Samenvatting Geschiedenis Dynamiek en stagnatie in de republiek

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Dynamiek en stagnatie in de republiek Samenvatting door een scholier 1456 woorden 22 januari keer beoordeeld Vak Geschiedenis Dynamiek en Stagnatie De Republiek in haar Gouden en Zilveren Eeuw Wat is de Republiek? Alle gewesten van Nederland samen: - Holland - Utrecht - Overijssel Republiek der 7 Verenigde Nederlanden - Groningen in 1588 uitgeroepen - Friesland 1648 erkend door Spanje - Zeeland - Gelderland Generaliteitslanden: 1) Brabant (zijn veroverde landen 2) Limburg oorlogsbuit bestuurt door 3) Drenthe staten-generaal geen inspraak, de mensen waren boer) V.O.C: Verenigde Oost-Indische Compagnie is niet ontstaan door de Gouden Eeuw maar heeft wel de Republiek wel rijker gemaakt. 1.1 Belemmering van de opkomst van Holland als handelsmacht» Moeras, waardoor er een overlast aan water was hierdoor was het moeilijk om te verbouwen en Belgie had grotere handelssteden. Pagina 1 van 5

2 Bevorderen van verstedelijking van Holland» Door de crisis (landbouw moeilijk) en de overstromingen gingen veel plattelandsbewoners naar de steden. 1.2 Bevorderingen voor de opkomst van Holland als handelsmacht» Gunstige ligging» Betere en snellere schepen Malthusiaanse spanning (te weinig voedsel te veel mensen) : was overal in Europa behalve in Nederland Nederland was in oorlog met Spanje maar Spanje had last van de Malthusiaanse spanning: Nederland gaat graan exporteren naar Spanje maar die gaan het verbieden. 1672: het rampjaar, de Republiek word van 3 kanten klem gezet door Engeland, Frankrijk, Keulen en Muster. Traditionele handelssteden in de Republiek zoals Deventer en Kampen stegen nauwelijks. Steden als Den Bosche, Maastricht en Utrecht namen in omvang af. Holland: Holland: in steden in steden 1585: Val van Antwerpen (vluchtelingen komen naar de Republiek) 1.3 Val van Antwerpen» Belangstelling voor Europees zolver neemt af (vanuit Spanje) omdat in het midden en het zuiden van Amerika wint Spanje zilver.» Failliet door Nederlandse opstand (Spaanse vorst)» Schelde wordt afgesloten Antwerpen verovert door Spanjaarden (1585)» 1576: Spaanse Furie (plunderingen)» Antwerpen bleef in de frontlinie liggen van de opstand terwijl er in Holland relatief rust heerst.» Antwerpse kooplieden en handelaren vluchtten naar het noorden (Republiek) Centrum van wereldhandel Handel vanuit de Republiek Moedernegotie: Handel met gebieden rond de oostzee bulkgoederen.» Handel met Spanje en Frankrijk» Handel met Middelandse zeegebied ( Italie, Levant = Turkije/Syrie)» Handel met midden- en zuid Amerika en Afrika (WIC)» Handel met Noord-Amerika (VOC) Henry Hudson» Noordse Compagnie (walvissen) 2.2 Organisatie van handel Pagina 2 van 5

3 Handelsverkeer makkelijk maken en veilig maken:» wisselbanken» banken met leningen» beurs» koopmansbeurezen bijv. verzekering, aandelen en vervoerscontracten Compagnieen» familiebedrijven zoals Trip en Geer» samenwerking: handel en nijverheid bijv. VOC, WIC en Noordse Compagnie VOC (1602) WIC (1621) Indonesie, Azie en Zuid-Afrika West-Afrika en Amerika 1) Handel 2) Oorlog 1) Oorlog 2) Handel Handelsposten Plantagekolonie Rijke handel (peper, koffie, specerijen en thee) Bulkgoederen (suiker, cacao en slaven) Weinig concurrentie (Monopolie) Moorden de concurrentie 2.3 Oorzaken groei van de Nijverheid in Holland» Meer export mogelijkheden bouwen en ballast» Aanvoer grondstoffen stijgen traffieken: suikerraffinaderij en tabak» Groeiende vraag: bevolking stijget en welvaart stijgt» Vluchtelingen naar Republiek (1585 val van Antwerpen)» Technische vernieuwingen: fluitschip en zaagmolen» Natuurlijke energiebronnen (wind en water)» Goede infrastructuur (bijv. trekvaart) 2.4 Bloei van landbouw in Gouden Eeuw in Holland» 80-jarige oorlog ( ) verplaatst zich meer naar het zuiden het is dus veilig in Holland» Oostzeehandel met Holland: handels, gewassen en veeteelt» Groeiende handel: bevolking stijgt en de welvaart stijgt» betere infrastructuur (boeren ver weg van steden kunnen toch aan de steden leveren)» einde 30-jarige oorlog in Duitsland ontstaan van export» meer land voor landbouw bijv. inpoldering» Molengang: een rij molens die steeds het water weg pompen» Door veeteelt mest vruchtbaar land Hiernaast groeit ook de nijverheid op het platteland bijv. zaagmolens en scheepswerven.» lager lonen op het platteland Pagina 3 van 5

4 » Haarlem Meierij (bij Den Bosch)» Leiden rondom Tilburg» Steenbakkerijen rond de rivieren 3.1 Het bestuur in de Republiek» steden en gewesten waren op eigen belang gericht soervereiniteit» gewesten hadden hun bestuur zelf samengesteld» Staten-Generaal (beperkt)» particularisme (de neiging van elk gewest zijn eigen gang te gaan en zich niets van de anderen aan te trekken)» regenten maken de diestuit» Republiek leger» eindeloos gepraat in de Staten-Generaal 3.1 Het bestuur in de Republiek Johan van Oltbarnevelt: zorgde dat alle Nederlandse particuliere schepen bij elkaar zoude komen zodat de prijs in Indie niet zo duur zou zijn (vrede met Spanje) wat zou leiden tot een betere handel 3.2 Jaar Waarom 1588 Rep. Der 7 Ver NL uitgeroepen Filips II oorlog met Fr. haalt zijn leger uit de Rep. weg 1609 Twaalfbestand (Sp. En Rep.) geen spaanse ambargo s geen handel 1618 Econ. Crisis 30-jarige oorlog in Duitsland 1621 Oorlog met Spanje hervat spaanse embargo s Handel stijgt Zilvervloot Kolonien 1635 Spanje in oorlog Fr. opstandin Catalonie en Portugal (Spanje weg vrijheid in Rep Vrede van Munster einde 80-jarige oorlog Rep. erkend 1651 Akte van Navigatie hierdoor in oorlog met Eng. NL kan niet meer met England handelen 1652 Eerste engelse oorlog 1659 Spanje en Fr. vrede Fr. begint met mercantilisme (eind pordukt hoge belasting bij invoer de Engelse oorlog 1672 Eng. + Fr. + Muster + Keulen in oorlog met Rep. (RAMPJAAR) 3.3 Arm en rijk in de Gouden Eeuw In de Republiek was nauwelijks geestelijkheid en de burgerij had veel in vloed (i.v.t andere Europese landen)» concurrentie was heel groot in de Republiek» regenten wilden laten zien dat ze rijk waren (bedelaars vroegen om liefdadigheid) vis was voor de armen Je ziet in het plaatje hierboven dat de Republiek eerst voor Engeland loopt maar omdat de Republiek na een tijdje geen nieuwe uitvindingen maakt en Engeland dit wel doet zie je dat Engeland de Republiek in Pagina 4 van 5

5 haalt. --- De Economie in de Zilveren Eeuw De terugval van de handelsnatie Vanaf 1650 ontstaat er een breuk en begint de Zilveren eeuw. De Republiek verliest tussen 1720 en 1750 haar toonaangevende rol in Europa. Vooral haar handelspositie loopt achteruit. 4.1 Haal positieve en negatieve ontwikkelingen uit de tekst voor de postitie van de Republiek in de 18e eeuw ( ) en ook oorzaken.» Engelse handelsvloot 2x keer zo groot als van de Republiek (1780)» Oorlogen met Engeland en Frankrijk leidde tot inzinken» 1713 kwam er vrede maar de handel daalde (mercantilsime) door concurrentie» opkomst van voorbijlandvaart» wegen waren in de Republiek slecht» daling graanprijzen» zeevisserij nam af» Engeland hoge importtarieven op Nederlandse traan» oorlogen met GB (over Akte van Navigatie en Fr. (mercantilisme en machtswellust Lodewijk XIV) over handel en macht» visserij daalt (haring en walvis) oorzaken: - overbevissing - waarde wordt minder (groot aanbod van traan) - concurrentie op buitenland stijgt - importtarieven op traan stijgen - havens en vaargeulen verzanden - voorbijlandvaart stijgt buitenlandse kooplieden varen Republiek voorbij daardoor gaan de Amsterdamse stapelmarkten achteruit - Frankrijk, GB en Duitsland gingen wegen verharden (trekschut= wet van de remmende voorsprong) - Concurrentie buitenlandse havens bijv. Hamburg en Londen - Moedernegotie daalt - Graanprijzen dalen - Er word meer graan verbouwd in Duitsland en Frankrijk + groeihandel oostzee in ijzer en hennep + rivierhandel met Duitse achterlanden stijgt + koloniale handel stijgt Pagina 5 van 5