[ULRUM LEEFBAAR DOOR MIDDEL VAN BEDRIJVIGHEID?]

Transcriptie

1 2010 Gemeente De Marne Hanzehogeschool Groningen J.A. van Dijk [ULRUM LEEFBAAR DOOR MIDDEL VAN BEDRIJVIGHEID?] De invloed van bedrijvigheid op de leefbaarheid in Ulrum

2 Ulrum leefbaar door middel van bedrijvigheid? De invloed van bedrijvigheid op de leefbaarheid in Ulrum Opdrachtgever Gemeente De Marne Afdeling VROM Gert Noordhoff Beleidsmedewerker Opleiding Hanzehogeschool Groningen Instituut voor Bedrijfskunde Vastgoed & Makelaardij Begeleidster Mevr. O. Buiter 2 e beoordelaar Mevr. E. Kazemier Auteur J.A. van Dijk j.a.van.dijk@st.hanze.nl Groningen, 11 juni 2010 Deze afstudeeropdracht is geschreven onder verantwoordelijkheid van de Hanzehogeschool Groningen. Het copyright berust bij de auteur. Zowel de Hanzehogeschool Groningen als de auteur verklaren, dat zij eventuele gegevens van derden die voor deze afstudeeropdracht zijn gebruikt en die door deze derden als vertrouwelijk zijn aangemerkt, als zodanig zullen behandelen. 2 P a g i n a

3 Voorwoord Voor u ligt mijn afstudeeronderzoek naar de invloed van de bedrijvigheid op de leefbaarheid in Ulrum. Dit onderzoek is een gedeelte van mijn afstuderen aan de bacheloropleiding Vastgoed & Makelaardij aan de Hanzehogeschool in Groningen. Dit onderzoek is uitgevoerd bij het kenniscentrum Gebiedsontwikkeling Noorderruimte in het Atelier Mens en Omgeving. Dit rapport is opgesteld in de periode van februari 2010 tot juni Dit rapport is bestemd voor de gemeente De Marne, in wiens opdracht het onderzoek is uitgevoerd. Aan de hand van het onderzoek zijn er aanbevelingen gedaan welke de gemeente in de toekomst kan gebruiken bij de beleidsvorming. Mijn dank gaat uit naar de mensen die mij hebben begeleid en ondersteund vanuit het Atelier Mens en Omgeving. Ik heb genoten van de samenwerking met de medejunioren in het Atelier, ik vond het leerzaam om kennis te delen en om gezamenlijk een opdracht uit te voeren voor de gemeente De Marne. Tevens wil ik de senioren die me hebben begeleid bedanken via deze weg. Mijn speciale dank gaat uit naar mevrouw Buiter die mij heeft begeleid vanuit het Atelier en de Hanzehogeschool. Ik wil haar van harte bedanken voor alle tijd en energie die zij in dit onderzoek heeft gestoken. Zonder de begeleiding vanuit het Atelier, de begeleiding van mevrouw Buiter en de samenwerking met de junioren was het rapport niet zo geweest zoals het nu is. Tot slot, wens ik u veel leesplezier. Jaap van Dijk Groningen, 11 juni P a g i n a

4 Samenvatting De gemeente De Marne heeft na de publicatie van de Primos gegevens, gegevens over krimp en groei van de bevolking, een vraag met betrekking tot de leefbaarheid in Ulrum. Deze vraag luidt: Hoe zal de leefbaarheid veranderen in het dorp? En hoe speelt de bedrijvigheid in het dorp hier een rol in? Deze vraag is in dit onderzoek beantwoord. De probleemstelling is als volgt geformuleerd: Welke invloed heeft de bedrijvigheid op de leefbaarheid in Ulrum? Deze probleemstelling is onderverdeeld in de volgende deelvragen: Hoe is de leefbaarheid in Ulrum? In welke sectoren zijn de bedrijven in Ulrum actief? Wat zijn de vestigingsmotieven van de Ulrummer ondernemers en waarom blijven ze? Waarom zijn andere bedrijven weggegaan volgens de ondernemers en andere betrokken partijen? Welke invloed hebben de bedrijven op de leefbaarheid? - Wat doen ze nu? - Wat kunnen ze doen? Wat is het huidige beleid van de gemeente De Marne met betrekking tot bedrijvigheid in Ulrum? Wat zijn de sterke en zwakke punten van Ulrum voor bedrijven? Wat zijn de kansen en bedreigingen voor Ulrum? Deze deelvragen zijn beantwoord door middel van kwalitatief onderzoek. De gemeentelijke ambtenaren zijn geïnterviewd, maar ook met belangenverenigingen en ondernemers uit het dorp zijn gesprekken gevoerd. Allereerst is er een basis gelegd door middel van een literatuuronderzoek. Demografische gegevens Gemeente De Marne telt nu ongeveer inwoners. Uit de Primos gegevens blijkt dat het aantal inwoners van de gemeente gaat krimpen met ongeveer 25%. Dit wil zeggen dat er in 2040 nog 8000 inwoners in de gemeente zijn. De Marne heeft vijf grote kernen en 16 kleinere kernen. Ulrum is één van de vijf hoofdkernen van de gemeente De Marne met 1575 inwoners. Naast Ulrum zijn ook Eenrum, Leens, Kloosterburen en Zoutkamp hoofdkernen van de gemeente. Leefbaarheid Het begrip leefbaarheid is subjectief en een moeilijk in kaart te brengen begrip. Gedurende dit onderzoek wordt er vanuit gegaan dat de leefbaarheid in vijf pijlers is onder te verdelen, namelijk: - Sociale netwerken; - Veiligheid; - Wonen; - Werk en inkomen; - Gezondheid. Het onderzoek naar de bedrijvigheid in Ulrum richt zich op de pijler werk en inkomen. Hierbij is er onderzocht welke invloed de bedrijven hebben op de leefbaarheid in Ulrum. Wel is er rekening mee gehouden dat elk persoon de leefbaarheid in het dorp anders zal beoordelen omdat ieder persoon het ook anders beleeft. Bedrijvigheid Ulrum kenmerkt zich volgens de gemeente en de vereniging dorpsbelangen Ulrum als een bedrijvig en levendig dorp. In totaal zijn er 96 KvK-geregistreerde bedrijven en is er één niet geregistreerde winkel. Veel van deze bedrijven zijn actief in de handel, de bouw en de financiële sector. Van de 4 P a g i n a

5 sector handel zijn zestien bedrijven en/of winkels actief in het dorp zelf. De sector bouw is goed vertegenwoordigd in Ulrum en is er aantal loonbedrijven, schilders en metselaars in het dorp gevestigd. Verder is het opvallend dat er zes transportbedrijven gevestigd zijn in het dorp. Van oudsher is de landbouw belangrijk voor het noorden van Nederland. Dit neemt in Ulrum steeds verder af door schaalvergroting, een trend welke wereldwijd gaande is. Dit is in alle sectoren is te merken, maar in Ulrum vooral belangrijk voor de detailhandel. Leefbaarheid en bedrijvigheid Bedrijven kunnen heel belangrijk zijn voor de leefbaarheid in Ulrum. De bedrijven zorgen immers voor werkgelegenheid, houden het voorzieningenniveau op peil en kunnen zorgen voor sponsoring. Door middel van deze sponsoring kunnen verenigingen actief zijn en kunnen er andere activiteiten in het dorp opgezet worden(van der Elst-van der Lans,2006). Kleine winkels hebben een positief effect op de leefbaarheid in de woonwijk, dit komt doordat in dit soort winkels bewoners met elkaar in contact komen, wat de sociale cohesie in de wijk bevordert. Uit onderzoek naar de bedrijvigheid in stedelijke woonwijken is gebleken dat de bedrijvigheid verder nauwelijks bijdraagt aan het verbeteren aan de lokale leefbaarheid. Een nieuw bedrijf geeft bijvoorbeeld niet meteen minder werkloosheid in de wijk, dit omdat de werknemers ook uit een andere wijk in de desbetreffende stad kunnen komen. Maar een betere leefbaarheid heeft wel een positieve invloed op het functioneren van het bedrijf(planbureau leefomgeving, 2010). In een goede veilige leefomgeving kan een bedrijf beter functioneren dan elders waar het niet veilig is. Voor dit onderzoek is er onderzocht of de bedrijvigheid in een dorp dezelfde invloed heeft op de leefbaarheid als in een stedelijke woonwijk. En wat voor invloed de bedrijvigheid heeft op de leefbaarheid in Ulrum. Resultaten Volgens Dorpsbelangen Vereniging Ulrum is Ulrum een leefbaar dorp met veel verenigingen en bedrijven. Door de vele verenigingen en stichtingen zijn er veel activiteiten in het dorp, waardoor er sociale cohesie in het dorp is. Eigenlijk is er voor elke leeftijdscategorie een vereniging of een stichting. Naast deze verenigingen zijn er ook nog 3 kerkgemeenschappen welke de sociale cohesie bevorderen en het dorp ook leefbaar maken. In totaal zijn er 96 geregistreerde bedrijven in Ulrum, waarvan veel bedrijven actief zijn in de sector handel, bouw of de transportsector. Onder de inschrijvingen vallen ook de overkoepelende financiële holdings. Als deze er in mindering worden gebracht blijven er uiteindelijk nog 80 bedrijven over. Naast deze geregistreerde bedrijvigheid heeft Ulrum ook een wekelijkse markt. Deze markt is met 13 kramen de grootste van de gemeente en heeft daarmee een regiofunctie. De vestigingsmotieven van de ondernemers zijn veelal de lage grondprijs en daarmee de financiële haalbaarheid in het dorp. De meeste bedrijven zitten al van oudsher in het dorp. Echter als deze bedrijven opnieuw zouden starten zouden ze waarschijnlijk niet in Ulrum blijven. Uit de analyse van de bedrijven, de interviews en het deskresearch zijn verschillende kenmerken naar boven gekomen. De sterke punten van Ulrum zijn de volgende: - Goede bereikbaarheid door middel van de N361; - Relatief lage grondprijs; - Bedrijventerrein; - Karakteristieke eigenschappen ; - Rust en ruimte. De volgende zwakke punten zijn aan het licht gekomen: - Vergrijzing van de bevolking; - Krimp van de bevolking; - Leegstand van de winkelpanden; - Afstand tot het centrum van Nederland. 5 P a g i n a

6 Vervolgens heeft er een externe analyse plaatsgevonden welke de kansen en bedreigingen aan het licht heeft gebracht. De kansen zijn de volgende: - Kleinschalige bedrijven met regiofunctie; - Toeristen in de omgeving; - Vergrijzende bevolking. De volgende bedreigingen zijn aan het licht gekomen: - Schaalvergroting; - Grote afstand tot het centrum van Nederland; - Trends in de bedrijvigheid. De gemeente heeft een visie op het dorp waar een beleid bij hoort. Een van de stukken is het bestemmingsplan met betrekking tot het bedrijventerrein. De gemeente wil met het bedrijventerrein ondernemers de kans bieden om uit te breiden binnen gemeente De Marne. Verder wil de gemeente het bedrijventerrein niet binnen een bepaalde tijd vol hebben omdat dit terrein voor de lange termijn is en dit tevens het laatste bedrijventerrein is wat gerealiseerd is binnen de gemeente. Conclusies en aanbevelingen Uit het onderzoek is gebleken dat de bedrijven wel degelijk een invloed hebben op de leefbaarheid in het dorp. Ze houden de voorzieningen op peil, verschaffen werkgelegenheid en sponsoren de verenigingen in het dorp. Hierdoor hebben ze een hele grote invloed op de leefbaarheid, de sociale contacten en de sociale structuur in het dorp. Zonder de bedrijven zou Ulrum meer een spookdorp lijken, dit omdat de bedrijven ook voor veel levendigheid zorgen. De bedrijven hebben ook een invloed op de leefbaarheid door middel van de aanblik van het dorp. Ze zitten immers door het hele dorp gevestigd, als er winkels leeg komen te staan dan beïnvloed dit het dorp negatief. Evenals slecht onderhouden bedrijfspanden. De volgende aanbevelingen kunnen gedaan worden aan de hand van het onderzoek: Maatwerk De gemeente dient maatwerk te leveren aan het dorp. Dit maatwerk betreft een nieuwe bestemming en/of invulling van leegstaande panden. Bedrijvigheid Het huidige beleid van de gemeente moet worden aangehouden in de toekomst. De bedrijven moeten zoveel mogelijk in de gemeente gehouden worden, omdat deze bedrijven belangrijk zijn voor de leefbaarheid. Ook moet er waar mogelijk gezocht worden naar oplossingen als bedrijven ergens willen beginnen maar het bestemmingsplan het niet meteen toelaat. Ook hier geld het maatwerk. Karakter van het dorp Een karakter en/of eigenschap van het dorp is heel belangrijk. Zo is het Asingahof heel belangrijk voor Ulrum. De gemeente dient dan ook waar mogelijk het verzorgingstehuis voor Ulrum te behouden en hiermee Ulrum leefbaar te houden. Verenigingen In de toekomst zal waarschijnlijk veel detailhandel verdwijnen uit Ulrum, hiermee zal een gedeelte van de ondersteuning van vereniging door middel van sponsoring weg vallen. De verenigingen dienen in de toekomst rekening te houden met minder sponsors en moeten meer van hun eigen leden verwachten. Ze dienen meer op eigen benen te leren staan, of elders geldelijke steun te vinden. 6 P a g i n a

7 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Samenvatting... 4 Hoofdstuk 1 Inleiding... 9 Hoofdstuk 2 Inhoudelijke orientatie Opbouw gemeente de Marne Demografische gegevens Ulrum Geschiedenis Ulrum Huidige situatie Ulrum Economie en bedrijvigheid Nederland Provincie Groningen Gemeente De Marne en Ulrum Leefbaarheid Leefbaarheid en bedrijvigheid Hoofdstuk 3 Onderzoeksmethoden Onderzoeksvragen en methoden Probleemstelling Deelvragen Begripsafbakening Onderzoeksgroep Literatuuronderzoek en deskresearch Interviews Uitvoeringsprocedure en verloop Validiteit Hoofdstuk 4 Leefbaarheid en bedrijvigheid in Ulrum Leefbaarheid Bedrijvigheid Eigenschappen en kenmerken van Ulrum Bedrijven Verenigingen De toekomst Beleid omtrent bedrijvigheid Invloed van bedrijvigheid op leefbaarheid P a g i n a

8 Hoofdstuk 5 Conclusie Beantwoording probleemstelling Verwachtingen Aanbevelingen Literatuurlijst Bijlage 1 Overzicht bedrijven in Ulrum Bijlage 2 Geïnterviewde personen, bedrijven en verenigingen Bijlage 3 Topiclijst ondernemers Bijlage 4 Topiclijst beleidmakers Bijlage 5 Topiclijst betrokken partijen P a g i n a

9 Hoofdstuk 1 Inleiding Naar aanleiding van een landelijk onderzoek van ABF Research naar de Primos gegevens van de Nederlandse bevolking heeft gemeente De Marne het Atelier Mens en Omgeving gevraagd om bepaalde vraagstukken met betrekking tot de leefbaarheid in de gemeente te beantwoorden. Uit de Primos gegevens is gebleken dat de Nederlandse bevolking gaat krimpen. Krimp van de algehele bevolking betekent ook krimp van de bevolking op het platteland. Uit de Primos gegevens blijkt dat in gemeente De Marne tot het jaar 2040 een krimp zal plaatsvinden van 25%. Door deze afname van de bevolking is er een vraagstuk met betrekking tot leefbaarheid opgekomen bij de gemeente. Dit vraagstuk heeft het Atelier Mens en Omgeving onderzocht voor de dorpen Ulrum en Westernieland. Het Atelier Mens en Omgeving kent een multidisciplinaire samenstelling, van totaal tien studenten. De studenten kennen de volgende samenstelling, er studeren twee Verpleegkunde, twee Bouwkunde en er studeren zes Vastgoed & Makelaardij. Iedere onderzoeker neemt een gedeelte van het onderzoek voor zijn rekening. Dit gedeelte van het onderzoek richt zich op de bedrijvigheid in Ulrum en de invloed die de bedrijvigheid heeft op de leefbaarheid in het dorp. Door dit onderzoek krijgt de gemeente De Marne inzicht in de bedrijvigheid in Ulrum en de invloed hiervan op de leefbaarheid in het dorp. Door deze invloed in kaart te brengen kan de gemeente het beleid waar nodig is aanpassen, om zo de leefbaarheid op peil te houden in het dorp. Door een krimpende bevolking trekken bedrijven weg uit kleinere dorpen. Hierbij gaat het om voorzieningen maar ook om de grotere bedrijven. De voorzieningen zoals winkels trekken weg omdat elders meer omzet gedraaid kan worden en grote bedrijven trekken weg vanwege de afstand tot het centrum van Nederland. Hiernaast is ook de schaalvergroting een oorzaak van wegtrekkende bedrijven. Steeds meer grotere bedrijven en organisaties bepalen het straatbeeld en de kleinere zelfstandigen delven het onderspit (Terluin, 1999). Als de bedrijven allemaal wegtrekken wat blijft er dan van een dorp over? Vandaar het belang om de invloed van de bedrijvigheid op de leefbaarheid in kaart te brengen. Doelstelling en probleemstelling Om het gehele onderzoek goed te laten verlopen zijn er doelen opgesteld. Aan de hand van deze doelen is er een probleemstelling opgesteld, deze probleemstelling is onderverdeeld in verschillende deelvragen. De doelstelling van gemeente De Marne is de volgende: De gedachten, wensen en eisen van de ondernemers van Ulrum te weten te komen met betrekking tot de leefbaarheid met als doel om in de toekomst een goed beleid te hanteren. Aan de hand van het doel van de gemeente is het volgende onderzoeksdoel opgesteld: De gedachten, wensen en eisen, met betrekking tot de leefbaarheid, van de ondernemers van Ulrum en andere betrokken partijen, zoals belangenverenigingen, in kaart brengen en deze analyseren. Naar aanleiding van de doelstellingen is de volgende probleemstelling opgesteld: Welke invloed heeft de bedrijvigheid op de leefbaarheid in Ulrum? Naar aanleiding van de probleemstelling zijn er verschillende deelvragen opgesteld om zo het gehele onderzoek goed te laten verlopen en alle benodigde informatie te verkrijgen. De deelvragen zijn als volgt geformuleerd: Is Ulrum momenteel leefbaar? In welke sectoren zijn de bedrijven in Ulrum actief? Wat zijn de vestigingsmotieven van de Ulrummer ondernemers en waarom blijven ze? Waarom zijn andere bedrijven weggegaan volgens de ondernemers en andere betrokken partijen? 9 P a g i n a

10 Welke invloed hebben de bedrijven op de leefbaarheid? - Wat doen ze nu? - Wat kunnen ze doen? Wat is het huidige beleid van de gemeente De Marne met betrekking tot bedrijvigheid in Ulrum? Wat zijn de sterke en zwakke punten van Ulrum voor bedrijven? Wat zijn de kansen en bedreigingen voor Ulrum? In hoofdstuk twee wordt de inhoudelijke oriëntatie behandeld op het onderwerp. Allereerst zal er hier worden ingegaan op de gemeente De Marne, vervolgens zal hierbij worden ingezoomd op Ulrum. In dit hoofdstuk zal ook de bedrijvigheid in Nederland behandeld worden waarbij ook steeds verder ingezoomd zal worden op Ulrum. Vervolgens zal het begrip leefbaarheid worden behandeld en zullen er verbanden worden gelegd tussen de leefbaarheid en de bedrijvigheid. In hoofdstuk drie worden de onderzoeksmethoden behandeld en zal er per deelvraag worden besproken hoe deze vraag bijdraagt aan het onderzoek. Tot slot zullen in hoofdstuk vier de verschillende resultaten van het onderzoek worden weergegeven en zal er dieper worden ingegaan op de inhoudelijke oriëntatie welke in hoofdstuk twee is weergegeven. Hierbij zullen de verschillende banden en vergelijkingen tussen de literatuurstudies en de interviews belicht worden. Dit leidt uiteindelijk tot de conclusie en de aanbevelingen in hoofdstuk vijf. 10 P a g i n a

11 Hoofdstuk 2 Inhoudelijke orientatie 2.1 Opbouw gemeente de Marne De gemeente De Marne bestaat sinds 1990 in de vorm zoals het nu is. Voor 1990 waren er de gemeenten Eenrum, Kloosterburen, Leens en Ulrum. De naam De Marne komt vanuit de middeleeuwen, het eiland wat toen tussen het Reitdiep, Hunze en de Waddenzee lag werd de Marne genoemd. 500 voor christus woonden de eerste mensen al op dit eiland. Het is een geheel zelfstandige gemeente en werkt op gebied van sociale zaken en werkgelegenheid samen met gemeente Winsum. De gemeente heeft in totaal 21 kernen/dorpen, waarvan er eigenlijk vijf grotere kernen zijn. De vijf grotere kernen zijn de volgende: Zoutkamp, Ulrum, Leens, Eenrum en Kloosterburen. In afbeelding 2.1 hieronder is de gemeente De Marne afgebeeld. Afbeelding. 2.1 Overzicht gemeente De Marne De gemeente staat vooral bekend om het Nationaal Park Lauwersmeer, met daarin de haven Lauwersoog, en de Zeehondencrèche in Pieterburen. Daarnaast zijn er nog andere toeristische trekpleisters waar veel mensen op af komen. De gemeente is op gebied van recreatie en toerisme ver ontwikkeld. 2.2 Demografische gegevens Gemeente De Marne telt momenteel inwoners (Abf research, 2010), verdeeld over de eerder genoemde dorpen. Ulrum is een van die dorpen en telt 1575 inwoners (gemeente De Marne, 2009). Zoals eerder genoemd is, gaat de Nederlandse bevolking krimpen en van samenstelling veranderen. Er zullen geleidelijk aan meer ouderen komen en minder kinderen geboren worden. Voor gemeente De Marne is de bevolkingsopbouw weergegeven in de grafieken en Hierin is te zien dat er in 2040 nog maar 8000 inwoners zijn in gemeente De Marne in plaats van de huidige inwoners. Daarnaast is te zien dat in gemeente De Marne de groep 70 + in 2040 de grootste is en de jeugd tot 12 jaar een krimp laat zien van 50%. Er vindt dus een duidelijke verschuiving en vergrijzing plaats in de gemeente en in Ulrum. Deze verschuiving van de leeftijden heeft daarmee invloed op de leefbaarheid in Ulrum. In grafiek is de bevolking, van 2008 evenals de verwachte samenstelling in 2040, per categorie weergegeven. In grafiek is de totale bevolkingsafname weergegeven. 11 P a g i n a

12 Bevolking 90+ Bevolking 80+ Bevolking 70+ Bevolking 60+ Bevolking 50+ Bevolking 40+ Bevolking 30+ Jong volwassenen (19-29 jaar) Pubers (13-18 jaar) Kinderen van (0-12 jaar) Grafiek bevolkingsopbouw per leeftijdscategorie Grafiek Bevolkingsopbouw totaal Bevolkings opbouw totaal Ulrum Ulrum is een van de vijf hoofdkernen van gemeente De Marne. Het is centraal gelegen tussen Leens en Zoutkamp aan de N361. Elk dorp heeft een geschiedenis die het dorp vormt en maakt zoals het nu is. In deze paragraaf zal allereerst de geschiedenis van Ulrum behandeld worden wat uiteindelijk leidt tot de huidige situatie Geschiedenis Ulrum Het dorp Ulrum kwam in de 11 e eeuw al voor onder de naam Ulurighem. Het dorp is gebouwd op twee wierden, op de ene wierde staat een kerk welke gebouwd is in Op de andere wierde stond de Asingaborg welke gesloopt is in Op deze wierde is nu het Asingapark te vinden. Onder leiding van Hendrick de Cock vond in Ulrum het begin van de kerkelijke afscheiding plaats. Iets waar het dorp nog steeds bekend om staat binnen de gereformeerde kerken. Heel vroeger was het dorp het eindpunt van de trekschuit vanuit de stad Groningen. Aan het kanaal stond vroeger een stropapierfabriek genaamd Ceres. Tevens stond er in de 20 e eeuw ook een vlasfabriek in Ulrum. Deze twee fabrieken brachten heel wat levendigheid en bedrijvigheid in dit dorp. Want veel van de geproduceerde goederen gingen via de trekschuit naar Groningen. De landbouw was vroeger van groot belang voor het dorp omdat hier veel werk in was en er in de landelijke gebieden ruimte was voor boeren. 12 P a g i n a

13 2.3.2 Huidige situatie Ulrum Na de samenvoegingen van verschillende gemeenten is Ulrum onderdeel geworden van gemeente De Marne. Ulrum is nu een van de vijf grootste kernen van de gemeente, dit met 1575 inwoners. Ulrum staat bij veel mensen nog bekend om Hendrik de Cock. Ulrum kan hierbij een voorbeeld nemen aan Dokkum, die veel toerisme trekt door Bonivatius. Er zijn geen standbeelden van Hendrik de Cock te vinden in Ulrum. Hier zal wel verandering in gaan komen in de toekomst. Onlangs is de stichting Ulrum 1834 opgericht dat Ulrum weer op de kaart wil zetten. Van de twee fabrieken, de vlasfabriek en de stropapierfabriek is niets meer over. Deze twee fabrieken waren wel belangrijk voor de bedrijvigheid in Ulrum in de 20 e eeuw. In Ulrum en de omgeving van Ulrum staan veel grote woonhuizen/boerderijen welke ook bekend staan als rentenierswoningen. Als boeren vroeger het bedrijf overdroegen op hun familie lieten ze deze grote huizen bouwen om er na hun pensionering in te gaan wonen. Ulrum is een levendig dorp, met veel actieve verenigingen. Zoals een gymnastiekvereniging, volleybalvereniging, tennisvereniging, voetbalverenigingen en een watersportvereniging. Daarnaast zijn er ook nog allerlei andere verenigingen, stichtingen of kerkgenootschappen waar veel mensen actief in meewerken. Dit blijkt uit gesprekken met Vereniging Dorpsbelangen Ulrum. De bedrijvigheid van Ulrum is veranderd ten opzichte van vroeger. Van de twee fabrieken die er stonden is geen bedrijvigheid meer over, en er zijn ook geen andere fabrieken of grote bedrijven voor in de plaats gekomen. Wel is landbouw mechanisatiebedrijf Bakker Ulrum een groot bedrijf in Ulrum. Er zijn verschillende soorten bedrijven die bedrijvigheid kunnen opleveren, hieronder is per categorie een aantal bedrijven/activiteiten weergegeven wat momenteel aan bedrijvigheid actief is in Ulrum. Hiermee wordt geen rekening gehouden met overheidsinstellingen vanwege het feit dat dit onderzoek richt zich op de invloed van bedrijven die zich in Ulrum hebben gevestigd en welke invloed die bedrijven hebben op het dorp. Overheidsinstellingen hebben nauwelijks invloed op de leefbaarheid. Bedrijven Ulrum telt momenteel 96 geregistreerde bedrijven 1. Er zijn onder andere transportbedrijven, een autobedrijf, een schildersbedrijf, een groentehandel en een landbouw mechanisatiebedrijf, en veel zzp ers. Winkels Er is een supermarkt te vinden, een drogisterij, een elektronicawinkel, drie kapsalons en een fietsenwinkel. Naast geregistreerde bedrijvigheid is er ook de niet geregistreerde bedrijvigheid. Deze niet geregistreerde bedrijvigheid zal ook zo goed mogelijk in kaart worden gebracht door veldonderzoek. Niet geregistreerde bedrijvigheid houdt in dat het bedrijf niet geregistreerd is bij het KvK, maar wel bezig is met het verkopen van producten of het leveren van diensten. 2.4 Economie en bedrijvigheid Het begrip bedrijvigheid is evenals leefbaarheid een groot en breed te interpreteren begrip. De definitie van bedrijvigheid luidt in het Van Dale als volgt: levendigheid of werkzaamheid. De bedrijvigheid is de hoeveelheid werk dat een mens verzet of hoeveel er gebeurt/ plaatsvindt in een bepaalde regio. Het begrip bedrijvigheid is een heel ruim begrip en is voor dit onderzoek dan ook afgebakend. Gedurende dit onderzoek is de bedrijvigheid de geregistreerde en de niet geregistreerde bedrijvigheid in Ulrum. Er wordt onderzocht wat voor invloed dit heeft op de leefbaarheid in Ulrum. 1 Bron: KvK register, 13 P a g i n a

14 Allereerst zal het aantal bedrijven in Nederland geanalyseerd worden om vervolgens verder in te zoomen op Ulrum. Hierbij zal gekeken worden naar het aantal banen, het aantal vestigingen en waar bekend welke sector. Door te beginnen bij Nederland kunnen er verschillen tussen Ulrum en Nederland behandeld worden Nederland In de onderstaande tabel staat de werkgelegenheid en de bedrijvigheid van Nederland weergegeven over de laatste drie jaar. Zoals te zien valt is Nederland vooral heel erg actief in de handel en in de zakelijke dienstensector. Dit is natuurlijk niet heel opvallend als er wordt gekeken naar Nederland als exportland. Wel is opvallend dat het aantal banen in de landbouw en de visserij is toegenomen met 1510 banen wat gelijk staat aan een groei van 0,6%, terwijl er toch verwacht kan worden dat dit afneemt door de automatisering en de schaalvergroting in deze sectoren. Hiernaast is te zien dat het totale aantal banen met 0,34% is gestegen wat gelijk staat aan banen. Sector Jaar banen totaal vestigingen totaal Jaar banen totaal vestigingen totaal Jaar banen totaal vestigingen totaal Landbouw en Visserij Industrie Nutsbedrijven Bouw Handel Vervoer en Opslag Horeca Informatie en Communicatie Financiële instellingen Zakelijke diensten Overheid Onderwijs Zorg Overige diensten Totaal Tabel bedrijvigheid Nederland, Bron LISA Provincie Groningen In de onderstaande tabel wordt het totaal aantal banen en vestigingen per sector in de provincie Groningen weergegeven. Als deze gegevens worden vergeleken met de algemene cijfers van Nederland dan springen de sectoren zakelijke dienstverlening en de handel er veel minder uit. Het 14 P a g i n a

15 lage aantal banen in de landbouw en visserij is wel opmerkelijk, aangezien veel van Groningen platteland is. Op grond van de onderstaande twee tabellen valt te concluderen dat 49,5% van de banen van de provincie Groningen zich in de stad Groningen bevinden. Tabel werkgelegenheid in gemeente Groningen, Bron gemeente Groningen Sector Jaar banen totaal vestigingen totaal Jaar banen totaal vestigingen totaal Jaar banen totaal vestigingen totaal Landbouw en Visserij Industrie Nutsbedrijven Bouw Handel Vervoer en Opslag Horeca Informatie en Communicatie Financiële instellingen Zakelijke diensten Overheid Onderwijs Zorg Overige diensten Totaal Tabel bedrijvigheid Provincie Groningen, Bron LISA 15 P a g i n a

16 2.4.3 Gemeente De Marne en Ulrum In de onderstaande tabel zijn het totaal aantal banen en vestigingen van bedrijven te zien van gemeente De Marne. Hierin val te zien dat het aantal banen en vestigingen redelijk constant is, en zelfs gestegen is het afgelopen jaar. Voor de totaal (Abf research, 2009) mensen die er wonen zijn er dus 3520 banen. In theorie zal een kwart van de inwoners in de gemeente kunnen werken. Gemeente Jaar Banen totaal Vestigingen totaal De Marne Tabel bedrijvigheid gemeente De Marne, bron LISA Sector Totaal aantal inschrijvingen Landbouw en visserij 5 Industrie 0 Nutsbedrijven 0 Bouw 17 Handel 21 Vervoer en opslag 6 Horeca 2 Informatie en Communicatie 1 Financiële instellingen 11 zakelijke diensten 10 Overheid 0 Onderwijs 1 Zorg 6 Overige diensten 14 Totaal 96 Tabel Bedrijven in Ulrum In de bovenstaande tabel is het aantal bedrijven te zien die in Ulrum gevestigd zijn. Deze bedrijven zijn per sector ingedeeld. Hieruit is te zien dat de bouw en de handel een groot gedeelte van de bedrijvigheid in het dorp omvat. In bijlage 1 staat het gehele overzicht van alle bedrijven. In hoofdstuk 4 zal dieper worden ingegaan op de bedrijven in Ulrum. Om te kunnen onderzoeken welke invloed de bedrijven hebben op de leefbaarheid in Ulrum is het van belang om dit begrip te behandelen en te onderzoeken. Hoe kan immers anders de relatie tussen beide begrippen worden gelegd? In de volgende paragraaf zal de leefbaarheid behandeld worden. 16 P a g i n a