Staat van het Rotterdams onderwijs 2015

Transcriptie

1 Staat van het Rotterdams onderwijs 2015

2

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Voor- en vroegschoolse educatie 7 Samenvatting 7 Peuters 8 Voorzieningen 9 Kwaliteit en prestaties Primair onderwijs 15 Samenvatting 15 Leerlingen 15 Prestaties 17 Scholen: omvang, kwaliteit en activiteiten 20 Personeel Voortgezet onderwijs 27 Samenvatting 27 Leerlingen 27 Onderwijsresultaten 30 Kwaliteit 38 Personeel Middelbaar beroepsonderwijs 47 Samenvatting 47 Onderwijsinstellingen, deelnemers en beroepsopleidingen 47 De kwaliteit van het beroepsonderwijs 56 Personeel 57 Opbrengsten Jaarverslag Leerplicht 65 Leerlingen en verzuim 65 Maatregelen en acties 67 Staat van het Rotterdams onderwijs

4

5 1. Inleiding De Staat van het Rotterdams Onderwijs 2015 geeft de actuele situatie weer van het onderwijs in Rotterdam. Begin 2015 is het Rotterdams Onderwijsbeleid Leren Loont! vastgesteld. Rotterdam investeert de komende jaren extra in onderwijs, om zoveel mogelijk kinderen en jongeren in Rotterdam hun kansen te laten verzilveren. Het onderwijsveld en de gemeente hebben gezamenlijk afgesproken de onderwijsresultaten te verbeteren, het aantal schooluitvallers verder omlaag te brengen en te zorgen voor een betere aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt. Het Rotterdamse onderwijsveld en de gemeente werken de komende jaren binnen Leren Loont! op vijf thema s intensief samen: Een vliegende start; De beste leraren voor Rotterdam; Werken aan vakmanschap; Aansluiting onderwijs en jeugdhulp; Kwaliteit door schoolontwikkeling. De voorliggende Staat rapporteert over schooljaar en daarmee over de eerste resultaten van het programma Leren Loont! die vooral zijn te beschouwen als een nulmeting van het programma. De komende jaren zal de rapportage over de resultaten van Leren Loont! zich verder ontwikkelen. De Staat van het Rotterdams Onderwijs 2015 loopt chronologisch, via de onderwijssectoren, de schoolloopbaan van een Rotterdamse leerling langs. In hoofdstuk 2 tot en met 5 staan per sector cijfers over leerlingen, prestaties, scholen en personeel vermeld. In De Staat wordt per sector over Leren Loont! indicatoren gerapporteerd. In hoofdstuk 6 is het jaarverslag Leerplicht opgenomen. Waar mogelijk zijn cijfers over de Children s Zone en Rotterdam Zuid opgenomen en wordt Rotterdam vergeleken met de andere grote steden en met landelijke cijfers. Staat van het Rotterdams onderwijs

6 6

7 2. Voor- en vroegschoolse educatie Samenvatting Daling percentage driejarige doelgroeppeuters dat voorschoolse voorziening bezoekt (ook lichte daling van driejarige doelgroepkinderen in de bevolking) Aantal plekken in kinderopvang daalt wederom, door economische crisis 200 extra vve-plekken gecreëerd in peuterspeelzalen Stijging deelname peuters in groep nul Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) ziet 96% procent van alle peuters voor toeleiding Stabilisatie van aantal peuters op de wachtlijst Volgende rapportage Inspectie van het Onderwijs in juli 2016 Stedelijk beeld uitkomsten resultaatafspraken in Q Rotterdam probeert onderwijsachterstanden bij jonge kinderen zoveel mogelijk te voorkomen en op te heffen door in voorschoolse voorzieningen (peuterspeelzalen en kinderdagverblijven) voor- en vroegschoolse educatie (vve) aan te bieden. Rotterdam 2014: 370 voorschoolse voorzieningen (peuterspeelzalen en kinderdagverblijven) Naar schatting 1 58% van deze locaties biedt een vve-programma aan 89% van de driejarige Rotterdammers bezoekt een voorschoolse voorziening 56% van de driejarige Rotterdammers bezoekt een vve-locatie 83% van de driejarige doelgroepkinderen 2 bezoekt een voorschoolse voorziening 68% van de driejarige doelgroepkinderen bezoekt een vve-locatie 71% van de tweejarige Rotterdammers bezoekt een voorschoolse voorziening 41% van de tweejarige Rotterdammers bezoekt een vve-locatie 63% van de tweejarige doelgroepkinderen bezoekt een voorschoolse voorziening 48% van de tweejarige doelgroepkinderen bezoekt een vve-locatie Rotterdam heeft de ambitie in % van de driejarige doelgroepkinderen te bereiken. In 2018 is er voor elke peuter een plek in de voorschoolse opvang 3. Er wordt in Rotterdam onderscheid gemaakt tussen vve-groepen en groepen nul. Groep nul is een Rotterdams initiatief waarin de verantwoordelijkheid voor de vve bij de schoolbesturen is belegd, met als doel de doorgaande leerlijn, ouderbetrokkenheid en de zorgstructuur te versterken. Er staat een hbo er op de groep om het opbrengstgericht werken te versterken. Per 1 augustus 2015 zijn er 227 groepen die voldoen aan de voorwaarden van groep nul. In totaal gaat het om ongeveer peuters. Dat betekent dat ongeveer 30% van de driejarige Rotterdammers groep nul bezoekt. Deze kwaliteitsstandaard is aanvullend op de inspectie-eisen. De Inspectie van het Onderwijs heeft het gemeentelijk beleid met betrekking tot en de kwaliteit van voorschoolse voorzieningen in 2013 beoordeeld. Vanaf het derde kwartaal van 2015 beoordeelt de inspectie dit opnieuw. 1 In de Feitenkaart VVE-monitor Rotterdam 2014 worden de cijfers onder andere gebaseerd op de 1-oktobertelling bij kinderdagverblijven en peuterspeelzalen. De respons is 74%, bij instellingen met vve 100%. De cijfers in dit hoofdstuk uit deze bron zijn daardoor in sommige gevallen deels een schatting. Dit wordt eenmaal aangeduid. 2 In Rotterdam is er sprake van een doelgroepkind voor vve wanneer een kind verschenen is op consult (14 en 24 maanden) bij het CJG en de thuistaal van het kind niet de Nederlandse taal is OF beide ouders of de ouder die met de dagelijkse zorg is belast een opleidingsniveau heeft maximaal lbo/vbo, praktijkonderwijs of vmbo basis- of kaderberoepsgerichte leerweg. 3 Indicator 1 uit hoofdstuk Vliegende Start in Leren Loont! Staat van het Rotterdams onderwijs

8 Peuters Algemeen Aantal peuters Waarvan in de bevolking doelgroeppeuter jaar jaar totaal Tabel 1: Aantal (doelgroep)peuters in de Rotterdamse bevolking in 2014 (Bron: OBI Feitenkaart VVE-monitor Rotterdam 2014) Deelname aan voorschoolse voorzieningen zonder en met vve Indicator: Vergroten van het bereik. Het percentage driejarige Rotterdamse doelgroepkinderen dat een vve-programma volgt 2013 = 67%. Gestreefd wordt naar 100% bereik; in 2018 wordt 80% bereikt. Onderstaande tabellen geven inzicht in de deelname van twee- en driejarige peuters aan voorschoolse voorzieningen. Er is een uitsplitsing gemaakt naar doelgroepbereik en naar bereik van vve-programma s. De totale populatie van driejarige Rotterdammers steeg sinds 2010 met zo n 200 per jaar, van in 2009 naar in In 2014 is de stijging voor het eerst in jaren minder hoog, zie tabel Alle voorzieningen 98% 94% 94% 91% 93% 89% Voorzieningen met vve 63% 67% 63% 59% 56% 56% Tabel 2: Percentage driejarigen in Rotterdam in alle voorschoolse voorzieningen en vve-locaties (Bron: OBI Feitenkaart VVE-monitor Rotterdam 2014) Alle voorzieningen 67% 68% 68% Tabel 3: Percentage driejarige Rotterdamse doelgroepkinderen dat een vve-programma volgt (als percentage van de totale Rotterdamse populatie driejarige doelgroepkinderen) (Bron: OBI Feitenkaart VVE-monitor Rotterdam 2014) De deelname van driejarige kinderen aan de voorschoolse voorzieningen is hoog en schommelt rond 90%. Het percentage driejarige Rotterdamse doelgroepkinderen dat gebruik maakt van een peuterspeelzaal of kinderdagverblijf (regulier en vve) is 83%. 82% daarvan volgt een vve-programma. Dat betekent dat 68% van de totale populatie driejarige doelgroepkinderen een vve-programma volgt, ofwel in de reguliere vve, ofwel in groep nul. Van de tweejarige Rotterdammers bezoekt 71% een voorschoolse voorziening en 63% van de tweejarige doelgroepkinderen bezoekt een voorschoolse voorziening. Het OBI publiceert begin 2016 de nieuwste percentages met betrekking tot bereik. Deelname aan groep nul In het kader van het Rotterdams Onderwijsbeleid , Beter Presteren, is groep nul in Rotterdam ontwikkeld en uitgerold. In groep nul wordt gewerkt met een vve-programma. Peuters komen 5 in plaats van 4 dagdelen naar deze groep. Groep nul wordt aangestuurd door de directeur van de basisschool waaraan groep nul gekoppeld is, om het opbrengstgericht werken en de doorgaande leerlijn te verbeteren. Het opbrengstgericht werken wordt verder versterkt door het plaatsen van een hbo er als pedagogisch medewerker in de groep. De zorgstructuur van de basisschool loopt van groep nul tot en met groep acht en ouders worden intensief bij de ontwikkeling van hun kind betrokken. Op 1 oktober 2014 nemen peuters deel aan groep nul, zie tabel 4. 8

9 Aantal kinderen in een groep nul Tabel 4: Schatting aantal kinderen in een groep nul (Bron: afdeling onderwijs, op basis van OBI Feitenkaart VVE-monitor Rotterdam 2014) Toeleiding Sinds september 2012 is het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) verantwoordelijk voor de toeleiding van peuters naar voorschoolse voorzieningen met een vve-programma (peuterspeelzaal, groep nul of kinderdagverblijf). Het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) heeft een hoog opkomstpercentage: en 1-jarigen 98% 98% 2 en 3-jarigen 96% 96% Tabel 5: Opkomstpercentage 0- tot en met 3-jarigen (Jaarrapportage CJG) De toeleiding naar de voorschoolse educatie binnen het CJG wordt ondersteund door de inzet van 22 peuterconsulenten op de verschillende locaties van het CJG in Rotterdam. Een arts van het CJG voert sinds 1 januari 2015 de doelgroep- indicatie uit in het 14- en 24 maandenconsult. De ouder/ verzorger van een doelgroeppeuter wordt na indicering doorverwezen naar een peuterconsulent. De peuterconsulent informeert, motiveert en geeft de ouder/ verzorger het dringende advies het kind op een vve-locatie te plaatsen. Indien gewenst assisteert de peuterconsulent de ouder/ verzorger bij inschrijving. Het CJG is verantwoordelijk voor de toeleiding. De teamleider peuterconsulent stuurt op dit proces. Wachtlijsten OBI heeft onderzoek gedaan naar de wachtlijsten in Rotterdam met peilmoment oktober Op dat moment hebben 135 van de 169 peuterspeelzalen met vve (80%) een wachtlijst voor twee- en/of driejarigen. Het gaat in totaal om kinderen. Van deze kinderen staan er 449 op een wachtlijst voor een groep nul (waarvan 106 driejarigen) en 528 voor het reguliere vve-programma (waarvan 114 driejarigen). Kinderdagverblijven met vve hebben op peilmoment oktober 2014 geen wachtlijsten. Rotterdam Centrum 6 Delfshaven 16 Overschie 2 Noord 7 Hillegersberg-Schiebroek 5 Kralingen-Crooswijk 9 Feijenoord 31 IJsselmonde 17 Prins Alexander 11 Charlois 19 Hoogvliet 11 Hoek van Holland Tabel 6: Gebiedsdelen met aantal locaties met een wachtlijst (Bron: OBI Feitenkaart VVE-monitor Rotterdam 2014) Voorzieningen Zoals blijkt uit tabel 7 daalt het laatste jaar het aantal voor- en vroegschoolse locaties. Het aantal peuterspeelzaallocaties met vve is redelijk stabiel; het aantal kinderdagverblijven met vve daalt. In 2014 is 89% van de peuterspeelzalen een vve-peuterspeelzaal (inclusief groep nul). Het aantal kinderdagverblijven daalt in 2014 opnieuw. Staat van het Rotterdams onderwijs

10 Ook het percentage kinderdagverblijven dat vve aanbiedt daalt. Bezuinigingen op de kinderopvangtoeslag, gecombineerd met strikte subsidievoorwaarden, zijn de belangrijkste veroorzakers van deze daling. In 2011 is de gemeente gestart met 30 groepen nul. Sinds het begin van het schooljaar zijn er in Rotterdam 227 groepen nul. De spreiding over de stad van de voorschoolse voorzieningen met een vve-programma is goed. Alleen in Pernis is geen vve aanwezig. Groepen nul bevinden zich vooral in wijken met een sociale index op taal lager dan 6,0. Locaties Aantal locaties Aantal vve-locaties 73% 67% 65% 59% 58% Aantal reguliere locaties 27% 33% 35% 41% 42% Aantal peuterspeelzalen Aantal vve-locaties 92% 92% 91% 91% 89% Aantal reguliere locaties 8% 8% 9% 9% 11% Aantal kinderdagverblijven Aantal vve-locaties 52% 43% 39% 26% 25% Aantal reguliere locaties 48% 57% 61% 74% 75% Tabel 7: Aantal vve-locaties (Bron: OBI Feitenkaart VVE-monitor Rotterdam 2014) Aantal groepen nul Tabel 8: Aantal groepen nul (Bron 2015: afdeling Onderwijs) Kwaliteit en prestaties Indicator: Voldaan wordt aan de kwaliteitsindicatoren van de Inspectie van het Onderwijs. De inspectie van het Onderwijs spreekt zich in haar rapport De kwaliteit van vve in de gemeente Rotterdam in 2013 uit over de kwaliteit van vve. De conclusies van dit rapport zijn gebaseerd op gegevens uit De inspectie zal Q / Q Rotterdam opnieuw bezoeken en in juli 2016 een nieuw rapport uitbrengen. Rotterdam heeft als ambitie dat de voor- en vroegschoolse educatie in Rotterdam voldoet aan de kwaliteitsindicatoren van de Inspectie van het Onderwijs 4. De Inspectie was in haar rapport kritisch over de vve in Rotterdam. Rotterdam deed het niet goed in vergelijking met de overige G4 en G37 5. Belangrijkste kritiekpunten zijn dat: 1. De gemeente nog geen afspraken heeft gemaakt met instellingen en schoolbesturen van de voor- en vroegschool; 2. Het monitoren (en daarmee indien nodig ook het borgen en verbeteren) van de kwaliteit op alle locaties nog niet op orde is; 3. Ouderbetrokkenheid nog onvoldoende op maat wordt ingevuld; 4. De overdracht van de voorschool naar de vroegschool niet altijd expliciet plaatsvindt; 5. De gemeente de kwaliteit van de vve onvoldoende monitort en te weinig de afspraken met het veld evalueert en verbetert; 6. De Inspectie is gematigd positief over de invoering van groep nul. Daarmee worden bijvoorbeeld de doorgaande leerlijn en de zorgstructuur versterkt. Wel is het zaak de beoogde kwaliteitsslag beter te borgen. Rotterdam heeft onder andere naar aanleiding van het vorige rapport veel verbetermaatregelen getroffen. Zo is inmiddels het document Kwalitatieve afspraken voor- en vroegschoolse educatie: Inzichten in opbrengsten voorschoolse educatie en resultaatafspraken vroegschoolse educatie opgeleverd waarin de gemeente (resultaat-)afspraken heeft gemaakt met schoolbesturen, organisaties voor kinderopvang en peuterspeelzalen. Voor de voorschool betreft het hier afspraken over observatiemomenten en het aanleveren van de gegevens op basis van de SLO-doelen. Voor de vroegschool wordt dit aangevuld met de afspraak dat 60% van de peuters op de vve bij overgang naar groep 3 voldoende scoort op drie geselecteerde domeinen volgens de SLO-doelen. 4 Indicator 3 uit hoofdstuk Vliegende Start in Leren Loont! 5 Zie ook Tussenrapportage vve in de G37. Monitor kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie in de 37 grote steden in 2013 en 2014, Inspectie van het Onderwijs 10

11 Ouderbetrokkenheid Ouderbetrokkenheid moet voldoen aan een aantal voorwaarden uit het toezichtkader van de onderwijsinspectie. Het is een subsidievoorwaarde om op basis van deze eisen een analyse van de ouderpopulatie te maken. Op basis van deze analyse schrijven de instellingen vervolgens een plan. 80% van de instellingen heeft een analyse opgesteld en op basis hiervan een ouderbeleidsplan geformuleerd. Aandachtspunten hierin zijn het verband tussen analyse en plan en het weergeven van de minder sterke punten. 10% heeft wel een ouderbeleidsplan ingediend, maar geen onderliggende analyse. Dit wordt in een gesprek tussen J&O en de instellingen besproken, met als insteek dat de instellingen volgend jaar een complete set kunnen aanleveren. 10% heeft zowel geen analyse als een ouderbeleidsplan ingediend. Zij hebben uitstel aangevraagd of toegezegd deze stukken alsnog aan te leveren. In de ingediende plannen komen 586 van de 595 groepen aan bod. De kwaliteit van de plannen is behoorlijk hoog. Plannen blijken meestal goed doordacht, en hoewel ze over het algemeen zijn opgesteld door de uitvoerende instelling, zijn ze vaak mede ondertekend door de school en sluiten ze zoveel mogelijk aan bij het beleid van de basisschool. Wel blijkt het nog moeilijk om plannen locatiespecifiek te maken en in te richten op basis van de gesignaleerde behoeften van ouders. Ook wordt bijna nergens melding gemaakt van knelpunten of zaken die moeizaam verlopen, terwijl het toch niet zo kan zijn dat altijd álle ouders even goed bereikt worden. Het benoemen hiervan zou de volgende stap in de groei naar kwalitatief goed ouderbeleid kunnen zijn en onderwerp van gesprek tussen gemeente en de vve-instellingen. Toezicht en handhaving Gemeenten zijn verantwoordelijk voor het toezicht op de kwaliteit van de kinderopvang. Afdeling Toezicht en Handhaving inspecteert jaarlijks de kinderopvanginstellingen, waar in dit verband de kinderopvang de volgende voorzieningen omvat: kinderdagverblijven (kdv), buitenschoolse opvang (bso), gastouderbureau s (gob), peuterspeelzalen (psz) en voorziening gastouders (vgo). Percentage aanvragen tijdig afgehandeld ,8% Percentage locaties kdv, bso, gob en psz jaarlijks regulier geïnspecteerd ,6% 6 Percentage locaties waar handhavingstraject is ingezet na de constatering van tekortkomingen ,2% Tabel 9: Bron: jaarverslag toezicht en handhaving 2014 SMI en kinderopvang Plus Gemeente Rotterdam ondersteunt ouders en/of kinderen met problemen in de (voor)schoolse periode met Kinderopvang Plus en/of Sociaal Medische Indicatie (SMI). Kinderopvang Plus is gericht op kinderen met problemen. Deze kinderen kunnen om allerlei redenen niet goed functioneren in de gewone kinderopvang. Er wordt gewerkt in kleinere groepen met een vaste pedagogisch medewerker op hbo-niveau. In 2015 is het aantal locaties Plusopvang gestegen naar 15 verspreid over de stad met in totaal 162 kindplaatsen: 36 plekken voor de leeftijdsgroep 4 13 jaar (bso) en de rest hele dagopvang ) voor 0 4 jaar. SMI is gericht op de ouder(s). Het betreft een regeling waarbij ouders die zelf problemen hebben, aanspraak kunnen maken op een vergoeding van de kinderopvangkosten. In 2015 zijn (schatting 10/11/2015) 260 aanvragen voor SMI ingediend waarvan ruim 200 zijn toegekend. Vaak gaan SMI en Kinderopvang Plus samen. De indicatie voor SMI en/of de toeleiding naar de Plusopvang verloopt via de GGD. In toenemende mate wordt hierbij samen gewerkt en/of afstemming gezocht met het wijkteam. Opbrengstgericht werken Indicator: Verbetering van resultaten van doelgroepkinderen in groep 1 en in groep 3, zowel in reguliere vve als in groep nul. In het kader van de bestuursafspraken tussen het Rijk en de G4/G33 voor de periode heeft de gemeente Rotterdam afspraken gemaakt met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap gericht op de verbetering van de kwaliteit van de voorschoolse educatie. Het versterken van het opbrengstgericht werken van 6 De cijfers zijn aangeleverd vanuit een automatisch gegenereerd bestand. Van de 552 locaties die jaarlijks regulier geïnspecteerd zouden moeten worden zijn er volgens dat bestand 539 geïnspecteerd, 13 locaties zouden niet regulier geïnspecteerd zijn. In werkelijkheid zijn van de 552 locaties 551 locaties wel regulier geïnspecteerd. Staat van het Rotterdams onderwijs

12 de pedagogisch medewerkers is daarvan een belangrijk onderdeel. In de Wet OKE is vastgesteld dat pedagogisch medewerkers in peuterspeelzalen en kinderopvang een diploma op mbo-3 niveau moeten hebben en dat uitsluitend Nederlands in de groep mag worden gesproken. Uit eerder onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs blijkt dat binnen de vve-organisaties de opbrengsten van de vve beter zichtbaar moeten worden. Veel instellingen scoorden een 1 op het onderdeel inzicht in resultaten. Om dit te verbeteren, is opbrengstgericht werken een belangrijk onderdeel van de bestuursafspraken. Opbrengstgericht werken met jonge kinderen is kinderen doelgericht begeleiden en stimuleren op een manier die ervoor zorgt dat ze zich optimaal kunnen ontwikkelen. Daarbij hoort dat de ontwikkeling systematisch wordt gevolgd en dat deze gegevens de basis vormen voor het aanbod. Pedagogisch medewerkers die goed opbrengstgericht werken, zijn in staat om te werken met groepsplannen, het gebruik van observatiegegevens en differentiëren van het aanbod, waarbij spel de basis van de ontwikkeling en het leren is. In 2014 hebben alle instellingen en de gemeente een convenant ondertekend om het opbrengstgericht werken te versterken. Ongeveer pedagogisch medewerkers zijn bijgeschoold in het opbrengstgericht werken in Rotterdam. Daarnaast zijn met alle voor- en vroegschoolse instellingen resultaatafspraken gemaakt. De instellingen rapporteren hier uiterlijk 1 april 2016 over in de verantwoording van de subsidie voor Een stedelijk beeld wordt in Q gepresenteerd. De kwaliteit van de pedagogisch medewerker is een belangrijk onderdeel van de groep nul. Anders dan bij de reguliere vve-groepen staat er op alle vijf dagdelen minimaal één hbo-er voor de groep. Uit onderzoek van Sardes en de onderwijsraad [1] blijkt dat combinatie van een mbo-opgeleide pedagogisch medewerker en een hbo-opgeleide pedagogisch medewerker (vaak een leerkracht) op de groep meerwaarde heeft voor de begeleiding van de peuters. Beide medewerkers op de groep kunnen in de praktijk meer leren van elkaars specifieke kennis om die vervolgens zelf toe te passen. Het aantal pedagogisch medewerkers (in fte s) met een hbo-niveau bedraagt op 1 september ,1 fte. Deze fte worden ingezet verspreid over 421 vve-groepen 7. 7 Bron: afdeling onderwijs 12

13 Staat van het Rotterdams onderwijs

14 14

15 3. Primair onderwijs Samenvatting Meer schoolwisselingen in Rotterdam dan elders, in Children s Zone 1 op de 10. Centrale eindtoets (Cito) gemiddelde cijfer hoger in 2015 dan in 2014 (voorlopige cijfers 2015) Daling aantal zwakke en zeer zwakke scholen Aandeel tl/havo tot en met vwo advies gestegen In de Children s Zone verhoudingsgewijs veel jongeren met een laag schooladvies tevens meer afstroom naar lagere onderwijsniveaus gedurende de VO-schoolloopbaan in de Children s Zone dan in Rotterdam als geheel. Leerlingen Aantallen Het leerlingaantal in het primair onderwijs in Rotterdam schommelt de afgelopen jaren tussen afgerond en leerlingen. In de focuswijken op Zuid zien we een gestage stijging van het leerlingaantal. Landelijk gezien daalt het aantal basisschoolleerlingen (jaarlijks) fors. Op het niveau van de G4 blijft het aantal leerlingen in het basisonderwijs jaarlijks stijgen Nederland G Rotterdam Rotterdam Zuid Focuswijken niet bekend niet bekend Tabel 10: leerlingen in het basisonderwijs, op peildatum 1 oktober. Bron: DUO Open Onderwijsdata. N.B. Rotterdam zuid = gebieden Feijenoord, Charlois en IJsselmonde. De 7 focuswijken zijn: Afrikaanderwijk, Bloemhof, Hillesluis, Carnisse, Feijenoord, Oud Charlois en Tarwewijk In de rijksbekostiging van basisscholen wordt aan leerlingen met laag opgeleide ouders een extra gewicht meegegeven. De school kan op basis daarvan over meer middelen beschikken om bijvoorbeeld klassen kleiner te maken of meer leerkrachten aan te stellen. Leerlingen met een extra gewicht van 0,3 hebben ouders die maximaal praktijkonderwijs hebben gevolgd of die vmbo-basis- of kader beroepsgericht zijn opgeleid. Leerlingen met een extra gewicht van 1,2 hebben tenminste één ouder die maximaal basisonderwijs heeft gevolgd, en een andere ouder die maximaal praktijkonderwijs of vmbo basis- kaderberoepsgericht heeft gevolgd. Wat betreft de verdeling van leerlingen met een extra gewicht in het basisonderwijs onderscheiden de G4 en Rotterdam zich van Nederland als geheel. De percentages leerlingen met een gewicht liggen hoger, met name in Rotterdam en dan vooral op Zuid. De verhouding tussen de verschillende groepen verschuift geleidelijk. Het aandeel kinderen zonder extra gewicht blijft gestaag toenemen, ook in Rotterdam en in Rotterdam Zuid. Staat van het Rotterdams onderwijs

16 Figuur 1: Verdeling van leerlingen met een extra gewicht in het basisonderwijs (Bron: DUO) Schoolwisselingen Onderstaande figuur geeft weer welk aandeel van leerlingen in het primair onderwijs gedurende het betreffende schooljaar op dezelfde school blijft. In Rotterdam ligt het percentage leerlingen lager dan dat in de G4 en in Nederland totaal. In is het verschil met de G4 en Nederland totaal voor zowel Rotterdam totaal als op Zuid in de Children s Zone groter geworden. Ongeveer 1 op de 10 leerlingen wisselt in dat schooljaar van school. Figuur 2: schoolwisselingen: percentage leerlingen dat op school blijft. Bron DUO bewerking De loosmonitoring 16

17 Prestaties Cito-eindtoets Van de 187 basisscholen gebruikt een overgrote meerderheid de Cito-eindtoets als onafhankelijke afsluitende toets voor het basisonderwijs. Mede op basis van deze toets worden leerlingen geadviseerd over geschikt voortgezet onderwijs. De tabel geeft de trend weer van de Cito-eindtoets vanaf 2010 tot nu. In 2015 is de verplichte eindtoets ingevoerd. De cijfers over 2015 hebben betrekking op de Centrale Eindtoets. Deze toets is te beschouwen als opvolger van de Cito-eindtoets. In 2015 komt het voorlopige stedelijk gemiddelde op de Centrale Eindtoets uit op 533,5. Ook het gemiddelde van de G4 is gestegen. Het voorlopig landelijk gemiddelde is gedaald. De Centrale Eindtoets is in 2015 voor het eerst op een later moment in het schooljaar afgenomen in vergelijk met voorgaande jaren. In de trend is 2013 een bijzonder jaar, omdat de Cito-scores t.o.v 2012 dalen. Deze daling kan voor een deel worden verklaard door de invoering van de schriftelijke niveau toets. Een versie van de Cito toets die speciaal is aangepast aan kinderen die het maken van een toets moeilijk vinden. Hoewel Cito stelt dat de niveau toets op dezelfde schaal wordt uitgedrukt kan de invoering van deze toets toch effect hebben op de gemiddelde score. Bijvoorbeeld omdat er een groep relatief zwakke leerlingen aan de toets is gaan deelnemen die daarvoor niet deelnam. Aangenomen is dat latere afname leidt tot een hogere score, omdat leerlingen meer onderwijstijd genoten hebben voor afname. Het verschil van het Rotterdams gemiddelde op de Cito-eindtoets met de landelijke scores wordt gestaag kleiner Rotterdam Voorlopig 531,7 532,5 533, ,4 533,5 Definitief 531,2 531,9 532,5 531,8 532,2 Nederland Voorlopig 535,8 535, , ,3 Definitief 535,4 535,5 535, ,8 Verschil Rotterdam t.o.v. landelijk (op basis van voorlopige cijfers) 4,1 3,4 2,8 3,1 2,6 1.8 Verschil Rotterdam t.o.v. landelijk (op basis van definitieve cijfers) ,6. G4 Voorlopig ,3 Definitief , ,6 Tabel 11: Gemiddelde Cito Eindtoetsscore Rotterdam, 2015 betreft de uitkomst van de Centrale eindtoets, G4 en NL (Bron: Cito) Figuur 3: Verschil Cito Eindtoetsscore met landelijke score (Bron: Cito, bewerking J&O) Staat van het Rotterdams onderwijs

18 Schooladviezen Indicator: De schooladviezen benaderen het landelijke gemiddelde Aan het eind van het basisonderwijs ontvangen leerlingen op basis van de toetsen uit het leerlingvolgsysteem, de eigen beoordeling van de leerkracht en de cito-eindtoets een schooladvies voor het voortgezet onderwijs. Onderstaande tabel laat zien welke adviezen leerlingen ontvangen hebben. In de kolom BK, KT, TH en de kolom HV staan gemengde adviezen vermeld van respectievelijk vmbo Basis/Kader VMBO kader/tl TL/HAVO en HAVO/ VWO. Tussen en vindt afname plaats van deze gemengde adviezen. Het aandeel enkelvoudige adviezen VMBO BB, KB TL, HAVO en VWO neemt tussen genoemde schooljaren toe. De stijging is voor HAVO en VWO het grootst. Een op de 5 jongeren in Rotterdam krijgt een VMBO TL advies. Het aandeel jongeren met een advies van TL/HAVO tot en met VWO ligt in op 40 procent en in op 42 procent. In de Children s Zone zijn verhoudingsgewijs meer kinderen met een laag advies. Het aandeel TL/HAvO tot en met VWO ligt daar in op 27 procent. vso pro bb bk kb kt tl th h hv v 2012 Nederland 2013 G4 Rotterdam Children Zone 2012 Nederland 2013 G4 Rotterdam Children Zone 0,24% 2,13% 8,39% 3,09% 10,38% 2,13% 20,66% 6,20% 18,91% 7,32% 17,61% 0,21% 3,30% 9,99% 2,94% 10,68% 0,71% 17,62% 6,86% 16,12% 8,87% 18,61% 0,26% 3,62% 12,24% 2,52% 11,25% 0,94% 21,33% 4,96% 17,24% 5,49% 15,48% 0,11% 6,38% 18,05% 3,03% 13,41% 1,84% 23,46% 3,03% 13,73% 1,95% 8,32% 0,25% 1,91% 6,92% 3,36% 7,93% 2,98% 17,62% 8,60% 14,53% 11,27% 14,80% 0,13% 2,61% 9,15% 3,55% 9,40% 1,40% 16,39% 7,43% 12,92% 10,34% 15,23% 0,08% 2,99% 10,58% 4,88% 9,73% 2,45% 20,10% 7,85% 12,34% 8,67% 10,83% 0,10% 4,19% 14,21% 6,03% 8,49% 2,76% 21,47% 6,54% 9,10% 7,16% 5,93% Tabel 12: schooladviezen Indicator: De doorgaande leerlijn tussen de verschillende onderwijssectoren verbetert. Het aantal leerlingen dat in jaar 3 van het vo nog op het door de basisschool geadviseerde niveau zit of hoger. Onderstaande tabel geeft weer in welke mate leerlingen in het derde leerjaar van het voortgezet onderwijs nog volgens hun advies van de basisschool zijn geplaatst in het VO. Een kwart van de leerlingen volgt na 3 jaar een lagere onderwijsvorm dan het oorspronkelijke advies. Bijna 8 procent is opgestroomd naar een hogere onderwijsvorm. In Rotterdam Zuid (alsmede in de Children s Zone ) ligt de afstroom hoger (35%) en is de opstroom lager. In de G4 en op landelijk niveau ligt de afstroom lager en de opstroom hoger. 7 Focus- Rotterdam Overig Rotterdam Vier grote Nederland wijken Zuid Rotterdam steden n % n % n % n % n % n % Vo-niveau naar advies vo Geen advies bepaald ,7% ,1% 405 9,1% ,1% ,1% ,7% Lager dan advies ,1% ,3% ,4% ,9% ,2% ,7% Gelijk aan advies ,3% ,3% ,4% ,5% ,5% ,8% Hoger dan advies 54 6,6% 124 6,3% 330 8,2% 454 7,6% ,2% ,5% Tabel 13: Leerlingen in leerjaar 3 van het voortgezet onderwijs in 2014/2015, naar basisschooladvies voor vervolgonderwijs naar woongebied (CBS, bewerking RISBO/OBI) 18

19 Tussentijdse prestaties taal en rekenen Indicator: De onderwijsresultaten op het gebied van taal en rekenen benaderen het landelijke gemiddelde. Vrijwel alle basisscholen gebruiken voor het tussentijds toetsen van hun leerlingen naast methodegebonden toetsen de toetsen van het Cito-leerlingvolgsysteem. Twee keer per jaar worden de vorderingen per kind vastgelegd op diverse reken- en taalvaardigheden. Per toets wordt de gemiddelde vaardigheidsscore van het kind en de groep uitgerekend om te bepalen hoe het onderwijs aan de leerlingen verder vormgegeven moet worden. Deze vaardigheidsscore wordt ook op het niveau van de school berekend. De Inspectie van het Onderwijs hanteert per toets een minimumnorm om de vorderingen per school te bepalen. Op basis van de vaardigheidsscores per school is de gemiddelde score van de stad berekend. Deze figuur toont de Rotterdamse resultaten van de laatste vijf jaar, afgezet tegen de norm die de inspectie als ondergrens hanteert. Figuur 4: Resultaten tussentoetsen Cito LOVS (Bron: CED-groep, toetsservices, N= 45 tot 65) Staat van het Rotterdams onderwijs

20 Toets Inspectie norm Landelijk 2014 gemiddelde DMT E ,1 R&W E ,56 Begrijpend lezen M ,68 R&W E ,95 Tabel 14: Inspectienorm en landelijk gemiddelde Cito LOVS De gemiddelde scores voor Rotterdam liggen voor de meeste vakken sinds boven de inspectienorm. Zowel voor taal als voor rekenen wordt in in de onderbouw boven het landelijk gemiddelde van gescoord. Voor taal in groep 6 geldt dat nog niet. De stedelijke score op technisch lezen in groep 3 is in 2014 licht gedaald ten opzichte van De overige scores zijn wel gestegen ten opzichte van vorig jaar. Begrijpend lezen in groep 6 blijft met name een punt van aandacht. Scholen: omvang, kwaliteit en activiteiten Omvang Het totaal aantal basisscholen ligt in 2014 op 179. De telling betreft het aantal scholen dat de viercijferige BRIN-code hanteert. In de praktijk hebben scholen soms meerdere (dis)locaties waarvan enkelen nagenoeg als zelfstandige school functioneren, met eigen beleid en soms ook met een andere schoolpopulatie dan de hoofdlocatie. Scholen waarvoor dit geldt tellen mee in de categorieën met de hogere leerlingaantallen. De opheffingsnorm voor scholen in Rotterdam ligt ook in 2014 op 182. Het aandeel scholen dat minder dan 200 leerlingen heeft is met 11 scholen geslonken ten opzichte van Een deel van hen valt feitelijk onder de geldende opheffingsnorm. aantal leerlingen < > Totaal Tabel 15: Omvang basisscholen (Bron: G4-net, bewerking J&O) Onderwijshuisvesting In het Rotterdamse primair onderwijs zijn 102 zogenoemde aandachtspanden benoemd. Hiervan staan er 55 op de zuid-oever. Aandachtspanden zijn panden van onvoldoende kwaliteit en komen in aanmerking voor een vervangingsinvestering. De aanpak van de aandachtpanden is uitgewerkt in het integraal huisvestingsplan Kwaliteit Indicator: Het aantal zwakke en zeer zwakke scholen en het aantal risicovolle scholen daalt. De Inspectie van het Onderwijs oordeelt over de kwaliteit van het basisonderwijs. Ze hanteert hierbij een toetsingskader waarbinnen de opbrengsten van de school een belangrijke rol spelen. Er worden zeer zwakke, zwakke scholen en scholen met een basistoezicht onderscheiden. In deze rapportage wordt de actuele situatie van één september 2015 gemeld zoals deze bij de Inspectie bekend staat. Het aandeel zwakke basisscholen is in 2015 afgenomen tot 4,4 procent en ligt hiermee weer nagenoeg op het niveau van In totaal gaat het om negen scholen. In de G4 totaal zijn 13 scholen zwak (waarvan 9 dus in Rotterdam). Het aantal zeer zwakke scholen ligt op één. Dit is minder dan vorig jaar. In de overige steden van de G4 zijn geen zeer zwakke scholen meer. Landelijk gezien ligt het aantal op 14 (waarvan 1 dus in Rotterdam). 20

21 Figuur 5: Percentage zwakke basisscholen (locaties) (Bron: Inspectie van het Onderwijs) Figuur 6: Percentage zeer zwakke basisscholen (locaties) (Bron: Inspectie van het Onderwijs) Indicator: Scholen voldoen aan de indicator van de inspectie op het gebied van professioneel handelen. Rotterdamse scholen hebben in het kader van de subsidieverlening allen, vaak net op hun eigen manier, gerapporteerd over deze inspectie indicator. Als we kijken naar de zes grootste schoolbesturen in het basisonderwijs streven ze alle naar het inspectie oordeel voldoende (3) of hoger. Uit de realisatiecijfers blijkt dat vrijwel alle scholen op deze indicator als voldoende zijn beoordeeld. Drie basisscholen krijgen het inspectie oordeel onvoldoende (2) Indicator: Scholen voldoen aan de indicator van de Inspectie van het Onderwijs op het gebied van kwaliteitszorg. Rotterdamse scholen hebben in het kader van de subsidie verlening allen, vaak net op hun eigen manier, gerapporteerd over deze inspectie indicator. Als we kijken naar de zes grootste schoolbesturen in het basisonderwijs streven ze alle naar het inspectie oordeel voldoende (3) of hoger. Uit de realisatiecijfers blijkt dat vrijwel alle scholen op deze indicator als voldoende zijn beoordeeld. Vier basisscholen krijgen het inspectie oordeel onvoldoende (2) Staat van het Rotterdams onderwijs

22 Activiteiten op school Scholen kunnen via Leren Loont! voor diverse activiteiten extra financiële middelen aanvragen. Uit de schoolplannen die ingeleverd zijn ter onderbouwing van de subsidieaanvraag is geïnventariseerd aan welke activiteiten scholen zoal hun extra middelen van plan zijn uit te geven. Deels vinden deze activiteiten plaats in uitbreiding van uren buiten het lesprogramma om. Onderstaand overzicht geeft globaal aan welke activiteiten gepland staan. Scholen kunnen meerdere activiteiten ontplooien. Figuur 7: Inventarisatie schoolplaannen, activiteiten PO (Bron: J&O) Het aantal basisscholen dat deelneemt aan Lekker Fit! ligt na een daling in voorgaande jaren in 2015 op 94 scholen. Ouderbetrokkenheid en professionalisering van leerkrachten zijn belangrijke thema s waarop activiteiten gepland staan voor schooljaar Het aantal geplande vakantiescholen ligt op 15. Vakmanschap Indicator: Jaarlijks vullen meer scholen voor primair onderwijs de uitgangspunten van loopbaanleren kwalitatief in. Een flink aantal scholen heeft voor activiteiten op het terrein van vakmanschap gepland staan. Het gaat dan om activiteiten op het gebied van techniek onderwijs zoals het vak integreren in andere vakken (49 scholen) alsmede professionalisering van docenten op dit terrein (11 scholen). Ook loopbaanleren wordt opgepakt. Het gaat dan bijvoorbeeld om excursies naar bedrijven (22 scholen), voorlichting op de school over beroepen (53 scholen) en het inzetten van een talentportfolio voor leerlingen (37 scholen). Vakantiescholen In 2011 zijn onder de vlag van Beter Presteren vakantiescholen gestart. Een vakantieschool biedt individuele leerlingen de kans om in de vakantieperiode hun eigen prestaties in korte tijd te vergroten waardoor hun schoolcarrière versterkt kan worden. Het aantal vakantieklassen in het PO is licht gedaald in de zomer van Het aantal scholen dat een vakantieschool organiseert is echter licht gestegen. En het aantal klassen en scholen die in Zuid worden georganiseerd is gestegen. In vakantieklassen herhalen kinderen lesstof, komen zij verder met rekenen en taal of worden ze klaargestoomd voor het nieuwe schooljaar. Ze gaan in groepjes aan de slag en krijgen vaak individuele begeleiding. Het leren en oefenen wordt afgewisseld met excursies, werkbezoeken en (sport)activiteiten. Door de combinatie van leren en ontspanning maken kinderen flinke stappen vooruit. Ook persoonlijke inzet, zelfstandig werken en het zelfvertrouwen worden versterkt. In samenwerking met de vakantieschool hield de Hippische Alliantie Rotterdam, na het succes van de afgelopen drie jaren, een hele week de werkweek Werken als een Paard. Die week mochten 142 Rotterdams basisschoolleerlingen een uitstapje maken naar de manege. Naast les over (gehandicapten)sport, paarden en paardenverzorging mochten alle kinderen een ritje maken op hun paard. Voor de eerste keer dit jaar nam een groep van zes kinderen met autisme aan het programma deel. 22

23 Scholen Klassen aantal leerlingen Zuid- scholen Zuid- klassen Zuid-leerlingen Tabel 16: Vakantiescholen PO. Bron: J&O Aantal leerlingen is gebaseerd op een vakantieklas van gemiddeld 15 leerlingen. Ouderbetrokkenheid In het schooljaar is op 152 po-scholen een medewerker ouderbetrokkenheid werkzaam die de school helpt om hun ouderbeleid tot uitvoering te brengen. Indicator: De tevredenheid van ouders en leerlingen over het Rotterdamse onderwijsbeleid. Er is voor het primair onderwijs een onderzoek uitgezet waarbij ouders worden bevraagd op de thema s van het gemeentelijk onderwijsbeleid Leren Loont! Dit onderzoek heeft twee meetmomenten (begin 2016 en eind 2018). Personeel Binnen een van de actielijnen van Beter Presteren is aandacht voor de professionaliteit van de school. Kwantiteit en kwaliteit van leraren en schoolleiding zijn daarbij van belang. Kwantitatief De personele samenstelling van het basisonderwijs ziet er als volgt uit. Figuur 8: Onderwijzend personeel basisonderwijs (Bron: DUO onderwijs in cijfers, bewerking De Loos Monitoring) 20 Staat van het Rotterdams onderwijs

24 21 Figuur 9: Onderwijzend personeel basisonderwijs (Bron: DUO onderwijs in cijfers, bewerking De Loos Monitoring) De managementratio is in 2014 in Rotterdam nagenoeg gelijk aan de landelijke. Opvallend is de managementratio in de Children s Zone. Wat leeftijd betreft is een derde jonger dan 35 jaar en heeft doorgaans minder dan tien jaar ervaring in het onderwijs. Een op de tien van hen is pas sinds kort voor de klas (c.q. is jonger dan 25 jaar). Het percentage jonge leraren voor de klas ligt in Rotterdam hoger dan landelijk gezien en is op Zuid het hoogst. Figuur 10: Aandeel jonge leraren voor de klas in het basisonderwijs (Bron: DUO onderwijs in cijfers, bewerking De Loos Monitoring) 21 24

25 Staat van het Rotterdams onderwijs

26 26

27 4. Voortgezet onderwijs Samenvatting Dit jaar zien we een verdere spectaculaire stijging van met name de rekenresultaten. In de laatste 3 schooljaren hebben alle niveaus in het voortgezet onderwijs een gemiddelde sprong van 45 procent gemaakt. Bij het project Taal Effect is het beeld wisselend. De stijging van het begrijpend lezen stagneert, terwijl de resultanten voor woordenschat verder stijgen. Opvallend is het relatief grote aantal onbevoegde docenten in Rotterdam, bijna 10 procentpunt meer dan in de rest van Nederland. Het aantal zwakke afdelingen in Rotterdam is het afgelopen jaar verder gedaald. Er zijn geen zeer zwakke afdelingen in het Rotterdamse voortgezet onderwijs. De kwaliteit van het Rotterdamse voorgezet onderwijs is wat dit oordeel van de Inspectie van het Onderwijs betreft beter dan de G4 en het landelijke gemiddelde. Leerlingen Aantal vo leerlingen Bijna leerlingen volgen onderwijs op een school voor voortgezet onderwijs in Rotterdam Nederland G Rotterdam Rotterdam Zuid Tabel 17: Aantal leerlingen in het voortgezet onderwijs (bron: CBS statline naar schoolgemeente) De leerling-populatie in het voortgezet onderwijs neemt in Nederland iets toe. In Rotterdam en op Rotterdam Zuid zijn de leerlingaantallen stabiel. Op basis van DUO (Dienst Uitvoering Onderwijs) onderwijsdata zien we dat Rotterdamse leerlingen naar een vo school buiten de gemeente Rotterdam gaan. Tegelijkertijd komen leerlingen van buiten Rotterdam naar een Rotterdamse vo-school. De instroom van leerlingen is groter dan de uitstroom. In de periode 2010/2015 daalt het aantal leerlingen uit een probleemcumulatiegebied in Nederland van 12,6 naar 11,7 procent. Het aandeel leerlingen uit een probleemcumulatiegebied ligt in Rotterdam met ruim 40 procent veel hoger dan in de rest van Nederland, maar neemt in dezelfde periode ook wat af van 47,6 naar 43,9 procent. In de Children s Zone stijgt dit percentage in dezelfde periode naar 60,1 procent. Staat van het Rotterdams onderwijs

28 Analyse armoedeprobleemcumulatiegebied percentage apcg aantal gemiddeld bb kb tl havo vwo Nederland 2014/ % 21.6% 16.2% 12.6% 9.8% 8.7% 2013/ % 21.1% 15.8% 12.2% 9.4% 8.4% 2012/ % 21.2% 16.0% 12.3% 9.5% 8.6% 2011/ % 23.0% 17.3% 13.6% 10.7% 9.8% 2010/ % 21.9% 16.5% 13.4% 10.7% 9.7% G4 2014/ % 74.4% 66.1% 54.8% 41.8% 33.0% 2013/ % 74.5% 65.9% 53.6% 42.0% 33.1% 2012/ % 72.5% 63.8% 52.6% 42.0% 34.0% 2011/ % 73.6% 64.0% 56.2% 45.4% 36.9% 2010/ % 70.1% 59.5% 54.7% 46.2% 37.7% Rotterdam 2014/ % 73.0% 65.5% 53.0% 35.2% 28.3% 2013/ % 73.9% 65.0% 52.6% 36.3% 29.2% 2012/ % 68.1% 59.8% 48.4% 37.6% 31.2% 2011/ % 72.0% 60.9% 54.9% 40.9% 33.8% 2010/ % 66.9% 59.7% 54.7% 43.4% 34.9% Children Zone 2014/ % 73.8% 64.2% 70.0% 46.8% 43.3% 2013/ % 72.4% 62.8% 68.2% 46.8% 43.4% 2012/ % 62.1% 50.3% 63.1% 49.2% 45.2% 2011/ % 67.7% 51.6% 61.6% 50.4% 44.5% 2010/ % 60.1% 45.7% 62.4% 54.4% 47.9% Tabel 18: aantallen leerlingen uit een probleem cumulatiegebied. Bron: IvhO kwaliteitskaart; bewerking De Loos Monitoring. Figuur 11: Verdeling leerlingen 3e en 4e leerjaar, naar woongemeente. bron: CBS statline, schooljaar en

29 Als we kijken naar welk niveau Rotterdamse leerlingen in het voorgezet onderwijs gaan, zie we dat vergeleken met de gemiddelde Nederlandse leerling een kleiner percentage Rotterdamse leerlingen naar de havo en het vwo gaat. Van de gemiddelde Nederlandse leerling gaat 25 procent naar de havo, bij Rotterdamse leerlingen is dat 19 procent. In het vwo gaat het om respectievelijk 20 en 16 procent. Tegelijkertijd gaat een groter percentage Rotterdamse leerlingen naar het vmbo. Vergeleken met het Nederlandse gemiddelde krijgen Rotterdamse leerlingen 37 procent vaker leerweg ondersteuning (lwoo). Ten opzichte van vorig jaar is de deelname aan het vwo en de havo licht gestegen net als het aantal leerlingen met leerweg ondersteuning. Vergeleken met de rest van Nederland gaan Rotterdamse leerlingen bovendien 1.4 procentpunt vaker naar het praktijkonderwijs. Voortgezet algemeen volwassenenonderwijs Voortgezet algemeen volwassenenonderwijs (vavo) is bedoeld voor 18-plussers die nog geen mavo, havo of vwo diploma hebben. Voor leerlingen van 16 of 17 jaar zijn er ook mogelijkheden om overdag of in de avond een diploma te behalen. De grootste groep vo-leerlingen op het vavo zijn leerlingen die gezakt zijn voor het eindexamen. Op het vavo hoeven ze dan alleen die vakken over te doen waar ze voor gezakt zijn. Ook zijn er leerlingen die door allerlei omstandigheden niet goed functioneren, de vavo kan dan soms een oplossing zijn. Leerjaar Leerjaar Leerjaar Leerjaar Leerjaar Aantal leerlingen voortgezet onderwijs Tabel 19: Aantal vavo deelnemers voortgezet onderwijs, bron: kengetallen VO VAVO Rijnmond College. Het totaal aantal vavo leerlingen stijgt maar het aantal zogenoemde uitbestede leerlingen daalt. Vanaf worden leerlingen die ouder zijn dan 19 jaar niet meer als uitbestede leerlingen van het voorgezet onderwijs ingeschreven maar als zelfstandige leerlingen die vallen onder volwasseneducatie (BVE) en blijven hier als zodanig buiten beschouwing. Schooluitval Indicator: Het percentage voortijdig schoolverlaters daalt deelnemers vsv'ers % vsv norm Totaal ,80% vo onderbouw ,20% 0,20% vmbo bovenbouw ,80% 1,50% Havo/vwo bovenbouw ,70% 0,10% deelnemers vsv'ers % vsv norm Totaal ,70% vo onderbouw ,30% 0,20% vmbo bovenbouw ,40% 1,50% Havo/vwo bovenbouw ,50% 0,10% Tabel 20: norm, aantallen en percentages VSV-ers Rotterdamse leerlingen Bron: OCW VSV verkenner. Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW) heeft per niveau in het voorgezet onderwijs nieuwe normen voor het percentage voortijdig schoolverlaten vastgesteld. De aantallen voortijdig schoolverlaters in het voorgezet onderwijs zijn in absolute aantallen beperkt. Het totaal aantal VSV-ers daalt van 221 (0,8 procent) in naar 183 (0,7 procent) in Als we kijken naar de verschuivingen binnen het vo valt op dat het aantal VSV-ers in de onderbouw relatief wat toeneemt, terwijl de aantallen in de bovenbouw afnemen. Uit de eerste voorlopige cijfers van OCW blijkt dat het aantal VSVers in over de gehele linie verder is gedaald. Staat van het Rotterdams onderwijs

30 Onderwijsresultaten Indicator: De onderwijsresultaten op het gebied van taal en rekenen benaderen het landelijke gemiddelde. Taalvaardigheden Een indicatie voor het niveau van de leerlingenprestaties is hun taalvaardigheidniveau. 80 procent van de Rotterdamse vo-opleidingen gebruikt dezelfde toetsen voor het meten van het niveau van begrijpend lezen en woordenschat: Diatekst (begrijpend lezen) en Diawoord (woordenschat). De leerlingen worden aan het begin (toets A) en het einde (toets B) van de eerste klas en aan het einde van klas twee getoetst (toets 2). Door de uitkomsten van de drie toetsen met elkaar te vergelijken, wordt de taalvaardigheid op verschillende momenten en de leerwinst daartussen zichtbaar. De uitkomsten van de toetsen maken op leerling-, klas- en schoolniveau specifieke taalachterstanden en -talenten zichtbaar. Dit biedt leraren een handelingsperspectief in het klaslokaal. School- en teamleiders kunnen zo sturen op resultaat. Rotterdam Cohort Cohort Cohort Cohort Cohort Cohort Groei Groei Diatekst Niveau Gem. A Gem. A Gem.B Gem. B Gem. 2 Gem. 2 A>2 A->2 Praktijk-onderwijs Vmbo basis Vmbo kader Vmbo totaal Vmbo tl Havo Vwo Totaal Tabel 21: deze tabel geeft de ontwikkeling van de leerlingen op de verschillende toetsmomenten weer. Helaas is de lichting leerlingen (13-15) niet vergelijkbaar met eerdere lichtingen, omdat in de toets Diatekst wijzigingen in de scoreschaal zijn aangebracht, met name op havo en vwo. Vandaar dat daar een veel lagere score en groei dan in eerdere lichtingen zichtbaar is, die lastig te duiden is. Deze lagere scores zorgen ook voor een lager stedelijk gemiddelde. Overigens is deze daling ook het gevolg van minder goede resultaten op de niveaus vmbo basis, kader en in mindere mate tl. Daar heeft de stijgende lijn in de groei zich helaas niet doorgezet. Reden om in het schooljaar de focus weer stevig op taalontwikkeling te richten. Rotterdam 2014/2015 Leerjaar: 2 Over alle onderwijsniveaus Over alle klassen Referentieniveau Diatekst: versie A (n=4827), B (n=4744) en 2 (n=5317) Versie A 14% 15% 15% 21% 28% 7% Versie B 12% 10% 8% 14% 14% 32% 11% Leerjaar 2 10% 8% 7% 16% 25% 29% 7% laag nr.1f laag nr.2f laag nr.3f hoog nr.1f hoog nr.2f hoog nr.3f 1F 2F 3F Figuur 12: Referentieniveaus Lezen, Leerjaar 1 en 2 onderbouw vo, cohort Bron: CED, (Diataal), Rotterdams (Taal) Effect 30