Staat van het 3

Transcriptie

1 Staat van het 3

2 02

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 05 2 VVE 06 Samenvatting Deelname van peuters Voorzieningen gericht op voor- en vroegschoolse educatie Kwaliteit en prestaties van voor- en vroegschoolse educatie Personeel voor- en vroegschoolse educatie 11 3 Primair onderwijs 13 Samenvatting Leerlingen Prestaties Scholen: omvang, kwaliteit en ouderbetrokkenheid Personeel 34 4 Voortgezet onderwijs 39 Samenvatting Leerlingen Onderwijsresultaten Kwaliteit Personeel 60 5 Middelbaar beroepsonderwijs 64 Samenvatting Deelnemers Scholen en personeel Prestaties Beter Presteren Kwaliteit Aanval op Uitval 78 6 Jaarverslag Leerplicht Inschrijvingen leerplichtige leerlingen op 1 oktober Absoluut verzuim Relatief verzuim Extra verlof Proces-verbaal Bemiddelingen Deelgemeenten 91 03

4 04 Het Rotterdams Onderwijsbeleid is een tweeluik: het programma Beter Presteren en het programma Aanval op Uitval.

5 1 Inleiding Het Rotterdams Onderwijsbeleid is een tweeluik: het programma Beter Presteren en het programma Aanval op Uitval. De schoolbesturen en de gemeente willen met het Rotterdams Onderwijsbeleid de talenten van de Rotterdamse jeugd maximaal benutten. Beter Presteren gaat over het ontwikkelen van talent door verhoging van de onderwijsresultaten in Rotterdam in het primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Aanval op uitval gaat over het voorkomen van verspilling van talent in het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Om beide programma s goed te volgen en van cijfers te voorzien, wordt jaarlijks de Staat van het Rotterdams Onderwijs opgesteld. Dit is de derde Staat van het Rotterdams Onderwijs op rij. De Staat van het Rotterdams Onderwijs geeft de actuele situatie weer van het onderwijs in Rotterdam, welke ontwikkelingen zich daar voordoen en welke opbrengsten de programma s genereren. De Staat van het Rotterdams Onderwijs blijft in ontwikkeling. In deze editie is in vergelijking met vorige versies weer meer informatie opgenomen over verschillende actuele onderwerpen. Zo wordt onder andere meer ingegaan op de resultaten van de programma s en de onderliggende projecten, wordt zicht gegeven op de mening van ouders en docenten op de programma s, wordt naast taal ook over de rekenprestaties in het voortgezet onderwijs (vo) gerapporteerd en is het cijfermateriaal over het middelbaar beroepsonderwijs (mbo) flink uitgebreid. Deze derde editie komt uit op het moment dat reeds voorbereid wordt op de volgende beleidsperiode. In het licht daarvan biedt deze Staat de nodige aangrijpingspunten voor vervolg en nieuw beleid. De Staat van het Rotterdams Onderwijs loopt chronologisch de schoolloopbaan van een Rotterdamse leerling langs. In hoofdstuk 2 tot en met 5 staan per sector cijfers over leerlingen, prestaties, scholen en personeel vermeld. In hoofdstuk 6 is het jaarverslag Leerplicht opgenomen. Waar mogelijk is Rotterdam vergeleken met de andere steden en met landelijke cijfers. 05

6 2 Voor- en vroegschoolse 1 Samenvatting Rotterdam probeert onderwijsachterstanden bij jonge kinderen zoveel mogelijk te voorkomen en op te heffen door in voorschoolse voorzieningen (peuterspeelzalen en kinderdagverblijven) voor- en vroegschoolse educatie (VVE) aan te bieden. In Rotterdam bezoekt 91% van de driejarige en 79% van de tweejarige Rotterdammers een voorschoolse voorziening. 80% van de driejarige doelgroepkinderen 2 en 65% van de tweejarige doelgroepkinderen bezoekt een voorschoolse voorziening. Door de invoering van groep nul beogen de gemeente Rotterdam en de schoolbesturen de VVE meer nadrukkelijk in de professionele context van de reguliere basisschool te brengen. Per 1 oktober 2013 zijn er 157 officiële groepen nul en minimaal 19 VVE-groepen die eveneens aan de voorwaarden van groep nul voldoen. In totaal gaat het om ongeveer 2600 peuters. Ongeveer 24% van de driejarige Rotterdammers bezoekt groep nul. De Inspectie van het Onderwijs beoordeelt de kwaliteit van voorschoolse voorzieningen. Volgens die cijfers, die dateren uit 2011 toen groep nul nog moest worden uitgerold, hebben nog te weinig vroegscholen een gericht ouderbeleid en is de doorgaande leerlijn onvoldoende vormgegeven. Ook heeft de gemeente nog geen resultaatafspraken gemaakt met de instellingen en schoolbesturen die VVE aanbieden. De gemeente investeert in de kwaliteit van VVE, onder meer door de uitrol van groep nul, door investeringen in het taalniveau van medewerkers, door opbrengstgericht werken en hbo ers in de VVE in te zetten. De inspectie is positief over de invoering van groep nul. Groep nul kan verbetering brengen op een aantal van de genoemde tekortkomingen van VVE. Uit een evaluatie onder 100 groepen nul begin blijkt dat op ongeveer 70% van de scholen groep nul onderdeel is geworden van de school en dat de doorgaande leerlijn goed is geborgd. Ouders zijn tevreden over groep nul en geven aan betrokken te zijn. De mbo er en de hbo er hebben beiden meerwaarde in de groep. Het is van belang die meerwaarde ook te benutten, door met en van elkaar te leren. Scholen zelf zijn positief kritisch: zij willen graag nog meer uit groep nul halen. 06 1) Cijfermatige gegevens in dit hoofdstuk zijn afkomstig uit OBI Feitenkaart VVE monitor Rotterdam 2012 en COS Rotterdamdata, tenzij anders vermeld. De cijfers van OBI zijn gebaseerd op een respons van 76% onder alle kinderdagverblijven en peuterspeelzalen, waarbij de respons onder VVE-locaties 100% is. 2) In Rotterdam is een doelgroepkind in de VVE een kind waarvan ten minste één ouder in een niet-westers land geboren is of één ouder een laag opleidingsniveau heeft (maximaal twee jaar lbo/vbo). 3) De handen op elkaar. Kwalitatieve monitoring van groep nul. (Bron: Bazalt in opdracht van Beter Presteren, mei 2013)

7 2.1 Deelname van peuters Deelname aan de voorschool Onderstaande tabellen geven inzicht in de deelname van twee- en driejarigen aan de voorschoolse voorzieningen. Er is een uitsplitsing gemaakt naar doelgroepbereik en naar bereik van VVE-programma s. Uit tabel 1 blijkt dat de totale populatie van driejarige Rotterdammers sinds 2009 met zo n 200 per jaar stijgt, van 6452 naar Ongeveer 35% van de driejarigen woont in Rotterdam Zuid. De deelname aan de voorschoolse voorziening is hoog en schommelt rond de 90%. Het percentage driejarige Rotterdamse doelgroepkinderen dat op een voorschoolse voorziening zit is 80%. 84% daarvan volgt een VVEprogramma. Dat betekent dat van de totale populatie driejarige doelgroepkinderen 67% een VVE-programma volgt: of in de reguliere VVE, of in groep nul. Het OBI publiceert begin 2014 de nieuwe percentages met betrekking tot bereik Driejarigen Driejarigen Rotterdam-Zuid Tabel 1. Totale Rotterdamse populatie driejarigen (Bron: OBI) Alle voorzieningen 93% 98% 94% 94% 91% Voorzieningen met VVE 61% 63% 67% 63% 59% Tabel 2. Percentage driejarigen in Rotterdam in de voorschoolse voorziening (Bron: OBI) Driejarige doelgroepkinderen met VVE tov die zonder VVE 78% 78% 80% 82% 84% Tabel 3. Percentage driejarige Rotterdamse doelgroepkinderen in voorschoolse voorziening die een VVE-programma volgen in een reguliere VVE of in een groep nul ten opzichte van driejarige Rotterdamse doelgroepkinderen in voorschoolse voorzieningen met en zonder VVE-programma (Bron: OBI) Driejarige doelgroepkinderen met VVE tov totale populatie driejarigen 69% 67% Tabel 4. Percentage driejarige Rotterdamse doelgroepkinderen die een VVE-programma volgen ten opzichte van de totale Rotterdamse populatie driejarige doelgroepkinderen (Bron: OBI). 4) De grote gemeenten in Nederland hanteren alle een eigen afwijkende definitie van doelgroepkinderen. Het bereik van doelgroepkinderen is daardoor niet goed onderling te vergelijken. 5) Charlois, Feijenoord en IJsselmonde 07

8 Deelname aan groep nul In het kader van het programma Beter Presteren is groep nul in Rotterdam ontwikkeld en uitgerold. Bestaande peuterspeelzalen met een VVE-programma zijn omgevormd tot groep nul. In groep nul wordt eveneens gewerkt met een VVE-programma. Peuters komen vijf dagdelen naar groep nul, in plaats van vier dagdelen naar de reguliere VVE. Groep nul wordt aangestuurd door de directeur van de basisschool waaraan groep nul is gekoppeld, om het opbrengstgericht werken en de doorgaande leerlijn te verbeteren. Het opbrengstgericht werken wordt verder versterkt door het plaatsen van een hbo er als leidster in de groep. De zorgstructuur van de basisschool wordt uitgebreid naar groep nul en ouders worden intensief bij de ontwikkeling van hun kind betrokken. Een schatting van het aantal peuters dat deelneemt aan groep nul, vindt u in tabel 5. In veruit de meeste groepen nul zitten zestien kinderen. Gemiddeld zitten er ongeveer vijftien kinderen in een groep. Als we er vanuit gaan dat tweederde van de kinderen in groep nul drie jaar oud is, gaat bij benadering 24% van de Rotterdamse driejarigen naar een groep nul Aantal kinderen in een officiële groep nul 2350 Aantal kinderen in een vve-groep die aan de voorwaarden van groep nul voldoet 285 Totaal 2615 Tabel 5. Schatting aantal kinderen groep nul per 1 oktober 2013 (op basis van vijftien kinderen per groep) (Bron: afdeling Onderwijs). Toeleiding en wachtlijsten Om een hoger bereik te realiseren is er een nieuwe aanpak voor de toeleiding naar de voorschoolse voorziening ontwikkeld. In de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) krijgen ouders met peuters met een taalachterstand een indicatie. Deze worden doorverwezen naar een peuterconsulent. De peuterconsulent geeft ouders het dringende advies hun kind op een vve-locatie (peuterspeelzaal of groep nul) te plaatsen. De systematiek is in 2011 ingevoerd in de deelgemeenten Charlois, Delfshaven en Noord. De pilot bleek met een gemiddeld opkomstpercentage van 79% effectief. Van de 939 kinderen die niet uit eigen beweging door ouders op een VVE waren geplaatst zijn er door de pilot toeleiding alsnog 476 geplaatst (51%). De aanpak van toeleiding is inmiddels uitgerold over de stad. Het doel is om zo het bereik van doelgroepkinderen verder te verhogen tot 85%. Op 8 oktober 2012 heeft 68% van de VVE-peuterspeelzalen een wachtlijst voor twee- en/of driejarigen. Het gaat in totaal om 697 twee- en/of driejarigen, waarvan 140 driejarigen. In totaal staan er 972 peuters op een wachtlijst voor een groep nul. Om de wachtlijsten te beperken zijn in het afgelopen jaar nieuwe peuterspeelzaalgroepen gestart. Vanuit het veld ontvangen wij signalen dat ondanks de toename van de capaciteit in de peuterspeelzalen de wachtlijsten zijn gegroeid. Dit is een gevolg van de toenemende kosten voor kinderopvang en is een trend die ook in andere grote steden wordt waargenomen. OBI presenteert begin 2014 de omvang van wachtlijsten in oktober Voorzieningen gericht op voor- en vroegschoolse educatie Zoals blijkt uit tabel 6 daalt het laatste jaar het aantal vooren vroegschoolse locaties. Het aantal peuterspeelzalen is stabiel. In 2012 is 91% van de peuterspeelzalen een VVEpeuterspeelzaal (inclusief groep nul). Het aantal kinderdagverblijven daalt in 2012, na een aantal jaren van stijging. Ook het percentage kinderdagverblijven dat VVE aanbiedt, daalt iets. Bezuinigingen op de kinderopvangtoeslag, gecombineerd met strikte subsidievoorwaarden, is de belangrijkste veroorzaker van deze daling. In het kader van de wachtlijsten voor peuterspeelzalen heeft de gemeente geïnvesteerd in nieuwe peuterspeelzaalgroepen. Deze nieuwe groepen zijn nog niet zichtbaar in de huidige overzichten. Begin 2014 presenteert OBI de nieuwe gegevens. In 2011 is de gemeente gestart met dertig groepen nul. Sinds begin van dit schooljaar zijn er in Rotterdam 157 officiële groepen nul en nog negentien VVE-locaties die aan de voorwaarden van groep nul voldoen. Daarmee lopen we voor op onze ambitie van 145 groepen nul in dit schooljaar. 08

9 Locaties Totaal aantal locaties Percentage VVE-locaties 67% 73% 67% 65% Percentage reguliere locaties 33% 27% 33% 35% Aantal peuterspeelzalen Percentage VVE-locaties 91% 92% 93% 91% Percentage reguliere locaties 9% 8% 7% 9% Aantal kinderdagverblijven Percentage VVE-locaties 37% 52% 43% 39% Percentage reguliere locaties 63% 48% 57% 61% Tabel 6. Aantallen Rotterdamse locaties voorschoolse voorzieningen VVE peuterspeelzalen en VVE kinderdagverblijven. Aantal groepen nul 2013 Aantal officiële groepen 157 Aantal vve-groepen die voldoen aan de voorwaarden van groep nul 19 Totaal aantal groepen 176 Tabel 7. Aantal groepen nul per 1 oktober 2013 (Bron: afdeling Onderwijs). De spreiding over de stad van de voorschoolse voorzieningen met een VVE-programma is goed. Alleen in Pernis is geen VVE aanwezig. Groepen nul bevinden zich vooral in wijken met een sociale index op taal lager dan 6,0. 09

10 2.3 Kwaliteit en prestaties van voor- en vroegschoolse educatie. De Inspectie van het Onderwijs spreekt zich in haar rapport VVE in Rotterdam. De kwaliteit op gemeenteniveau (maart 2012) uit over de kwaliteit van VVE. De conclusies van dit rapport zijn gebaseerd op gegevens uit In tabel 8 vindt u de score van Rotterdam op de verschillende onderdelen. De inspectie vindt de gemeente Rotterdam een voorbeeld voor anderen wat betreft de wijze van toeleiden van peuters naar de VVE. Belangrijkste kritiekpunten met betrekking tot de kwaliteit van de VVE in Rotterdam zijn: De gemeente heeft nog geen resultaatafspraken heeft gemaakt met instellingen en schoolbesturen over VVE. Het monitoren, borgen en verbeteren van de kwaliteit op alle locaties is nog niet op orde. Ouderbetrokkenheid en doorgaande leerlijn zijn nog on- voldoende vormgegeven. De externe kwaliteitszorg moet worden verbeterd. Dat betekent dat er een beter overzicht moet zijn van de zorginstanties waarop een beroep kan worden gedaan door voor- en vroegscholen. De inspectie is positief over de invoering van groep nul. Daarmee wordt een goede kwaliteitsslag in de VVE én in de ouderbetrokkenheid gemaakt. Het effect daarvan was in de cijfers van 2011 nog niet zichtbaar. De eerste groepen nul zijn immers in augustus 2011 gestart. De gemeente investeert in de kwaliteit van VVE, onder meer door de invoering van groep nul. Daarnaast investeert de gemeente in het taalniveau van medewerkers (zie ook de volgende paragraaf), in de inzet van hbo ers in de reguliere VVE en in de invoering van opbrengstgericht werken in de VVE. Definitie doelgroepkind 3 Bereik 2 Toeleiding 4 Ouderbetrokkenheid 2 Integraal VVE-programma 3 Externe kwaliteitszorg 2 Interne kwaliteitszorg 2 doorgaande lijn 2 VVE-resultaten 1 Gemeentelijke VVE-coördinatie 3 Gemeentelijke VVE-kwaliteitszorg 2 GGD-rapport met 8e domein 1 VVE subsidiekader 3 Tabel 8. Inspectie-oordeel VVE Rotterdam. score 1: staat in de kinderschoenen, verbeteringen zijn dringend nodig. score 2: enigszins ontwikkeld, verbeteringen zijn wenselijk. score 3: voldoende. score 4: goed, een voorbeeld voor anderen. Kwaliteit van groep nul Bazalt heeft begin 2013 op honderd groepen nul onderzoek gedaan naar de kwaliteit van groep nul 6. Het onderzoek richtte zich op: de verankering van groep nul in de school, ouderbetrokkenheid in groep nul, tevredenheid van ouders en scholen, praktische invulling en samenwerking tussen de verschillende partijen. Het onderzoek wijst uit dat groep nul bijdraagt aan een beter fundament voor kleuters die instromen in het basisonderwijs. Leerkrachten in groep 1 merken op dat de kinderen die groep nul hebben doorlopen zich gemakkelijker voegen in het lesprogramma. Uit het onderzoek blijkt dat scholen positief kritisch zijn over de invoering van groep nul. 70% van de scholen geeft aan dat groep nul goed aan de school gekoppeld is en ruim 20% is redelijk tevreden over deze koppeling. De scholen leggen de lat voor zichzelf hoog. Zij geven aan graag nog meer resultaat te willen halen uit de koppeling van groep nul aan de school. 95% van de ouders geeft aan tevreden te zijn over groep nul. Ook ruim 90% van de ouders is van mening dat groep nul hun kind goed voorbereidt op de basisschool én ook dat groep nul een positief effect heeft op andere vaardigheden van hun kind. Scholen geven aan dat zij ervaren dat ruim 65% van de ouders betrokken is bij hun kind, voor de overige 35% van de ouders is de betrokkenheid wisselend. Het merendeel van de ouders geeft aan thuis actief bezig te zijn met hun kind: 31% leest hun kind voor, 35% praat bewust met hun kind en 25% speelt ontwikkelingsgerichte spelletjes. 6) De handen op elkaar. Kwalitatieve monitoring van groep nul. (Bron: Bazalt in opdracht van Beter Presteren, mei 2013) 10

11 Bijna 80% van de ouders geeft aan hun kind vijf dagdelen per week naar groep nul te brengen. Voor de overige 20% wisselt dat per week. Belangrijke reden om het kind niet altijd vijf dagdelen te brengen is dat voor sommige peuters (vooral tweejarigen) te vermoeiend is. 2.4 Personeel voor- en vroegschoolse educatie Om het taalniveau van het personeel in de VVE te verbeteren is in 2012 met alle instellingen en schoolbesturen die VVE aanbieden een convenant afgesloten. Daarin zijn afspraken gemaakt over een taaleis voor het personeel in de VVE. Met ingang van 1 augustus 2013 voldoet één van de twee pedagogische medewerkers op een vve-groep minimaal aan de volgende eisen voor Nederlandse taalvaardigheid: niveau 3F voor gesprekken voeren en luisteren en niveau 2F voor de vaardigheden spreken, lezen, schrijven en taalverzorging. Nieuwe pedagogische medewerkers voldoen binnen een jaar aan deze taalvaardigheidseis. Met ingang van 1 augustus 2014 voldoen beide pedagogisch medewerkers aan deze eis. Vanaf 1 januari 2015 voldoen beide pedagogische medewerkers aan de landelijke eis voor taalvaardigheid: 3F voor gesprekken voeren, luisteren, spreken en leesvaardigheid en 2F voor schrijfvaardigheid en taalverzorging. In oktober 2013 zijn voor 45 van de 50 convenanten tussenrapportages ingediend over de voortgang van de uitvoering van het convenant. De resterende 5 tussenrapportages volgen in een later stadium. De ontvangen tussenrapportages omvatten in totaal 426 vve-groepen in peuterspeelzalen en kinderdagverblijven, waarvan 412 groepen (97%) aan de gestelde taaleis per 1 augustus 2013 voldoen. De uitvoering van de convenanten ligt op koers. Met de instellingen die vve-groepen hebben die niet aan de taaleis voldoen, worden gesprekken gevoerd om te bezien hoe zo snel mogelijk alsnog aan de taaleis kan worden voldaan. In het kader van de toeleiding van peuters naar de voorschoolse voorzieningen met een VVE- programma en groepen nul, zijn per september peuterconsulenten gestart bij het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Het betreft voormalige medewerkers van de wijkfelicitatiedienst. Hiervan zijn zeven peuterconsulenten werkzaam in de focuswijken. De kwaliteit van de pedagogisch medewerker is een belangrijk onderdeel van de groep nul. Anders dan bij de reguliere VVE-groepen staat er op alle vijf dagdelen minimaal één hbo er voor de groep. Uit het onderzoek van Bazalt naar de kwaliteit van groep nul blijkt dat de combinatie van een mbo-leidster en een hbo-leidster op de groep meerwaarde heeft voor de begeleiding van de peuters. De mboleidster heeft veel kennis van het jonge kind maar ontbeert kennis van en ervaring met opbrengstgericht werken. Voor de hbo er geldt het omgekeerde. Uit het onderzoek komt naar voren dat beide leid(st)ers in de praktijk nog meer kunnen leren van elkaars specifieke kennis om die vervolgens zelf toe te passen. 11

12 12

13 3 Basisonderwijs Samenvatting In het primair onderwijs hebben veel scholen gebruik gemaakt van de mogelijkheden die Beter Presteren hen bood om onderwijsresultaten te vergroten. Het aantal deelnemende scholen aan uitbreiding van leertijd, vakantiescholen en topklassen is in de loop der tijd gegroeid. Bij uitbreiding van leertijd is de focus steeds meer op taal en rekenen komen te liggen. Het aantal vakantieklassen is in 2013 verdubbeld ten opzichte van Middels topklassen is de aandacht van scholen meer gericht op opbrengstgericht werken. De tussentijdse leerprestaties zijn zowel op taal als rekenen gestegen. In de onderbouw liggen ze inmiddels boven het landelijk niveau van Alleen begrijpend lezen in de bovenbouw blijft onder de landelijke scores. De cito-eindtoetsscore van 2013 ligt lager dan die van Kijken we terug naar 2010 dan is de cito-eindtoetsscore van nu hoger dan in Ook het verschil met de landelijke scores en met scholen elders in het land in een vergelijkbare situatie is kleiner geworden. Dit gebeurt echter in een langzamer tempo dan werd verwacht. Het aantal zwakke scholen is in de loop van deze beleidsperiode verder afgenomen. Dat geldt niet voor het aantal zeer zwakke scholen. Een aantal risicoscholen blijft met problemen kampen en weet niet altijd te voorkomen toch zwak of zeer zwak te worden. Ouders zijn positief over hun betrokkenheid bij school. De doelen van Beter Presteren worden onderschreven, met name die over hoge resultaten en kwalitatief goed personeel. Wat personeel betreft, is vooral een daling in ondersteunend personeel te zien. Op Rotterdam Zuid zijn de uitdagingen groter dan in de rest van Rotterdam. Schoolleiders op Zuid hebben relatief meer moeite om het juist gekwalificeerde personeel, gericht op de uitdagingen van Zuid, te werven en te benoemen. In het Rotterdamse onderwijs is men bezorgd over de kwaliteit van het personeel en dan met name over de vaardigheden met betrekking tot opbrengstgericht werken en onderwijs aan kinderen met een andere moedertaal. 3.1 Leerlingen Aantallen Het aantal leerlingen op Rotterdamse basisscholen ligt in 2012 iets hoger dan in De toename is vooral in de zeven focuswijken fors. Landelijk gezien daalt het aantal basisschoolleerlingen. Op het niveau van de G4 blijft het aantal leerlingen in het basisonderwijs stijgen. 13

14 Nederland G Rotterdam Rotterdam-Zuid Zeven Focuswijken niet bekend niet bekend N.B. Rotterdam Zuid is: deelgemeenten Feijenoord, Charlois en IJsselmonde De zeven focuswijken zijn: Afrikaanderwijk, Bloemhof, Hillesluis, Carnisse, Feijenoord, Oud Charlois en Tarwewijk. Tabel 9. Leerlingen in het basisonderwijs, op peildatum 1 oktober (Bron: DUO Open Onderwijsdata). Verdeling van leerlingen met een extra gewicht in het basisonderwijs 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 0 0,3 1,2 0 0,3 1,2 0 0,3 1,2 0 0,3 1,2 Nederland G4 Rotterdam Zuid Figuur 1. Verdeling van leerlingen met een extra gewicht in het basisonderwijs (Bron: DUO). 14

15 In de rijksbekostiging van basisscholen wordt aan leerlingen met laagopgeleide ouders een extra gewicht meegegeven. De school kan op basis daarvan over meer middelen beschikken om bijvoorbeeld klassen kleiner te maken of meer leerkrachten aan te stellen. Leerlingen met een extra gewicht van 0,3 hebben ouders die maximaal praktijkonderwijs hebben gevolgd of die vmbo basis- of kaderberoepsgericht zijn opgeleid. Ook leerlingen met ouders die minder dan twee jaar voortgezet onderwijs in de hogere categorieën hebben gevolgd, krijgen dit leerlinggewicht. Leerlingen met een extra gewicht van 1,2 hebben ten minste één ouder die maximaal (speciaal) basisonderwijs heeft gevolgd, en een andere ouder die maximaal praktijkonderwijs of vmbo basis- of kaderberoepsgericht heeft gevolgd. Wat de verdeling van leerlingen met een extra gewicht in het basisonderwijs betreft onderscheiden de G4 en Rotterdam zich van Nederland als geheel. De percentages leerlingen met een gewicht liggen hoger, met name in Rotterdam en dan vooral op Zuid. De verhouding tussen de verschillende groepen verschuift geleidelijk. Het aandeel kinderen zonder extra gewicht neemt gestaag toe, ook in Rotterdam en in Rotterdam Zuid. 3.2 Prestaties Cito Eindtoets Vrijwel alle basisscholen in Rotterdam nemen de Cito Eindtoets af als onafhankelijke afsluitende toets voor het basisonderwijs. Mede op basis van deze toets worden leerlingen geadviseerd over geschikt voortgezet onderwijs. Op zeven scholen wordt geen Cito Eindtoets afgenomen. Eén daarvan heeft nog geen groep 8. De Cito Eindtoets wordt niet door alle leerlingen gemaakt. Volgens Cito is de eindtoets in principe is niet bedoeld voor leerlingen die aan het begin van groep 8 vier jaar of korter in Nederland zijn, leerlingen die het Nederlands onvoldoende beheersen om de opgaven goed te kunnen lezen en leerlingen die naar verwachting naar het (voortgezet) speciaal onderwijs of het praktijkonderwijs zullen gaan. In het Rotterdamse scholenveld is afgesproken dat kinderen die via het onderzoekstraject De zorgleerling in beeld (ZIB) worden aangemeld voor het voorgezet onderwijs niet hoeven te worden getoetst met behulp van de Cito Eindtoets. Het onderzoekstraject van Koers VO richt zich op leerlingen in het primair onderwijs die in het voortgezet onderwijs mogelijk in aanmerking komen voor praktijkonderwijs of vmbo met leerwegondersteuning (lwoo). In betrof het 994 leerlingen die het onderzoekstraject doorlopen hebben. Gemiddelde Cito-eindtoetsscore Rotterdam, Rotterdam-Noord en Zuid, NL en G Figuur 2. Gemiddelde Cito Eindtoetsscore Rotterdam, Rotterdam-Noord en Zuid, G4 en NL (Bron: Cito). NL G4 Rotterdam Zuid Noord 15

16 Figuur 2 geeft de trend weer van de Cito Eindtoets vanaf 2007 tot nu. Na een stijging vanaf 2010 geeft 2013 een daling in het stedelijk gemiddelde zien. In 2013 ligt dit op 531,8. Ook het landelijk gemiddelde en dat van de G4 is gedaald. Het Cito Instituut heeft in 2013 de mogelijkheid voor leerlingen om deel te nemen aan een gemakkelijker, maar wel vergelijkbare cito-eindtoets vergroot. Hierdoor heeft volgens het Cito Instituut een groter aantal zwakkere leerlingen aan de eindtoets deelgenomen dan in voorgaande jaren. Dit heeft volgens hen geresulteerd in een lager landelijk gemiddelde en ook in een lager stedelijk gemiddelde voor Rotterdam als geheel, op Noord en op Zuid. Verschil Cito-eindtoetsscores Nederland en Rotterdam -2,5-3 Het verschil van de Rotterdamse gemiddelde Cito Eindtoetsscore met de landelijke scores is in de loop van de tijd kleiner geworden. Niveautoets Zoals al eerder vermeld, is sinds 2013 door Cito de mogelijkheid tot gebruik van de niveautoets vergroot. Zelf schatte Cito in dat deze voor 25% van de leerlingen in Nederland de meest geschikte toets is. Door de vergroting van de gebruiksmogelijkheden is het gebruik van de niveautoets in 2013 sterk toegenomen, in Rotterdam sterker dan elders in het land. Uit de achterliggende cijfers blijkt dat verschillen per wijk groot zijn. In Nesselande heeft 4,5% van de leerlingen in 2013 de Eindtoets Niveau gedaan. In Nieuw-Crooswijk, Oud-Crooswijk en Rubroek heeft 45% van de leerlingen de Eindtoets Niveau gedaan. -3,5-4 -4, Figuur 3. Verschil Cito Eindtoetsscore met landelijke score (Bron: Cito, bewerking J&O). 16

17 Gebiedsnaam Nederland 2,3% 2,9% 14,8% G4-gemiddelde 3,7% 2,0% 19,1% Rotterdam 3,7% 5,1% 23,8% Rotterdam Noord (boven de Maas**) 3,4% 4,3% 22,0% Zuid (Feijenoord, Charlois incl. Pernis 4,7% 6,1% 28,1% Rotterdam Childrenzone (zeven focuswijken op Zuid) 2,8% 4,7% 23,6% Tabel 10. Percentage leerlingen dat de Cito Eindtoets Niveau heeft gedaan (Bron: Cito). Onderstaande tabel geeft aan dat het aantal leerlingen in groep 8 in absolute zin gedaald is in 2013 ten opzicht van Het aantal deelnemers aan de Cito Eindtoets is gestegen, zowel in absolute zin als relatief gezien. aantal groep 8 deelnemers in % , ,6 Tabel 11. Deelname aan de Cito Eindtoets Rotterdam (Bron; J&O). De vergroting van de gebruiksmogelijkheden van de niveautoets heeft er waarschijnlijk toe geleid dat in Rotterdam meer kinderen de toets hebben gemaakt dan in voorgaande jaren. 17

18 Vergelijkbare scholen tov Rotterdam In een recente studie zijn de Rotterdamse resultaten van scholen op de Cito Eindtoets vergeleken met die van vergelijkbare scholen in een aantal andere (grote) steden. Onderstaande grafiek geeft weer in welke mate de Rotterdamse scholen vergelijkbaar scoren. In de periode is het verschil tussen scholen uit Rotterdam met vergelijkbare scholen elders afgenomen Figuur 4: Percentage leerlingen met een lage cito-eindtoetsscore 2012 en 2013, (Bron: Cito, bewerking J&O). Deze grafiek maakt duidelijk dat het aandeel kinderen met een lage Cito Eindtoetsscore in 2013 beduidend hoger lag dan in Het aantal leerlingen met bijvoorbeeld een score van 510 is meer dan verdubbeld (van 96 in 2012 naar 210 in 2013). 30%van de leerlingen scoort 520 of lager. Landelijk ligt dat percentage op 24%. In Rotterdam scoort 41% hoger dan 535. Landelijk is dat 47% ,0 2,5 2,0 1,5 1,0 0,5 0,0-0,5-1,0-1,5-2,0-2,5-3, Figuur 5. Vergelijking Cito Eindtoets scores Rotterdamse scholen met vergelijkbare scholen elders in Nederland (Bron: Oberon 2013). Vergelijkbare scholengroep Rotterdam 18

19 In figuur zes zijn scholen geplaatst op basis van het percentage gewichtenleerlingen afgezet tegen het behaalde schoolgemiddelde van de Cito Eindtoetsscore. Elke punt vertegenwoordigt een school. Het landelijk gemiddelde van scores per school met een bepaald gewicht wordt weergegeven door de groene curve. Daarboven (licht blauw) en daaronder (roze) zijn de grenzen aangegeven die gehanteerd worden door de inspectie om bovengemiddeld presterende of onder presterende scholen te achterhalen. De figuur maakt duidelijk dat scholen sterk kunnen verschillen in behaalde resultaten bij leerlingen, los van de achtergrond van deze leerlingen in termen van opleidingsniveau van de ouders. Een punt van aandacht vormt de hoeveelheid scholen die zich onder de ondergrens van de inspectie bevinden. (Nb. de inspectie ziet onvoldoende eindopbrengsten van een school als een belangrijke indicator om het oordeel (zeer) zwakke school toe te kennen, zeker als de school daarnaast op cruciale onderdelen van het onderwijsleerproces onvoldoende kwaliteit laat zien.) De donkerblauwe lijn geeft het Rotterdamse gemiddelde van schoolgemiddelden weer. Deze lijn valt vanaf het percentage 40% nagenoeg samen met de roze lijn, die de ondergrens van de inspectie weerspiegelt. Dat betekent dat gemiddeld genomen Rotterdamse scholen met een percentage van 40% gewichtenleerlingen of hoger met hun schoolgemiddelde op de ondergrens van de inspectie scoren. Figuur 6. Spreiding Cito Eindtoetsscores naar schoolpopulatie 2013 (Bron: Cito, bewerking DeLoos Monitoring). 19

20 Hoge Cito-scores In Rotterdam haalt 28% van de kinderen een hoge score van 540 of hoger. Een dergelijke score geeft gemakkelijk toegang tot havo en, als er hoger gescoord is, tot vwo. Gebiedsnaam totaal 540 totaal 540 totaal 540 of hoger of hoger of hoger Rotterdam % % % Rotterdam Noord (boven de Maas**) % % % Zuid (Feijenoord, Charlois en IJsselmonde) % % % Rotterdam Childrenzone 15% 19% 16% (zeven focuswijken op Zuid) Tabel 12: Aantal kinderen met een hoge Cito score (Bron: Cito). De verschillen per wijk zijn erg groot. Uit de achterliggende cijfers blijkt dat in Molenlaankwartier en Terbregge 36 kinderen een score van 550 hebben behaal In de wijken Hillesluis, Bloemhof en Vreewijk heeft geen enkel kind een score van 550 gehaald. 20

21 Figuur 7. Percentage leerlingen met een Cito Eindtoetsscore van 550 in 2013 (Bron: Cito, bewerking Onderzoek en BI, gemeente Rotterdam). 21

22 Resultaatverwachting Scholen en besturen hebben in het kader van Beter Presteren resultaatafspraken gemaakt in termen van te realiseren Cito Eindtoets schoolgemiddelden. Op basis van deze afspraken is een prognose gemaakt voor de uitkomst van de Cito Eindtoetsscore in Door de recente daling van de Cito Eindtoets tot 0,6 punt boven het niveau van 2010 zal het aan het begin van het programma overeengekomen einddoel van 534 in 2014 waarschijnlijk niet gehaald worden. De prognose voor 2014 komt uit op 533,2. Realisatie en Prognose Cito Eindtoetsresultaten Gerealiseerd Prognose Stijging t.o.v. doelstijging (2,8 punt) abs in % Landelijk 535,4 535,5 535,5 535 Rotterdam ,2 Rotterdam ,9 0,7 25% Rotterdam ,5 0,6 46% Rotterdam 2013 (n.b. prognose was 533,5) 531,8-0,7 21% Prognose Rotterdam ,2 1,4 71% Einddoel BP ,8 Tabel 13. Resultaatafspraken met het onderwijs over verbetering van de Cito Eindtoets (Bron: J&O). 22

23 Taal en rekenvaardigheden Taal en rekenen in de Cito Eindtoets Een belangrijk deel van de Cito Eindtoets bestaat uit de onderdelen Taal en Rekenen. In bovenstaande figuren wordt getoond in welke mate de Rotterdamse scores op deze onderdelen van de toets afwijken van het Nederlandse gemiddelde. Het Nederlandse gemiddelde is in deze figuren op 0 gezet en het gaat hierbij om het verschil in percentage goed beantwoorde vragen 7. Het verschil van Rotterdam als geheel ten opzichte van de Nederlandse cijfers neemt toe bij Taal en blijft nagenoeg gelijk bij Rekenen. De verschillen zijn vooral bij Taal in Rotterdam Zuid in 2013 toegenomen ten opzichte van 2012, maar ze zijn kleiner dan die van Verschil in percentage goede antwoorden onderdelen Taal, cito eindtoets tussen Rotterdam en NL en tussen Rotterdam-Zuid en NL 0% -1% -2% -3% -4% -5% -6% -7% -8% -9% ,24% -4,55% ,02% -3,88% -7,44% -4,44% Figuur 8. Verschil in percentage goede antwoorden onderdeel taal (Bron: Cito, bewerking COS/J&O). -7,90% taal Rotterdam taal Zuid Verschil in percentages goede antwoorden onderdeel rekenen, cito eindtoets tussen Rotterdam en NL en tussen Rotterdam-Zuid en NL 0% -1% -2% -3% % -5% -6% -7% -6,15% -4,95% -3,86% -3,87% 7) Nb. Vergelijking van de percentages goede antwoorden zelf is niet mogelijk. Dit komt doordat de toets jaarlijks in moeilijkheidsgraad verschilt. Voor de totaalscore van de eindtoets wordt dat effect door bewerkingen van het Cito uitgesloten, maar op de onderdelen apart is dat niet gedaan. -7,27% -7,33% -8% -8,34% -9% Figuur 9. Verschil in percentage goede antwoorden onderdeel rekenen (Bron: Cito, bewerking COS/J&O). rekenen Rotterdam rekenen Zuid 23

24 Tussentijdse prestaties taal en rekenen Vrijwel alle basisscholen gebruiken voor het tussentijds toetsen van hun leerlingen, naast methodegebonden toetsen, de toetsen van het Cito-leerlingvolgsysteem. Twee keer per jaar worden de vorderingen per kind vastgelegd op diverse rekenen taalvaardigheden. Per toets wordt de gemiddelde vaardigheidsscore van het kind en de groep uitgerekend om te bepalen hoe het onderwijs aan de leerlingen verder vormgegeven moet worden. Deze vaardigheidsscore wordt ook op het niveau van de school berekend. De Inspectie van het Onderwijs hanteert per toets een minimumnorm om de vorderingen per school te bepalen. Op basis van de vaardigheidsscores per school is de gemiddelde score van de stad berekend. In de tabel wordt deze afgezet tegen het landelijk gemiddelde. De inspectienormen die voor 2013 worden genoemd, zijn van toepassing op scholen met 15% of meer kinderen met een leerlinggewicht. Stedelijk gezien heeft meer dan 15% van de Rotterdamse leerlingen een zogenoemd leerlinggewicht. De norm voor de toets rekenen groep 6 is het afgelopen jaar verhoogd van 79 naar 84. De uitkomsten van de Cito LOVS-scores vertonen in Rotterdam een stijgende lijn. Zowel voor taal als voor rekenen wordt op de toetsen in boven het landelijk gemiddelde van gescoord. Alleen voor begrijpend lezen in groep 6 geldt dat nog niet. Begrijpend lezen in groep 6 blijft met name een punt van aandacht inspectienorm landelijk gemiddelde Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Technisch lezen groep ,1 31,41 36,67 35,32 36,42 Rekenen groep , ,1 59,08 59,5 Begrijpend lezen groep , ,5 27,9 29,7 Rekenen groep ,95 82,16 82,9 87,29 88,24 Tabel 14. Resultaten tussentoetsen Cito LOVS (Bron: schoolbesturen, bewerking Programma Beter Presteren) (* n=164). 24

25 Meer Leertijd in het basisonderwijs In het basisonderwijs wordt in het kader van het programma Beter Presteren ingezet op uitbreiding van leertijd en vakantiescholen. Uitbreiding van leertijd Basisscholen kunnen hun wekelijks rooster met een aantal uren lestijd uitbreiden waarmee verhoging van de leerprestaties op het gebied van taal en rekenen wordt beoogd. Scholen kunnen dit realiseren door daadwerkelijk meer taalen/of rekenonderwijs te verzorgen, maar men kan ook de extra taal- en rekenactiviteiten onderbrengen in andere lessen of activiteiten. De uitbreiding van uren blijft op de meeste scholen ingezet worden in de vorm van extra taalles. Daarnaast investeert bijna de helft van de scholen via andere lessen of programma s zoals Lekker Fit, sport bewegen & gezondheid en kunst en cultuur in taal en/of rekenen. In 2013 lijkt meer focus aangebracht te zijn in de activiteiten. Dit jaar investeren meer scholen in taal en rekenen via huiswerkbegeleiding. Doelgroepen aantal % alle leerlingen 72 46,5% alleen onderbouw 3 2,0% alleen bovenbouw 3 2,0% leerlingen uit zowel kleutergroepen, als ob, mb en bb 77 49,5% Totaal % Tabel 15. Doelgroepen verlenging van de schooldag in het basisonderwijs (Bron: J&O) Onderstaande figuur geeft aan waar de uitbreiding van leertijd in vormgegeven wordt. 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Aandachtgebieden uitbreiding leertijd PO, % deelnemende scholen taal en rekenen 11 taal rekenen Lekker Fit! ov Sport, bewegen & gezondheid Figuur 10. Aandachtsgebieden uitbreiding leertijd PO (Bron: J&O). Ieder kind Een Instrument ov Kunst en Cultuur burgerschap en sociale competenties natuur& milieu, techniek & ICT huiswerkbegeleiding en loopbaanoriëntatie

26 Vakantiescholen De groei van het aantal vakantieklassen en scholen in 2012 zet zich in 2013 versterkt door. Dat betekent dat naast scholen die voor het eerst een vakantieschool organiseren er een steeds groter wordende groep scholen is die elk jaar een vakantieschool organiseert. Door die ervaring neemt de kwaliteit toe en zijn er meer leerlingen die jaarlijks tijdens de vakantie naar school gaan. Ze zijn daardoor beter voorbereid op het nieuwe schooljaar. Jaarlijks zijn de vakantiescholen geëvalueerd. Op basis daarvan is telkens de aanpak voor een volgend jaar bijgesteld. Het onderzoek heeft aangetoond dat er een positieve relatie is tussen aandacht voor individuele doelen en de vooruitgang bij technisch lezen. Alle vakantiescholen kiezen inmiddels voor een individuele aanpak: de leerling kan zelf aangeven aan welk onderdeel van taal en rekenen zij of hij wil werken. Een voorlopig resultaat van het onderzoek naar vakantiescholen in de zomer van 2013 is een zichtbare opbrengst in vaardigheden (o.a. zelfstandig werken, samenwerken, nieuwsgierigheid en doorzetten) Scholen Klassen aantal leerlingen Zuid- scholen 5 13 Zuid- klassen 9 34 Zuid-leerlingen Tabel 16. Vakantiescholen (Bron: J&O). 3.3 Scholen: omvang en kwaliteit en ouderbetrokkenheid Omvang Evenals in 2012 ligt het aantal basisscholen in 2013 op 188. De telling betreft het aantal scholen dat de viercijferige BRINcode hanteert. In de praktijk hebben scholen soms meerdere (dis)locaties waarvan enkelen nagenoeg als zelfstandige school functioneren, met eigen beleid en soms ook met een andere schoolpopulatie dan de hoofdlocatie. Scholen waarvoor dit geldt, tellen mee in de categorieën met de hogere leerlingaantallen. De opheffingsnorm voor scholen in Rotterdam ligt in 2013 op 182. Het aandeel scholen dat minder dan 200 leerlingen heeft is iets gegroeid ten opzichte van Een deel van hen valt feitelijk onder de geldende opheffingsnorm. Aantal leerlingen < > Totaal Tabel 17. Omvang basisscholen (Bron: G4-net, bewerking J&O). Kwaliteit Vanaf 2007 hanteert de Inspectie van het Onderwijs een risicobenadering. Op basis van regulier beschikbare informatie, zoals een jaarverslag en opbrengstgegevens, wordt de kwaliteit vastgesteld. De uitkomst kan aanleiding zijn voor nader onderzoek. Als uit de risicoanalyse en het onderzoek van de inspectie blijkt dat de kwaliteit van het onderwijs op de school beneden een aanvaardbaar niveau is, krijgt de school een aangepast toezicht zwakke kwaliteit of zeer zwakke kwaliteit. De Inspectie intensiveert het toezicht. Het aangepast toezicht is gebaseerd op de tekortkomingen in de kwaliteit van het onderwijs en leerresultaten van de leerlingen. Ook het onderwijsproces is onvoldoende. Daarnaast kan het voorkomen dat de opbrengsten van een school weliswaar voldoende zijn, maar er sprake lijkt te zijn van een risico. Bijvoorbeeld wanneer er sprake is van negatieve trends gedurende één of twee jaar, opvallende patronen of andere risico s. Op deze scholen voert de inspectie dan een diepgaander analyse uit. In deze rapportage wordt de actuele situatie rondom zwakke en zeer zwakke basisscholen van 1 september 2013 gemeld, zoals deze bij de inspectie bekend staat. Het aandeel zwakke scholen in het primair onderwijs heeft tot 2012 geschommeld rond de 6% maar is in 2013 duidelijk afgenomen tot onder de 4%. Het aantal zeer zwakke scholen staat nu op vijf (waarvan drie basisscholen en twee SBO-scholen) Dit is een forse stijging van het aandeel zeer zwakke scholen ten opzichte van de voorgaande jaren. Landelijk gezien neemt het aandeel zeer zwakke scholen af. 26

27 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Percentage zwakke scholen PO Figuur 11. Percentage zwakke basisscholen (locaties). (Bron: Inspectie van het Onderwijs). Landelijk G4 Rotterdam ISO Intensieve School Ontwikkeling Het arrangement ISO is bedoeld voor scholen in het primair onderwijs die als zeer zwak of zwak zijn beoordeeld conform criteria van de inspectie en het verantwoordelijk schoolbestuur. Het arrangement ISO is ook bedoeld voor scholen die het risico lopen zwak of zeer zwak te worden. Bij scholen met een risico tot onderpresteren wordt getracht hen te behoeden voor een beoordeling zwak of zeer zwak. Middels een intensief verbetertraject en bijbehorende bekostiging worden scholen actief ondersteund bij hun schoolontwikkeling. Niet alle scholen die tot de doelgroep behoren zijn door het verantwoordelijk schoolbestuur voorgedragen voor deelname aan het arrangement ISO, omdat het schoolbestuur met de betreffende school een ander kwaliteitsverbetertraject doorloopt. 3,5% 3,0% 2,5% Percentage zeer zwakke scholen PO In de afgelopen periode heeft de ISO-commissie op 48 scholen een curatieve aanpak uitgevoerd. Binnen twee jaar staat driekwart van de scholen die door de inspectie als zwak of risicovol beoordeeld is weer onder regulier toezicht. 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% Landelijk G4 Rotterdam Het arrangement ISO is bedoeld voor basisscholen, SBOscholen en SO-scholen. In deze rapportage worden alleen gegevens van basisscholen gevisualiseerd. In zijn 22 basisscholen gestart met hun ISOtraject, de zogenaamde eerste tranche. Figuur 12. Percentage zeer zwakke basisscholen (locaties). (Bron: Inspectie van het Onderwijs). 27

28 Figuur 13 geeft weer hoe in de eerste tranche scholen in de loop van het ISO-traject het oordeel van de inspectie is opgeschoven. Meegenomen zijn scholen met een aanvankelijk oordeel risico en een aanvankelijk oordeel zwak. In liepen dertien scholen een risico tot onderpresteren. Inmiddels hebben acht scholen een basistoezicht van de inspectie en is het ISO-traject afgerond. Van de overige vijf scholen heeft één school het oordeel risico en hebben vier scholen het oordeel zwak. Alle basisscholen die in aan het ISO-traject begonnen zijn met een oordeel zwak hebben inmiddels een basistoezicht van de inspectie gekregen. De overige scholen uit de eerste tranche zijn niet in het schema opgenomen. Het betreft één zeer zwakke school, welke in het tweede jaar zwak was en inmiddels een basistoezicht heeft. De andere twee scholen startten ISO met een basistoezicht en hebben dat behouden risico 13 basis 2 2 basis 8 6 risico 10 1 risico 1 3 zwak 1 1 zwak basis 2 2 basis 7 Zwak 7 zwak 5 5 Figuur 13. Tranche 1 ISO basisonderwijs: Oordeel in verloop van ISO-traject (Bron: Beter Presteren). 28

29 In is een tweede tranche met zeven basisscholen gestart met het ISO-traject. De scholen hebben één jaar ISO achter de rug en nog één jaar te gaan. Van de vijf scholen met een oordeel risico bij aanvang van het ISO-traject heeft één school een jaar later het oordeel zwak en één school het oordeel zeer zwak. Twee scholen hadden bij aanvang van het arrangement ISO een predicaat zeer zwak. Inmiddels heeft één van deze twee scholen het oordeel zwak risico 5 zwak zeer zwak risico 3 zwak 1 zeer zwak 1 zwak 1 zeer zwak 1 Figuur 14. Tranche 2 ISO basisonderwijs: Oordeel in verloop van ISO-traject (Bron: Beter Presteren). TOPklassen Binnen het programma Beter Presteren helpt het Topklassenarrangement scholen te reflecteren op het opbrengstgericht werken en beoogt daarmee het opbrengstgericht werken te versterken en de resultaten verder te verhogen op scholen die het al goed doen, maar die de lat nog hoger willen leggen. De helft van alle Rotterdamse po-scholen doet mee aan het arrangement. Inmiddels hebben 29 po-scholen het tweejarig arrangement afgerond. In zijn 32 po-scholen gestart met hun traject. Zij zijn in begonnen aan het tweede jaar van het arrangement en krijgen dit schooljaar twee themagesprekken en een eindgesprek. In beginnen 35 po-scholen met het arrangement en krijgen het eerste jaar twee reflectiegesprekken. In het generiek rapport Topklassen Steeds Professioneler concludeert het Topklassenteam dat het aantal scholen dat resultaatanalyses goed weet te koppelen aan het handelen van de leerkracht toeneemt. Deze kaart (pagina 30) laat de verdeling zien van de gesubsidieerde activiteiten die scholen in het kader van Beter Presteren inzetten. Een aantal scholen combineert drie of vier activiteiten uit het programma. Opvallend is dat ook scholen in Noord actief deelnemen aan Beter Presteren. Dit sluit aan bij het uitgangspunt van het programma; het verhogen van de onderwijsresultaten is voor alle leerlingen en op alle scholen mogelijk. Niet alle scholen vragen subsidie aan in het kader van Beter Presteren. Ook op de Zuidoever zijn er diverse scholen of locaties die geen subsidie in het kader van het programma Beter Presteren aanvragen. Niet alle activiteiten in het kader van Beter Presteren zijn in deze figuur terug te vinden. Specifieke projecten, bijvoorbeeld op het gebied van ouderbetrokkenheid, worden zonder subsidie vanuit Beter Presteren uitgevoerd. 29

30 30 Figuur 15. Verdeling van de gesubsidieerde activiteiten die scholen in het kader van Beter Presteren inzetten (Bron: Beter Presteren).

31 Ouderondersteuning Medewerkers ouderbetrokkenheid Binnen de actielijn ouderbetrokkenheid van Beter Presteren worden scholen in de gelegenheid gesteld medewerkers ouderbetrokkenheid aan te trekken uit een gemeentelijk ingestelde poule van medewerkers. In 2013 betreft het 98 medewerkers (2012: 101) met een gezamenlijke omvang van 76 fte (2012: 79), waarvan 34,4 fte (2012:35,6) wordt ingezet op Zuid. In schooljaar hebben 28 medewerkers ouderbetrokkenheid die niet aan de taaleis voldeden een taalcursus gevolgd met als resultaat dat 24 van hen het certificaat 2F Nederlands behaald hebben. In 2012 zijn 55 medewerkers ouderbetrokkenheid gestart met een opleiding Onderwijs Assistent om aan de mbo 4-opleidingeis te kunnen voldoen. Van hen hebben vijftien medewerkers deze opleiding voortijdig beëindigd. De overige veertig medewerkers zijn door naar het tweede jaar en laatste jaar van deze opleiding. Vanaf schooljaar kunnen schoolbesturen in plaats van gebruik te maken van trekkingsrecht uit de gemeentelijke poule geld aanvragen om zelf een medewerker ouderbetrokkenheid aan te stellen. In 2012 maakten 29 scholen hier gebruik van, in 2013 was dit opgelopen naar 33. Ouders over de school en over het programma Beter Presteren Uit een inventarisatie van activiteiten blijkt dat het grootste deel van de po-scholen de afgelopen periode extra inspanningen heeft geleverd om ouders te betrekken. Onderzoek van studenten van de Hogeschool Rotterdam onder ouders bevestigt dit beeld. Op elf basisscholen zijn in totaal 258 ouders geïnterviewd. Uit de reactie van de ouders blijkt dat scholen zichtbaar investeren in het educatief partnerschap met ouders: zij voelen zich welkom en hebben persoonlijk kennisgemaakt met de leerkracht. Ook zien we dat scholen zich inzetten om ouders zodanig te informeren dat zij hun kinderen thuis kunnen ondersteunen. De meeste winst valt nog te behalen op de ondersteuning bij de vo-keuze. Stelling PO % ouders (helemaal) eens Ik voel me welkom op school. 93% Ik heb in een persoonlijk gesprek kennis gemaakt met de leerkracht/mentor van mijn kind. 86% De school legt de dingen die ik als ouder moet weten zo uit dat ik het goed begrijp. 90% De school geeft voldoende informatie over de schoolkeuze. 80% De leerkracht/mentor praat met mij over hoe ik mijn kind kan helpen bij de schoolkeuze. 68% Tabel 18. Ouderbetrokkenheid (Bron: studentenonderzoek HRO 2012). 31