Module 5 Geschiedenis en geografie

Transcriptie

1 Module 5 Geschiedenis en geografie 5.1 De geschiedenis van Nederland Tekst 1: De gouden eeuw Handel In de zeventiende eeuw gingen Nederlanders steeds meer handelen. Nederland ligt aan zee en er zijn veel rivieren. Daarom waren Nederlanders goed in het bouwen van schepen. In 1602 werd de VOC (Verenigde Oost-Indische Compagnie) opgericht. De VOC bouwde schepen voor de handel met verre landen. Die schepen gingen vooral naar Azië. Ze namen specerijen, koffie, thee, cacao en suiker mee terug naar Nederland. In Nederland werden deze producten weer verkocht. Hiermee verdienden de koopmannen veel geld. Nederland was toen één van de rijkste landen van de wereld. Daarom wordt de zeventiende eeuw ook de gouden eeuw genoemd. Koloniën Door de scheepvaart veroverde Nederland koloniën in andere gebieden. Een kolonie is een land dat door een ander land ver weg wordt bestuurd. Koloniën waren belangrijk voor de handel. Nederland had koloniën in Amerika, Azië en Afrika. De belangrijkste koloniën waren Nederlands-Indië (nu Indonesië) en Suriname. In sommige koloniën werden slaven gehouden. Zij werden verkocht door de Nederlanders en hadden geen rechten. Rijkdom Niet alle Nederlanders waren rijk. Er waren ook veel arme mensen. De rijkdom was niet goed verdeeld. De rijke mensen lieten zien dat ze rijk waren. Ze lieten mooie huizen bouwen en kochten mooie spullen voor in hun huizen. Ze lieten ook schilderijen maken. Eén van de beroemdste schilders is Rembrandt van Rijn. Hij maakte in 1642 het schilderij 'De Nachtwacht', dat erg bekend is. In Amsterdam zie je veel grote huizen aan de grachten. Deze huizen zijn gebouwd in de gouden eeuw toen de handelaren rijk waren. De huizen staan aan grachten, omdat veel spullen met schepen over het water vervoerd werden. 'De Nachtwacht' van Rembrandt van Rijn

2 Tekst 2: De strijd tegen het water Nederland betekent laag land. Een deel van Nederland ligt lager dan de zeespiegel. Zonder duinen en dijken zou het lage deel van Nederland onder water lopen. Terpen, dijken en polders Overstromingen kwamen vroeger veel voor in Nederland. Daarom maakten de eerste bewoners van Nederland terpen. Dat zijn heuvels waarop ze hun boerderijen en huizen bouwden. Later bouwden ze dijken om stukken land heen. Molens pompten het water uit het land. Zo kwam het land tussen de dijken droog te liggen. Een drooggemaakt stuk land tussen dijken heet een polder. In Noord-Holland zie je veel polders. De Afsluitdijk Het IJsselmeer heette vroeger de Zuiderzee. Daar kon het hard stormen. Als dat gebeurde, overstroomde het land iedere keer. Dat veroorzaakte veel schade. Daarom werd de Zuiderzee afgesloten. In 1932 was de Afsluitdijk tussen Friesland en Noord- Holland klaar. Deltawerken In februari 1953 stormde het hard in Zeeland en Zuid-Holland. De storm was zo zwaar dat de dijken braken. Veel mensen en dieren verdronken. Een groot stuk land stond onder water. Dit wordt de 'watersnoodramp' genoemd. Na de ramp kwam een plan om Nederland beter te beschermen. Veel dijken werden verhoogd en er werden veel dammen gemaakt. De dammen houden het water tegen als dat nodig is. Deze dammen worden de Deltawerken genoemd. Tekst 3: Het Wilhelmus Het Nederlandse volkslied heet het Wilhelmus. Dit lied is sinds 1932 het nationale volkslied. Het lied heeft vijftien coupletten, maar de meeste Nederlanders kennen alleen het eerste couplet. Het volkslied wordt gezongen tijdens feestdagen van het Koninklijk Huis of bijvoorbeeld bij een voetbalwedstrijd. Hieronder zie je het eerst couplet van het Wilhelmus. Je hoeft niet alles te begrijpen. Luister online ook naar het lied. Je moet het lied kunnen herkennen als je het hoort. Wilhelmus van Nassouwe ben ik, van Duitsen bloed, den Vaderland getrouwe blijf ik tot in den dood. Een prinse van Oranje ben ik, vrij onverveerd, den Koning van Hispanje heb ik altijd geëerd.

3 5.2 De Tweede Wereldoorlog ( ) Anne Frank Mam, op tv hadden ze het over Anne Frank. Weet jij wie dat is? Ja, Anne Frank was een joods meisje. In de Tweede Wereldoorlog zat ze met haar familie ondergedoken in Amsterdam. Ze heeft een dagboek geschreven over alles wat ze meemaakte. Wat is onderduiken? In de oorlog werden de joden vervolgd. Hitler was de baas in Duitsland. Hij wilde alle joden vermoorden. Daarom besloten veel joden om onder te duiken. Dat betekent dat ze zich verstopten in huizen van andere mensen. Sommige onderduikers werden gevonden door de Duitsers. Zij werden naar een concentratiekamp gebracht. Meestal overleefden ze het niet. Verschrikkelijk zeg. Ja, het was vreselijk. Anne Frank en haar familie werden ook gevonden door de Duitsers. Anne heeft de oorlog niet overleefd, maar ze heeft een mooi dagboek geschreven. Dat dagboek heet 'Het Achterhuis'. Het boek is in veel talen vertaald en door heel veel mensen gelezen. Hebben wij dat boek ook? Ja, ik denk het wel. Ik zal eens voor je zoeken in de kast. Ja, hier staat het. Dit boek is nog van oma geweest. Maar dit is toch allemaal lang geleden gebeurd? De oorlog begon in 1940 en was afgelopen in Oudere mensen hebben de oorlog vaak nog meegemaakt. Jouw oma was een klein meisje tijdens de oorlog. Oma heeft nog herinneringen aan de Hongerwinter. De Hongerwinter, was er toen geen eten? Dat klopt. Het was de laatste winter van de oorlog. Dat was een hele koude winter. Eten kon je alleen kopen als je bonnen kreeg van de Duitsers. Mensen kregen te weinig bonnen, dus de meeste mensen hadden honger. Gelukkig maar dat die oorlog toen is afgelopen. Ja, zeg dat wel. Nederland is op 5 mei 1945 bevrijd door de geallieerden. Dat waren de landen die samen tegen Hitler vochten, zoals Engeland, Amerika en Canada. 5 mei? Dat is toch een feestdag? Ja, op 5 mei vieren we dat we bevrijd zijn. De avond ervoor, op 4 mei, herdenken we de doden van de oorlog. Dat heb ik weleens op televisie gezien. Dan zijn alle mensen twee minuten stil. Mam, waar is zo'n oorlog eigenlijk goed voor? Oorlog is nergens goed voor. Na de Tweede Wereldoorlog dachten een heleboel mensen: dit willen we nooit weer. Daarom is de Europese Unie, de EU, opgericht. Om landen te laten samenwerken in plaats van met elkaar te vechten. Ook de NAVO is zoiets. De NAVO, wat is dat? Na de Tweede Wereldoorlog kregen Rusland en Amerika ruzie. Nederland en ook andere landen waren voor Amerika en tegen Rusland. Samen met Amerika richtten ze de NAVO op. De NAVOlanden beloofden elkaar te helpen als een land zou worden aangevallen. Gelukkig is dat nooit nodig geweest. Maar de samenwerking van legers bleef, om oorlog te voorkomen. Nu zijn 26 landen lid van de NAVO. Ik hoop dat het werkt. Maak je geen zorgen,. Lees het boek van Anne Frank maar eens. Je zult het bijzonder vinden.

4 5.3 De geografie van Nederland Tekst 1: De kaart van Nederland

5 Tekst 2: De Randstad De Randstad is het gebied rond Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Dit zijn de grootste steden van Nederland. Het zijn ook belangrijke steden. Amsterdam is de hoofdstad van Nederland. Amsterdam wordt ook wel de culturele hoofdstad van Nederland genoemd, er is altijd wel wat te doen. Vlakbij Amsterdam ligt Schiphol. Dit is de grootste luchthaven van Nederland. Rotterdam heeft de grootste zeehaven van Nederland. De haven is belangrijk voor de handel met andere landen. Den Haag is de derde grote stad van Nederland. De Nederlandse regering zit in Den Haag. Daarom wordt Den Haag ook wel de politieke hoofdstad van Nederland genoemd. Utrecht is de vierde grote stad van Nederland. Utrecht ligt midden in Nederland. Er komen veel wegen en spoorwegen samen.

6 Tekst 3: Van A naar B Soms moet je naar een andere stad toe, bijvoorbeeld om op bezoek te gaan bij familie. Maar hoe kom je daar en hoe lang is het reizen naar deze stad? Dit kun je opzoeken op internet. Ga je met de auto? Dan kijk je bijvoorbeeld op maps.google.nl. Bij 'A' typ je je eigen adres in. Bij 'B' typ je het adres waar je naartoe gaat. Je krijgt dan een routebeschrijving. Zo weet je hoe je op je bestemming moet komen. Ook zie je hoe lang de reis duurt. Ga je met de trein, bus, metro of tram? Dan kijk je bijvoorbeeld op Bij 'Van' typ je je eigen treinstation in. Bij 'Naar' typ je het treinstation waar je naartoe gaat. Je krijgt dan een reisadvies. Zo weet je hoe laat je trein gaat en of je moet overstappen. Je ziet ook de reistijd. Nederland is een klein land. Je reist in een paar uur van noord naar zuid. Soms is het moeilijk om je reistijd te schatten. In de Randstad staan bijvoorbeeld vaak files. Er is dan veel verkeer op de weg. Als er file is, dan kun je niet doorrijden. Dan duurt je reis ook langer.

7 5.4 Denkbeelden in Nederland Tekst 1: Gelijkheid In Nederland zijn man en vrouw gelijk. Ze hebben precies dezelfde rechten. Dit staat ook vastgelegd in de wet. Kort na de Tweede Wereldoorlog was dit anders. Een vrouw moest bijvoorbeeld stoppen met werken als ze ging trouwen. Ook gingen er vroeger minder vrouwen studeren dan nu. Tegenwoordig is het heel gewoon dat vrouwen gaan studeren. Een voorbeeld: van de tien dokters die toen afstudeerden waren er negen man. Maar één was vrouw. Nu zijn van de tien dokters die afstuderen vier man en zes vrouw. Vrouwen stoppen ook niet altijd met werken als ze kinderen krijgen. Wel gaan ze vaak in deeltijd werken. Zo kunnen ze hun werk en goed combineren met het zorgen voor de kinderen. Soms is het de man die in deeltijd gaat werken. Tekst 2: Homoseksualiteit Tegenwoordig is het heel gewoon dat mensen laten zien dat ze homoseksueel zijn. Vroeger was dat wel anders. Als je homoseksueel was, hield je dat geheim. Niemand mocht het weten. Nu praten mensen er open over dat ze homo zijn. Ook bekende mensen doen dat. Bijvoorbeeld Paul de Leeuw, bekend van de televisie. Ook politicus Pim Fortuyn was open hierover. De meeste mensen in Nederland vinden dat ook normaal. Toch blijven er mensen die moeite hebben met homoseksualiteit. Homo's en lesbiennes mogen in Nederland ook met elkaar trouwen. Tekst 3: Gepaste kleding? Tegenwoordig is het heel gewoon dat mensen zelf hun kleding kiezen. Kort na de Tweede Wereldoorlog was dit wel anders. Als je geen nette kleren droeg, werd er over je gepraat. Nu mogen mensen zelf weten wat ze dragen. Meisjes mogen bijvoorbeeld korte rokken aan of met een blote buik over straat lopen. De meeste mensen vinden dit heel normaal. Natuurlijk kun je niet altijd dragen wat je wil. Op je werk draag je andere kleren dan in je vrije tijd. Vaak weet je of bepaalde kleding gepast is.