Japan invt.nr. 1A1

Transcriptie

1 Japan invt.nr. 1A1

2 Handelspas van de Japanse shôgun die in naam van de keizer toestemming geeft aan de Nederlanders om handel te drijven met Japan. De pas werd in 1609 uitgegeven en wordt nog steeds bewaard met de originele lakdoos. De handelsrelatie tussen het gesloten Japan en de Republiek was uniek. Vanaf 1639 waren de Nederlanders die in tegenstelling tot de Portugezen ongevaarlijk werden geacht, de enige Europeanen waarmee de Japanners handel mochten drijven. Aan de unieke handelspositie waren wel voorwaarden verbonden. Zo moest er jaarlijks een hofreis georganiseerd worden om de shôgun te bedanken. Een rekening van zo n hofreis is hieronder te vinden. Vertaling Wanneer Hollandse schepen naar Japan oversteken, dan kan, welke kust zij ook aandoen, daartegen geen enkel bezwaar worden gemaakt. Van nu af aan dient men deze verordening in acht te nemen en kan er door hen zonder bezwaar (op ons land) worden gevaren. Er mag niet in het minst een onvriendelijke bejegening plaatsvinden. Als bij vorige gelegenheden, 25ste dag der 7de maand van het 14de jaar van Keicho 4.AANW inv. nr Dit is een gezicht op de baai van Nagasaki, gemaakt door Kawahara Keiga in Het uitstekende deel is het kunstmatige eilandje Deshima, handelspost van de Nederlanders. De betekenis van het woord Deshima is letterlijk eiland dat uitsteekt. Dit panorama is begin 19 e eeuw gemaakt. Onderzoek met deze bronnen De kaart verbeeld de relatie tussen de Republiek en het gesloten Japan. Die wordt bijvoorbeeld duidelijk door de verbinding van het eiland met Japan.

3 Hofreis inv. nr Opperhoofden in Deshima waren verplicht om eens per jaar een hofreis te maken naar de shôgun in Tokio (toen Edo) om dank te betuigen voor de uitzonderlijke handelsprivileges. Het is een hele onderneming: bewakers, beambten, verzorgers en lastdragers leggen een afstand van 2000 kilometer af om de shogun te bedanken. Dit is de rekening van de hofreis uit Totale kosten: 758 gulden, een aanzienlijk bedrag (reken maar na met de IIGH tool). In totaal zijn er 186 hofreizen gemaakt, de laatste vindt plaats in 1850 (dus ook zonder VOC blijven de betrekkingen met de Japanners bestaan).

4 De eisen van de keizer De shôgun vraagt om bijzondere objecten om de unieke vriendschap te behouden: bijzondere raspaarden maar ook honden, kamelen, olifanten, tropische vogels en klokken, stoffen of een glazen oog staan op de verlanglijst van de shôgun. Tijdens de hofreizen worden kosten nog moeite gespaard om de shôgun zijn zin te geven; de VOC doet alles om het handelsmonopolie te behouden inv. nr. 610

5 Onderzoek met deze bronnen In het eerste deel van de tekst wordt de moeite die in de dank voor de shôgun gestoken wordt al meteen duidelijk: de reis om de shôgun te bedanken is niet alleen duur, maar duurt ook bijna een half jaar. Het is duidelijk dat de Nederlanders erg blij zijn met hun positie op het eiland. In combinatie met de handelspas schetsten deze documenten een mooi beeld over de bijzondere handelsrelatie met Japan. Die komt goed tot uiting wanneer de relatie wordt vergeleken met andere delen van het octrooigebied. Hulpmiddelen Hoeveel de producten die meegenomen werden op de hofreis nu waard zijn, is terug te rekenen met de omrekentool van het IISG. Die rekent de guldens van de Republiek om naar de huidige waarde van de euro. Door de ogen van Japanners inv. nr. 546 Europeanen maken met hun met hun ruige uiterlijk en rode haren indruk op de Japanners en ze worden dan ook vaak op die manier afgebeeld. Dit is een Japanse prent van een Engelsman, gemaakt in 1818.

6 Vertaling Tekening van een Engelsman die gestrand is in Uraga haven De kleur van zijn gezicht is wit en een beetje rood Hij heeft een grote neus, kleine oren en dunne tanden Hij heeft gele ogen met blauwe pupillen Hij is 5 shaku en 8 of 9 sun lang (176 tot 179 cm) en sterk. Kapitein Zijn hoed lijkt op een kegelhoed Matrozen Zij dragen strohoeden Kapitein Hij draagt een witte broek Zijn jas is gemaakt van een indigo blauwe wollen doek Zijn overhemd is gemaakt van wit katoen. Matrozen Hun kleding is gemaakt van doeken en dierenhuiden of een soort van ruwe stof. Dit type stof bestaat niet in Japan. De Engelsen zijn erg sterk. Wanneer zij de kanonnen losten van het schip, droegen ze deze met twee mensen. Er zouden zeven of acht Japanse mensen voor nodig zijn om hetzelfde te doen. Toen de inspecteurs de entree van 4 shaku groot (1.2 meter) wilden betreden om hen te inspecteren, zaten zij op de deur en sloten deze af. Toen een sterk uitziende Japanse inspecteur probeerde de deur te openen, greep een van de Engelsen hem zo stevig bij de pols dat hij zijn arm niet meer kon bewegen en het zijn arm deed tintelen. Zoals de geruchten al zeiden, de Engelsen zijn erg sterk. Onderzoek met deze bron De prent geeft een kijk vanaf de andere kant; Europeanen door de ogen van een Japanner. De meest opvallende kenmerken, zoals de wilde haren zijn uitvergroot. In de tekst eromheen staan meer kenmerken van de Europeanen die verschillen met wat in Japan gebruikelijk is, geschreven. Meer informatie De speciale (handels)relatie tussen Nederland en Japan werd in december 2016 besproken in een item van het VPRO radioprogramma OVT: In de Atlas of Mutual Heritage is informatie en allerlei kaarten en tekeningen van VOC handelsposten en forten opgenomen. Meer uit de bronnenbox Goederen voor de Japanse shôgun werden onder meer uit andere delen van het octrooigebied gehaald. Onder het kopje intra-aziatische handel is meer informatie te vinden. Onder het kopje contracten staan overeenkomsten met vorsten en koningen uit andere delen van het octrooigebied. Die kunnen vergeleken worden met de positie in Japan.