DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE PEUTERTUIN BASISSCHOOL DE WIEKEN-WEST

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT DEFINITIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL DE PEUTERTUIN BASISSCHOOL DE WIEKEN-WEST Locatie : Peutertuin : Wieken-West Brinnr. : 09JB-2 Plaats : 3117 AZ Schiedam Reg.nr. : Onderzoeksnummer : Datum onderzoek : Datum vaststelling rapport : VVE Rapport Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 7

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: voorwaarden van VVE ouders kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen ontwikkeling, zorg en begeleiding kwaliteitszorg doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig ze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk ze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen ze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 11, waarvan 5 doelgroeppeuters Aantal peuters in groep b: 11, waarvan 5 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep 1/2 a: 21, waarvan 8 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep 1/2 b: 19, waarvan 7 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep 2/3 : 11, waarvan 2 doelgroepkleuters VVE Rapport Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 7

3 2. HET TOTAALBEELD Basisschool Wieken-West en peuterspeelzaal Peutertuin vormen een miniteam om het programma Startblokken/Basisontwikkeling in te voeren binnen de peuterspeelzaal en de basisschool. Zij creëren een uitnodigende talige speelleeromgeving. kinderen reageren hierop met creatief spel en begeleiden dit spel met rijk taalgebruik. leidsters/leerkrachten komen regelmatig bij elkaar om gezamenlijk de thema s voor te bereiden. Zij zijn in opleiding om hun certificaat te behalen voor het VVE-programma. onderdelen die nog ontwikkeld of afgerond moeten worden verdienen aandacht. Een voorbeeld van een onderdeel is het efficiënt gebruiken van de leerlijnen van de ontwikkelingsgebieden binnen de thema s. Ook het systematisch volgen van de ontwikkeling van het kind en het invullen van de digitale volgsysteem verdient de aandacht. Het gebruiken van deze informatie voor de tutoring en extra begeleiding moet ontwikkeld worden vanaf het begin tot het einde van de VVE-periode. In de peuterspeelzaal kan het gericht stimuleren van de ontwikkeling van kinderen een impuls krijgen. Via het VVE-jaarverslag/jaarplan maakt de school duidelijk dat VVE geëvalueerd wordt en dat aan de hand van de evaluatie verbeterplannen voor het nieuwe schooljaar opgesteld worden. Daarnaast worden verbeterplannen in het volgende jaarplan opnieuw opgenomen, als deze in het huidige schooljaar niet geïmplementeerd blijken te zijn. VVE Rapport Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 7

4 3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 3 - A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie 3 - getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Peutertuin: Startblokken Wieken-West: Basisontwikkeling A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma? 3 3 A2 groepsgrootte voldoet aan de lokale maximumeisen 3 - A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 3 2 A4 VVE-tijd A4.1 peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 - A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor Peutertuin: 2,5 jaar VVE? A5 Kwaliteit beroepskrachten A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 3 A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands 3 3 A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) 3 3 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 3 3 B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 3 3 B3 Intake 3 3 B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 3 3 B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voorschool 3 - B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 2 3 B7 Rekening houden met de thuistaal 3 3 C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE (= PROCESKWALITEIT) Peutertuin Wieken C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma 3 3 C1.2 Werken met een doelgerichte planning 3 3 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 2 2 C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt 2 2 gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters is respectvol 3 3 C2.2 leidsters hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen 3 3 C2.3 leidsters stimuleren de sociale vaardigheden en competenties van 3 2 de kinderen C2.4 leidsters stimuleren de zelfstandigheid van de kinderen 2 3 C2.5 inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en 4 4 taal-uitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters is goed op elkaar 3 - afgestemd C3.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling 3 3 uitgevoerd C3.3 leidsters bevorderen de interactie met en tussen kinderen 2 2 C3.4 leidsters stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en 3 3 verrijken het spelen en werken C3.5 leidsters bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen 2 3 VVE Rapport Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 7

5 C3.6 Het gedrag van de leidsters met de kinderen is responsief 3 3 C3.7 leidsters stemmen de activiteiten af op verschillen in de 2 2 ontwikkeling van het individuele kind D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG Peutertuin D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 2 3 D1.2 Bepalen van de begeleiding voor: de hele groep, de kleine/ tutor 2 2 groep, het individuele kind D1.3 evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Kinderen die zorg nodig hebben die de voorschool niet kan leveren, zijn bij de leidsters bekend 3 3 D2.2 Leidsters melden kinderen aan voor externe zorg, wanneer de 3 3 voorschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 leidsters blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg 3 3 bijhouden E Kwaliteitszorg binnen de voor- c.q. vroegschool E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool 3 3 E2 voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van haar VVE 3 3 E3 voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen - - E4 voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties 3 3 verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie 3 3 E6 Ook VVE in de kwaliteitszorg van de school - 2 F Doorgaande lijn F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 3 3 F2 Voldoende kinderen stromen door naar de bijbehorende vroegschool 3 - F3 voorschool zorgt voor een warme overdracht 4 - F4 Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd 3 3 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 3 3 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 voor- en vroegschool gaan op een vergelijkbare manier met ouders 3 3 om F7 interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op een 3 3 gelijke wijze georganiseerd G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 resultaten worden gemeten conform de afspraken - - G2 resultaten zijn van voldoende niveau - - G3 Er zijn weinig kinderen met een verlengde kleuterperiode - 3 Wieken Toelichting A. VVE-Voorwaarden In de groepen 1/2 van basisschool Wieken-West is er geen dubbele bezetting (A3). B. Ouders Bij de start en de afronding van de thema s worden ouders betrokken en geïnformeerd over VVE. Zij ontvangen een nieuwsbrief met daarin een overzicht van de woordenlijsten voor de peuters en de kleuters. Aan het eind van de peuterperiode wordt met behulp van de verzamelde teken- en werkopdrachten de ontwikkeling van de peuter met de ouders besproken. In het oudergesprek kwam naar voren dat zij het gesprek aan het einde van de peuterperiode als enige informatieve gesprek over de ontwikkeling van hun peuter gedurende de peuterperiode hebben ervaren. Uitnodigingen voor oudergesprekken over de ontwikkeling van de peuter dienen minimaal twee keer per jaar plaats te vinden, zodat de ouders goed geïnformeerd worden over hun kind. VVE Rapport Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 7

6 Er zijn afspraken gemaakt over een gezamenlijke informatievoorziening aan de ouders van de voor- en vroegschool. Voor de ouderparticipatie hebben de peuterspeelzaal en de basisschool nog geen gericht ouderbeleid vastgelegd in het kader van VVE. Hiervoor is een analyse nodig van de huidige ouderpopulatie op grond waarvan vastgesteld kan worden welke betrokkenheid door de voor- en vroegschool nagestreefd wordt en hoe gemeten wordt of de activiteiten het gewenste effect hebben. In het VVE-jaarplan wordt elk jaar aangegeven welke activiteiten ontwikkeld zullen worden. Een beschrijving van het ontwikkelde beleid heeft nog niet plaatsgevonden (B1/B6). C. Kwaliteit van de uitvoering Bij de uitvoering van VVE valt op dat het pedagogisch handelen voldoende ontwikkeld is om VVE uit te voeren. In de weekplanning van de leidsters en leerkrachten is geen activiteitenaanbod met een opklimmende moeilijkheidsgraad, gericht op de taalontwikkeling waargenomen. In de planning binnen de thema s zal een doelgerichte toepassing van de leerlijnen moeten plaatsvinden, aangezien dit niet in het programma Startblokken/Basisontwikkeling is opgenomen. In alle groepen is er expliciete aandacht voor de verschillende activiteiten die gericht zijn op de taalontwikkeling. ze activiteiten vinden plaats in een betekenisvolle context, passend bij het thema en bij de belangstelling van het kind (C1.3/1.4). Het pedagogisch klimaat in de groepen is respectvol naar de kinderen toe. pedagogische gedragsgrenzen worden duidelijk aangegeven, ondanks deze duidelijke grenzen moet de leerkracht zeer geregeld als een scheidsrechter tussen beiden komen. kinderen zoeken steeds de grens op en vragen op deze manier voortdurend aandacht. sociale vaardigheden van de kinderen kunnen verder ontwikkeld worden en de leerkracht dient de begeleider te zijn van het oplossen van het conflict tussen de kinderen. Belangrijk is dat de kinderen zelf een oplossing leren zoeken. Dit kan bewerkstelligd worden door het stellen van open vragen, door een suggestie te doen voor de oplossing van het conflict. Sluit het conflict af met geven van een samenvatting. onderwijsruimten zijn aantrekkelijk ingericht en nodigen de kinderen uit tot taal- en speluitlokkend gedrag. Diverse hoeken zijn ingericht met echte wereldspeelmaterialen. Daarnaast zijn er wisselende hoeken passend bij het thema dat in de belangstelling staat. Bij één onderwijsruimte kan de speelleeromgeving meer verrijkt worden (C2.3/2.4/2.5). In de groepen 1 en 2 van de basisschool was geen dubbele bezetting en wordt deze indicator daarom niet gewaardeerd. Het educatief handelen is een belangrijk aspect van VVE. Ook tijdens het spel kunnen de leidsters maar ook de leraren - nog meer bewust met taal bezig zijn door handelingen te benoemen, open vragen te stellen, woorden te herhalen en kinderen door middel van gerichte vragen meer aan het woord laten enz. Door kansrijke momenten te herkennen en te benutten kunnen de leidsters en leerkrachten actief de ontwikkeling van de kinderen stimuleren. Dit aspect is op sommige onderdelen nog een ontwikkelpunt. In de peuterspeelzaal kan ook de interactie tussen kinderen en het aanpakgedrag (hoe zou je dit kunnen doen?) wat meer specifiek aan de orde komen. Beter overzicht kan nog worden verkregen over het ontwikkelingsniveau van de kinderen in combinatie met de zone van de naaste ontwikkeling en de onderwijsplanning. (C3.1/3.3/3.5/3.7). D. Ontwikkeling, begeleiding en zorg Het volgen van de ontwikkeling van de peuters en kleuters is een belangrijk punt van aandacht binnen VVE. digitale volgsysteem wordt ingevoerd, maar is nog niet gebruiksklaar op de basisschool. peuterspeelzaal is verder met de invoering van de digitale volgsysteem. Echter de informatie uit het individuele volgsysteem wordt op dit moment nog niet benut voor een planmatig en op maat gesneden aanbod aan kleine groepjes peuters en kleuters afhankelijk van hun ontwikkelingsfase. Het gaat om vroegtijdige signalering van achterstanden en het opsporen van knelpunten in de ontwikkeling van kinderen tijdens de gehele VVE-periode. Het vervolgaanbod om gericht het gebied van de naaste ontwikkeling te prikkelen zal op orde gebracht moeten worden, evenals het gericht bestrijden van de taalachterstand tijdens de gehele VVE periode. huidige praktijk is dat aan het einde van de VVE-periode de toets M2 Taal voor kleuters wordt afgenomen. Afhankelijk van de score worden gerichte vervolgstappen genomen om bij de kleuters hun achterstand te bestrijden. Evaluatie van deze extra zorg vindt plaats aan de hand van de eindtoets van dat jaar. Wanneer het nodig is om eventuele vervolgstappen te nemen, ontbreekt de gelegenheid hiervoor, omdat de afname van de eindtoets aan het einde van het schooljaar plaatsvindt (D1.1/1.2/1.3). VVE Rapport Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 7

7 E. Kwaliteitszorg In de kwaliteitszorgcyclus van de school komt VVE nog niet specifiek aan bod. Wel zijn er maatregelen genomen om de kwaliteit van VVE te evalueren, te verbeteren en te borgen. Een belangrijk instrument hierbij is het jaarlijkse VVE-jaarverslag/jaarplan, dat iedere VVE-locatie moet indienen bij de gemeente. In dit jaarplan wordt het voorgaande jaar geëvalueerd en worden globale doelstellingen geformuleerd voor het komende jaar. punten die opgenomen zijn in de planning van het lopende jaar en niet zijn uitgevoerd verdienen extra aandacht in de nieuwe planning. Zowel de VVE-coördinator van de peuterspeelzaal als de VVE-coördinator van de school worden getraind om binnen hun locatie de kwaliteit op peil te houden. Het evalueren van de opbrengsten wordt niet beoordeeld omdat er vanuit de gemeente nog geen concrete opbrengstdoelen geformuleerd zijn. F. Doorgaande lijn peuterspeelzaal en de school hebben regelmatig overleg binnen het miniteam over de uitvoering van VVE. Alle peuters stromen door naar basisschool Wieken en er vindt een warme overdracht plaats met doelgerichte informatie over alle kinderen (F1/3). G. Opbrengsten opbrengsten worden niet beoordeeld omdat er noch door de gemeente en schoolbesturen, noch door de voor- en vroegschool concrete opbrengstdoelen voor VVE gesteld zijn. VVE Rapport Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 7