Afstudeerscriptie. Dorpsonderzoek Gemeente De Marne Onderzoek naar vestigingsmotieven Ulrum. Afstudeeronderzoek Bachelor Vastgoed & Makelaardij

Transcriptie

1 2010 Afstudeerscriptie Dorpsonderzoek Gemeente De Marne Onderzoek naar vestigingsmotieven Ulrum Afstudeeronderzoek Bachelor Vastgoed & Makelaardij

2 Document: Titel: Afstudeerscriptie Dorpsonderzoek Gemeente De Marne Onderzoek naar vestigingsmotieven Ulrum School: Hanzehogeschool Groningen Opleiding: Vastgoed & Makelaardij Studiejaar: Opdrachtgever: Gert Noordhoff Gemeente De Marne Stagedocent: Stagementor: Beoordelaar: Ben Compaan Gert Noordhoff Olga Buiter Student: Bert Jan Volders Klas: VMV4a Tel: Plaats/datum: Copyright: Groningen, 11 juni Deze afstudeeropdracht is geschreven onder verantwoordelijkheid van de Hanzehogeschool Groningen. Het copyright berust bij de auteur. Zowel de Hanzehogeschool Groningen als de auteur verklaren, dat zij eventuele gegevens van derden die voor deze afstudeeropdracht zijn gebruikt en die door deze derden als vertrouwelijk zijn aangemerkt, als zodanig zullen behandelen. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 2

3 Voorwoord Als afsluiting van mijn opleiding Vastgoed & Makelaardij aan de Hanzehogeschool Groningen ligt hij hier dan, mijn afstudeerscriptie. Ik heb mijn onderzoek uitgevoerd bij het Atelier Mens en Omgeving, een onderdeel van de Hanzehogeschool Groningen. In het Atelier werken studenten vanuit verschillende disciplines aan vraagstukken op het gebied van welzijn, zorg, techniek en bouw. Ik heb gesolliciteerd bij het Atelier omdat het mij leuk leek om vanuit verschillende perspectieven gezamenlijk een probleem te benaderen. Bij het Atelier kon ik van toegevoegde waarde zijn met mijn kennis die ik heb opgedaan tijdens mijn opleiding Vastgoed & Makelaardij. Toen ik begon bij het Atelier Mens en Omgeving was er nog geen duidelijk onderzoeksonderwerp. Het Atelier krijgt haar opdrachten van externe opdrachtgevers, onze opdrachtgever was de Gemeente De Marne. Deze gemeente had het Atelier gevraagd om onderzoek te doen naar de leefbaarheid in Ulrum, een kleine plaats in de gemeente. Hierbij moest de mening van de inwoners van Ulrum centraal staan. Na lang zoeken naar een geschikt deelonderwerp wat aansloot bij mijn opleiding en waar de mening van de inwoners naar voren kwam, ben ik een onderzoek gestart naar de vestigingsmotieven van nieuwe inwoners in Ulrum. Omdat het onderzoeksonderwerp in een later stadium duidelijk is geworden werd het moeilijk om op zoek te gaan naar deze nieuwe inwoners in Ulrum. Omdat de gemeente logischerwijs de privacy van de inwoners moet waarborgen kon ik via de gemeente deze nieuwe inwoners niet vinden. Via een oproep in de krant kon ik deze groep ook niet bereiken. Uiteindelijk bleek het op straat vragen naar mensen de beste oplossing. Doordat het zo lastig bleek de nieuwe inwoners te vinden, heeft mijn onderzoek niet zoveel respons gehad als ik graag had gewild. Tot slot wil een aantal mensen bedanken die mij tijdens het gehele proces begeleid of ondersteund hebben. Ten eerste wil ik alle begeleiders en studenten van het Atelier bedanken voor hun inzet en ondersteuning bij mijn onderzoek. In het bijzonder wil ik Olga Buiter bedanken voor haar kritische blik om mijn ingeleverde stukken. Daarnaast wil ik mijn begeleider Ben Compaan bedanken voor zijn begeleiding tijdens het proces. Bert Jan Volders Groningen, 11 juni 2010 Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 3

4 Inhoudsopgave Samenvatting...6 Hoofdstuk 1 Inleiding...7 Hoofdstuk 2 Aanleiding onderzoek Analyse Gemeente de Marne / Ulrum Gemeente De Marne Ulrum Krimp Leefbaarheid Vestigingsmotieven Nieuwe inwoners Ulrum Situatieschets Probleemomschrijving Deelvragen Begripsafbakening Verwachtingen Hoofdstuk 3 Onderzoeksmethode Kwalitatief onderzoek Populatie Deskresearch/ Literatuuronderzoek Interviews Hoofdstuk 4 Resultaten Interviews met nieuwe inwoners Vestigingsmotieven nieuwe inwoners Leefbaarheid nieuwe inwoners Benadering nieuwe inwoners Andere bevindingen nieuwe inwoners Interviews met makelaars Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 4

5 Hoofdstuk 5 Conclusies Koppeling deelvragen Koppeling probleemstelling Koppeling inhoudelijke oriëntatie Koppeling verwachtingen Hoofdstuk 6 Aanbevelingen Gemeente De Marne Makelaars en woningcorporaties Buurtverengingen Dorpsbelangen Vervolgonderzoek Hoofdstuk 7 Literatuurlijst Bijlagen: Bijlage 1: Gegevens Inwonersaantal in Gemeente de Marne Bijlage 2: Bevolkingsamenstelling Gemeente de Marne Bijlage 3: Samenstelling huishoudens Gemeente de Marne Bijlage 4: Interview met nieuwe inwoners Bijlage 5: Interview met Makelaars Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 5

6 Samenvatting In het kader van het afstudeertraject aan de Hanzehogeschool Groningen is een onderzoek uitgevoerd voor de gemeente De Marne. In dit onderzoek stonden de vestigingsmotieven van nieuwe inwoners van Ulrum centraal. De gemeente De Marne wilde wegens verwachte negatieve ontwikkelingen in de gemeente een leefbaarheidonderzoek laten doen in Ulrum. Met deze negatieve ontwikkelingen worden vooral de terugloop van jongeren en een toename van ouderen in de gemeente bedoeld. Van belang voor de gemeente was de mening van de nieuwe inwoners over hoe zij het dorp ervaren in het kader van leefbaarheid. Het doel van deze afstudeerscriptie is: Het in kaart brengen van vestigingsmotieven, leefbaarheids ervaring en de motieven van verschillende partijen bij het betrekken van en woning om de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van Ulrum te optimaliseren ten behoeve van en voor potentiële nieuwkomers. Dit onderzoek is kwalitatief van aard en is uitgevoerd met behulp van deskresearch en interviews. De probleemstelling van het onderzoek is: Hoe word de leefbaarheid zowel ervaren als beïnvloedt door nieuwe inwoners in Ulrum?. Doordat de populatie (nieuwe inwoners afgelopen vijf jaar) moeilijk te vinden was zijn er totaal acht interviews afgenomen. Door andere relevante onderzoeken op het gebied van vestigingsmotieven te analyseren is er toch relevante informatie achterhaald. Uit de resultaten is gebleken dat men vooral naar Ulrum toe komt voor de woning. De woning wordt gekozen om: de lage prijs van het pand, uniekheid van een pand, willen wonen in de buurt van familie en omdat de woning toegewezen word door een woningcorporatie. Op de tweede plek komt de rust en de ruimte. Onder leefbaarheid wordt vooral verstaan de sociale cohesie binnen een dorp. Deze sociale cohesie wordt door de nieuwe inwoners als positief ervaren binnen het dorp. De benadering door dorpsbelangen en buurtvereniging met een bos bloemen aan nieuwe inwoners word als positief ervaren. De werkwijze van verschillende makelaars wordt verschillend ervaren, maar wel als belangrijk gezien. De benadering van de gemeente met een informatiepakket wordt als positief ervaren. Daarnaast hebben nieuwe inwoners behoefte aan een informatieavond op het gemeentehuis. Velen hebben een uitnodiging gehad maar hebben nooit een vervolg hierop gezien. De aanbeveling voor de gemeente De Marne is dat zij rekening moet houden met het feit dat Ulrum een dorp is dat bekend staat om de lage woningprijzen en om zijn unieke panden. Behoud van de kern van een dorp is belangrijk voor het behoud van kwaliteit binnen een dorp. Woningen slopen betekent minder woningen, minder woningen betekent hogere prijzen per woning. De sociale cohesie voor nieuwe inwoners kan door de makelaar beïnvloedt worden. Bij verkoop van een woning kan het de taak van een makelaar zijn of men behoefte heeft aan contacten met de buurtvereniging, dorpsbelangen en/of de gemeente. Wanneer dit het geval is kan er één telefoontje naar de buurtvereniging, dorpsbelangen en/of gemeente worden gepleegd en kunnen de nieuwe inwoners benaderd worden. Daarnaast is een informatiebijeenkomst op het gemeentehuis erg gewild door nieuwe inwoners. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 6

7 Hoofdstuk 1 Inleiding Vanuit de gemeente De Marne is het Atelier Mens en Omgeving benaderd om een onderzoek te doen naar de leefbaarheid in de gemeente. Hierbij heeft de Gemeente aangegeven om in het dorp Ulrum het onderzoek uit te voeren. In het Atelier Mens en Omgeving, waar de afstudeerstage plaatsvindt, word samen met medestudenten aan een eindproduct gewerkt voor Gemeente De Marne. Met verschillende disciplines van de Hanzehogeschool wordt gewerkt aan een kwalitatief goed product. Deze verschillende disciplines werken allen individueel aan een scriptie, deze scriptie is een onderdeel van het gezamenlijke product voor de Gemeente De Marne. De opdrachtgever heeft in een gesprek aangegeven dat ze wil weten wat er speelt onder de bevolking in het dorp Ulrum. Hierbij heeft de gemeente zich de afgelopen jaren vooral geconcentreerd op de verwachte bevolkingskrimp. Hoe kan de gemeente het dorp leefbaar houden voor hun inwoners? De beleidsplannen van de gemeente zullen zodanig gemaakt worden dat de gevolgen van de bevolkingskrimp hierin zijn meegenomen. In dit onderzoek zal er antwoord gegeven worden op de volgende probleemstelling: Hoe word de leefbaarheid zowel ervaren als beïnvloedt door nieuwe inwoners in Ulrum? Het doel van dit onderzoek is het in kaart brengen van vestigingsmotieven, leefbaarheids ervaring en de motieven van verschillende partijen bij het betrekken van een woning om de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van Ulrum te optimaliseren ten behoeve van en voor potentiële nieuwkomers. Er kan vanuit het probleem naar een oplossing gezocht worden maar er kan ook gekozen worden voor het analyseren en versterken van de sterke punten van Ulrum. Daarom zal dit onderzoek gaan over de vestigingsmotieven van nieuwe inwoners van de afgelopen vijf jaar naar Ulrum zijn gekomen. Omdat de nieuwe inwoners ervaren zo als het dorp nu is. Huidige bewoners zullen Ulrum kunnen gaan vergelijken met hoe het dorp vroeger was. Voor dit onderzoek zal er gekeken worden waarom de nieuwe inwoners naar Ulrum zijn gekomen en niet naar een ander dorp in de gemeente. Daarnaast is het van belang hoe makelaars, dorpsbelangen en gemeente de nieuwe inwoners hebben benaderd en hoe dat door de nieuwe inwoners is ervaren. Wanneer inzicht bestaat in achtergronden van nieuwe inwoners en de motieven van de nieuwe inwoners om zich in Ulrum te vestigen, zou dit ondersteunend kunnen zijn voor de beleidsplannen van de gemeente. In hoofdstuk twee zal de aanleiding van het onderzoek worden behandeld. Hierna zal in hoofdstuk drie de onderzoeksmethode worden beargumenteerd. In hoofdstuk vier zullen de onderzoeksresultaten van het onderzoek gepresenteerd worden. In hoofdstuk vijf zullen conclusies worden getrokken aan de hand van de resultaten uit hoofdstuk vier. In hoofdstuk zes zullen aanbevelingen worden gedaan aan de hand van het volledige onderzoek. Tot slot zal in hoofdstuk zeven de aangehaalde literatuur worden gepresenteerd. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 7

8 Hoofdstuk 2 Aanleiding onderzoek In dit hoofdstuk zal de aanleiding van het onderzoek duidelijk in beeld worden gebracht. Ten eerste zal de opdrachtgever, de gemeente De Marne, geanalyseerd worden. Daarna zal het onderzoeksdorp geanalyseerd worden. Hierna zullen de belangrijke onderzoeksthema s worden beschreven: krimp, leefbaarheid, vestigingsmotieven en nieuwe inwoners. 2.1 Analyse Gemeente de Marne / Ulrum In deze analyse is de opdrachtgever het centrale punt. Hierin worden de belangrijkste punten van het gemeentelijke beleid toegelicht en wordt duidelijk hoe de gemeente ervoor staat. Ten tweede zal Ulrum geanalyseerd worden door middel van de geschiedenis van Ulrum en de huidige demografische gegevens Gemeente De Marne De gemeente De Marne is de opdrachtgever van dit onderzoek. De afgelopen jaren heeft De Marne zich ingezet voor versterking van het gebied en de dorpsgemeenschappen, in aansluiting op de onmiskenbare kwaliteiten van het gebied. Speerpunten van beleid 1 waren: - gebiedsontwikkeling: stimulering van toerisme, recreatie en werkgelegenheid door projecten in het Lauwersmeergebied, Zoutkamp en Pieterburen, evenals vele andere projecten; - centralisatie: werken aan een multifunctionele accommodatie voor onderwijs en kinderopvang en aan winkelconcentratie te Leens; - bestuurskracht: vormen van samenwerkingsverbanden met buurgemeenten. De gemeente is echter ook een kwetsbare gemeente, mede door haar profiel van plattelandsgemeente met als bijzondere kenmerken een grote oppervlakte en veel kleine kernen. De huidige begrotingsproblematiek is van invloed op het beleid dat de gemeente de komende jaren moet maken. Daarom zal de gemeente rekening moeten houden met toekomstige uitgaven Ulrum Geschiedenis Ulrum 2 is in de middeleeuwen ontstaan op twee grote, rechthoekige wierden. In de 11 e eeuw komt het wierdedorp in de bronnen voor als Uliuringhem en varianten daarop. Midden op de wierde staat een middeleeuwse dorpskerk. Het dorp was ontsloten door het in 1650 gegraven Trekdiep met een havenkom aan de Nieuwstraat. Nog steeds is Ulrum via het Hunsingokanaal over water ontsloten. Op de westelijke wierde stond tot 1810 de borg Asinga. Het geslacht met deze naam heeft hier gewoond. Na de sloop werd het borgterrein akkergrond. Tussen 1985 en 1988 is de barokke tuinaanleg gereconstrueerd tot wandelpark. 1 Bron: Op eigen kracht Advies van de kerngroep Visie en ambitie Leens, 28 januari Bron: Karstkarel P en Karstkarel K (2009) Titel: 323x Groningen, Van Adorp tot Zuurdijk, Groningen: Kok Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 8

9 Demografische gegevens De gemeente De Marne telt momenteel inwoners, verdeeld over de 21 kleinere kernen binnen de gemeente. Ulrum is een van die dorpen en telt momenteel inwoners. Uit onderzoek van het CBS 5 blijkt dat de Nederlandse bevolking gaat krimpen en de samenstelling aan het veranderen is. Er zullen geleidelijk aan meer ouderen komen en minder baby s geboren worden. Voor de gemeente De Marne is de bevolkingsopbouw weergegeven in de onderstaande grafieken. In de eerste grafiek is de bevolking, van 2008 evenals de verwachte samenstelling in 2040, per categorie weergegeven. In de tweede grafiek is de totale bevolkingsafname weergegeven. Deze gegevens zijn gebaseerd op zowel de verschuiving als terugloop van de bevolking. Grafiek bevolkingsopbouw per leeftijdscategorie Grafiek Bevolkingsopbouw totaal 3 Bron: Geraadpleegd: donderdag 20 mei :54 4 Bron: Geraadpleegd op donderdag 20 mei :05 5 Bron: CBS, 2009, Bevolkingstrends, regionale prognose : vergrijzing en omslag van groei naar krimp, geraadpleegd op 20 mei 2010 Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 9

10 2.1.3 Krimp Krimp is een begrip dat tegenwoordig veel wordt gebruikt, dat aangeeft dat de bevolkingsomvang van een gebied daalt en waarbij ook de leeftijdssamenstelling snel veranderd. Aan de ene kant daalt het aantal jongeren in de regio, terwijl het aantal 65-plussers toeneemt in deze zelfde regio. Gemeente De Marne In een toespraak 6 liet de burgemeester weten dat de bevolkingsdaling mogelijk nog wel mee zal vallen. Zoals eerder genoemd heeft de gemeente momenteel een inwonersaantal van die in 2010 terug zal lopen naar ongeveer inwoners. Wel is duidelijk dat de bevolkingssamenstelling behoorlijk zal gaan veranderen. Aan de ene kant ontgroening en minder jongeren in de gemeente aan de andere kant vergrijzing en meer 65-plussers. Minder mensen die economisch actief zijn en meer mensen die behoefte hebben aan goede zorg en zorgvoorzieningen. Om op deze gevolgen van deze krimp zal de gemeente moeten reageren. Hierbij zijn die ideeën en meningen van de inwoners van belang, zo liet de burgemeester weten in zijn toespraak op 7 januari jongsleden. Ulrum In Ulrum is de bevolkingsdaling van het afgelopen jaar wel duidelijk zichtbaar. In 2005 telde Ulrum nog een inwonersaantal van zo blijkt uit de gegevens van de Gemeente De Marne (bijlage 1). In 2010 is dit inwonersaantal in Ulrum teruggelopen naar Deze terugloop van de bevolking komt door de volgende drie aspecten: vergrijzing, ontgroening en huishoudingverdunning. Vergrijzing De ontwikkelingen op demografisch gebied zet de leefbaarheid in Gemeente De Marne onder druk. De vergrijzing in de gemeente neemt toe en de opvang van deze vergrijzing zal voor de gemeente een hele opgave zijn. Uit de prognoses van het onderzoeksbureau Primos(bijlage 2) blijkt dat er momenteel plussers in de gemeente De Marne wonen. Tevens uit deze gegevens blijkt dat deze groep zal toenemen naar in 2040, wat een toename betekent van 34%. In Ulrum is momenteel 22% procent van de inwoners 8 boven de % van de inwoners in Ulrum is tussen de leeftijd van 45-65, deze groep zal in de toekomst opschuiven naar de 65+. Dit fenomeen is de vergrijzing die plaatsvindt in Ulrum. Deze jonge senioren zullen nu nog vitaal genoeg zijn om zichzelf te redden. En de groep tussen 55 en 75 in Ulrum is momenteel ook nog vitaal genoeg om zichzelf te redden, maar zal over twintig jaar doorgeschoven zijn naar een categorie waarin meer behoefte is aan zorg. Want uit onderzoek van onderzoeksinstituut DEMOS 9 blijkt vooral vanaf de 75-jarige leeftijd het aantal mensen dat dagelijks beperkingen ondervindt flink stijgt. 6 Bron: ; Toespraak Burgermeester, Geraadpleegd: 3 mei :36 7 Bron: geraadpleegd op donderdag 20 mei Bron: geraadpleegd dinsdag 25 mei Bron: ;Ouderenzorg over 25 jaar;geraadpleegd woensdag 9 juni 2010 Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 10

11 Ontgroening Naast de vergrijzing tijdens de krimp neemt het aantal jongeren ook af. Deze afname van jongeren word ook wel ontgroening genoemd. Ontgroening kent twee belangrijke oorzaken. Ten eerst worden er minder kinderen geboren. De bevolkingsprognose van het CBS 10 geeft aan dat de komende jaren het aantal jongeren gaat dalen, tot 4,8 miljoen in 2020 in Nederland. Dat zouden er dan 139 duizend minder zijn dan in De tweede oorzaak is dat steeds meer jong volwassenen wegtrekken naar de stad voor hun opleiding of werk. Uit gegevens van de Raad voor het landelijk gebied 11 is gebleken dat het aandeel jongeren afneemt in de toekomst. In figuur 2.3 is te zien dat aandeel jongeren op het platteland met 14% afneemt in Figuur : Bevolkingsontwikkeling Nederland naar leeftijd Uit de prognose van Primos(bijlage 3) is te zien dat het aandeel jong volwassenen zal teruglopen in de gemeente de Marne van naar 579 in Deze prognose van een afname van jong volwassenen van 82% is zorgelijk voor de Gemeente de Marne. De vergrijzing in combinatie met de voortdurende trek van jongvolwassenen naar de stad zorgt voor een onbalans in de plattelandsgemeenschappen. Een dalend aantal leerlingen per school zet verder de kwaliteit en beschikbaarheid van het onderwijs onder druk. Dalende aantallen jeugdleden, veranderende leefstijlen en de soms achterblijvende samenwerking tussen verenigingen zet het verenigingsleven onder druk. Huishoudenverdunning Er ontstaan huishoudens met minder mensen als gevolg van echtscheidingen en een toenemend aantal alleenstaanden. Volgens de gegevens van het onderzoeksbureau Primos (bijlage 3) blijkt dat het aantal mensen per huishouden zal teruglopen van 2,29 mensen per huishouden naar 1,89 mensen per huishouden in de gemeente De Marne. Gegevens over deze huishoudenverdunning in Ulrum zijn niet bekend. 10 Bron: ; bevolkingsprognose; Geraadpleegd dinsdag 8 juni Bron: geraadpleegd dinsdag 8 juni 2010 Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 11

12 2.1.4 Leefbaarheid Leefbaarheid is een begrip dat de laatste jaren te pas en te onpas wordt gebruikt door iedereen in veel contexten. Het begrip leefbaarheid kent hierdoor vele aspecten. Leefbaarheid is een begrip wat door iedereen anders beleefd word. Leefbaarheid hangt heel erg samen met de emotionele ervaring van een persoon en de beleving hierin. Hier zijn ook verschillende onderzoeken naar gedaan. De grondlegger hiervan is Maslow. Maslow heeft deze behoeften in kaart heeft gebracht in de behoeftepiramide van Maslow 12. Deze behoeften zijn de volgende: - Sociale netwerken; - Veiligheid; - Wonen; - Werk en inkomen; - Gezondheid. Deze vijf pijlers zullen dan ook de basis zijn voor het begrip leefbaarheid gedurende dit onderzoek. Dit onderzoek zich voor een groot deel richten op de peiler wonen. Daarnaast zal onderzocht worden wat men zelf verstaat onder leefbaarheid Vestigingsmotieven Krimp treedt op doordat er weinig aanvoer is van nieuwe inwoners, ouderen mensen overlijden, jongeren wegtrekken naar de stad en door de huishoudenverdunning. Hierdoor ontstaat leegstand, door deze leegstand ontstaat verpaupering en zo ontstaan zogeheten spooksteden. Dit fenomeen kan ook van een andere kant benaderd worden. De afgelopen jaren zijn er ook mensen naar de gemeente De Marne toegekomen. Er zijn uiteenlopende motieven waarom iemand voor een nieuwe gemeente kiest. Meest genoemde motieven zijn de woning, persoonlijke omstandigheden, de woonbuurt, voorzieningen of de bereikbaarheid. Maar waarom kiest iemand voor een dorp binnen de gemeente. Hierbij zal worden gekeken waarom men gekozen heeft voor Ulrum in plaats van een ander dorp binnen de gemeente. Uit een onderzoek 13 van de Gemeente Almere in 2004 is gebleken dat wanneer inzicht bestaat in achtergronden van nieuwe inwoners om zich te vestigen in een bepaalde gemeente, dit ondersteunend zou kunnen zijn voor regionaal beleid. Dan is er meer inzicht in de doorstroming op de woningmarkt, in motieven om al dan niet voor een gemeente te kiezen bij een stagnerende woningmarkt. Het onderzoek in Ulrum zal ondersteunend zijn voor het beleid op dorpsniveau ; Behoeftehiërarchie van Maslow; Geraadpleegd woensdag 9 juni Bron: Rapport Nieuwe bewoners in de regio; 2004; Gemeente Almere Geraadpleegd dinsdag 25 mei 2010 Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 12

13 2.1.6 Nieuwe inwoners Ulrum Het gemeentelijke bestuur zal zich moeten concentreren op de sterke punten binnen het dorp omdat grote veranderingen in de gemeente beperkt worden door de beperkte financiële middelen. Om te weten waar deze sterke punten liggen zullen de beweegreden van mensen die de afgelopen vijf jaar naar Ulrum zijn gekomen van belang zijn. Omdat Er is gekozen voor deze doelgroep omdat hun het dorp zien zoals het nu is, zonder vergelijkingsmateriaal van hoe het dorp vroeger was. Momenteel is er lopend onderzoek van Rixt Blijker naar vestigingsmotieven van mensen naar de gemeente de Marne. Om op dit onderzoek aan te sluiten zal er onderzoek worden gedaan naar waarom mensen specifiek voor een dorp kiezen binnen de gemeente. Dit onderzoek zal zich concentreren op het dorp Ulrum, dit dorp is aangewezen door de Gemeente De Marne voor het Dorpsonderzoek. Uit een onderzoek 14 in opdracht van het ministerie van Volkhuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu (VROM) blijkt dat er een directe relatie bestaat tussen allerlei (objectieve) omgevingskenmerken en de leefbaarheid. Zo gaat leegstand gepaard met een toenemend gevoel van onveiligheid. Wanneer nieuwe bewoners deze leegstaande woningen weer betrekken betekend zal dit meer sociale cohesie, minder gevoel van onveiligheid en wellicht een toename van de kwaliteit van de woning kunnen betekenen. 14 Bron: Geraadpleegd dinsdag 25 mei 2010 Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 13

14 2.2 Situatieschets In de situatieschets wordt een duidelijke probleemomschrijving gegeven van het onderzoek. Deze probleemomschrijving wordt verdeeld in een probleemstelling en een doelstelling. Na de probleemomschrijving worden de deelvragen van het onderzoek opgesteld. Hierna zal een begripsafbakening worden gemaakt en een verwachting van de uitkomsten van het onderzoek worden gegeven Probleemomschrijving. Zoals eerder vermeld, is het inwonersaantal in Ulrum de afgelopen 5 jaar afgenomen met 488 inwoners. Toch zijn er de afgelopen vijf jaar wel nieuwe mensen komen wonen in Ulrum. Er hebben zich in totaal 153 nieuwe mensen gevestigd in Ulrum vanaf Met een gemiddeld huishoudgrootte van 2.3 (bijlage 2) betekent dat een aantal nieuwe huishoudens van ongeveer 67. Er vindt vergrijzing plaats en ontgroening wat inhoud dat de bevolking steeds ouder wordt en dat de kinderen naar de stad trekken voor hun opleiding of werk. Ondanks dit gegeven zijn er mensen die naar Ulrum komen. Voor de gemeente is het van belang wat de inwoners vinden en hoe de leefbaarheid vergroot kan worden. Uit de vestigingsmotieven van deze nieuwe bewoners kan de gemeente achterhalen waar haar sterke punten liggen. Aan de hand van deze vestigingsmotieven zullen de sterke punten van Ulrum in kaart worden gebracht. Probleemstelling Hoe word de leefbaarheid zowel beïnvloedt als ervaren door nieuwe inwoners in Ulrum? Hierbij wordt gekeken hoe de nieuwe inwoners de leefbaarheid ervaren en hoe zij daar invloed op hebben. Doelstelling Het in kaart brengen van vestigingsmotieven, leefbaarheids ervaring en de motieven van verschillende partijen bij het betrekken van en woning om de leefbaarheid en aantrekkelijkheid van Ulrum te optimaliseren ten behoeve van en voor potentiële nieuwkomers. 15 Bron: Carla Bosscher; Medewerker Gemeente De Marne; Geraadpleegd maandag 17 mei :50 Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 14

15 2.2.2 Deelvragen Door middel van drie deelvragen zal meer inzicht worden verkregen in de probleemstelling. Daarnaast zal worden gekeken hoe verschillende partijen de nieuwe inwoners benaderen en hoe dat ervaren word door de nieuwe inwoners. Deelvraag 1 Wat zijn de vestigingsmotieven van nieuwe inwoners om naar Ulrum te komen? Waarom zijn de nieuwe inwoners de afgelopen vijf jaar naar Ulrum gekomen en niet naar een ander dorpje in de buurt. Waarom is er specifiek voor Ulrum gekozen? Deelvraag 2 Wat verstaan de nieuwe inwoners onder de leefbaarheid? Hoe ervaren de nieuwe inwoners de leefbaarheid en hoe vinden zij dat nieuwe inwoners van invloed zijn op de leefbaarheid. Deelvraag 3 Hoe benaderen de gemeente,,buurtvereniging,dorpsbelangen en makelaars de nieuwe inwoners en op welke wijze kan deze veranderd worden. Een soort marketing gericht advies waarin duidelijk wordt wie de toekomstige bewoners zijn en hoe verschillende partijen er voor kunnen zorgen dat deze benaderd worden. De verschillende partijen zijn: gemeente, makelaars, dorpsbelangen, buurtverenigingen en de inwoners zelf Begripsafbakening Om duidelijk in beeld te krijgen wat er verstaan wordt onder verschillende begrippen, is er een begripsafbakening nodig. Vestigingsmotieven Specifieke redenen om naar Ulrum te komen en niet naar een nabij gelegen dorp. Ulrum Het onderzoek vindt op dorpsniveau plaats omdat dit door de Gemeente de Marne is aangeven. Populatie Om de vestigingsmotieven te onderzoeken die nu spelen is er gekozen voor de afgelopen vijf jaar. Er is gekozen voor de afgelopen vijf jaar omdat deze vestigingsmotieven dan actueel zijn. Er hebben zich in totaal nieuwe inwoners gevestigd in Ulrum vanaf Met een gemiddeld huishouden van 2,3 personen(bijlage 3) betekent dit ongeveer 67 huishouden. Leefbaarheid Leefbaarheid kan worden omschreven als het kwaliteit van leven. Deze kwaliteit van leven kan worden onderverdeeld in de volgende vijf pijlers: wonen, gezondheid, sociale relaties, werk & inkomen en veiligheid. Dit onderzoek is gericht op de pijler wonen. 16 Bron: Carla Bosscher; Medewerker Gemeente De Marne; Geraadpleegd maandag 17 mei :50 Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 15

16 2.3 Verwachtingen Wat zijn de verwachte onderzoeksresultaten? Dat is de vraag die centraal staat in dit hoofdstuk. De verwachtingen met betrekking tot deelvragen worden hieronder gegeven. Vestigingsmotieven Uit een eerder gedaan onderzoek 17 door het ministerie van Verkeer en Waterstaat blijkt dat bij de keuze om te gaan verhuizen naar het platteland vooral de woning zelf de belangrijkste rol speelt. Dit geldt voor zowel gezinnen met kinderen als voor 55-plussers. De verhuizers naar het platteland zijn verder op zoek naar groen, rust en ruimte en vinden de bebouwing in de woonomgeving belangrijk. Daarnaast blijkt dat de beschikbaarheid van het openbaar vervoer voor verhuizers naar het platteland een geringe rol speelt. De gemeente De Marne geeft aan dat de mensen voor de volgende veel voorkomende redenen naar Ulrum toe komen: rustig, rustige buurt, rustig wonen en groen, natuur, bos, zee, etc. in de buurt. De verwachting is dat deze nieuwe inwoners van Ulrum deze redenen ook aandragen om voor een woning in Ulrum te kiezen. Deze factoren spelen ook in andere dorpen. Daarom zullen redenen specifiek voor Ulrum boven tafel komen. Deze redenen kunnen variëren van: terugkeren oude woonplek, familie woont in de buurt, voorzieningen, infrastructuur, huizenprijzen etc.. Invloed nieuwe inwoners op leefbaarheid In Ulrum zullen de nieuwe inwoners wel degelijk invloed hebben op de leefbaarheid. In die zin dat nieuwe inwoners zorgen voor nieuwe inbreng in de gemeente. De nieuwe inwoners zullen zorgen voor meer sociale cohesie en zullen inkomsten generen voor lokale bedrijvigheid. Nieuwe inwoners zullen invloed uitoefenen op de lokale bedrijvigheid door daar boodschappen te doen. Er zullen ook negatieve aspecten van nieuwe inwoners boven tafel komen. Nieuwe inwoners die voor hun rust en ruimte komen zullen niet veel sociale contacten hebben in Ulrum. Tevens zijn er in Ulrum mensen die een tweede huis hebben in het dorp, die alleen het weekend in Ulrum zijn. Beleid ten opzichte van nieuwe inwoners De Raad Landelijk Gebied 18 heeft aangegeven dat de sociale cohesie een belangrijke rol speelt in de leefbaarheid op het platteland. De gemeente De Marne organiseert een aantal keer per jaar een bijeenkomst waarbij nieuwe inwoners worden uitgenodigd om samen te komen en kennis te maken met de gemeente. Dit beleid zal onder ogen worden genomen. Een beleid ten opzichte van nieuwe inwoners zal op dorpsniveau gericht kunnen zijn. In dit geval zouden bewoners benaderd kunnen worden vanuit Dorpsbelangen of andere verenigingen om ze te betrekken bij activiteiten in het dorp. Verwacht wordt dat deze sociale cohesie ook onder de nieuwe inwoners van belang is. 17 Bron: geraadpleegd op dinsdag 1 juni Bron: geraadpleegd op dinsdag 1 juni 2010 Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 16

17 Hoofdstuk 3 Onderzoeksmethode In dit hoofdstuk zullen de onderzoeksmethoden behandeld worden. De onderzoeksmethode wordt aan de hand van de probleemstelling en deelvragen toegelicht. Tevens zal er uitgelegd worden welke partijen onder de populatie vallen en hoe deze benaderd zijn. 3.1 Kwalitatief onderzoek Dit kwalitatief onderzoek staat in het teken van de mening van de nieuwe inwoners. De mening van de nieuwe inwoners zal door middel van interviews boven tafel komen. Probleemstelling De probleemstelling van het onderzoek is: Hoe wordt de leefbaarheid zowel ervaren als beïnvloed door nieuwe inwoners in Ulrum? De beschrijvende aard van de probleemstelling geeft het onderzoek een kwalitatief karakter. Het onderzoek zal een beschrijving geven van de invloeden nieuwe inwoners op de leefbaarheid in Ulrum. Daarnaast zal er diepgaande informatie worden gegeven over de keuze van Ulrum en niet een ander dorp in de buurt. Deelvragen Wat zijn de vestigingsmotieven van nieuwe inwoners om naar Ulrum te komen? Deze vraag wordt beantwoord door middel van interviews met de nieuwe inwoners. In deze interviews worden de vestigingsmotieven van de nieuwe inwoners in kaart gebracht. Welke invloed hebben nieuwe inwoners op de leefbaarheid? Deze vraag wordt met behulp van deskresearch en interviews beantwoord. Niet alleen door interviews met de nieuwe inwoners, maar ook met lokale makelaars die actief zijn in Ulrum. In de populatie beschrijving zullen deze partijen verder worden toegelicht. Hoe benaderen de gemeente, dorpsbelangen, buurtvereniging en makelaars de nieuwe inwoners en op welke wijze kan deze veranderd worden. Ook de laatste vraag is beantwoord door middel van deskresearch en interviews met de nieuwe inwoners. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 17

18 3.2 Populatie De populatie binnen dit onderzoek is niet één groep maar bestaat uit verschillende partijen. Hieronder zijn deze verschillende groepen weergeven en verder uitgewerkt. Nieuwe inwoners De doelgroep betreft de mensen die de afgelopen vijf jaar zijn komen wonen in Ulrum. Zoals eerder vermeld gaat het hier om 153 nieuwe inwoners. Het aantal nieuwe huishoudens bedraagt 67. Makelaars Wanneer we praten over nieuwe inwoners in Ulrum, zijn het meestal de makelaars die ze als eerste kennen. Dit omdat zij de huizen in Ulrum verkopen. Om experts op dit gebied te horen zullen de 2 belangrijke makelaars in de regio benaderd worden om mee te werken aan het onderzoek. Dorpsbelangen Als we praten over leefbaarheid en nieuwe inwoners zijn het de dorpsbelangen die hier een visie over hebben. Hoe actief is dorpsbelangen tegenover nieuwe inwoners? Daarnaast zal er worden gekeken of er van de nieuwe inwoners ook mensen actief zijn bij dorpsbelangen. Benaderen dorpsbelangen de nieuwe inwoners van Ulrum? Gemeente De Marne De gemeente is een belangrijke speler bij het aantrekken van nieuwe inwoners in Ulrum. Wat is het beleid tegenover nieuwe inwoners die wat willen beginnen in Ulrum? Hoe is het beleid gericht op het werven van nieuwe inwoners? Wat weet men van hun nieuwe inwoners? 3.3 Deskresearch/ Literatuuronderzoek Met behulp van deskresearch is gezocht naar eerdere onderzoeken op het gebied van leefbaarheid en nieuwe inwoners. Uit verschillende onderzoeken is informatie gebruikt voor dit onderzoek. Ook heeft het onderzoek van Rixt Blijker van de Rijksuniversiteit Groningen bijgedragen aan dit onderzoek. In het onderzoek van mevrouw Blijker komen de vestigingsmotieven van mensen die vanuit een andere gemeente naar gemeente De Marne gaan, aan bod. Dit onderzoek is gericht op dorpsniveau. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 18

19 3.4 Interviews In bijlage 4 staat de vragenlijst die gebruikt is bij de interviews die gehouden zijn onder de nieuwe inwoners van Ulrum. Deze interviews zijn face tot face afgenomen bij de nieuwe inwoners thuis. In dit half gestructureerde interview zijn vragen gesteld waarbij zowel open als gesloten vragen beantwoord zijn. Bijlage 5 bevat de vragenlijst van de interviews die gehouden zijn met de makelaars. Het korte karakter van deze vragenlijst komt doordat meerdere studenten binnen het atelier vragen hadden voor de makelaars. Nieuwe Inwoners Vestigingsmotieven Om duidelijke vestigingsmotieven te achterhalen van de nieuwe inwoners is hen gevraagd wat de specifieke redenen waren om naar het dorp Ulrum te komen. Daarnaast is gevraagd hoe zij het dorp ervaren nu ze er wonen. Om erachter te komen waarom ze niet voor een ander dorp hebben gekozen is hen gevraagd waarom ze voor Ulrum hebben gekozen en niet een ander dorp binnen de Gemeente De Marne en of ze dit ook overwogen hebben. Leefbaarheid De eerste vraag over leefbaarheid is wat de inwoners over leefbaarheid ervaren en als vervolg vraag wordt gevraagd hoe zij deze ervaren in het dorp Ulrum. Daarnaast is gevraagd of zij als nieuwe inwoners invloed hebben op de leefbaarheid en hoe zij dat zien. Benadering nieuwe inwoners Bij benadering van nieuwe inwoners is als eerste gevraagd hoe de nieuwe inwoners bij het huis in Ulrum terecht zijn gekomen. Daarnaast wordt per partij gevraagd aan de nieuwe inwoners hoe ze zijn benaderd door de partij, hoe ze dat ervaren hebben en wat anders hand gekund. Deze partijen zijn de makelaars, dorpsbelangen, buurtvereniging en de gemeente. Daarnaast bestond de mogelijkheid voor de nieuwe inwoners om zelf ook punten aan te dragen die pasten binnen het interview. Makelaars In een interview met makelaars zijn dezelfde vragen gesteld. Wat verstaan de makelaars onder leefbaarheid en hoe zien zij dat terug in Ulrum. Daarnaast is gevraagd of zij zelf invloed hebben op de leefbaarheid in Ulrum en of de nieuwe inwoners invloed hebben op de leefbaarheid. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 19

20 Hoofdstuk 4 Resultaten In dit hoofdstuk zullen de resultaten van de interviews met de nieuwe inwoners gepresenteerd worden. Hiernaast zullen de interviews met twee lokale makelaars behandeld worden. 4.1 Interviews met nieuwe inwoners De resultaten van 8 interviews zullen in verschillende deelparagrafen behandeld worden. De populatie bestaat uit 8 huishoudens omdat de populatie moeilijk te vinden was. Via het plaatsen van oproepen in verschillende kranten en op websites zijn geen reacties binnen gekomen. Daarnaast kan de Gemeente de Marne in verband met privacy van haar burgers geen adresgegevens overhandigen van de nieuwe inwoners. Via makelaars en het vragen langs de deuren zijn uiteindelijk 8 huishoudens geïnterviewd. Aangezien een klein deel van de populatie benaderd is, kan de betrouwbaarheid van het onderzoek in het geding komen. Toch kan er gesteld worden, gezien de overeenkomstige antwoorden, dat de resultaten bruikbaar zijn voor de Gemeente de Marne. De antwoorden van de interviews zijn naast elkaar gelegd en vergeleken. Alle bruikbare gegevens die via de interviews naar voren zijn gekomen zijn verwerkt in de resultaten. Als eerste zullen de vestigingsmotieven behandeld worden. Als tweede zal de leefbaarheid in Ulrum behandeld worden. Als derde zal de benadering van nieuwe inwoners door verschillende partijen behandeld worden Vestigingsmotieven nieuwe inwoners De vestigingsmotieven geven weer waarom mensen naar Ulrum toe komen en hoe zij het dorp nu ervaren nu zij er wonen. Daarnaast zullen de redenen genoemd worden waarom ze niet naar een nader dorp zijn gegaan. Specifieke Redenen Uit gesprekken met de 8 nieuwe huishoudens is gebleken dat men niet specifiek voor Ulrum kiest om te gaan wonen. Het is juist het pand dat volgens deze 8 huishoudens belangrijk is om naar Ulrum te komen. Er waren enkele verschillende redenen voor de woning in Ulrum: - Toegewezen door Woningcorporatie - Verliefd op het pand - Het pand in combinatie met mogelijkheden. - Prijs van het pand - Wonen in de buurt van werk of familie Toegewezen door Woningcorporatie Eén huishouden gaf aan dat het huis toegewezen was door een woningcorporatie. Woningcorporaties hanteren een wachtlijst waar mensen op komen te staan. Doordat men vanuit een koophuis naar een huurhuis wilde, kon er zodoende gekozen worden voor deze woning. Als de woning in een ander dorp had gestaan was de keuze hetzelfde geweest. Verliefd op het pand Eén huishouden gaf aan dat het verliefd is geworden op het pand in Ulrum. Daarnaast wilde men graag wonen in de buurt van het Lauwersmeer en in een kern. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 20

21 Het pand in combinatie met de mogelijkheden Eén huishouden gaf aan dat het naar een pand zocht met een winkel en woning in één. Omdat er in Ulrum dit pand beschikbaar was kon men voor deze woning kiezen. In een ander huishouden is naar voren gekomen dat het pand de voornaamste reden vormde om naar Ulrum toe te komen. Aan de ene kant om het karakter en aan de ander kant om de mogelijkheden met het pand. Prijs van het pand Eén huishouden gaf aan naar Ulrum toe te zijn gekomen voor de prijs van het pand. Na het kijken in verschillende dorpen in de gemeente De Marne bleken de woningen goedkoop te zijn in Ulrum. Dit was de voornaamste redenen voor deze nieuwe inwoners om naar Ulrum te komen. Wonen in de buurt van werk of familie Twee huishoudens gaven aan in de buurt van de familie te willen wonen. Het wonen in de buurt van familie blijkt belangrijk te zijn. Daarnaast gaf 1 huishouden aan te willen wonen in de buurt van het werk. Omdat werk of familie in de buurt wonen, moet er gekozen worden voor dorpen in de buurt. Als er woningen vrij waren geweest in andere dorpen had men dit ook gedaan. Ervaring Ulrum Positief In zes gesprekken kwam naar voren dat het dorp als positief wordt ervaren. De buurt wordt als sociaal ervaren en als een open volk. In meerdere gesprekken kwam naar voren dat het vooroordeel dat de Groningers stug zijn helemaal niet waar was. Daarnaast viel het christelijke karakter van de het dorp ook wel mee. Ook het vooroordeel dat je niet welkom bent in het dorp werd uiteindelijk niet zo ervaren. Negatief Uit twee gesprekken is gebleken dat bewoners erg weinig interesse hebben in nieuwkomers. Bij één huishouden werd aangegeven dat men niet echt werd geaccepteerd in de buurt omdat het geloof een rol speelde. Overweging ander dorp Uit alle gesprekken speelt de woning vooral een belangrijke rol speelde was er niet een speciale reden om voor het dorp te kiezen. Als het huis in een ander dorp binnen de gemeente had gestaan was de keuze ook gemaakt. Wel speelde de prijs een belangrijke rol in de keuze voor Ulrum. Als bepaalde panden in andere dorpen hadden gestaan waren de panden waarschijnlijk duurder geweest. Diegenen die wel hebben overwogen in een ander dorp te gaan wonen, hebben vanwege het pand en de prijs toch voor Ulrum gekozen. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 21

22 4.1.2 Leefbaarheid nieuwe inwoners In deze fase van het interview is gevraagd wat de nieuwe inwoners verstaan onder leefbaarheid en hoe ze die ervaren in het dorp Ulrum. Tot slot wordt er gevraagd of ze vinden in hoeverre ze zelf invloed hebben op de leefbaarheid. Definitie leefbaarheid Bij de vraag wat men verstaat onder leefbaarheid komen veel antwoorden overeen. Uit 6 gesprekken is gebleken dat de sociale cohesie in een dorp van groot belang. Hiermee bedoelt men: vriendelijkheid van andere inwoners, prettige andere inwoners in de omgeving en veel mensen op straat. Dit blijkt zeer belangrijk te zijn voor het prettig wonen in Ulrum. Daarnaast kwam in drie gesprekken naar voren dat zijn de voorzieningen en de rust en ruimte van belang zijn. Onder voorzieningen worden met name de peuterschool en de supermarkt bedoeld. De peuterschool was vooral belangrijk voor één huishouden met jonge kinderen. Bij rust moet er gedacht worden aan weinig verkeer en geluidsoverlast. Met ruimte wordt de ruimte rondom de woning bedoeld. Ervaring leefbaarheid Nadat de nieuwe inwoners hun definitie van leefbaarheid hadden gedefinieerd, was het natuurlijk belangrijk om te weten hoe de leefbaarheid ervaren wordt. In zeven gesprekken werd de leefbaarheid van dorp als positief ervaren. De leefbaarheid in het dorp is goed, dit komt onder meer door de vele activiteiten in het dorp. Een belangrijke kanttekening hierbij is dat Ulrum nu nog voldoende voorzieningen heeft en dat de Spar, de supermarkt, van wezenlijk belang is voor de inwoners van Ulrum. Eén nieuwe inwoner gaf aan dat er desinteresse was voor de nieuwe inwoners door de omgeving. Invloed op leefbaarheid Iedereen geeft aan dat ze op één of andere manier zelf invloed hebben op de leefbaarheid in het dorp. De een vindt dat via het meedoen aan activiteiten in het dorp men invloed heeft op de leefbaarheid. De ander heeft een winkel in het dorp en geeft aan dat deze bijdraagt aan de leefbaarheid. Daarnaast geeft men aan dat door middel van cursussen die gegeven worden in het dorp, de leefbaarheid wordt beïnvloed. Daarnaast vindt men dat via buurtverenigingen en kerken er ook invloed uitgeoefend wordt op de leefbaarheid. Er waren wat negatieve reacties op de vraag of de nieuwe inwoners zelf invloed hebben op de leefbaarheid. Één huishouden gaf aan dat door lid te worden van verenigingen er een mogelijkheid bestaat voor de nieuwe inwoners om in contact te komen met andere inwoners. Toch werd het lidmaatschap van de vereniging niet al positief ervaren. Er werd aangegeven dat de andere inwoners niet echt open stonden voor nieuwe inwoners. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 22

23 4.1.3 Benadering nieuwe inwoners Zeven van de acht huishoudens kwamen via internet terecht bij de woning in Ulrum. Dit gebeurde via de websites van de makelaars, funda en marktplaats. Eén huishouden gaf aan dat ze terecht zijn gekomen bij het huis doordat ze bij toeval langs het huis gereden zijn. In Ulrum zijn verschillende makelaars actief. In de gesprekken kwamen verschillende makelaars aan de orde, met verschillende reacties op hun werkwijze. Daarnaast is dorpsbelangen ook actief in Ulrum. Zij benaderen nieuwe inwoners met een bos bloemen. Dit geldt ook voor de buurtvereniging. Tot slot is de gemeente De Marne zelf ook actief wanneer er nieuwe inwoners zich vestigen in de buurt. Hieronder is de beoordeling van de nieuwe inwoners gegeven over de werkwijze van de verschillende partijen. Woningcorporatie Wierden en Borgen Twee huishoudens hebben een woning via de woningcorporatie Wierden en Borgen. Door het ene huishouden werd werkwijze van Wierden en als positief ervaren door de contacten die ze hadden en omdat de woning goed werd onderhouden. Het andere huishouden heeft de werkwijze van Wierden en Borgen als negatieve ervaren door het slechte beleid. De relatie werd als negatief ervaren omdat ze geen persoonlijk contact hebben gehad. Makelaardij Bruintjes en Keurentjes Twee huishoudens hebben een woning via Bruintjes en Keurentjes gekocht. Ook de werkwijze van Bruintjes en Keurentjes werd zowel positief als negatief ervaren. Het ene huishouden gaf aan geen problemen te hebben gehad. Het ander gaf aan dat makelaar niet genoeg met hen bezig was. Ze moesten alle informatie via een omweg krijgen. Makelaardij Rita Sterkenburg Eén huishouden heeft een huis gekocht via Rita Sterkenburg. De werkwijze van Rita Sterkenburg werd als positief ervaren. Zoals men zegt: stoere tante. Daarnaast was de relatie met Rita prima. Volgens hen had er niks anders gehoeven in de werkwijze van Rita. Makelaardij Boelens Jorritsma Twee huishoudens hebben via Makelaardij Boelens Jorritsma hun huis gekocht. Het ene huishouden heeft de werkwijze van de harde zakelijke jongen van de Boelens en Jorritsma als positief ervaren. Het ander huishouden gaf aan dat de werkwijze van de makelaar als matig was, ongeïnteresseerd en niet betrokken. Het had minder slordig en meer geïnteresseerd gekund. Makelaarsland Eén huishouden is via Makelaarsland bij het huis terecht gekomen. Makelaarsland is een site waarop je zelf de woning kan verkopen. De woning werd door deze bewoners dus ook zelf verkocht via deze site. De woning werd in zeer slechte staat afgeleverd. Dit had anders gemoeten. Omdat de nieuwe inwoner geen gedoe wilde hebben, hebben ze het geaccepteerd. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 23

24 Dorpsbelangen Uit alle gesprekken is gebleken dat iedereen wel eens gehoord heeft van Dorpsbelangen. Uit de helft van de gesprekken is gebleken dat men niet benaderd is door Dorpsbelangen, waarvan twee aangeven het als een gemis te ervaren, één geeft aan dat ze zich hadden kunnen presenteren, één gaf aan dat het ook niet had gehoeven gezien de leeftijd. De ander helft geeft aan te zijn benaderd door de Dorpsbelangen door middel van een bloemetje. Deze benadering werd door al deze mensen als positief ervaren. Buurtvereniging Uit vier gesprekken is gebleken dat men niet benaderd is door een buurtvereniging. De reden bij twee gesprekken was dat zij buiten de buurtverenigingen vallen. Bij drie van de vier gesprekken werd het toch wel als een gemis ervaren dat ze niet zijn benaderd door een buurtvereniging. Dit omdat men graag onder de mensen wil komen en graag wil weten wat er allemaal gebeurt in het dorp. Het hoeft niet meteen op dag één, maar wel op een later moment, als ze er wat langer wonen. In één gesprek kwam naar voren dat het ook niet had gehoeven omdat ze liever de kat uit de boom kijken. Uit de andere vier gesprekken is gebleken dat men wel benaderd is door een buurtvereniging. Uit alle vier gesprekken is gebleken dat dit als positief word ervaren. Een bosje bloemen vanuit de vereniging werd als positief ervaren. Gemeente De Marne Vijf van de acht huishoudens zijn benaderd door de gemeente De Marne met een informatiepakket. Dit informatiepakket werd als positief ervaren. Daarnaast blijkt dat deze vijf huishoudens uitgenodigd is voor een gesprek bij de gemeente maar dat deze bijeenkomst nooit geweest is. Zeven van de acht huishoudens heeft aangeven dat deze bijeenkomst wel heel erg gewild is om kennis maken met de gemeente. Eén huishouden heeft aangegeven dat hier ook geen behoefte aan is omdat men wel kan bellen als er wat is Andere bevindingen nieuwe inwoners Tijdens de interviews is gevraagd of men zelf nog wat in wil brengen in het kader van het onderzoek. In twee gesprekken is hierop gereageerd. Openbaar Vervoer/Winkels In één interview werd aangegeven dat het openbaar vervoer als positief wordt ervaren. In hetzelfde interview gaven de nieuwe inwoners aan dat men was op zoek naar een goedkope woning in de buurt van een aantal winkels. Men had via internet gezocht op winkels in Ulrum en had toen voor de woning in Ulrum gekozen. Achteraf bleek dat er minder winkels waren dan dat zij aanvankelijk op internet hadden gezien. Spoorstraat In één interview gaf men aan dat mensen in de directe omgeving van de Spoorstraat betrokken moeten worden bij de nieuwbouwplannen. Daarnaast kwam ook boven tafel dat als de gemeente toeristisch wil, het belangrijk is om te kijken naar wat een trekpleister in de gemeente is. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 24

25 4.2 Interviews met makelaars De interviews met beide makelaars vertonen veel overeenkomsten. In de interviews met de actieve makelaars in het dorp gaven zij aan dat de leefbaarheid in dorp goed is. Om de privacy van de makelaars te beschermen worden ze niet bij naam genoemd. Makelaar A Makelaar A geeft aan dat er niet in elk dorp een basisschool of een supermarkt hoeft te zitten voor de leefbaarheid. Belangrijk voor de leefbaarheid is dat de juiste mensen op de juiste plek zitten. Gezinnen die in buitengebied willen wonen, moeten het kunnen veroorloven om op die plek te wonen. Sociale woning is asociale woning bouw omdat je mensen op een plek gaat zetten wat ze niet kunnen betalen. De gemeente De Marne heeft zich vooral de laatste jaren te veel gefocust op uitbreiding van de dorpen en minder op de kern. Allerbelangrijkste is het mooi houden van de kern. Kwaliteit is belangrijker dan kwantiteit. Daarnaast is de ontsluiting van de wegen heel belangrijk voor een gebied. De makelaar heeft zelf weinig invloed op de leefbaarheid, maar de overheid heeft hier veel invloed op met de omgevingsplannen. Makelaar B Ook deze makelaar heeft een hele positieve kijk op dit gebied, mede omdat er een nationaal park in opkomst is. Dit park zal naar verwachting veel toeristen aantrekken en er wordt veel geld ingepompt door provincie. Het is vooral een gebied waar steeds meer mensen uit het westen naartoe komen. De makelaar geeft verder aan veel bezig te zijn met de leefbaarheid in het dorp. Ook worden meerdere manieren gevonden voor de verkoop van woningen. Bijvoorbeeld het aanbieden van een woning met een aannemer erbij. De leefbaarheid wordt vooral ervaren aan de hand van de mooie natuur en het mooie gebied. Daarnaast werd aangegeven dat de communicatie vanuit de gemeente naar de burger verbeterd moet worden. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 25

26 Hoofdstuk 5 Conclusies In paragraaf één worden de resultaten aan de deelvragen gekoppeld. In paragraaf twee worden de resultaten gekoppeld aan de probleemstelling. 5.1 Koppeling deelvragen In deze paragraaf worden de deelvragen gekoppeld aan de onderzoeksresultaten. Hierdoor zal een antwoord worden gegeven op de deelvragen die eerder in het onderzoek gesteld zijn. Deelvraag 1: Wat zijn de vestigingsmotieven van nieuwe inwoners om naar Ulrum te komen? Als we kijken naar de vestigingsmotieven kan er geconcludeerd worden dat men vooral naar Ulrum komt voor de woning. Is het niet de lage prijs dan is het wel het excentrieke pand. Is het niet omdat de woning is toegewezen dan is het wel het willen wonen in de buurt van werk of familie. De rust en ruimte worden niet genoemd als vestigingsmotief, wat toch een kenmerk is van de gemeente aldus de gemeente De Marne. Ondanks dat men voor de woning naar Ulrum komt, worden de omgeving en de mensen als positief ervaren. Deelvraag 2: Wat verstaan de nieuwe inwoners onder de leefbaarheid? Bij leefbaarheid wordt veelal gedacht aan de voorzieningen binnen een dorp. Maar uit dit onderzoek onder een deel van de nieuwe inwoners kan geconcludeerd dat men het toch vooral belangrijk vindt dat er sociale cohesie is in een dorp. Daarna komen de voorzieningen en de rust en ruimte. Deze sociale cohesie werd vrijwel door iedereen als positief ervaren. Belangrijk om mee te nemen is dat er toch een geïnterviewde moeite heeft met de manier waarop nieuwkomers worden ontvangen. Er bestaat dus een verschil waarop mensen worden ontvangen in Ulrum. Deelvraag 3: Hoe benaderen de gemeente, dorpsbelangen, buurtvereniging en makelaars de nieuwe inwoners en op welke wijze kan deze veranderd worden? Makelaars De ervaringen met de nog actieve makelaars worden als positief ervaren door de nieuwe inwoners. Bij sommige makelaars had het contact nadat de woning gekocht was nog wat beter gekund. Daarnaast kan geconcludeerd worden dat de wijze waarop een makelaar werkt een belangrijke rol speelt bij de beleving van de nieuwe inwoners. Daarnaast wordt het proces na de verkoop van de woning ook als belangrijk gezien. Dorpsbelangen Uit de interviews kan geconcludeerd worden dat wanneer Dorpsbelangen bij nieuwe inwoners langs gaat en interesse toont, dit als positief word ervaren. Toch zijn niet alle nieuwe inwoners benaderd door Dorpsbelangen, wat als een gemis word ervaren. Het is dus wel degelijk van belang dat Dorpsbelangen interesse toont in de nieuwe inwoners. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 26

27 Buurtverenigingen Uit dit onderzoek kan geconcludeerd worden dat het welkom heten van de nieuwe inwoners door de buurtvereniging als positief word ervaren. Ook kan geconcludeerd worden dat mensen die nieuwkomer zijn in Ulrum behoefte hebben aan sociale contacten en dat dit te realiseren is via de buurtverenigingen. Niet overal in Ulrum zijn buurtverenigingen actief. De Spoorstraat en de Elensterweg vallen buiten alle buurtverenigingen wat toch als een gemis wordt ervaren. Gemeente De Marne Uit de interviews kan geconcludeerd worden dat het informatiepakket van de Gemeente richting de nieuwe inwoners als positief word ervaren. Ook kan geconcludeerd worden dat de nieuwe inwoners uitnodigingen gekregen hebben voor een bijeenkomst op het gemeentehuis, maar dat deze bijeenkomst nooit heeft plaatsgevonden. Dit wordt ervaren als een gemis. 5.2 Koppeling probleemstelling In deze subparagraaf zal de probleemstelling gekoppeld worden aan de onderzoeksresultaten. Hierdoor zal antwoord worden gegeven op de vraag: Hoe word de leefbaarheid zowel ervaren als beïnvloed door nieuwe inwoners in Ulrum? Gebleken is dat de sociale cohesie in Ulrum heel belangrijk is voor de nieuwe inwoners. Deze sociale cohesie kan vooral bevorderd worden door het vergroten van de sociale contacten van de dorpsbewoners onderling. Omdat nieuwe inwoners meestal weinig sociale contacten hebben binnen een dorp is het van belang dat deze mensen tussen de andere inwoners terecht komen. Nieuwe inwoners zijn dan van invloed op de sociale cohesie binnen een dorp. Daarnaast hebben nieuwe inwoners invloed op de leefbaarheid door mee te doen aan activiteiten binnen het dorp. Activiteiten in een dorp zorgen voor een ontmoetingsplek en het onderhouden van de sociale contacten. Daarnaast valt of staat een activiteit met de opkomst van de inwoners. Wanneer nieuwe inwoners betrokken worden bij activiteiten betekend dit meer deelname en meer sociale cohesie voor de nieuwe- en huidige bewoners. Daarnaast zullen nieuwe inwoners door middel van het starten van een winkel of andere nevenactiviteiten invloed hebben op de leefbaarheid. Nieuwe inwoners kunnen zorgen voor een voorziening in het dorp. Daarnaast zorgen nieuwe inwoners dat huizen bezet worden en dat panden gebruikt worden en onderhouden worden. Conclusie is dat de nieuwe inwoners wel degelijk invloed hebben op de leefbaarheid. Naast de mening van de inwoners is er gesproken met deskundigen op dit gebied. Deze makelaars gaven aan dat er voor de leefbaarheid van belang is dat de juiste mensen op de juiste plek moeten komen en dat de communicatie naar de burger toe verbeterd. Deze bevindingen zijn niet alleen van toepassing op Ulrum, maar kunnen voor andere dorpen binnen de gemeente ook van waarde zijn. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 27

28 5.3 Koppeling inhoudelijke oriëntatie Uit de inhoudelijke oriëntatie is gebleken dat de gemeente de Marne te kampen heeft met een krimpende gemeente en dat de gemeente er financieel niet sterk voor staat. Uit verschillende prognoses is gebleken dat Ulrum te maken krijgt met een afname van het aantal inwoners. Deze afname wordt veroorzaakt door afname van aantal jongeren, toename van de ouderen en huishoudenverdunning. Toch is gebleken dat er ongeveer 67 nieuwe huishoudens naar Ulrum zijn toegekomen. Acht van deze huishoudens zijn geïnterviewd en daaruit is gebleken dat de sterke punten van Ulrum liggen in de woningen die het dorp heeft. Op de tweede plek komt de rust en ruimte. Wanneer men eenmaal woont in Ulrum is het belang van sociale contacten heel groot. Als de gemeente het dorp leefbaar wil houden zou het zich moeten concentreren op het vergroten van sociale cohesie binnen een dorp. Dit kan de gemeente realiseren door ten eerste vanuit de gemeente zelf te communiceren met hun nieuwe inwoners. Wanneer de gemeente in de toekomst toch nieuwe inwoners wil hebben, moet het zich bewust worden van het feit dat de woningen de bepalende factor hierin is. Daarnaast spelen de makelaars, buurtvereniging en dorpsbelangen hier een belangrijke rol in. De benadering van de nieuwe inwoners moet door hen zorgvuldig gedaan worden. 5.4 Koppeling verwachtingen Vestigingsmotieven In de verwachtingen werd al aangegeven dat in eerder onderzoek vooral de woning zelf een belangrijke rol speelt bij het vestigingen op het platteland. Ook uit dit onderzoek is gebleken dat dit de voornaamste reden is om naar Ulrum toe te komen. Op de tweede plek bleek uit de verwachtingen dat men op zoek is naar groen, rust en ruimte en vinden bebouwing in de omgeving belangrijk. Dit is tevens ook gebleken uit het onderzoek in Ulrum. Invloed nieuwe inwoners op leefbaarheid In de verwachtingen werd aangegeven dat in Ulrum de nieuwe inwoners wel degelijk invloed zullen hebben op de leefbaarheid. In die zin dat nieuwe inwoners zorgen voor nieuwe inbreng in de gemeente. Deze verwachtingen komen overeen met de resultaten. Nieuwe inwoners die zich vestigen in Ulrum en een winkel beginnen of andere activiteiten hebben invloed op de leefbaarheid in Ulrum. In de verwachtingen werd ook aangegeven dat nieuwe inwoners zullen zorgen voor meer sociale cohesie. Ook dit komt overeen met de resultaten uit het onderzoek in Ulrum. Beleid ten opzichte van nieuwe inwoners Het beleid ten opzichte van de nieuwe inwoners werd in de verwachtingen aangegeven dat het een belangrijke rol speelt voor de sociale cohesie. Er werd verwacht dat er meer behoefte is vanuit de nieuwe inwoners om meer betrokken te zijn in het dorp en dat er meer behoefte is aan sociale contacten. Ook deze verwachtingen komen overeen met de resultaten. Het beleid ten opzichte van de nieuwe inwoners heeft invloed op het integreren van nieuwe inwoners binnen Ulrum. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 28

29 Hoofdstuk 6 Aanbevelingen Naar aanleiding van dit onderzoek worden er aanbevelingen gegeven voor verschillende partijen. Daarnaast worden er aanbevelingen gegeven voor een vervolgonderzoek. 6.1 Gemeente De Marne Woningen Aangezien de woningen in Ulrum een grote rol spelen bij de keuze om naar Ulrum te komen is een aanbeveling dat de gemeente inspeelt op het behoud van woningen. Bij sloop van woningen zullen woningen schaars worden en kunnen de woningprijzen in Ulrum stijgen terwijl Ulrum toch bekend staat om de goedkope woningen. Daarnaast is behoud van de kern van het dorp belangrijk. Het behoud van kwaliteit is belangrijk dan kwantiteit. Contacten Omdat uit het onderzoek geconcludeerd kan worden dat er behoefte is aan contact met de gemeente, dorpsbelangen, buurtverenigingen, zal de gemeente hier een belangrijke rol in kunnen spelen. Omdat niet iedereen behoefte heeft aan contact met deze partijen is het verstandig om een telefoontje naar de nieuwe inwoners te plegen met de vraag of zij behoefte hebben aan contacten binnen de gemeente of met de Gemeente. 6.2 Makelaars en woningcorporaties Voor makelaars en woningcorporaties is het van belang dat zij bijdragen aan het integreren van nieuwe inwoners in Ulrum. Dit kan vooral door nieuwe inwoners in contact te brengen met verschillende partijen in het dorp. Een korte enquête na de verkoop van een woning kan de makelaar op de hoogte stellen van de behoefte aan contacten. Wanneer dit het geval is kunnen zij deze partijen op de hoogte brengen. 6.3 Buurtverengingen De Spoorstraat en Elensterweg niet worden betrokken bij een buurtvereniging. Aangezien het toch als een gemis wordt ervaren door de nieuwe inwoners, zou het goed zijn voor de buurt om een onderzoek te houden onder mensen van deze twee straten naar de behoefte om betrokken te zijn bij een buurtvereniging. Daarnaast moet er eerst onderzoek gedaan worden of buurtverenigingen bereid zijn deze twee straten bij de buurtvereniging te betrekken. 6.4 Dorpsbelangen Aangezien de benadering van Dorpsbelangen als positief word ervaren zal het benaderen van nieuwe inwoners moeten worden behouden. Wel moet Dorpsbelangen goed in de gaten houden of op ze op de hoogte worden gehouden door de gemeente wanneer er zich nieuwe inwoners in Ulrum vestigen. Dit omdat er toch een gemis bestaat bij nieuwe inwoners dat zij niet benaderd zijn door Dorpsbelangen. Zoals eerder benoemd moet men aangeven bij een tussenpersoon of er al dan niet behoefte is aan benadering door verschillende partijen. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 29

30 6.5 Vervolgonderzoek In een onderzoek worden er aanbevelingen gegeven naar aanleiding van wat er onderzocht is. Daarnaast kunnen er aanbevelingen worden gegeven voor een vervolgonderzoek in de toekomst. Populatie Uit dit onderzoek is gebleken dat het vinden van de populatie van moeilijker is dan gedacht. Het vinden van nieuwe inwoners is een hele opgave gebleken. Daarom is het van belang dat er voor een vervolgonderzoek naar nieuwe inwoners er efficiënt gezocht wordt naar de populatie. De beste manier om deze populatie te vinden is om mensen op straat aan te spreken en door te vragen bij makelaars die actief zijn in het onderzoeksgebied. Communicatie met opdrachtgever Om een onderzoek efficiënt te laten verlopen moet de communicatie met de opdrachtgever goed verlopen. Leg van te voren af hoe deze communicatie gaat verlopen. Door goede communicatie met de opdrachtgever zal de kwaliteit van het onderzoek ten goede doen. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 30

31 Hoofdstuk 7 Literatuurlijst Adviesgroep van de kerngroep(2010), Visie en ambitie, Leens Karstkarel P en Karstkarel K (2009), Van Adorp tot Zuurdijk, Groningen: Kok Gemeente Almere (2004) Rapport Nieuwe bewoners in de regio; Almere RIVM (2003),Kwaliteit van de Leefomgeving en Leefbaarheid; Bilthoven: RIVM ABF Research(2009), Primos prognose 2009 De toekomstige ontwikkeling van bevolking, huishoudens en woningbehoefte, Delft: ABF CBS, (2009), Bevolkingstrends, regionale prognose : vergrijzing en omslag van groei naar krimp, Den Haag: CBS. DBF(2001), Project 'Dorp van de Toekomst, Ontwikkeling Plattelandsservicecentra. Gemeente AA en Hunze. De Jong, A, van Duin, C, (2009), vergrijzing en omslag van groei naar krimp, Den Haag: Planbureau Leefomgeving. Gemeente De Marne(2009), aantal inwoners per dorp per jaar, Leens: Gemeente De Marne Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 31

32 Bijlage 1: Gegevens Inwonersaantal in Gemeente de Marne Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 32

33 Bijlage 2: Bevolkingsamenstelling Gemeente de Marne Gegevens Primos, aangeleverd door Gemeente De Marne. Scriptie - Onderzoek Ulrum Bert Jan Volders 33