Werkstuk Geschiedenis De ondergang van de VOC
|
|
- Julia Hermans
- 4 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Werkstuk Geschiedenis De ondergang van de VOC Werkstuk door een scholier 3083 woorden 8 jaar geleden 7,4 81 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoudsopgave Blz. 3 Hoofdstuk 1: de situatie in de Republiek ten tijde van welvaren van de VOC Blz. 6 Hoofdstuk 2: de oorzaken van de ondergang van de VOC Blz. 9 Hoofdstuk 3: het verloop van de ondergang van den VOC Blz. 10 Conclusie Blz. 11 Bronnenlijst 1. Hoe was de situatie in de Republiek ten tijde van welvaren van de VOC? Inleiding De Verenigde Oost-Indische Compagnie werd opgericht op 20 maart De officiële naam voor Nederland was toen Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De Republiek was erg klein, ten tijde van de VOC telde het zo n 2,5 miljoen inwoners. Hoewel de Republiek klein was, was het ontzettend succesvol op economisch gebied. Dankzij de VOC hadden ze het monopolie op de handel tussen Europa en Azië. Die handel was uiterst winstgevend, omdat de specerijen die verhandeld werden zeer kostbaar waren. Hier komt ook de uitdrukking peperduur vandaan. Ook werden er inkomsten uit aandelen gehaald. De inwoners van de Republiek In de stedelijke gebieden woonden veel kooplieden, ambachtsmannen en handelaren. Vooral Amsterdam en Middelburg leefden van de handel. Deze steden hadden een hoge economische activiteit, en daardoor ook een relatief hoog welvaartsniveau. In het jaar 1585 viel Antwerpen en werd de Schelde afgesloten. Veel Antwerpse handelaren en ambachtsmannen kwamen naar Amsterdam, en brachten hierdoor een krachtige kapitaalinstroom op gang. Het welvaartsniveau van de Republiek steeg nog meer! De oprichting van de VOC De inwoners van de Republiek waren rijk en wilden hun handel graag uitbreiden. Maar het monopolie op de handel met Azië was in handen van Portugal. Kaarten en vaarroutes waren strikt geheim. Een handelsnetwerk in Azië was voor de Republiek ontoegankelijk door het kennisgebrek. Jan Huygen van Linschoten was een koopman en ontdekkingsreiziger uit Nederland, die in 1580 naar Portgal was verhuisd. Daar is hij mee geweest op handelsreizen. In 1592 kwam hij terug naar de Republiek en bracht hij een boel kennis mee. Mede dankzij hem kwam de Republiek een stap dichterbij de mogelijkheid om handel te drijven met Azië. Pagina 1 van 6
2 Maar kennis was niet het enige dat nodig was. Er was ook een boel geld nodig. De Antwerpse kooplui hadden veel kapitaal met zich meegebracht. Er werd een intelligente constructie bedacht om de plannen voor de VOC te kunnen financieren: het aandelensysteem. De VOC was het eerste bedrijf dat gebruik maakte van aandelen. Dat betekent dat de VOC het eerste naamloze vennootschap was. Iedereen kon een klein aandeel in het bedrijf kopen. Hoewel dit voor veel Nederlanders erg aantrekkelijk klonk, kwam de verkoop pas laat op gang. Men kon zich inschrijven tot 31 augustus 1602; de meeste aandelen zijn gekht in de laatste week van augustus. Er was geen minimum bedrag dat moest worden ingelegd, dit was een vrije keus. De aandeelhouders kregen geen bewijs van hun aandeel, het enige bewijs dat ze hadden was een aantekening in het participatieboek van de VOC. De aandelen moesten officieel betaald worden tussen 1602 en 1604, maar uit bronnen blijkt dat de VOC niet moeilijk deed over het betalen, de meeste aandelen werden pas in 1606 betaald. Uiteindelijk khten de inwoners van de Republiek voor bij 6.5 miljoen gulden aan aandelen. Het starterkapitaal van de VOC was dus erg hoog, vooral voor die tijd. De winst van de VOC De eerste jaren dat de VOC expedities uitvoerde, werd er weinig winst gemaakt. De kosten van die eerste vloten waren namelijk erg hoog. Er werd niet alleen geld uitgegeven aan materiaal om de expedities uit te voeren, maar ook om oorlog te kunnen voeren tegen Portugal. Het duurde een aardige tijd voordat de VOC een winstgevende organisatie werd. In 1610 werd er voor de eerste keer winst uitgekeerd. Dit werd echter niet gedaan in geld, maar in kruiden. Voor het grootste deel was dat foelie, maar de participanten ontvingen ook peper. Twee jaar laten, in 1612, werd er opnieuw winst uitgekeerd. Ditmaal werd er betaald met nootmuskaat. De aandeelhouders waren hier niet blij mee, en hadden het gevoel dat ze opgelicht werden. Er was namelijk afgesproken dat, zodra er 5% van het startkapitaal terug in kas zou zijn, er zou worden uitbetaald. Er was bepaald dat na 10 jaar alle inleg terug zou worden betaald en dat de eventuele winst dan verdeeld zou worden onder de aandeelhouders. Daarna zouden er opnieuw aandeelhouders geworven worden en zou er na 10 jaar weer worden terugbetaald. Uitwerking van de winst van de VOC in de Republiek Veel Nederlanders leefden in luxe. Ze hadden voldoende geld tot hun beschikking om een prettig leven te leiden. De VOC droeg daar zeker aan mee door middel van het verdelen van de winsten aan de aandeelhouders. Als gevolg van de rijkdom bloeide de cultuur sterk. Met name de schilderkunst was zeer populair. De 17e eeuw heeft hierdoor de bijnaam Gouden Eeuw gekregen. Ruim 5000 gegoede kunstenaars hebben waarschijnlijk zo n 3 miljoen schilderijen geproduceerd. Onder die kunstenaars waren ook Rembrandt, Vermeer, Frans Hals en Jan Steen. De architectuur was ook populair in die tijd. In de 1 7e eeuw zijn prachtige gebouwen gebouwd. Voorbeeld hiervan is het Paleis op de Dam. De literatuur maakte een minder grote bloei door dan de schilderkunst, maar ook hier zijn prachtige werken ontstaan in de 17e eeuw. Grote namen waren Brederode, Joost van den Vondel en P.C. Hooft. Hun succes bleef echter beperkt tot een populariteit binnen de Republiek. Hun werken zijn in die tijd nooit vertaald en hebben dus nooit aanschouw gehad tot het grote publiek. De macht van de VOC De VOC was een stuk machtiger dan andere Europese handelsmaatschappijen. Dat kwam omdat ze over veel meer geld beschikten. Hierdoor hadden ze een hoop meer mogelijkheden. Zo konden ze onder andere een leger onderhouden. Met dit leger beschermde de VOC zich tegen andere Europese landen. Pagina 2 van 6
3 Ze hadden ook een veel grotere vloot dan andere landen. De vloot bestond uit ongeveer 65 schepen. Dat was groter dan de vloten van Engeland en Frankrijk bij elkaar. Ze konden dus veel meer specerijen mee terug nemen waardoor de winst veel groter was dan in andere landen. Het handelsgebied werd in de loop van het bestaan van de VOC sterk uitgebreid. In het begin concentreerde de VOC zich vooral op de Molukken. Het hoofdkwartier was gevestigd op Ambon. De eerste vloot, in 1603, nam een Portugees fort op Ambon in, dat werd het eerste fort van de VOC op Ambon. In 1619 werd het bestuurscentrum door gouverneur-generaal Jan Pieterszoon Coen verplaats naar het Indonesische eiland Java. Aanvankelijk zou de VOC zich vestigen in Bantam op West-Java, maar dat werd lastig omdat de Engelsen daar ook aanwezig waren. Daarom werd gekozen voor Jacatra. De Engelsen en de regent van Jacatra maakt bezwaar tegen de komst van de VOC, maar Jan Pieterszoon Coen won deze strijd. Hij doopte Jacatra om tot Batavia. Na de overwinning op Batavia rook men de winst en werden er meer gebieden veroverd. Voorbeelden zijn de pepergebieden in Bantam en Atjeh en de katoenvelden in Bengalen (dat is nu Bangladesh). Er werden factorijen gesticht in Coromandel en Bengalen. Factorijen zijn administratiegebouwen met pakhuizen. Lange tijd bleef de VOC uitbreiden en groeien. De VOC was niet alleen de eerste multinational, maar ook meteen de grootste! Helaas kon na lange tijd de VOC niet blijven voortbestaan. De winsten liepen terug en uiteindelijk ging het bedrijf ten onder. Dit had verschillende oorzaken, die we willen bespreken in het volgende hoofdstuk. 2. Wat waren de oorzaken van de ondergang van de VOC? Inleiding De VOC was een zeer uitzonderlijke onderneming, vooral voor die tijd. Het leek alsof het allemaal niet op kon, alles leek ze voor de wind te gaan. Wanneer er af en toe een expeditie mislukte, was dat geen ramp, omdat ze grote winsten van andere expedities de verliezen compenseerden. Th bleek uiteindelijk dat het sprookje niet kon blijven voortduren. De winsten liepen terug en de VOC kreeg het alsmaar moeilijker. Het zou niet lang meer duren en de VOC zou kopje onder gaan. Hoe was dit mogelijk? Hoe kon zo n succesvol bedrijf, na zo n lange tijd de laatste adem uitblazen? Hier zijn natuurlijk verschillende oorzaken voor te vinden. De ondergang van de VOC werd veroorzaakt door meerdere verschillende situaties. Het was eigenlijk een samenloop van verkeerde omstandigheden. Die willen we u in dit hoofdstuk graag uit de doeken doen. Achteruitgang van de winst De expedities brachten steeds minder winst voort. Het rendement was in het begin van het bestaan van de VOC zeer hoog, maar naar verloop van tijd werd dit steeds minder. In ons bronnenboek van geschiedenis staat vermeld dat dat er in de periode ontzettend veel geld werd geïnvesteerd in de VOC, namelijk ruim 148 miljoen gulden. Het bracht echter maar 159 miljoen gulden op. De totale winst was dus maar 11 miljoen gulden, veel te weinig om aan iedereen uit te kunnen keren. Dit was het begin van het einde. In de periode begin de VOC zelfs verlies te leiden, ze verlopen ruim 66 miljoen gulden. Dat was bijna een derde deel van het hele kapitaal. Een gezond bedrijf begint niet zomaar verliezen te leiden; hier zijn rededen voor. Die zullen we u hieronder uitleggen. Gebrek aan kapitaal De VOC begon verliezen te leiden. Dit kwam onder andere omdat de kosten die het met zich meebracht om de VOC Pagina 3 van 6
4 draaiende te houden, alsmaar bleven stijgen. Vooral in Azië liepen de kosten hoog op. Corruptie De VOC was de grootste onderneming uit heel Europa, en had dus ontzettend veel werknemers in dienst. Er was een groot reglement opgesteld waaraan de werknemers zich dienden te houden. Een van de belangrijkste regels was dat werknemers in dienst van de VOC zich verdienstelijk dienden te maken voor de VOC en niet hun eigen handeltje mhten beginnen over de rug van de VOC heen. Dit gebeurde echter op grote schaal. Het reglement werd zeer vaak overtreden. De werknemers stelden hun eigen belangen voorop en gingen er op grote schaal met de winst van de VOC vandoor. Stijgende concurrentie Lange tijd had de VOC een monopoliepositie gehad op de handelsmarkten. Ze hoefden zich niet druk te maken om andere landen als Engeland en Portugal, die ook probeerden een graantje mee te pikken van de specerijenhandel. Nederland had Engeland overwonnen in Indië, dus die zouden wel uit de buurt blijven. Dit begon echter in de loop van de 18e eeuw te veranderen. Engeland verkreeg een steeds betere positie op de wereldmarkt. Het Engelse bedrijf East India Company was opgericht, en rukte op. Ze gingen zich vestigen op verschillende plekken, onder andere op India en de Bengalen. De Engelsen handelen voor een deel in dezelfde producten als de Nederlanders. Zo ook in katoen. De Engelsen probeerden met alle macht Nederland te beconcurreren en namen de Nederlanders uiteindelijk de handel in katoenen stoffen uit handen. De Engelsen pakten de handel slim aan. Een ander voorbeeld van slimme concurrentie is de handel in thee. Nederland bracht Chinese thee naar Europa. Die thee werd eerst door de Chinezen naar de Nederlandse posten in Batavia gebracht, en werd dan meegenomen naar Europa. De Engelsen stichtten echter zelf een factorij in China, zodat ze de thee veel sneller naar Europa konden vervoeren. Zo raakte Nederland ook de handel in thee kwijt. Het bestuur Het bestuur van de VOC kwam onder steeds grotere druk te staan. De tijd dat het hele Nederlandse volk achter de VOC stond en trots was op dit grote bedrijf was allang voorbij. Dit kwam vooral omdat het bestuur van Nederland zelf ook veranderde. Lange tijd had de Republiek een stadhouder gehad. Nu kwam er echter een nieuwe beweging op, de patriotten genaamd. Ze vertegenwoordigden een grote groep burgers die geen politieke macht in de Republiek bezat. De patriotten stonden pal tegenover de prinsgezinden, dat waren de (conservatieve) aanhangers van de stadhouder. Ze brachten hele nieuwe ideeën naar voren over bestuur en andere zaken. Ze waren aanhangers van de in die tijd populaire ideeën van de Verlichting. Die ideeën hielden onder andere in dat iedereen gelijk was. Dat stroomde niet met het slavenbeleid dat gevoerd werd in Indië. Zo waren er in die tijd meer dingen in de Republiek en op Nederlands-Indië waar de patriotten niet achter stonden. Zoals gezegd waren ze tegen de stadhouder. Ze vonden dat hij teveel macht had en een te grote invloed kon uitoefenen. Hetzelfde geldt voor de regenten. Dat waren rijke bestuursfamilies. De patriotten waren voor de afschaffing van het systeem van regenten. Ze vonden dat de adel een veel kleinere rol moest gaan spelen in het bestuur van de Republiek. Ze waren fel tegen feodalisme. Tot slot waren ze een groot voorstander van inspraak van het volk op de wijze van bestuur. Ze wilden Nederland Pagina 4 van 6
5 graag demratiseren. Al deze ideeën kon men natuurlijk niet alleen toepassen op de Republiek, maar ook op de kolonie! De aanhangers van de Verlichting dachten er veel over na. Ze discussieerden graag over de VOC. Ze vonden dat de VOC een toonbeeld was van een regentenbestuur, waar ze zo fel op tegen waren. De VOC werd inderdaad bestuurd door een groep van regentenfamilies. De patriotten stonden absoluut niet achter het bestuur van de VOC. Ze beschuldigden het bestuur van egoïsme, want ze vonden dat de VOC alleen uit was op winst en alleen oog had voor de eigen belangen. Ze vonden dat de VOC de bevolking van Nederlands-Indië tekort deed. Hoewel de patriotten tegen de manier waarop de VOC bestuurd werd waren, vonden ze de winst die het bedrijf opbracht wel prettig. Dat moest dus behouden worden. Maar het systeem moest volgens de patriotten helemaal op de schop. De VOC moest toegankelijk gemaakt worden voor de burgers van de Republiek. De handel moest doorgaan, maar er mht niet meer enkel gekeken worden naar de eigen belangen en de bevolking van de kolonie moest een betere behandeling krijgen. Deze houding van de patriotten had uiteindelijk een zeer slechte uitwerking op de VOC. Het was een van de oorzaken van de ondergang van de VOC, want de VOC kreeg een stuk minder steun. 3. Hoe verliep de ondergang van de VOC? Inleiding Aan het eind van de 18e eeuw ging de VOC ten onder. We hebben net besproken welke verschillende redenen er waren voor deze gebeurtenis. We willen nu graag bespreken hoe dit in zijn werk ging. Wat gebeurde er, wie waren er verantwoordelijk, wat vond er plaats? Hier hopen wij een duidelijk antwoord op te kunnen geven. De uitwerking van de verliezen In het laatste deel van de 18e eeuw begon de VOC verliezen te draaien. Dat was voor veel mensen een probleem. Vele burgers van de Republiek hadden geld geïnvesteerd in de VOC, dat bracht nu niets meer op. Dus niet alleen de VOC verloor geld, maar ook de burgers raakten geld kwijt. Ze werden armer. Daardoor daalde het welvaartsniveau. Uiteraard liep dat niet zo n sneltreinvaart, maar th was het merkbaar binnen de bevolking. Ook de staat kon goed voelen dat het niet goed ging met de VOC. Veel van de gemaakte winst kwam binnen in de schatkist van de staat, maar nu kwam er opeens een stuk minder geld binnen. Dat kwam de staat natuurlijk niet goed uit. De Bataafse Republiek was namelijk net gevormd. De staat had opeens minder geld te besteden. Dat betekende dat de staat moest overgaan tot het nemen van maatregelen. Nationalisering De VOC bleef maar verliezen draaien. Niets wees er nog op dat de VOC ooit weer een gezond, winstgevend bedrijf kon worden. In het laatste decennium van de 18e eeuw had de VOC een enorme schuld: bijna 220 miljoen gulden. Daardoor was de VOC eigenlijk failliet. Het kon geen expedities en rekeningen meer betalen. De Staat moest iets doen. Het nam de VOC in handen: het bedrijf werd genationaliseerd. Dat gebeurde in maart De staat heeft het bedrijf toen nog enkele jaren in handen gehad, maar het werd niet winstgevend. Opheffing Ook in handen van de staat bleef de VOC een verliesleidende organisatie. Hier kon de staat natuurlijk niet mee Pagina 5 van 6
6 blijven zitten, uiteindelijk zou de Republiek er zelf ook aan onderdoor gaan. Daarom restte de Republiek nog maar één mogelijkheid: de VOC opheffen. Dit was uiteraard treurig. Bijna twee volle eeuwen had Nederland een prachtig bedrijf gekend, dat bijzonder goede winsten maakte en zich had weten op te klimmen tot de absolute top. Nederland kende geen concurrentie. Helaas kon het niet meer voortduren. Na de uiteindelijke opheffing van de VOC kwamen alle bezittingen in handen van de Republiek. 4. Conclusie De VOC was een zeer bijzondere organisatie. Het was uitzonderlijke rechten die normaal alleen een staat had, zoals recht spreken en verdragen sluiten. De VOC kende een bijzondere start. Het was namelijk de eerste Naamloze Vennootschap; het was het eerste bedrijf waar iedereen in kon investeren. De VOC was erg populair onder de hele bevolking van de republiek. Er werd veel in geïnvesteerd waardoor de VOC een groot starterkapitaal had. Dat, in combinatie met goede schepen, goede kennis en een uitgebreid handelsnetwerk, zorgde voor een zeer succesvolle onderneming die uiteindelijk een monopoliepositie verwierf. De VOC bestond bijna twee volle eeuwen. Het kon echter niet altijd goed blijven gaan. Door verschillende oorzaken trad er verval in binnen de VOC. Die oorzaken waren onder andere corrupte medewerkers, toenemende concurrentie, winstverlies en afnemende steun van de bevolking door de opkomst van de patriotten in de Republiek. De winsten van de VOC liepen al een tijdje terug, tot de VOC echt verlies begon te lijden. De organisatie kwam op een punt dat de verliezen zo opliepen, dat er geen mogelijkheid meer leek om de VOC nog weer gezond te maken. De VOC werd daarom genationaliseerd: de organisatie kwam in handen van de staat. De staat heeft de VOC nog bijna 4 jaar in handen gehad, en toen het bedrijf helemaal opgeheven. Het bleef namelijk verliezen lijden. Door de opheffing kwam alle bezittingen van de VOC in handen van de Republiek. Internetbronnen Boeken De koloniale relatie tussen Nederland en Nederlands-Indië, examenkatern Geschiedenis voor het VWO Pagina 6 van 6
Werkstuk Geschiedenis De betekenis van de VOC voor de Nederlandse economie en de wereldeconomie
Werkstuk Geschiedenis De betekenis van de VOC voor de Nederlandse economie en de wereldeconomie Werkstuk door een scholier 2448 woorden 4 juni 2009 6,7 74 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoudsopgave
Nadere informatiePraktische opdracht Geschiedenis VOC
Praktische opdracht Geschiedenis VOC Praktische-opdracht door een scholier 2110 woorden 11 augustus 2009 5,4 21 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inhoudsopgave Onderdeel Blz. Inhoudsopgave 2 Inleiding 3
Nadere informatieOprichting voc vmbo-kgt34
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres VO-content 17 august 2018 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 4.0 Internationale licentie https://maken.wikiwijs.nl/89655 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis De oprichting, bloei en ondergang van de VOC
Werkstuk Geschiedenis De oprichting, bloei en ondergang van de VOC Werkstuk door een scholier 2703 woorden 24 februari 2005 6,1 337 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Voorwoord Ik heb gekozen voor dit onderwerp,
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 4 Samenvatting door een scholier 990 woorden 24 februari 2018 4,2 7 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Geschiedenis samenvatting hoofdstuk 3 + kenmerkende
Nadere informatieOntstaan van de Gouden Eeuw (1588-1648)
1 Ontstaan van de Gouden Eeuw (1588-1648) H!to"sche context Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden 1515-1648 meneervanempel.nl 2 Hoofdvraag Waardoor ontstond in de Republiek de Gouden Eeuw, 1588-1648?
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis VOC in de gouden eeuw
Werkstuk Geschiedenis VOC in de gouden eeuw Werkstuk door een scholier 1373 woorden 1 december 2004 5,2 619 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Deelvraag 1: Wat is de geschiedenis van de VOC? De VOC (Verenigd
Nadere informatieGeschiedenis groep 6 Junior Einstein
De oude Grieken en Romeinen hadden ze al en later ook de Vikingen. Koloniën. Koopmannen voeren met hun schepen over zee om met andere landen handel te drijven. Langs de route richtten ze handelsposten
Nadere informatieSamenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties
Samenvatting geschiedenistoets hoofdstuk 6: Een tijd van revoluties Dit hoofdstuk gaat over opstand in Amerika, Frankrijk en Nederland. Deze opstanden noemen we revoluties. Opstand in Amerika (1775). De
Nadere informatieOpkomst en ondergang van de VOC
Les 5 De eerste multinational ter wereld. gatentekst versie 1 Ontstaan In het voorjaar van 1594 staken Amsterdamse kooplieden de koppen bij elkaar. wilden proberen het Portugese monopolie op handel in
Nadere informatieVraag 1c. In welke plaatsen waren VOC- vestigingen in Nederland?...
Naam: DE VERENIGDE OOSTINDISCHE COMPAGNIE (VOC) In 2002 was het 400 jaar geleden dat de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) werd opgericht. Dit werd in binnen- en buitenland op diverse manieren herdacht.
Nadere informatieNaam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt
Naam: DE GOUDEN EEUW en Rembrandt De Gouden Eeuw duurde niet precies honderd jaar. Hij begon aan het eind van de 16de eeuw, beleefde zijn hoogtepunt rond 1675 en was in de 18de eeuw voorbij. De Gouden
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Samenvatting Hoofdstuk 2
Samenvatting Geschiedenis Samenvatting Hoofdstuk 2 Samenvatting door Y. 1162 woorden 6 september 2012 10 1 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo 2.1 In Frankrijk regeerde absolute vorsten. Rond
Nadere informatieIntra-Aziatische handel
Intra-Aziatische handel Discours J.P. Coen 1.04.02 inv. nr. 4788 Brief van Jan Pieterszoon Coen aan de Heren XVII uit 1614. In deze brief geeft Coen zijn visie op een VOC-imperium in Azië. Op het moment
Nadere informatieEindexamen geschiedenis havo 2009 - I
Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In de Coalitieoorlogen voerde de Franse regering de dienstplicht in. 2p 1 Leg uit dat zij hiermee de betrokkenheid van Franse
Nadere informatieCalvijn. Vrede van Augsburg. Margaretha van Parma. Hertog van Alva. De keurvorst van Saksen. Karel V. Buitenlandse zaken en oorlog
In welk jaar publiceerde Luther zijn 95 stellingen? Welke Frans-Zwitserse hervormer kreeg veel aanhang in de Nederlanden? Welke vrede bepaalde, dat de vorst de religie van zijn volk bepaalt? 1517 Calvijn
Nadere informatiegeschiedenis geschiedenis
Examen HAVO 2009 tijdvak 1 woensdag 20 mei 9.00-12.00 uur tevens oud programma geschiedenis geschiedenis Bij dit examen hoort een bijlage. Dit examen bestaat uit 30 vragen. Voor dit examen zijn maximaal
Nadere informatieGeschiedenis van Suriname : Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie
Geschiedenis van Suriname 1667-1683: Suriname van Engelse naar Nederlandse landbouwkolonie 581-1795: De Republiek In de 17e en 18e eeuw spraken we nog niet van één Nederland maar, van de Republiek der
Nadere informatieTijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.1 Rijk door handel overzee.
Onderzoeksvraag: Waardoor namen in de 17 e eeuw de wereldwijde contacten toe en waarom speelde de Republiek hierin een hoofdrol? Kenmerkende aspect: Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme en
Nadere informatieWerkstuk door een scholier 1892 woorden 4 april keer beoordeeld. Aardrijkskunde. De Verenigde Oost-Indische Compagnie
Werkstuk door een scholier 1892 woorden 4 april 2011 5 113 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde De Verenigde Oost-Indische Compagnie Inhoudsopgave Voorwoord 2 Hoofdstuk 1 - Oprichting VOC 3 Hoofdstuk 2 Vaarroutes
Nadere informatieJagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten
Jagers & boeren Waarvan leefden de jagers-verzamelaars? Jagers & boeren Waarvan leefden de boeren? Van de jacht en van vruchten en planten Van de oogst van hun land en van hun dieren Jagers & boeren Wat
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Regenten en Vorsten
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Regenten en Vorsten Samenvatting door een scholier 1536 woorden 15 februari 2011 6,4 80 keer beoordeeld Vak Geschiedenis GS H3, Regenten en Vorsten 3.1 Machthebbers
Nadere informatieGeschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor
Geschiedenis Amerika en Frankrijk in de tijd van pruiken en revoluties: een overzicht. Een les van: Bor Terugkijken: Bij de ene revolutie ontstaat een nieuw en onafhankelijk land. Vrijheid is voor de inwoners
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Romeinen
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 De Ro Samenvatting door S. 1180 woorden 29 maart 2016 6,4 11 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Sprekend verleden Hoofdstuk 5 De Ro Paragraaf 1 t/m 7 1 Van dorp
Nadere informatie2 De oprichting van de VOC en de WIC zorgde ervoor dat overal op de wereld Zeeuwse en Hollandse schepen voeren.
Tijdvak 6 Toetsvragen 1 In de Tijd van Vorsten en Regenten werden in ook in de Nederlanden de eerste handelstochten naar Azië georganiseerd. Hoe werden deze tochten gefinancierd? A De Nederlandse overheid
Nadere informatieHieronder volgt een chronologisch overzicht van de ontwikkelingen van de handelsstromen. Verder in dit werkstuk
Werkstuk door een scholier 1433 woorden 1 november 2017 7 6 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Inhoudsopgave 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. Inleiding; Wat zijn handelsstromen? Wat zijn kolonies? Chronologisch
Nadere informatieGESCHIEDENIS SO3 TV
GESCHIEDENIS SO3 TV 2 2014-2015 Dit schoolexamen bestaat uit 42 vragen. Bij meerkeuze vragen antwoorden met hoofdletter schrijven. Geef niet meer antwoorden dan er worden gevraagd. Als er bijvoorbeeld
Nadere informatieVOC. Jantje Postma. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie. http://maken.wikiwijs.nl/38582
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Jantje Postma 26 June 2012 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/38582 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatie1. Het begrip kan weg, omdat de overgebleven begrippen. Het begrip kan ook weg, omdat de overgebleven begrippen
Welk Woord Weg Dynamiek en Stagnatie Aanloop 1. commerciële landbouw moedernegotie malthusiaanse spanning - nijverheid 2. waterschappen feodaliteit gilden - Hanze 3. stapelmarkt nijverheid Nederlanden
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 3 Samenvatting door D. 1279 woorden 20 december 2017 6,8 7 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Werkplaats PWW 2 H3 Regenten en vorsten H3.1 Machthebbers in Europa
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme
Werkstuk Geschiedenis Frankrijk in de tijd van het absolutisme Werkstuk door een scholier 1970 woorden 12 oktober 2005 6,7 72 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdvraag: Hoe beschrijven en verklaren we
Nadere informatie3,6. Samenvatting door een scholier 1458 woorden 7 februari keer beoordeeld. Geschiedenis. Jaartallen
Samenvatting door een scholier 1458 woorden 7 februari 2011 3,6 18 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Centraal examen Jaartallen uitleg >1650< rond het jaartal 1650 >1650 voor het jaartal 1650 1650
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6: Imperialisme
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6: Imperialisme Samenvatting door J. 1043 woorden 22 april 2015 6,7 34 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo 1 Europa verovert de wereld 1815 : leiders van de
Nadere informatieEindexamen geschiedenis havo 2007-I
Van kind tot burger: Volksopvoeding in Nederland (1780-1901) De Calvinisten hechtten er veel belang aan dat de mensen zelf de Bijbel konden lezen. 1p 1 Welk gevolg had dit voor het onderwijs in de Republiek?
Nadere informatieTijd van regenten en vorsten Rijk door handel overzee. 5 verklaringen voor de economische groei van de Republiek
23 3 2015 Onderzoeksvraag: 17e Waardoor namen in de eeuw de wereldwijde contacten toe en waarom speelde de Republiek hierin een hoofdrol? Kenmerkende aspecten: Wereldwijde handelscontacten, handelskapitalisme
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Franse Revolutie
Werkstuk Geschiedenis Franse Revolutie Werkstuk door een scholier 2119 woorden 15 april 2004 4,1 38 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding In nu volgend werkstuk ga ik proberen de vraag: Ging het slecht
Nadere informatieExamenkatern :Sociale zekerheid en verzorgingsstaat in Nederland
Seizoen: 2016-2017 Vak: Geschiedenis Klas: 3 Afdeling: Mavo Herkansingen/inhalen: Tijdens de herkansingen kunnen de SE s van een trimester herkanst en/of ingehaald worden. Echter een ingehaald SE kan niet
Nadere informatieEureka 2M volledig herziene 5 e druk,
Eureka 2M volledig herziene 5 e druk, 2015-2016 Antwoordkernen zijn vrijwel nooit volledige zinnen. Antwoordkernen geven alleen aan, wat er beslist in het antwoord moet staan. De bedoeling is, dat je eerst
Nadere informatieDriehoekshandel hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. https://maken.wikiwijs.nl/61315
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 15 december 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/61315 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van
Nadere informatie1: De nederlanden komen in verzet tegen Filips II
1: De nederlanden komen in verzet tegen Filips II Wat wilden Karel V en Filips II bereiken? Op politiek gebied wilden ze dat de macht van de regering in Brussel vergroot werd Grote ontevredenheid onder
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Module 1
Samenvatting Geschiedenis Module 1 Samenvatting door Dion 1590 woorden 23 oktober 2016 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Samenvatting Geschiedenis Module 1 Par 1 De VOC in Indonesië Arabische kooplieden
Nadere informatieOp welke manier dreven de Nederlanders handel met Oost-Indië in de 17e en 18e eeuw en waarom was deze handel zo'n groot succes?
Werkstuk door een scholier 2563 woorden 3 mei 1999 5,7 63 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Hoofdstuk 1, Inleiding De opdracht is, een werkstuk te maken en een onderzoeksvraag te bedenken uit hoofdstuk
Nadere informatieTIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES
TIJD VAN PRUIKEN EN REVOLUTIES Hoofdstuk 4 PARAGRAAF 4.1 Pruikentijd Standenmaatschappij De verlichting VERVAL EN RIJKDOM In de 17 e eeuw was Nederland het rijkste land ter wereld Van stilstand komt achteruitgang
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5 Samenvatting door een scholier 1563 woorden 18 februari 2004 4,9 26 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Pharos Hoofdstuk 5 Primair: bron door iemand geschreven
Nadere informatie5,7. Werkstuk door een scholier 3729 woorden 8 juni keer beoordeeld. Geschiedenis. Wanneer en hoe is de VOC ontstaan?
Werkstuk door een scholier 3729 woorden 8 juni 2006 5,7 81 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Wanneer en hoe is de VOC ontstaan? Het officiële begin van de VOC was toen er op 20 maart 1602 het octrooi opgesteld
Nadere informatieVerslag van het nationaal archief Den Haag
Verslag van het nationaal archief Den Haag Verslaggevers: Nafthali en Rens Wij gaan maandag 12 juni naar het nationaal archief in Den Haag. we gaan op zoek naar het gezonken schip van de VOC. VOC betekent:
Nadere informatieDriehoekshandel hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 22 July 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/61315 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein.
Nadere informatieToelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7
Toelichting beelden tijdbalk Argus Clou Geschiedenis groep 7 Hierbij treft u een toelichting aan bij de beelden die in de tijdbalk van Argus Clou Geschiedenis groep 7 zijn opgenomen. Inhoud Thema 1 Boze
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 6 Samenvatting door Jel 1523 woorden 13 juni 2018 0 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo 6.1 Europa veroverd de wereld Portugezen,Spanjaarden reisden rond 1500
Nadere informatie5,1. Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart keer beoordeeld. Geschiedenis. Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders.
Samenvatting door Anoniem 686 woorden 2 maart 2013 5,1 27 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Hoofdstuk 3 De tijd van monniken en ridders. Paragraaf 1 De Romeinen trekken zich terug. 1. Welke
Nadere informatieResten van de VOC in Amsterdam
In onderstaand artikel een boeiende bijdrage over de sporen van de VOC in Amsterdam. Peter Schumacher, geboren in 1933 op Borneo, Nederlands-Indië, is journalist, schrijver, fotograaf en radiomaker. Hij
Nadere informatieDe koloniale relatie Indonesië Nederland kerndeel antwoorden
De koloniale relatie Indonesië Nederland kerndeel antwoorden 1 2 1. De VOC werd opgericht in 1602. 2. Dergelijke Nederlandse nederzettingen heetten factorijen/handelsposten. De Nederlanders stichtten deze
Nadere informatieTijd van regenten en vorsten: De gouden eeuw
Tijd van regenten en vorsten: De gouden eeuw Meester Rembrandt Zet een X, is het waar of niet waar? waar niet waar Rembrandt is een schilder van nu Op het plaatje staat het schilderij De nachtwacht Het
Nadere informatiePraktische opdracht Geschiedenis Afrika
Praktische opdracht Geschiedenis Afrika Praktische-opdracht door een scholier 2206 woorden 11 januari 2007 6,3 74 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo HOOFDVRAAG Wat is mythe en wat is werkelijkheid
Nadere informatieCanonvensters Michiel de Ruyter
ARGUS CLOU GESCHIEDENIS LESSUGGESTIE GROEP 8 Canonvensters Michiel de Ruyter Michiel Adriaanszoon de Ruyter werd op 23 maart 1607 geboren in Vlissingen. Zijn ouders waren niet rijk. Michiel was een stout
Nadere informatieWerkboek klas 2 Hoofdstuk 3
Werkboek klas 2 Hoofdstuk 3 Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Marco Harmsen 13 oktober 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/67292 Dit lesmateriaal is gemaakt
Nadere informatieGeschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika
Geschiedenisproefwerk groep 7 Hoofdstuk 5 Een nieuwe wereld: Amerika In het vroegere Amerika woonden Indianenstammen. Columbus ontdekte dit land van de Indianen in 1492. Het waren de Azteken, de Inca s
Nadere informatieDocentenhandleiding Trigamo
Docentenhandleiding Trigamo Wat is Trigamo? Trigamo betekent letterlijk het drie-spellen-spel. Het is een combinatie van TRIviant, GAnzenbord en MOnopoly. De leerling maakt in groepjes aan de hand van
Nadere informatieWelkom bij restaurant Heren 17
Welkom bij restaurant Heren 17 Wilt u op de hoogte blijven van onze menukaart en maandmenu, download dan nu de Bantam App. (voor Android, iphone & ipad) www.tinyorca.com/bantam Maandmenu januari Paddenstoelensoep
Nadere informatieWerkstuk Geschiedenis Gouden Eeuw
Werkstuk Geschiedenis Gouden Eeuw Werkstuk door een scholier 2360 woorden 30 juni 2004 4,7 138 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Mijn onderzoek gaat over regenten omdat ik na het lezen van het
Nadere informatieEindexamen geschiedenis vwo II
Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen Vanaf de zomer van 1789 trokken veel Franse vluchtelingen naar Oostenrijk. 1p 1 Waarom vormde dit voor het Franse revolutionaire
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Samenvatting door S. 1030 woorden 18 mei 2017 0 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Geschiedenis samenvatting H2 1: Wetenschappelijke Revolutie 17 e eeuw Kenmerken: Observeren
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Tijdvak 7, pruiken en revoluties
Samenvatting Geschiedenis Tijdvak 7, pruiken en revoluties Samenvatting door E. 675 woorden 3 jaar geleden 5,4 9 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak 7 : Pruiken en Revoluties Rationalisme
Nadere informatieVerslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen
Verslag Geschiedenis Tijdvakkendossier tijdvak 2: tijd van Grieken en Romeinen Verslag door Lotte 1570 woorden 19 juni 2017 3 4 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Tijdvak: Tijd van Grieken
Nadere informatieGeschiedenis kwartet Tijd van jagers en boeren
Geschiedenis kwartet jagers en boeren jagers en boeren jagers en boeren Reusachtige stenen die door mensen op elkaar gelegd zijn. Zo maakten ze een begraafplaats. * Hunebedden * Drenthe * Trechterbekers
Nadere informatieNEDERLAND IN VOLLE BLOEI
THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 2 - WERKBLAD 1 Naam: Groep: NEDERLAND IN VOLLE BLOEI (1600 TOT 1800) VAN BEDREIGEND NAAR VRUCHTBAAR LAND Bekijk de video Van bedreigend naar vruchtbaar land. 1 A. Je hebt
Nadere informatieLandenspel. Duur: 30 minuten. Wat doet u?
Landenspel Korte omschrijving werkvorm: In deze opdracht wordt de klas verdeeld in vijf groepen. Iedere groep krijgt een omschrijving van een land en een instructie van de opdracht. In het lokaal moeten
Nadere informatieOnderzoeksvraag: Welke motieven hadden de Europeanen om in Afrika en Zuidoost-Azië een groot koloniaal imperium op te bouwen?
Onderzoeksvraag: Welke motieven hadden de Europeanen om in Afrika en Zuidoost-Azië een groot koloniaal imperium op te bouwen? Kenmerkende aspect: De moderne vorm van imperialisme die verband hield met
Nadere informatieEindexamen geschiedenis havo 2009 - II
Ten oorlog! Europese oorlogen 1789-1919. Oorlog als maatschappelijk fenomeen In 1792 begon de eerste Coalitieoorlog. 1p 1 Welk politiek doel streefde Oostenrijk met de strijd tegen Frankrijk na? Gebruik
Nadere informatieSamenvatting Kunst Hoofdstuk 1: Burgerlijke cultuur in Nederland in de 17e eeuw
Samenvatting Kunst Hoofdstuk 1: Burgerlijke cultuur in Nederland in de 17e eeuw Samenvatting door D. 823 woorden 18 juni 2013 6,4 4 keer beoordeeld Vak Methode Kunst De bespiegeling DE BESPIEGELING Burgerlijke
Nadere informatieA) Handelsposten. Verovering Makassar door Cornelis Speelman. 4.VELH inv. nr
A) Handelsposten Verovering Makassar door Cornelis Speelman 4.VELH inv. nr. 619.68 Bron Admiraal Cornelis Speelman verslaat de koning van Makassar op Celebes in 1667. De kaart is gemaakt door cartograaf
Nadere informatieeen zee In de zeventiende eeuw worden de handelaren en kooplieden steeds belangrijker. De edelen en de geestelijken krijgen veel minder macht.
Werkblad 3 Ω De Republiek Ω Les : Regenten, burgers en gemeen In de zeventiende eeuw worden de handelaren en kooplieden steeds belangrijker. De edelen en de geestelijken krijgen veel minder macht. Rijk
Nadere informatieDe leerkracht zorgt ervoor dat alle leerlingen een gatentekst en een ontdekkaart hebben.
Thema/ onderwerp: Ontdekkaart 1.1 Slavenkralen Korte samenvatting van de leeractiviteit: De leerlingen vullen de woorden op de goede plek in in de gatentekst. De leerlingen bevragen de kralen en maken
Nadere informatieWerkblad 1 (Bij bladzijde 2 en 3 van het lesboek)
Naam: Werkboek Werkblad 1 (Bij bladzijde 2 en 3 van het lesboek) Op het plaatje hieronder zie je de beurs nog een keer. Dit keer zie je ook vier tekstballonnetjes. De mannen die een tekstballon boven hun
Nadere informatieEindexamen geschiedenis havo I
Dynamiek en stagnatie in de Republiek Tussen het ontstaan van de moedernegotie en de opkomst van de gecommercialiseerde landbouw in Holland bestond een verband. 3p 1 Licht dit verband toe door: een omschrijving
Nadere informatie5,6. Werkstuk door een scholier 4740 woorden 26 april keer beoordeeld. Geschiedenis
Werkstuk door een scholier 4740 woorden 26 april 2001 5,6 151 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding De VOC (Verenigde Oost- Indische compagnie) werd opgericht op 20 maart 1602. Tijdens haar 200-jarig
Nadere informatieBoekverslag door L woorden 8 december keer beoordeeld. Geschiedenis INHOUDSOPGAVE
Boekverslag door L. 2755 woorden 8 december 2004 6 1574 keer beoordeeld Vak Geschiedenis INHOUDSOPGAVE Inleiding Hoofdstuk 1, Wanneer speelde de Gouden eeuw zich af? Hoofdstuk 2, Wie speelde een belangrijke
Nadere informatieAntwoorden Geschiedenis Standensamenleving 1789 Frankrijk
Antwoorden Geschiedenis Standensamenleving 1789 Frankrijk Antwoorden door een scholier 927 woorden 22 april 2005 5,5 118 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Gechiedenis, par. 1 Vraag 1: Wat voor samenleving
Nadere informatie6,9. Samenvatting door een scholier 2373 woorden 17 februari keer beoordeeld. Geschiedenis
Samenvatting door een scholier 2373 woorden 17 februari 2011 6,9 61 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks DE REPUBLIEK IN EUROPA De tijd van Regenten en vorsten ( 1600-1700) vroegmoderne tijd
Nadere informatieLees het verhaal over Columbus de ontdekkingsreiziger (deel 1)
Lees het verhaal over Columbus de ontdekkingsreiziger (deel 1) Dit is Columbus. Columbus ontdekte in 1492 Amerika. Hij was een ontdekkingsreiziger. Columbus was heel gemeen. Daar lees je straks meer over.
Nadere informatieTijd van regenten en vorsten 1600 1700. 6.2 Wie heeft de macht? Deel 2. Wie hadden in de Republiek, in Frankrijk en in Engeland de politieke macht?
Onderzoeksvraag: Wie hadden in de Republiek, in Frankrijk en in Engeland de politieke macht? Kenmerkende aspect: Het streven van vorsten naar absolute macht. De bijzondere plaats in staatskundig opzicht
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5: Durf te denken! / de Verlichting
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 5: Durf te denken! / de Verlichting Samenvatting door F. 2067 woorden 9 mei 2012 7,2 332 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Feniks Intro-paragraaf 1700-1800 (de
Nadere informatieTijd van burgers en stoommachines 1800 1900. 8.2 Het moderne imperialisme
Onderzoeksvraag: Welke motieven hadden de Europeanen om in Afrika en Zuidoost Azië een groot koloniaal imperium op te bouwen? Kenmerkende aspect: De moderne vorm van imperialisme die verband hield met
Nadere informatieHistorische context: Nederlands-Indië in de 19e eeuw
Universität zu Köln Institut für Niederlandistik WS 2008/09 HS: Neuere Literatur: Max Havelaar Dozentin: Prof. Dr. M.-T. Leuker Referentin: A. Theissing Do., 06.11.2008 Opbouw: Het Indonesische archipel
Nadere informatieRembrandt van Rijn (1606 1669) Het beroemdste werk van Rembrandt
De Gouden Eeuw De zeventiende eeuw (1600-1700) werd ook wel de Gouden Eeuwgenoemd. De Gouden Eeuw was een periode waarin het erg goed ging met Nederland. Het ging goed met de schilderkunst b.v. Rembrandt
Nadere informatieDe Republiek in een tijd van vorsten, 1477-1702 Kennistoets bij hoofdstuk 3 Havo
Kennistoets bij hoofdstuk 3 Havo Opdracht 1 De sterke economische groei die de Gouden Eeuw kenmerkt, kwam hoofdzakelijk ten goede aan het gewest Holland. Welke militaire oorzaak kun je benoemen? Holland
Nadere informatieTIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën
TIJDVAK 7 Bepoederde pruiken, bruisende ideeën Bepoederde pruiken, bruisende ideeën Tijd van Pruiken en Revoluties 1700-1800 Vroegmoderne Tijd Kenmerkende aspecten Uitbouw van de Europese overheersing,
Nadere informatieSamenvatting Geschiedenis Kenmerkende Aspecten tijdvak 6
Samenvatting Geschiedenis Kenmerkende Aspecten tijdvak 6 Samenvatting door C. 1453 woorden 28 mei 2016 6,9 26 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Memo Tijdvak VI: tijd van regenten en vorsten (17
Nadere informatieeen zee van tijd een zee van tijd Werkblad 17 Ω Over Indië en Suriname Ω Les 1: Van Batavia tot Jakarta Naam:
Werkblad 7 Ω Over Indië en Suriname Ω Les : Van Batavia tot Jakarta VOC Schepen van de VOC varen naar Indië om specerijen te halen. Specerijen zijn bijvoorbeeld peper, kruidnagel en nootmuskaat. De reis
Nadere informatieTRIGAMO. Foto: Radboud Burgsma
TRIGAMO Wat is Trigamo? Trigamo betekent het drie-spellen-spel. Het is een combinatie van TRIviant, GAnzenbord en MOnopoly. We geven je alvast de spelregels. Door het maken van de vragen en opdrachten
Nadere informatieSamenvatting door Daan 2932 woorden 4 maart keer beoordeeld. Geschiedenis Tijd voor geschiedenis
Samenvatting door Daan 2932 woorden 4 maart 2019 0 keer beoordeeld Vak Methode Geschiedenis Tijd voor geschiedenis 5.2 De welvaart van Holland en Zeeland In Holland en Zeeland was eeuwenlang visserij het
Nadere informatieBronnenboekje examen VMBO-KB 2003
Bronnenboekje examen VMBO-KB 2003 tijdvak 1 GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING CSE KB GESCHIEDENIS EN STAATSINRICHTING VBO-MAVO-C 300005-633-527b DE KOLONIALE RELATIE INDONESIË - NEDERLAND bron 1 E A C F
Nadere informatieWerkstuk Economie Indonesie
Werkstuk Economie Indonesie Werkstuk door een scholier 2104 woorden 14 jaar geleden 5,2 107 keer beoordeeld Vak Economie 1. Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave 2. Voorwoord 3. Indonesië voor de komst van de
Nadere informatieOntdek de Wereld. Hoofdstuk 1C7
Ontdek de Wereld Hoofdstuk 1C7 Cursus 7.1 Wij en de wereld Wat leer je deze cursus? Wat internationale handel inhoudt Hoe de evenaar de aardbol verdeelt Wat en welke kaartprojecties er zijn Internationale-
Nadere informatieWebkwestie voc. Pieter pc Bonthuis. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur Laatst gewijzigd Licentie Webadres Pieter pc Bonthuis 17 october 2015 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie https://maken.wikiwijs.nl/67601 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijs van Kennisnet.
Nadere informatieOpdracht Geschiedenis De Franse Revolutie
Opdracht Geschiedenis De Franse Revolutie Opdracht door een scholier 3168 woorden 21 februari 2003 6 706 keer beoordeeld Vak Geschiedenis Inleiding Wij hebben voor het vak geschiedenis het hoofdstuk de
Nadere informatieDoor het beantwoorden van deze deelvragen, kom ik hopelijk meer te weten over de VOC, waardoor ik de hoofdvraag beter kan beantwoorden.
Boekverslag door L. 2939 woorden 14 februari 2008 5.5 87 keer beoordeeld Vak Geschiedenis INLEIDING: De Nederlanders van vandaag de dag staan bekend als een handelsvolk en een zeevaardersvolk. Nergens
Nadere informatieDe klassieke tijdlijn
De klassieke tijdlijn In de lessen geschiedenis heb je waarschijnlijk al gehoord over de tijdlijnen, of de historische periodes en waarschijnlijk ook over exacte datums zoals 476. In dit documentje kom
Nadere informatie