Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Regenten en Vorsten

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2 Regenten en Vorsten Samenvatting door een scholier 1536 woorden 15 februari ,4 80 keer beoordeeld Vak Geschiedenis GS H3, Regenten en Vorsten 3.1 Machthebbers in europa. A Geboorte Lodewijk X V = 5 september 1638, 11:20. In de tweede helft van de 17e eeuw was hij de machtigste Europese heerser. Hij was een absoluut vorst, omdat zijn macht door niets beperkt werd. Na 22 jaar eindelijk een troonopvolger. Toen hij 22 jaar was wilde hij zelf leiden. Meer dan een halve eeuw was hij de machtigste koning van Europa. 1648, edelen in opstand tegen de regering. Het paleis van Lodewijk lag in Versailles. Hugenoten zijn katholieken en ook protestanten. In het edict van Nantes ( 1598) werd bepaald dat Frankrijk een vrij land was. 1685: eind van de rechten van de hugenoten. B In de 17e eeuw was Nederland een republiek ( republiek den zeven verenigde Nederlanden) - Holland - Zeeland - Utrecht - Gelderland - Overijssel - Groningen - Friesland Het hoogste bestuur van elk gewest waren de Staten, waarin vertegenwoordigers van de steden en de adel zaten. De republiek was een oligarchie : een land geregeerd door een bevoorrechte bovenlaag. Pagina 1 van 5

2 De machtigste man was de stadhouder, de bestuurders waren de regenten. Hoogste Hollandse ambtenaar : Johan de wit. Na de stadhouder in 1672, eind stadhouderloos tijdperk, Willem werd stadhouder. Kern v/d Paragraaf. In de 17e eeuw werd Frankrijk een absolute monarchie. Lodewijk XIV bracht het leger onder zijn controle, beëindigde de godsdienstvrijheid en regeerde zonder verantwoording af te leggen. Nederland waas een republiek van zeven onafhankelijke gewesten, die samenwerkten in de Staten-Generaal. De Republiek was een oligarchie, bestuurd door regenten. De stadhouder uit het Huis van Oranje had meestal veel macht. 3.2 Nederland en Europa. Oorlog Frankrijk en Engeland in de 17e eeuw kwam onder andere door jaloezie. A Handelskapitalisme : economisch systeem waarin kooplieden die zich bezig houden met handel en nijverheid een deel van de winst weer in hun onderneming investeren. Oorlog met Spanje tot In 1648 sloten Spanje en de republiek de vrede van Münster. 3 handelsoorlogen op zee : / / / 1674 Michiel de Ruyter, populairste zeeheld. Rampjaar 1672, republiek word aangevallen. Johan de wit & zijn broer werden in Den Haag vermoord. Kern v/d paragraaf. De republiek was in de Gouden Eeuw het rijkste land van Europa. Handel, nijverheid en landbouw bloeiden. Door het handelskapitalisme werden sommige handelaren steenrijk. Nederland was ook een grote militaire mogendheid. In 1648 werd vrede met Spanje gesloten. Daarna voerde Nederland drie handelsoorlogen op zee met Engeland. In het rampjaar 1672 vocht Engeland samen met Frankrijk, Münster Pagina 2 van 5

3 en Keulen. Die bezetten een deel van Nederland maar werden door Willem III verdreven. Vanaf 1688 voerde Nederland met Engeland oorlog tegen Frankrijk. 3.3 Europa en de wereld In 1630 eerste atlas door bleau. Hij word kaartenmaker van de V.O.C (Verenigd Oost-Indische compagnie). In de tijd van regenten en vorsten begon een wereld economie te ontstaan. De V.O.C is opgericht in 1602 Octrooi : alleenrecht gegeven door de overheid Monopolie : alleenrecht Hoofdkwartier van de V.O.C in Batavia ( Jacatra op Java) door gouverneur generaal, Jan Pieterzoon Coen. Factorijen : handelsposten 1652, stichtte de V.O.C een kolonie bij kaap de goede hoop. 1621, W.I.C ( West-Indische Compagnie), handelsmonopolie voor West-Afrika en Amerika. Net als de VOC was het een Hollands-Zeeuwse onderneming. 1628, zilvervloot veroverd door Piet Hein van de WIC. 1637, De WIC veroverde het Portugese fort Elmina in Ghana. Van hieruit ging de WIC de slaven handel organiseren. Kern v/d paragraaf. In de 17e eeuw ontstond een wereldeconomie. De VOC verzorgde een groot deel van de Europese handel in Azië en tussen Azië en Europa. In Amerika en West-Afrika was de WIC actief. Die richtte zich eerst op de strijd tegen Spanje. Later zette de WIC een driehoekshandel op tussen Afrika, Amerika en Europa. Met producten uit Europa werden in Afrika slaven gekocht, die in Amerika op plantages moesten werken. Vandaar gingen platagepruducten als suiker en tabak naar Europa. 3.4 Stedelijke cultuur in Nederland In de Gouden eeuw was het calvinisme de officiële godsdienst. Nederland trok door zijn vrijheid en welvaart veel immigranten. A Kunst en mentaliteit. Schutterij : burgerleger dat in de steden als een soort politie de orde bewaakte. Iedereen die een vuurwapen kon betalen was lid, maar het waren ook gezelligheids verenigingen (schieten, praten, eten en feesten) De beroemdste schilder van de stad was Rembrandt van Rijn. Hij schilderde in 1642 De nachtwacht op een doek van 5 bij 4 meter. Pagina 3 van 5

4 Toen het klaar was, werd het gelijk als een van de mooiste schilderijen gezien. Rembrandt schilderde de officieren bij daglicht maar niet de officieren maar de gewone schutters waakte s nachts. De nachtwacht is een voorbeeld van de stedelijke cultuur van de republiek. Kak lieten kunst maken en paleizen en kerken. ( kak = koningen, adels, kerk) De gereformeerden vonden dat het geloof alleen gebaseerd moest zijn op de bijbaal, dus geen Sint- Nicolaas. Alle gelovige moesten drie maal per dag lezen uit de staten bijbel. Gewetensvrijheid = recht om eigen opvattingen en een eigen geloof te hebben. Gedogen = iets wat officieel verboden is, in de praktijk toch is toegestaan. Bv lutheranen mochten eigen kerken hebben. Bekende dichters, schrijvers, Jacob cats, Joost van den vondel Paleis op de dam was in de 17e eeuw een stadhuis. B Nederland migratieland Tussen 1580 en 1620 kwamen er immigranten uit de zuidelijke Nederlanden naar de republiek. Velen waren er gevlucht. Vanaf 1620 kwamen de meeste migranten uit Duitsland, velen waren gevlucht voor de Dertigjarige oorlog ( ), die grote delen van Duitsland verwoestte. De reden was : In Nederland was meer werk en waren de lonen hoger, maar Nederland had juist arbeiders nodig. De Duitsers deden het seizoensarbeid het zwaarst en slechts betaalde werk. Ze hielpen ook bij het aanleggen van trekvaarten, kanalen in de steden. Trekvaarten : Waterweg voor schepen die door mensen of dieren worden getrokken De joden uit het zuiden waren vaak rijk en ontwikkeld, die uit het oosten vaak straatarm. Ze waren allemaal gevlucht voor oorlog, vervolging of voor pogroms : gewelddadige uitbarsting van Jodenhaat. Kern v/d paragraaf In Nederland was de stedelijke burgerij rijker en machtiger dan in andere landen. Het calvinisme was de officiële godsdienst, maar er was een verhouding naar vrijheid. De literatuur, de bouwkunst en vooral de schilderkunst kwamen tot grote bloei. Naar Nederland kwamen veel immigranten uit de zuidelijke Nederlanden en Duitsland. Ook kwamen joodse vluchtelingen uit Spanje, Portugal en midden en oost- Europa en hugenoten uit Frankrijk. De immigranten leverden een belangrijke bijdrage aan de Nederlandse economie. 3.5 Wetenschap en techniek A De wetenschappelijke revolutie. Pagina 4 van 5

5 Isaac Newton ( ) vertelde dat later dat hij aan het denken was gezet toen hij in de tuin van zijn moeder een appel uit een boom zag vallen. Waarom viel de appel naar de aarde, en niet naar de maan? Newton bewees dat het kwam door de Natuurwet van de zwaartekracht. Natuurwet : beschrijving van een regelmatig natuurverschijnsel. De aarde trekt ook de maan aan, maar die valt door zijn snelheid en de afstand niet op de aarde, maar draait er om heen. In de 17e eeuw ontstond een nieuwe manier van denken: de wetenschappelijke revolutie. De wetenschappelijke revolutie was rond 1600 begonnen. Zo bouwde Galileo Galileï toen telescopen waarmee hij bewees dat de aarde om de zon draait, en niet andersom. Copernicus had dat al 60 jaar beweerd. Een kerkelijke rechtbank dwong Galileo te erkennen dat de aarde toch het stilstaande middelpunt van het heelal was. Maar de wetenschappelijke revolutie was niet te stoppen. B Praktische toepassing Rond 1660 ontdekte regeringen dat de nieuwe wetenschappen van groot praktisch nut waren. Academie : genootschap ( vereniging ) om samen wetenschap of kunst te beoefenen. Kern v/d paragraaf In de 17e eeuw proberden wetenschappers niet langer de wereld te begrijpen via oude boeken. Maar via systematisch observeren, experimenten en logisch redeneren. Newton ontdekte zo de zwaartekracht en Galileï bewees dat de aarde om de zon draait. De wetenschappelijke vooruitgang had praktisch nut, bijvoorbeeld voor de scheepvaart en de oorlogvoering. Daarom gingen regeringen de wetenschap steunen. Een vooraanstaande Nederlandse wetenschappen was Christiaan Huygens, die betrouwbare klokken maakte. Leeghwater legde met windmolens diepen meren droog. Pagina 5 van 5