en mobiliseert tegen het geretraheerde kapsel. Hij mobiliseert met ritmische circumductie. Video 25 - Mobilisatie van een letsel in endorotatie 87

30 Mobilisatie van een letsel in exorotatie De patiënt is in buiklig. De osteopaat brengt de heup van de patiënt in endorotatie met de hefboom en voert de trochanter maior naar anterior. Hij mobiliseert met ritmische circumductie. Het dorsale kapsel wordt gerekt. Video 26 - Mobilisatie van een letsel in exorotatie Mobilisatie van een flexieletsel De patiënt is in buiklig. De osteopaat brengt de heup van de patiënt in extensie. Met de elleboog drukt hij de trochanter maior naar ventraal. Met de hefboom neemt hij wat voorspanning en mobiliseert naar ventraal in de richting van het geretraheerde kapsel. Video 27 - Mobilisatie van een flexieletsel 88

31 7. Over de auteurs Grégoire Lason Luc Peeters Gent (B), Terhagen (B), Beide auteurs zijn houder van het universitair diploma Master of Science in Osteopathie University of Applied Sciences en zijn actief in de verspreiding en de academisering van de osteopathie in Europa. In 1987 richtten zij The International Academy of Osteopathy (IAO) op, waarvan zij de directeurs zijn. De IAO is al jaren het grootste opleidingsinstituut voor osteopathie in Europa. Beide osteopaten zijn lid van diverse organisaties die streven naar de verdere ontwikkeling van de osteopathie zoals the American Academy of Osteopathy (AAO), the International Osteopathic Alliance (IOA), the World Osteopathic Health Organisation (WOHO), etc. Met deze osteopathische encyclopedie willen zij onder meer aantonen dat het osteopathisch onderzoek en de osteopathische behandeling van iedere patiënt gebaseerd is op de integratie van drie grote systemen: het musculoskeletale, het viscerale en het craniosacrale systeem. 119

32 Dit e-book is een realisatie van Osteo 2000 bvba. Indien u interesse heeft in het publiceren van een e-book of indien u vragen of suggesties heeft, kan u ons steeds contacteren. Mail: ebooks@osteopathie.eu Fax: Tel: Web Osteopedia: Web The International Academy of Osteopathy IAO: 129