A) Handelsposten. Verovering Makassar door Cornelis Speelman. 4.VELH inv. nr

Transcriptie

1 A) Handelsposten Verovering Makassar door Cornelis Speelman 4.VELH inv. nr Bron Admiraal Cornelis Speelman verslaat de koning van Makassar op Celebes in De kaart is gemaakt door cartograaf Romeyn de Hooge rond Er zijn verschillende schermutselingen afgebeeld. Bij de verovering van het eiland laat Speelman meer dan dertig dorpen platbranden en worden vele duizenden mensen gevangen genomen, gedeporteerd of als slaaf verkocht. Onderzoek met deze bron De kaart geeft informatie over meerdere zaken. Er zijn bijvoorbeeld wapens afgebeeld. Zit er verschil tussen de wapens van de inlanders en de Hollanders? In het midden wordt de verstandhouding tussen de twee groepen duidelijk. Om te begrijpen waarom Makassar zo belangrijk was voor de VOC is het belangrijk om te weten dat een groot deel van de specerijen van de eilanden Ambon, Banda en de Molukken kwamen. Met behulp van de overzichtskaart van het octrooigebied is het belang van Makassar te achterhalen. Hulpmiddelen In de Atlas of Mutual Heritage zijn alle kaarten, afbeeldingen en prenten van forten en handelsposten van de VOC opgenomen. De site geeft veel informatie en beeldmateriaal.

2 Voor inzicht in het belang van Makassar voor de handelspositie van de VOC is hieronder de kaart van het octrooigebied toegevoegd. 4.VEL inv. nr. 312

3 Strafexpeditie J.P. Coen Banda-eilanden

4 inv. nr. 1073

5 Bron In 1609 bouwde de VOC een vesting op Banda om hun handel op het eiland te verstevigen. De Bandanezen waren echter niet van plan om zich aan de opgelegde wet te houden en enkele vermoorden admiraal Pieter Verhoeff. Dit was het begin van een periode vol oorlog die in 1621 eindigde met een totale ontvolking van de eilanden onder leiding van J.P. Coen. Deze bron bevat het verslag dat J.P. Coen in 1621 aan de Heren XVII schreef over zijn strafexpeditie naar de Banda-eilanden. Onderzoek met deze bron Allereerst zijn in deze brief allerlei feiten te vinden. Welk schip aangemeerd lag bij de Bandaeilanden, hoeveel personen er meevochten, hoe veel mensen zijn omgekomen en hoe het gevecht eruit heeft gezien. Maar ook andere vragen kunnen door middel van deze bron worden beantwoord. Bijvoorbeeld de vraag waarom de Banda-eilanden belangrijk waren voor de VOC. En de manier waarop handelsposten gesticht werden. Daarnaast geeft de bron duidelijkheid over de manier waarop het geweld gerechtvaardigd wordt. Hoewel Coen in de 17 e eeuw gezien werd als een held, kijken we nu op een hele andere manier naar de wijze waarop hij handelde. Door de krantenberichten hieronder uit Trouw en De Volksrant te vergelijken met de brief van Coen wordt het verschil in de tijdsgeest zichtbaar. Discussie standbeeld Coen Minister-president Dr. H. Colijn [ ] left op 1 februari 1937 ter gelegenheid van de 350 ste geboortedag van J.P. Coen een krans bij zijn standbeeld in Hoorn. Het standbeeld werd in 1893 onthuld in Hoorn.

6 Artikel Trouw 28 september Artikel de Volkskrant 12 juli Nieuwe tekst bij het standbeeld: Jan Pieterszoon Coen (Hoorn Batavia 1629) Koopman, directeur-generaal en gouverneur-generaal van de Verenigde Oostindische Compagnie (VOC). Vormgever van het succesvolle handelsimperium van de VOC in Azië. Stichter van Batavia, het huidige Jakarta. Geroemd als krachtdadig en visionair bestuurder. Maar evenzeer bekritiseerd om zijn gewelddadige optreden bij het verwerven van handelsmonopolies in Indië. Voerde in 1621 een strafexpeditie uit tegen één van de Banda-eilanden, omdat de bewoners tegen het verbod in van de VOC nootmuskaat leverden aan de Engelsen. Duizenden Bandanezen lieten hierbij het leven, de overlevenden werden naar Batavia gedeporteerd. Coen kreeg aan het eind van de negentiende eeuw de status van nationale held, compleet met standbeeld in zijn geboortestad. Een landelijk oprichtingscomité onder leiding van de Hoornse burgemeester Van Dedem zamelde hiervoor het geld in. Het bronzen beeld, een ontwerp van Ferdinand Leenhoff ( ), leraar aan de Academie voor Beeldende Kunst in Amsterdam, werd in 1893 feestelijk onthuld. Onomstreden is het standbeeld niet. Volgens critici verdient Coens gewelddadige handelspolitiek in de Indische archipel geen eerbetoon. Meer weten over Jan Pieterszoon Coen? Scan de QR code en bezoek het Westfries Museum, waar de beroemde portretten van Coen en zijn vrouw Eva Ment te zien zijn, gemaakt door de kunstenaar Jacob Waben.

7 Gelukkig 1724! 4.AANW inv. nr 221 Bron Met deze getekende nieuwjaarskaart (beide helften zitten aan elkaar vast) wensen soldaten uit Negapatnam (een stad in het zuiden van India) gouverneur Gerrit van Westrenen, hun nieuwe hoogste baas, een gelukkig Tussen de Nederlandse en Indiase soldaten zijn op verschillende manieren statusverschillen duidelijk gemaakt. Onderzoek met deze bron Het statusverschil tussen de Nederlandse en Indiase soldaten wordt in deze bron zichtbaar door de kleding die de soldaten dragen (de Nederlandse soldaten dragen uniformen en schoenen, de Indiërs niet). Ook de grootte verschilt. De groet geeft daarnaast een idee hoe de maker de Nederlanders zag. Meer uit de bronnenbox In Japan was men erg onder de indruk van het Europeaanse uiterlijk. Onder het kopje Japan is een tekening opgenomen waar een Europeaan is afgebeeld. Beide beelden kunnen vergeleken worden.