Staat van het 2

Transcriptie

1 Staat van het 2

2 02

3 Inhoudsopgave 1 Inleiding 05 2 Voor- en vroegschoolse educatie Leerlingen Voorzieningen gericht op voor- en vroegschoolse educatie Kwaliteit voor- en vroegschoolse educatie Prestaties voor- en vroegschoolse educatie Personeel voor- en vroegschoolse educatie 13 3 Basisonderwijs Leerlingen Prestaties Scholen: omvang en kwaliteit Personeel 29 4 Voortgezet onderwijs Leerlingen Prestaties Kwaliteit van de VO scholen Personeel 49 5 Middelbaar beroepsonderwijs Deelnemers aan het middelbaar beroeps onderwijs Scholen en personeel Prestaties Vakantiescholen en ouderbetrokkenheid Kwaliteit Programma Aanval op Uitval 62 6 Leerplicht Inschrijvingen leerplichtige leerlingen op Absoluut verzuim Relatief verzuim Extra verlof Proces-verbaal Inzet Stadswachten Bemiddelingen Deelgemeenten 74 03

4 04 Het Ro erdams Onderwijsbeleid is een tweeluik: het programma Beter Presteren en het programma Aanval op Uitval.

5 1 Inleiding Het Rotterdams Onderwijsbeleid is een tweeluik: het programma Beter Presteren en het programma Aanval op Uitval. De schoolbesturen en de gemeente willen met het Rotterdamse Onderwijsbeleid de talenten van de Rotterdamse jeugd maximaal benutten. Beter Presteren gaat over het ontwikkelen van talent door verhoging van de onderwijsresultaten in Rotterdam in primair, voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Aanval op Uitval gaat over het voorkomen van verspilling van talent in het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs. Om beide programma s goed te volgen en van cijfers te voorzien, wordt jaarlijks de Staat van het Rotterdams Onderwijs opgesteld. Dit is de tweede Staat van het Rotterdams Onderwijs. De Staat van het Rotterdams Onderwijs geeft de actuele situatie van het Rotterdams onderwijs weer, welke ontwikkelingen zich daar voordoen en welke opbrengsten de programma s Beter Presteren en Aanval op Uitval genereren. De Staat van het Rotterdams Onderwijs is een monitor in ontwikkeling. In deze editie is meer informatie opgenomen over de verschillende actuele onderwerpen. Inhoudelijk wordt onder andere meer ingegaan op de wijze waarop uitbreiding van leertijd plaatsvindt, wordt de personele situatie in Rotterdam uitgebreid besproken, wordt voor het eerst gerapporteerd over de behaalde resultaten in het VO in termen van referentieniveau s en wordt de kwaliteit van het MBO toegelicht. Ook Rotterdam-Zuid wordt uitgebreider in beeld gebracht dan voorheen mogelijk was, zodat de informatie benut kan worden bij het beleid rondom de het Nationaal Programma Rotterdam-Zuid. De Staat van het Rotterdams Onderwijs loopt chronologisch de schoolloopbaan van een Rotterdamse leerling langs. In hoofdstuk 2 tot en met 5 staan per sector cijfers over leerlingen, prestaties, scholen en personeel vermeld. In hoofdstuk 6 is het jaarverslag Leerplicht opgenomen. Waar mogelijk is Rotterdam vergeleken met de andere grote steden en met landelijk cijfers. 05

6 2 Voor- en vroegschoolse Samenvatting Rotterdam probeert onderwijsachterstanden bij jonge kinderen zoveel mogelijk te voorkomen door in de voorschoolse voorzieningen (taal) onderwijs aan te bieden. Met de komst van groep nul beoogt de gemeente Rotterdam de Voor- en Vroegschoolse Educatie (vve) meer nadrukkelijk in de professionele context van de reguliere basisschool te brengen. In Rotterdam bezoekt 90 procent van de driejarige Rotterdammers een voorschoolse voorziening. 71 Procent van de driejarige doelgroepkinderen volgt een programma voor vve. De Inspectie van het Onderwijs beoordeelt de kwaliteit van voorschoolse voorzieningen. Volgens de inspectie hebben nog te weinig vroegscholen een gericht ouderbeleid. Ook worden ouders nog onvoldoende geïnformeerd over de ontwikkeling van hun kind. De leerprestaties van peuters binnen de vve programma s zijn volgens de inspectie nog moeilijk vast te stellen. Per 1 oktober 2012 zijn er 103 groepen nul met 1384 peuters. Twee gefinancierde groepen starten na de herfstvakantie. 95 Procent van de gestarte groepen heeft naar eigen zeggen een doorgaande leerlijn. De meeste groepen nul zijn nog wel bezig om de doorgaande lijnen naar het reguliere basisonderwijs verder te ontwikkelen. 74 Procent heeft een doorgaande zorgstructuur georganiseerd. 2.1 Leerlingen Populatie driejarigen jaar jarigen Rotterdam-Zuid Tabel 1: totale Rotterdamse populatie driejarigen. Bron: COS Rotterdamdata. De totale populatie van driejarige Rotterdammers blijft over de jaren min of meer stabiel, maar lijkt het laatste jaar wat te stijgen. Ongeveer 35 procent van de driejarigen woont in Rotterdam-Zuid Charlois, Feijenoord en IJsselmonde

7 Percentage driejarigen in een voorschoolse voorzieningen jarigen 88% 86% 90% 87% 90% Tabel 2: percentage driejarige leerlingen Rotterdam in de voorschoolse voorziening, bron: COS vve monitoren. De deelname aan de voorschoolse voorziening is hoog en schommelt rond de 90%. Percentage driejarige doelgroepkinderen in de vve Percentage driejarigen Rotterdamse doelgroepkinderen 72% 78% 78% 72% 71% Tabel 3: percentage driejarigen Rotterdamse doelgroepkinderen in de voorschoolse voorziening die een vve programma volgen. Bron: COS vve monitoren. Het percentage driejarige Rotterdamse doelgroepkinderen dat op een voorschoolse voorziening zit en een vve programma volgt, neemt over de periode toe maar daalt licht in Deze daling is volgens het Centrum voor Onderzoek en Statistiek (COS) mede het gevolg van de toevoeging van Rozenburg aan de gemeente Rotterdam. Dit effect lijkt ook zichtbaar in de cijfers van Het COS publiceert aan het einde van het kalenderjaar de nieuwe percentages bereikte doelgroepkinderen. De grote gemeenten in Nederland hanteren alle een eigen afwijkende definitie van doelgroepkinderen. Het bereik van doelgroepkinderen is daardoor niet goed onderling te vergelijken. Voor de gemeente Rotterdam is een kind een doelgroepkind voor de vve als ten minste één van de ouders in een niet- westers land geboren is, of ten minste één ouder een laag opleidingsniveau heeft. 07

8 De grote gemeenten in Nederland hanteren alle een eigen afwijkende definitie van doelgroepkinderen. Het bereik van doelgroepkinderen is daardoor niet goed onderling te vergelijken. Voor de gemeente Rotterdam is een kind een doelgroepkind voor de vve als ten minste één van de ouders in een niet- westers land geboren is, of ten minste één ouder een laag opleidingsniveau heeft. Aantal kinderen groep nul 2012 aantal kinderen 1384 Tabel 4: aantal kinderen groep nul per 1 oktober 2012, bron: afdeling Onderwijs Toeleiding Om een hoger bereik te realiseren is er een nieuwe aanpak voor de toeleiding naar de voorschoolse voorziening ontwikkeld. De systematiek is in 2011 uitgeprobeerd in de deelgemeentes, Charlois, Delfshaven en Noord. De pilot bleek met een gemiddeld opkomstpercentage van 79% effectief. Van de 939 kinderen die niet spontaan op een vve waren geplaatst zijn er door de pilot toeleiding alsnog 476 geplaatst (51%). De aanpak van toeleiding is inmiddels uitgerold over de stad. In de Centra voor Jeugd en Gezin (CJG) krijgen ouders met peuters met een taalachterstand een indicatie. Deze worden doorverwezen naar een peuterconsulent. Zij krijgen het dringende advies hun kind op een vve locatie (peuterspeelzaal of groep-nul) te plaatsen. Het doel is om zo het bereik aan doelgroepkinderen verder te verhogen tot 85%. In het kader van het programma Beter Presteren is de zogenoemde groep nul opgericht. Groep nul beoogt uitbreiding van de reguliere basisschoolleertijd voor kinderen in de leeftijd tweeënhalf tot vier jaar die onder de huidige wetgeving nog niet leerplichtig zijn. In veruit de meeste groepen zitten 16 kinderen. Per 1 oktober 2012 zitten er gemiddelde 14,9 kinderen in een groep. Als we er vanuit gaan dat 2/3 van de kinderen in groep nul drie jaar oud zijn, gaat bij benadering 14 procent van de Rotterdamse driejarigen naar een voorschool die in de context van een groep nul verbonden is aan een basisschool. 2.2 Voorzieningen gericht op voor- en vroegschoolse educatie Locaties Aantal locaties Aantal vve locaties Aandeel vve locaties 47% 59% 69% 67% 73% 67% Aantal peuterspeelzalen Aantal vve peuterspeelzalen Aandeel vve peuterspeelzalen 66% 79% 90% 91% 92% 93% Aantal kinderdagverblijven Aantal vve kinderdagverblijven Aandeel vve kinderdagverblijven 19% 29% 39% 37% 52% 43% Tabel 5: aantallen Rotterdamse locaties voorschoolse voorzieningen vve peuterspeelzalen en vve kinderdagverblijven, april Bron: COS. 08

9 Over de periode daalt het aantal reguliere peuterspeelzalen en stijgt het aantal peuterspeelzalen dat vve aanbiedt. In 2011 is 93% van de peuterspeelzalen een vve peuterspeelzaal. In dezelfde periode stijgt het totaal aantal kinderdagverblijven. Ook het aantal kinderdagverblijven dat vve aanbied, stijgt (bron: COS). Aantal groepen nul 2012 Aantal groepen 103 Tabel 6: aantal groepen nul per 1 oktober Bron: afdeling Onderwijs Per 1 oktober 2012 zijn er 103 groepennul actief. Twee groepen starten na de herfstvakantie. 71% van de groepen zegt een wachtlijst te hebben. Bij groepen met een wachtlijst gaat het gemiddeld om 9,4 kinderen. 09

10 10 Kaart 1: spreiding groepen nul. Bron: Beter Presteren..

11 Volgens het naslagwerk Trefzeker op Zuid is de spreiding over de stad van de voorschoolse voorzieningen met een vve aanbod goed. Alleen in Pernis is geen vve aanwezig (Rotterdam, april 2011). 2.3 Kwaliteit voor- en vroegschoolse educatie De Inspectie van het Onderwijs concludeert in haar rapport De kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Rotterdam in 2010 dat op de tien onderzochte peuterspeelzalen nog niet kan worden gesproken van een kwalitatief vve-aanbod. Belangrijke vve componenten ontbreken nog. Over het algemeen ligt er volgens de inspectie wel een basis voor het verder invoeren van vve. De Inspectie concludeert dat bij veel kindercentra het systematisch volgen van de kinderen nog in de kinderschoenen staat; dat ouders nog weinig worden gestimuleerd om een actieve rol te spelen in het stimuleren van de ontwikkeling van hun kind en dat er geen sprake is van een doorgaande leerlijn naar de basisschool. Beoordeling kwaliteitsaspecten vve in Rotterdam Kwaliteitsaspecten Score 1% Score 2% Score 3% Score 4% vve locaties vve locaties vve locaties vve locaties Wat is de kwaliteit van het vve programma 100% De groepsgrootte voldoet aan de maximale bezettingeisen 100% Voor- en vroegscholen hebben een gericht ouderbeleid 100% informeren ouders over de ontwikkeling van hun kind 100% Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 80% 13% 7% Het aanbod gericht op taalontwikkeling is voldoende dekkend 67% 33% Het gedrag van de leidster met de kinderen is responsief 13% 67% 20% De leidsters stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen 93% 7% De leidster volgt de brede ontwikkeling van alle kinderen 100% De voor- en vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie 100% De voorschool zorgt voor een warme overdracht 100% Tabel 7: kwaliteitsoordelen vve -flex- peuterspeelzalen door de Inspectie van het Onderwijs. Bron: De kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Rotterdam in 2010, maart

12 Score één staat voor het oordeel: staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringen nodig ; score twee staat voor het oordeel enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk ; score drie staat voor voldoende; score 4 staat voor het oordeel goed: een voorbeeld voor anderen. Hoewel de cijfers niet representatief zijn voor de hele stad, blijkt dat nog te weinig vroegscholen een gericht ouderbeleid hebben. Ook worden ouders nog onvoldoende geïnformeerd over de ontwikkeling van hun kind. Het volgen van de brede ontwikkeling van de kinderen en het borgen van de kwaliteit van de educatie behoeft ook verbetering. De groep nul is anders ingericht dan een reguliere vve locatie, vooral de doorgaande lijn richting en de aansluiting bij de reguliere basisschool is daarbij van belang. Kenmerken groep nul kwaliteiteisen realisatie 2012 Percentage groepen minimaal aantal 5 dagdelen 95% Aantal groepen met een specifiek ouderprogramma 79% Gemiddeld aantal bereikte ouders 13% Aantal groepen met een doorgaande leerlijn van groep nul naar groep één en verder 95% Aantal groepen met een doorgaande zorgstructuur van groep nul naar groep één en verder 74% Tabel 8: stand van zaken kenmerken groepen Nul per 1 oktober Bron: afdeling Onderwijs. De afdeling Onderwijs van het cluster Maatschappelijke Ontwikkeling heeft scholen met een groep nul een korte vragenlijst toegestuurd. Daaruit blijkt dat 95 procent van de groepen nul op 1 oktober 2012 ook daadwerkelijk 5 dagdelen aanbieden. Eén groep biedt 4,5 dagdelen aan een andere tijdelijk 4 dagdelen. 79 procent van de groepen nul geeft aan per 1 oktober 2012 een specifiek ouderprogramma te hebben. De andere scholen werken aan een dergelijk programma. 19 scholen hebben volgens eigen zeggen wel een ouderprogramma maar kunnen nog niets zeggen over het bereik van de ouders. Voor een belangrijk deel komt dit doordat het ouderprogramma in de praktijk feitelijk nog moet starten. De groepen die al een lopend ouderprogramma hebben bereiken gemiddeld 13 ouders per groep. 95 procent geeft aan een doorlopende leerlijn aan te bieden. 74 Procent stelt een doorgaande zorgstructuur te hebben. Het percentage groepen met een doorgaande zorgstructuur is ten opzichte van vorig jaar gestegen van 65 naar 74 procent. Daar waar de doorgaande lijn nog niet is gerealiseerd heeft men wel plannen daartoe. In overleg met de scholen is specifiek voor groep nul een ouderprogramma gedefinieerd, waarin expliciet is aangegeven welke inspanningen door school en door ouders in groep nul moeten worden verricht vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor de resultaten van het kind. Het ouderprogramma wordt met ingang van het schooljaar geïmplementeerd in groep nul. Het gemeentelijke Taaloffensief heeft één project specifiek gericht op ouders/opvoeders met kinderen in groep nul. Het project Goed, Beter, Best wordt uitgevoerd op acht basisscholen met een groep nul. Er nemen in totaal 125 ouders aan deel. 12

13 2.4 Prestaties voor- en vroegschoolse educatie De Inspectie van het Onderwijs concludeert in haar rapport vve-bestandsopname; tussenrapportage stand van zaken 2011 dat tijdens de vve-bestandsopname is gebleken dat in de praktijk vrijwel alle vroegscholen (onder meer) de Citotoetsen Taal voor kleuters en Ordenen afnemen, maar dat de interpretatie van de resultaten daarvan op gemeentelijk niveau zelden gebruikt wordt om de effectiviteit van vve te beoordelen. Er zijn volgens de inspectie nog weinig gemeenten die expliciete vve-resultaatafspraken hebben. De Wet Ontwikkelingskansen door Kwaliteit en Educatie (Wet OKE) bepaalt dat de gemeente, peuterspeelzalen, schoolbesturen en kinderopvangorganisaties gezamenlijk afspraken moeten maken om een dekkend en kwalitatief volwaardig vve-aanbod tot stand te brengen. Voor wat betreft de vroegschoolse educatie wordt van schoolbesturen en gemeente verwacht dat ze afspraken maken over de resultaten die worden behaald. Dergelijke resultaatafspraken zijn nieuw. In Rotterdam komen we conform de Wet OKE voor het einde van het jaar 2012 tot dergelijke resultaatafspraken. Effecten van groep nul zullen worden gemeten in groep 1 en 3 van het primair onderwijs, met een nulmeting in groep nul. De eerste nulmetingen worden gedaan in de eerste helft van Tevens wordt er een gewerkt aan een doorgaande leerlijn als het gaat om het peuter/ leerling volgsysteem dat de prestaties van kinderen volgt. Het is nog onbekend welk effect groep nul heeft op de onderwijsresultaten in het primair onderwijs en op het instroomniveau in groep 3. De eerste metingen van het effect in groep 3 kunnen pas in 2014 worden verricht. Metingen in andere groepen kunnen pas in de jaren daarna worden verricht. 2.5 Personeel voor- en vroegschoolse educatie Kwaliteitsoordeel over het personeel op vve locaties in Rotterdam Kwaliteitsaspecten Personeel Score 1 Score 2 Score 3 Score 4 vve locaties vve locaties vve locaties vve locaties Leidster kind ratio ( dubbele bezetting ) 100% Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 100% Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold voor het vve 100% programma Tabel 9: kwaliteitsoordelen met betrekking tot het personeel vve -flex- peuterspeelzalen door de Inspectie van het onderwijs. Bron: De kwaliteit van voor- en vroegschoolse educatie in de gemeente Rotterdam in 2010, maart Score één staat voor het oordeel: staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringen nodig ; score twee staat voor het oordeel enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk ; score drie staat voor voldoende; score 4 staat voor het oordeel goed: een voorbeeld voor anderen. Hoewel de cijfers niet representatief zijn voor de hele stad, blijft vooral de scholing een punt van zorg. In een vve groep zitten maximaal 16 peuters. Een dubbele bezetting is een verplichting voor vve locaties. Wat betreft de kwaliteit van de leidsters en leerkrachten geldt de wettelijke eis dat deze minimaal mbo-3 niveau moeten hebben. Volgens de inspectie wordt bij de Rotterdamse locaties aan deze eis voldaan. Naast de hier genoemde wettelijk eisen stelt de gemeente Rotterdam dat het taalniveau van de pedagogisch medewerkers die vve uitvoeren met subsidie van de gemeente vanaf 2013 minimaal mbo-4 moeten hebben. 13

14 Taal In 2012 zijn er tot 1 augustus Rotterdamse pedagogisch medewerkers op vijf taalonderdelen getoetst: luisteren; lezen; spreken; schrijven en taalverzorging. Per onderdeel wordt er op vijf niveaus gescoord: <1F, 1F, 2F, 3F en 4F. 3F is gelijkwaardig aan het mbo-4 niveau. Personeel in groep nul De kwaliteit van de pedagogisch medewerker is een belangrijk onderdeel van de groep nul. Anders dan bij de reguliere vve groepen staat er op alle aangeboden dagdelen minimaal één hbo-er voor de groep. Met betrekking tot de getoetste 286 pedagogische medewerkers met een vve certificaat kunnen we de volgende conclusies trekken: 13 deelnemers zitten ruim boven het niveau; 115 deelnemers heeft alleen op onderdelen deficiënties; 97 deelnemers hebben een modulair traject nodig voor de vaardigheden onder 3F; 49 deelnemers zouden eerst niveauverhogend taaltraject moeten volgen, daarna een traject van 2F naar 3F; 8 deelnemers, advies: alleen een niveauverhogend taaltraject; 4 deelnemers hebben een negatief advies voor alle trajecten. (Bron: Mister Dutch en afdeling Onderwijs) kwaliteiteisen realisatie 2012 Percentage groepen met hbo-kracht pedagogisch medewerker 100% Percentage groepen met 5 dagdelen een hbo-kracht pedagogisch medewerker op de groep 95% Gemiddeld aantal mbo-ers voor de groep 1,3 Tabel 10: stand van zaken minimum eisen groepen Nul per 1 oktober Bron: afdeling Onderwijs. Eén pedagogisch medewerker is nog in opleiding. Bij een aantal andere groepen nul werkt de hbo-kracht minder dan 5 hele dagdelen. Toeleiding In het kader van de toeleiding van peuters naar de voorschoolse voorzieningen met een vve programma en groepen nul, zijn per september 2012 zijn 22 peuterconsulenten gestart bij de Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG). Het betreft voormalige medewerkers van de wijkfelicitatiedienst. Hiervan zijn 7 peuterconsulenten werkzaam in de focuswijken. 14

15 3 Basisonderwijs 3.1 Leerlingen Aantallen Het aantal leerlingen in het basisonderwijs ligt in Rotterdam in 2011 lager dan in het jaar daarvoor. In de tabel is te zien dat het leerlingaantal voor Rotterdam over de jaren heen een wisselend beeld geeft. Van de Rotterdamse basisschoolleerlingen zit 34% in Rotterdam-Zuid op school. In de G4 totaal stijgt het leerlingenaantal. Landelijk neemt het leerlingaantal steeds verder af Nederland G Rotterdam Rotterdam-Zuid Tabel 11: leerlingen in het basisonderwijs, op peildatum 1 oktober. Bron: DUO Open Onderwijsdata. In de rijksbekostiging van basisscholen wordt aan leerlingen met laag opgeleide ouders een extra gewicht meegegeven, zodat de school over meer middelen kan beschikken om bijvoorbeeld klassen kleiner te maken of meer leerkrachten aan te stellen. Leerlingen met een extra gewicht van 0,3 hebben ouders die maximaal praktijkonderwijs hebben gevolgd of die vmbo basis- of kaderberoepsgericht zijn opgeleid. Leerlingen met een extra gewicht van 1,2 hebben ten minste één ouder die maximaal basisonderwijs heeft gevolgd, en een andere ouder die maximaal praktijkonderwijs of vmbo basis- kaderberoepsgericht heeft gevolgd. Wat betreft de verdeling van leerlingen met een extra gewicht in het basisonderwijs onderscheiden de G4 zich van de rest van Nederland door een hoog percentage leerlingen met een gewicht van 1,2. In Rotterdam ligt het percentage 1,2 leerlingen hoger dan elders. Voor Zuid geldt dat nog sterker. Zowel het percentage leerlingen met gewicht 0,3 als gewicht 1,2 ligt daar het hoogst. 15

16 Verdeling van leerlingen met een extra gewicht in het basisonderwijs 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 0 0,3 1,2 0 0,3 1,2 0 0,3 1,2 0 0,3 1,2 Nederland G4 Rotterdam Zuid De kaart op de volgende pagina laat zien hoe het met het aandeel basisschoolleerlingen met laagopgeleide ouders gesteld is per buurt. Het gemiddelde percentage laagopgeleide ouders van basisschoolleerlingen ligt in de stad op 35%. Op of rond dat gemiddelde scoort een buurt neutraal. Bij een fors lager percentage steekt deze gunstig of zelfs zeer gunstig af ten opzichte van het gemiddelde. Buurten met een opvallend hoog percentage laagopgeleide ouders zijn op beide Maasoevers te vinden. Figuur 1: Verdeling van leerlingen met extra gewicht in het basisonderwijs. Bron: DUO (Basisgegevens Onderwijs) 16

17 17

18 3.2 Prestaties Taal en rekenvaardigheden De meeste basisscholen gebruiken voor het toetsen en volgen van hun leerlingen het Cito-leerlingvolgsysteem. Twee keer per jaar worden de leerlingen getoetst op diverse rekenen taalvaardigheden. Per toets wordt de gemiddelde vaardigheidsscore per kind en per groep uitgerekend om te bepalen hoe het onderwijs aan de leerlingen verder vormgegeven moet worden. Ook op schoolniveau is een dergelijke vaardigheidsscore beschikbaar. De Inspectie van het Onderwijs hanteert per toets een minimumnorm om de leervorderingen per school te bepalen. In de tabel staat de gemiddelde vaardigheidscore van de stad gerapporteerd, afgezet tegen de landelijke cijfers. Kwaliteitsoordeel over het personeel op vve locaties in Rotterdam * inspectienorm landelijk gemiddelde Rotterdam Rotterdam Rotterdam Technisch lezen groep ,1 31,41 36,67 35,32 Rekenen groep , ,1 59,08 Begrijpend lezen groep , ,5 27,9 rekenen groep ,95 82,16 82,9 87,29 Tabel 12: resultaten Tussentoetsen PO. Bron: data schoolbesturen, bewerking JOS. (* voorlopige cijfers (n=163). NB. de inspectienormen zijn voor twee toetsten aangepast, ook de gegevens voor de eerdere jaren wijken iets af, dat komt door nadere aanvullingen. In de voorgaande Staat van het Rotterdams Onderwijs 2011 stonden voor schooljaar en voorlopige cijfers gemeld, omdat de dataverzameling destijds nog niet volledig afgerond was. Deze cijfers zijn nu definitief. De cijfers voor zijn in dit rapport voorlopig vastgesteld. Ten opzichte van vorig jaar zijn de inspectienormen voor de toets Rekenen groep 4 en de begrijpend lezen toets groep 6 naar boven bijgesteld. De gemiddelde scores van de Rotterdamse scholen liggen boven de inspectienorm. De Rotterdamse cijfers voor liggen bij taal lager dan het landelijk gemiddelde. Bij rekenen scoort Rotterdam in groep 4 boven het landelijk gemiddelde Cito-eindtoets Van de 188 basisscholen gebruikt de overgrote meerderheid de Cito-eindtoets als onafhankelijk gegeven om een vo- advies voor de leerlingen uit groep 8 op te baseren. In de grafiek geeft de trend weer van de Cito-eindtoetsscore van 2007 tot Vanaf 2010 stijgt het stedelijk gemiddelde van Rotterdam van 531,2 naar 532,5 in Dat is een verbetering ten opzichte van het landelijk gemiddelde in 2012 met 46%. Het Cito-gemiddelde voor Zuid ligt lager dan dat van het stedelijk gemiddelde voor Rotterdam, maar is net als het stedelijk gemiddelde gestegen tussen 2010 en

19 Gemiddelde Cito-eindtoetsscore Rotterdam, Rotterdam-Noord en Zuid, NL en G NL G4 Rotterdam Zuid Noord Figuur 2: gemiddelde Cito-eindtoetsscore, Rotterdam-Noord en Zuid, NL en G4. Bron: Cito, bewerking JOS. Deelname en score Cito-eindtoets 2010, 2011 en 2012 totaal Rotterdam ? aantal leerlingen percentage per lln gewicht ,0% 13,2% 23,5% 9,3% 5101 percentage per lln gewicht ,6% 12,7% 23,0% 6,7% 5265 percentage per lln gewicht ,4% 11,3% 20,9% 4,5% 5543 cito-eindtoetsscore per lln gewicht ,1 526,5 526,2 533,5 531,2 cito-eindtoetsscore per lln gewicht ,4 528,2 527,4 532,8 531,9 cito-eindtoetsscore per lln gewicht ,7 527,8 527,8 535,4 532,5 Vanaf 2010 is de eindtoetsscore ook per leerlinggewicht beschikbaar. Van een aantal leerlingen die de toets hebben afgenomen is het leerlinggewicht onbekend. De gemiddelden van leerlingen per leerlinggewicht stijgen in alle gewichtencategoriën tussen 2010 en Alleen de categorie leerlingen met een gewicht van 0,3 laat een daling zien tussen 2011 en 2012, zonder onder de score van 2010 te zakken. Tabel 13: deelname en score Cito-eindtoets Bron: Cito. 19

20 Verschil in percentage goede antwoorden onderdelen Taal en Rekenen, cito eindtoets tussen Rotterdam en NL en tussen Rotterdam-Zuid en NL 0% % -2% -3% -2,30% -4% -5% -6% -7% -8% -9% -6,24% -6,15% -4,50% -8,00% -5% -5% -3,90% -7,40% -4,30% taal Rotterdam taal Zuid rekenen Rotterdam rekenen Zuid Figuur 3: cito-eindtoets versus percentage gewichtenleeringen per school Bewerking CED. Figuur 4: verschil in percentage goede antwoorden onderdelen Taal en Rekenen, cito eindtoets tussen Rotterdam en NL. Bron: Cito, bewerking COS/JOS Dat scholen kunnen verschillen in gemiddelde eindtoetsscore los van de samenstelling van hun leerlingpopulatie laat de bovenstaande grafiek zien. In deze puntenwolk zijn de basisscholen geplaatst op basis van het percentage gewichtenleerlingen afgezet tegen de behaalde cito-eindtoetsscore. De grafiek maakt duidelijk dat scholen met een hoog percentage gewichtenleerlingen vergelijkbare cito-eindtoetsscores kunnen halen als scholen met een veel lager percentage gewichtenleerlingen. De cito-eindtoets bestaat uit meerdere onderdelen, waaronder het deel Taal en het deel Rekenen. Bovenstaande grafiek laat zien in welke mate de scores op deze onderdelen in Rotterdam afwijken van de landelijke scores. Het gaat hier om het verschil in percentage goed beantwoorde opgaven. 2 De verschillen tussen de Rotterdamse scores en de landelijke scores nemen in 2012 verder af. Met name de afname bij het onderdeel rekenen is fors. Ook in Rotterdam-Zuid neemt het verschil af N.b. Vergelijking van de percentages goede antwoorden zelf is niet mogelijk. Dit komt doordat de toets jaarlijks in moeilijkheidsgraad verschilt. Voor de totaalscore van de eindtoets wordt dat effect door bewerkingen van het Cito uitgesloten, maar op de onderdelen apart is dat niet gedaan.

21 3.2.3 Meer leertijd in het basisonderwijs In het programma Beter Presteren wordt in de actielijn Meer Leertijd door basisscholen geïnvesteerd in uitbreiding van leertijd en vakantiescholen. Uitbreiding van leertijd Scholen kunnen in het kader van Beter Presteren hun leertijd uitbreiden met een aantal lesuren, die moeten leiden tot het verhogen van de prestaties van leerlingen op het gebied van taal en rekenen. In de grafiek is te zien dat de focus ligt op taal en rekenen, maar ook andere aspecten worden meegenomen in de uitbreiding van leertijd. Aandachtsgebieden uitbreiding leertijd PO, % deelnemende scholen % 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% taal en rekenen 11 taal 12 rekenen 12 Lekker Fit! ov Sport, bewegen & gezondheid Figuur 5: focus van de resultaatgerichte Brede Scholen PO. Bron: JOS. Ieder kind Een Instrument ov Kunst en Cultuur burgerschap en sociale competenties natuur& milieu, techniek & ICT De meeste scholen (83%) hanteren voor de uitbreiding van leertijd doelen die betrekking hebben op betere taal en/of rekenresultaten. 21

22 De doelen die de scholen willen bereiken d.m.v. de extra leertijd PO N % N % Betere taal en rekenresultaten Betere taal- en rekenresultaten en ontwikkeling Betere taalresultaten Betere rekenresultaten Anders, geen taal en/of rekenen Onduidelijk Totaal Tabel 14: De doelen die de scholen willen bereiken d.m.v de extra leertijd. Bron: JOS. De activiteiten die uitgevoerd worden gedurende de extra leertijd hebben voor 60% betrekking op extra taal en/of rekenen. Overig zijn activiteiten gericht op sport, kunst en cultuur, sociaal emotionele vaardigheden, natuur- en milieu- educatie, huiswerk- of studiebegeleiding. De activiteiten die uit worden gevoerd gedurende de extra leertijd PO N % N % Taal en rekenen Taal, rekenen en overig Taal, geen rekenen Rekenen, geen taal Overig, geen taal of rekenen Totaal Tabel 15: de activiteiten die uit worden gevoerd gedurende de extra leertijd. Bron: JOS. Zo n 40% van de basisscholen gebruikt de extra leertijd in de vorm van een verlengde schooldag, op enkele of alle dagen van de week. 22

23 Indeling van de extra uren over de week PO N % N % Verlenging van de schooldag Verlenging schooldag én naschools aanbod Naschools aanbod Anders Staat niet aangegeven Totaal Tabel 16: indeling van de extra uren over de week. Bron: JOS Op 60% van de basis scholen is het aanbod van extra leertijd in voor alle leerlingen bedoeld. Dat percentage lag in schooljaar nog op 76%. Meer scholen dan voorheen gaan in het komend schooljaar in een specifieke bouw extra leertijd toepassen. De extra lestijd wordt weinig gedifferentieerd ingezet voor bepaalde groepen basisschoolleerlingen zoals onderpresterende of bovenpresterende leerlingen. Doelgroepen verlenging van de schooldag in het PO PO N % N % Voor alle leerlingen Kleuters Onderbouw Middenbouw Bovenbouw Staat niet aangegeven Totaal Op enkele of alle dagen van de week 4 Op vrijwillige basis, leerlingen dienen zich in te schrijven 5 Bijvoorbeeld: scholen bieden extra uren gedurende de lesdag voor specifieke groepen leerlingen (boven- of onderpresterende leerlingen). Bijvoorbeeld: een aanbod voor specifieke groepen leerlingen naschools, maar wel verplicht voor de betreffende leerlingen Tabel 17: Doelgroepen verlenging van de schooldag in het PO. Bron: JOS. In het PO komt het vaak voor dat intern onderwijzend personeel meer tijd krijgt voor taal- en rekenen doordat de school voor creatieve, culturele en sportieve vakken externe vakkrachten inschakelt in de extra leertijd. 23

24 Vakantiescholen In 2011 zijn in het kader van Beter Presteren vakantiescholen gestart. Zo ook in Een vakantieschool biedt leerlingen een kans om in de vakantie op school de eigen prestaties te vergroten. Het aantal scholen en klassen ligt in 2012 hoger dan in Het aantal kinderen dat met de vakantieschool bereikt wordt ligt hoger dan in Vakantiescholen Scholen Klassen Aantal leerlingen Zuid - scholen 5 Zuid - klassen 9 Zuid - aantal leerlingen 135 Tabel 18: aantal vakantiescholen en aantallen leerlingen. Bron: JOS Resultaatverwachting Scholen en besturen maken in het kader van Beter Presteren resultaatafspraken als subsidie aangevraagd wordt voor activiteiten uit het programma. Op basis van deze afspraken is een prognose te maken voor het volgende jaar. Onderstaande tabel laat zien dat in 2012 de behaalde gemiddelde cito-eindtoetsscore hoger is dan de in 2011 geformuleerde prognose. Op basis van de nieuwste afspraken met scholen en besturen is de prognose opgesteld voor het te behalen stedelijke gemiddelde cito-eindtoetsscore in Als deze gehaald wordt is 86% van de beoogde stijging van de cito-eindtoetsscore gerealiseerd. Realisatie en Prognose cito-eindtoetsresultaten Gerealiseerd Prognose Stijging t.o.v. doelstijging (2,8 punt) abs in % Landelijk 535,4 535,5 535,5 Rotterdam ,2 Rotterdam ,9 0,7 16% Rotterdam 2012 (n.b. prognose was 532,2) 532,5 0,6 46% Prognose Rotterdam ,5 1 82% van totaal te realiseren stijging van 2,8 punt Te realiseren tussendoel BP 2012 en ,6 533,3 Einddoel BP ,0 2,8 Tabel 19: resultaatafspraken met het onderwijs over verbetering van de Cito-eindtoets. Bron: JOS 24

25 3.3 Scholen: omvang en kwaliteit Percentage zwakke basisscholen Omvang Rotterdam heeft in 188 basisscholen in De grootte van de scholen verschilt weinig van de situatie in Er zijn verhoudingsgewijs meer scholen met een omvang tussen 100 en 199 leerlingen. Omvang basisscholen (exclusief speciaal basisonderwijs) aantal leerlingen aantal scholen < > Totaal Tabel 20: omvang basisscholen, Bron: G4-net, bewerking JOS. Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs oordeelt over de kwaliteit van het basisonderwijs. Ze hanteren een toezichtskader waarin ze zeer zwakke en zwakke scholen van scholen met een basistoezicht onderscheiden In 2012 valt 92,4% van de Rotterdamse scholen onder een basistoezicht. Het percentage zwakke scholen is in 2012 toegenomen ten opzichte van Het percentage zeer zwakke basisscholen bleef in dezelfde periode gelijk. Landelijk en binnen de G4 zien we een andere trend. 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% Percentage zeer zwakke basisscholen ,5% 3,0% 2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0,0% Figuur 6: percentage (zeer) zwakke basisschool (locaties). Bron: Inspectie van het Onderwijs.. Landelijk G4 Rotterdam Landelijk G4 Rotterdam 25

26 ISO: Intensieve School Ontwikkeling Zowel in de voorgaande beleidsperiode als in de huidige vormt het arrangement Intensieve School Ontwikkeling een instrument om van (zeer)zwakke scholen de kwaliteit te verbeteren. Het aantal bij ISO betrokken basisscholen is ten opzichte van 2011 in 2012 gestegen van 23 naar 27. Het aantal arrangementen op scholen met een risico tot onderpresteren is groter geworden. Aantal ISO PO-scholen per schooljaar po basis po risico po zwak po zeer zwak Figuur 7: aantal ISO scholen in het Primair onderwijs en Bron: ISO-project. PO Topklassenarrangement Binnen het programma Beter Presteren helpt het Topklassenarrangement scholen te reflecteren op het opbrengstgericht werken en beoogt daarmee het opbrengstgericht werken in scholen te versterken en de resultaten te verhogen. In 2011 namen 31 basisscholen deel aan het Topklassenarrangement. Deze zijn in 2012 allemaal aan het tweede jaar begonnen. 33 Basisscholen zijn in 2012 aan het eerste jaar begonnen. In schooljaar zijn meer dan 60 gesprekken in het basisonderwijs gevoerd. Kaart op de volgende pagina laat van de activiteiten in het kader van Beter Presteren zien wat scholen in Rotteredam inzetten. Een flink aantal scholen combineert (getal achterhalen!) 3 of 4 activiteiten uit het programma Beter Presteren. Op Zuid zijn diverse scholen of locaties die geen gesubsidieerde activiteiten uit het actieprogramma inzetten. 26

27 Kaart 2: Deelname Primair Onderwijs aan activiteiten Beter Presteren, Bron: JOS 27

28 Ouderondersteuning Medewerkers Ouderbetrokkenheid Binnen de actielijn ouderbetrokkenheid van Beter Presteren worden scholen in de gelegenheid gesteld medewerkers ouderbetrokkenheid aan te trekken. In 2012 betreft het 111 medewerkers met een gezamenlijke omvang van 79 fte, waarvan 35,6 fte wordt ingezet in Zuid. Deze aantallen liggen lager dan in Van de 111 medewerkers ouderbetrokkenheid gaan 83 medewerkers een taalcursus (28) of een MBO4 traject (55) volgen om aan gestelde taaleisen te voldoen. Inzet instrumenten ouderbetrokkenheid Alle Rotterdamse PO-scholen Intakegesprek Schoolouder Huisbezoek Voorlichting Voorlichting tien minuten/ (niet probleem overeenkomst vervolgopleiding beroepskeuze voortgangsgerelateerd) gesprekken Stedelijk (N = 198) 99 50% 88 44% 78 39% 86 43% 5 3% % Zuid (N = 70) 35 50% 36 51% 30 43% 33 47% 0 0% 64 91% Children s Zone (N = 31) 14 45% 20 65% 16 52% 17 55% 0 0% 28 90% Tabel 20: inzet instrumenten ouderbetrokkenheid Bron: subsidieaanvragen JOS. Naast de medewerkers ouderbetrokkenheid hanteren basisscholen verschillende instrumenten om ouders bij de school te betrekken In het beleid van scholen wordt ouderbetrokkenheid vastgelegd. Een grote meerderheid van scholen maakt gebruik van 10- minuten en voortgangsgesprekken. Veel scholen gebruiken meerdere instrumenten om ouderbetrokkenheid te bevorderen. Uit de tabel hiernaast wordt duidelijk welke invloed Beter Presteren heeft gehad op de motivatie van scholen om aan ouderbetrokkenheid te werken. PO Scholen Stedelijk (N = 63) Geïnspireerd bij de keuze van de contacten met ouders 38% Geïnspireerd om meer aandacht te besteden aan contacten met ouders 52% Aantoonbaar hogere onderwijsresultaten door grotere ouderbetrokkenheid 32% Tabel 21: ouderkracht als partner van leerkracht. Werken aan Rotterdams ouderbeleid. Nijmegen: ITS, Radbout Universiteit. Bron:Smit, F., M. Wester en J. van Kuijk (2012). 28

29 3.4 Personeel Een van de actielijnen binnen Beter Presteren betreft de professionele school. Binnen deze actielijn is aandacht voor de kwaliteit en de kwantiteit van het docentenkorps van Rotterdam. Kwantitatief Het aantal fte in het basisonderwijs blijft stabiel tussen 2007 en In de grote steden, waaronder ook Rotterdam, werkt verhoudingsgewijs veel onderwijs ondersteunend personeel op de scholen. In Rotterdam-Zuid betreft het bijna 1 op de 5 medewerkers van de school. Personele samenstelling basisonderwijs omvang formatie leidinggevenden onderwijzend personeel ondersteunend personeel Landelijk totaal fte 8,3% 81,8% 9,8% fte 8,8% 82,0% 9,1% G fte 4,1% 72,3% 23,6% fte 7,0% 76,2% 16,8% Rotterdam fte 7,2% 75,4% 17,4% fte 7,7% 74,8% 17,6% Rotterdam-Zuid fte 7,0% 73,8% 19,2% fte 7,4% 72,8% 19,7% Tabel 22: personele samenstelling basisonderwijs. Bron: DUO onderwijs in cijfers; bewerking De Loos Monitoring. Uit recent gehouden arbeidsmarkt onderzoek in het Rotterdamse Onderwijs (ResearchNed. 2012) komt naar voren dat in het primair onderwijs schoolleiders en schoolbestuurders op dit moment geen zorgwekkende kwantitatieve knelpunten ervaren. De onderwijsarbeidsmarkt is redelijk in evenwicht, er zijn geen noemenswaardige tekorten. 29

30 1,2 8,0 1,0 0,8 1,0 7,0 6,0 5,0 5,8 5,9 6,0 6,0 6,1 6,3 6,7 6,2 0,6 0,4 0,2 0,7 0,4 0,4 0,3 0,3 0,3 0,2 0,2 0,2 4,0 3,0 2,0 1,0 4,1 4,2 4,2 3,8 3,6 3,6 3,8 3, Rotterdam Nederland Nederland Rotterdam Figuur 8: openstaande vacatures als deel totale werkgelegenheid leraren po, Rotterdam en Nederland (%),schooljaar 2006/07 t/m 2010/11. Bron: ResearchNed Verzuim Vervanging Figuur 9: ziekteverzuim en vervanging, Rotterdam versus Nederland (%). Bron: ResearchNed De invalproblematiek wordt als een groot en nijpend probleem ervaren. Opvallend is dat het verzuim in alle jaren hoger ligt dan het landelijke gemiddelde en de vervanging steeds lager is. Daardoor is in Rotterdam het verzuim waarvoor geen externe vervanger is ingezet per saldo hoog. Dit steeg in Rotterdam afgelopen jaren van 2,5% naar 3,0% van de werkgelegenheid. In Rotterdam is de komende jaren jaarlijks vraag naar 300 nieuwe collega s in het primair onderwijs. Voor Rotterdam en Rijnmond samen is er jaarlijks een behoefte aan 600 tot 700 nieuwe leerkrachten in het po. 30

31 Leerlingen Werkgelegenheid Uitbreidingsvraag Vervangingsvraag Totale vraag Tabel 23: vraagprognose leraren Rotterdam. Bron: Ecorys (2011). Vraagprognose tot De dalende belangstelling voor de pabo en de gedaalde uitstroom bieden grote risico s voor de komende jaren Nederland Zuid-Holland Tabel 24: ontwikkeling instroom lerarenopleiding basisonderwijs ZuidHolland: Hs Rotterdam, Hs InHolland, Hs Leiden, Haagse Hs, Driestar. Bron: HBO-raad. Kwalitatief De schoolleiders en bestuurders ervaren momenteel vooral kwalitatieve knelpunten. Bij startende leerkrachten zijn de belangrijke aandachtspunten: de kennis van taalverwerving bij kinderen met een niet- Nederlandse achtergrond de competenties met betrekking tot de omgang met ouders de pedagogische didactische vaardigheden Onvoldoende Neutraal Goed Totaal (n) Taalvaardigheden Nederlandse taal Rekenvaardigheden Eigen inzet en zelfreflectie tbv voortdurende professionele ontwikkeling Pedagogisch-didactische kennis en vaardigheden (differentiëren) Sociale interactie en identiteit Opbrengstgericht, zakelijker werken Kennis van taalverwerving bij kinderen wiens moedertaal een andere is dan Nederlands Relaties met ouders: kennis van typen ouderbetrokkenheid en positieve effecten op schoolprestaties Tabel 25 PO: wat is over het algemeen uw beeld van de kwaliteit van startende leraren? (%). Bron: ResearchNed

32 Bij de zittende leraren springt het opbrengstgericht werken eruit als een belangrijk verbetergebied. Aan schoolleiders is gevraagd bij welk deel van de docenten de kwaliteitsissues spelen. Op het terrein van opbrengstgericht werken en de kennis van taalverwerving bij niet-nederlands talige kinderen, meldt 1 op de 10 schoolleiders dat meer dan de helft van de docenten hier een probleem mee heeft. 0% <=10% >10-25% >25-50% >50% Totaal (n) Taal- en rekenvaardigheden Pedagogisch-didactische kennis en vaardigheden (differentiëren) Sociale interactie en identiteit: invloed van docentverwachtingen en negatieve werking van stereotypen doorbreken Eigen inzet en zelfreflectie tbv voortdurende professionele ontwikkeling Relaties met ouders: kennis van typen ouderbetrokkenheid en positieve effecten op schoolprestaties Opbrengstgericht, zakelijker werken Kennis van taalverwerving bij kinderen wiens moedertaal een andere is dan Nederlands Tabel 26 PO: ervaart u problemen met de kwaliteit van huidige leraren? (%) Bron: ResearchNed

33 4 Voortgezet Onderwijs 4.1 Leerlingen Aantal vo leerlingen en leerlingstromen De leerlingenpopulatie neemt in Nederland licht toe. Dit geldt ook voor Rotterdam en Rotterdam-Zuid. In het voortgezet onderwijs gaan Rotterdamse leerlingen naar VO school buiten Rotterdam. De toename van kinderen die buiten Rotterdam naar school gaan is niet substantieel Nederland G Rotterdam Rotterdam-Zuid Tabel 27: aantal leerlingen in het Voortgezet onderwijs. Bron: DUO Open Onderwijsdata 33

34 Verdeling leerlingen over de verschillende opleidingen % 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0 Nederland Rotterdam Rotterdam-Zuid havo vwo vmbo lwoo pro 25,90% 31,30% 38,50% 11,10% 24,10% 20,130% 38,10% 11,40% 20,10% 13,10% 43,20% 15,50% 2,50% 3,60% 5,10% vmbo/mbo combi 0,70% 2,50% 2,90% Figuur 10: verdeling leerlingen 3e en 4e leerjaar. Bron: DUO Open Onderwijsdata, peildatum 1 oktober 2011 In Rotterdam gaan iets minder kinderen naar de Havo en VWO dan in Nederland; 25,9 % tegen 24,1% bij de Havo en 21,3% versus 20,3% bij het VWO. Rotterdam-Zuid laat een afwijkend beeld zien; 20,1% voor de Havo en 13,1% bij het VWO. 3,6% van de VO leerlingen op de Rotterdamse VO-scholen neemt deel aan Praktijkonderwijs (PRO). In Rotterdam-Zuid ligt dit percentage hoger: 5,1% van de VO-leerlingen op de VO-scholen in Rotterdam-Zuid. Zowel voor het PRO als het LWOO is een daling van leerlingen te constateren. 2007/ / / /11 Aantal onderwijs deelnemers vo Aantal voortijdig schoolverlaters % voortijdig schoolverlaters 2,1% 2,1% 1,8% 2,0% Tabel 28: uitval van Rotterdamse leerlingen in het Voortgezet Onderwijs. Bron: VSV-verkenner ministerie van OCW. Het aandeel voortijdig schoolverlaters blijft wisselen tussen de 500 en 600 leerlingen. 12% van de leerlingen Rotterdamse VO-scholen heeft een LWOO (leerweg ondersteunend onderwijs) indicatie. Voor Rotterdam-Zuid is dit 15,5 %. Dit is een terugloop van 4,5%. 34

35 4.2 Prestaties Taal en rekenvaardigheden Een indicatie voor de leerlingenprestaties is het taalvaardigheidniveau aan het begin en einde van de eerste klas en het eind van de tweede klas. Drie kwart van de Rotterdamse voopleidingen gebruikt dezelfde toetsen voor het meten van het niveau van begrijpend lezen en woordenschat: Diatekst (begrijpend lezen) en Diawoord (woordenschat). De leerlingen worden aan het begin (Diataal A) en einde (Diataal B) van de eerste klas en eind tweede klas (Diataal 2) getoetst. Door de resultaten van de drie toetsen met elkaar te vergelijken, wordt de leerwinst zichtbaar. 35

36 Bij zowel taal als rekenen zijn er 4 basisniveaus (F-niveaus) binnen het referentiekader. Deze niveaus zijn gekoppeld aan de volgende 4 momenten in de schoolloopbaan van elke leerling: niveau 1F: einde van de basisschool; het streven is dat 75% van de leerlingen aan dit niveau voldoet. niveau 2F: einde van het vmbo (basisberoepsgerichte of kaderberoepsgerichte leerweg) en einde mbo-2 en mbo-3; niveau 3F: einde van de havo en einde mbo-4; niveau 4F: einde van het vwo. Referentiekader eind basisonderwijs 1F eind vmbo bb/kb mbo 1/2 eind vmbo gl/tl 2F eind havo mbo-4 3F eind vwo 4F hbo wo Algemeen maatschappelijk niveau Drempels Rotterdams (Taal)Effect cohort Rotterdam Referentieniveaus Taal (Diatekst). Resultaten Diataal A, B en 2. A (n=4121), B (n=4086) en 2 (n=4941) De onderste staaf laat het instroomniveau in het voortgezet onderwijs zien. Volgens de norm van referentieniveaus moet 75% van de basisschoolleerlingen niveau 1F halen. In Rotterdam heeft 68% van de leerlingen aan het begin van de brugklas niveau 1F. Aan het eind van de brugklas is dit percentage gestegen naar 75% (Diataal B). Aan het eind van leerjaar 2 heeft 81% van de VO-leerlingen niveau 1F. Tevens zit 27% van de leerlingen op of boven niveau 2F. Hiermee is het taalniveau in de onderbouw inzichtelijk geworden. Ook wordt duidelijk dat het taalniveau verbetert. Figuur 11: referentieniveau s onderbouw VO. Bron: CED, Diataal 36

37 Rotterdams (Taal)Effect cohort Rotterdam Diataal A, sept/okt 2010alle onderwijsniveaus. Referentieniveaus Taal (Diatekst) (n=4121) Figuur 12A: referentieniveaus instap in brugklas VO per onderwijsniveau. Bron: CEDgroep, Diataal. 37

38 Rotterdams (Taal)Effect cohort Rotterdam Diataal 2, mei/juni 2012 alle onderwijsniveaus. Referentieniveaus Taal (Diatekst) (n=4941) Figuur 12B: referentieniveaus einde leerjaar 2 VO per onderwijsniveau. Bron: CEDgroep, Diataal. Uit grafieken 11, 12A en 12 B is op te maken dat de verschillen tussen ondwerijsniveaus groot zijn. In het praktijkonderwijs heeft 86% aan het eind van het tweede leerjaar nog geen 1F-niveau. In het HAVO en VWO zitten alle leerlingen op 1F of hoger. In het VWO zit 82% op niveau 2F Centraal Schriftelijk Examen Nederlands en Wiskunde Aan het eind van het Voortgezet onderwijs worden de taal en rekenprestaties gepresenteerd aan de hand van het Centraal Schriftelijk Eindexamen (CSE) Deze tabel geeft de resultaten weer voor de kernvakken Nederlands en Wiskunde van het gemiddeld cijfer op het CSE. Voortgezet onderwijs Nederland Nederland Rotterdam Rotterdam Rotterdam Rotterdam Grote Grote / Zuid 2011 Zuid 2011 steden steden Nederlands (absoluut/totaal) 6,07 6,25 6,07 6,13 6,02 6,07 6,04 6,18 Wiskunde (absoluut/totaal) 6,22 6,23 6,07 6,04 6,1 6,13 6,02 5,99 Nederlands VMBO 6,04 6,42 6,01 6,27 5,91 6,15 5,96 6,27 Wiskunde VMBO 6,14 6,21 5,98 6,00 6,04 6,13 5,84 5,85 Nederlands HAVO 6,01 5,99 6,07 5,94 6,14 5,90 6,02 6,02 Wiskunde HAVO 6,27 6,20 6,16 6,09 6,37 6,24 6,11 6,02 Nederlands VWO 6,22 6,12 6,23 6,03 6,31 6,02 6,23 6,15 Wiskunde VWO 6,34 6,34 6,18 6,09 5,91 5,95 6,25 6,22 38 Tabel 29: CSE 2010 en Bron: DUO, bewerking bureau monitoring Rinus de Loos.