DEFINTIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL HET MARGRIETJE MARGRIETSCHOOL

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT DEFINTIEF RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL HET MARGRIETJE MARGRIETSCHOOL Locatie(s) : peuterspeelzaal Het Margrietje : Margrietschool Brinnr. : 15NZ-2 Plaats : Zwijndrecht Onderzoeksnummer : Documentnummer : Datum onderzoek : 15 september 2011 Datum vaststelling rapport : 16 november 2011 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 7

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroep Aantal peuters in de groep: 13, waarvan 7 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen Aantal kleuters in groep 1-2a: 21, waarvan 5 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep 1-2b: 23, waarvan 6 doelgroepkleuters Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 7

3 2. HET TOTAALBEELD Peuterspeelzaal Het Margrietje en de Margrietschool zijn gehuisvest in hetzelfde gebouw en hebben een goed onderling contact. De leidsters en leraren spannen zich in voor een goed aanbod in de eigen groepen en een kwalitatief goede doorgaande lijn tussen peuterspeelzaal en basisschool. Naast afstemming van het aanbod (welke thema's en wanneer) wordt er ook overleg gevoerd over praktische zaken. Op de peuterspeelzaal springen het pedagogisch handelen in de groep en de afstemming tussen beide leidsters er in positieve zin uit. Een voorbeeld voor anderen, daar zij nog niet zo lang met elkaar samenwerken. Op de basisschool is de aandacht voor de taalontwikkeling goed ontwikkeld: naast de extra taalmomenten gedurende de week bieden de leraren van de groepen 1-2 aanvullende en gerichte activiteiten aan om de taalontwikkeling te bevorderen. Gezamenlijke aandachtspunten liggen in de evaluatie van de zorg en het ontwikkelen van een doorgaande lijn in het pedagogisch handelen en het ouderbeleid. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 7

4 3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente: Zwijndrecht peuterspeelzaal Het Margrietje Margrietschool A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar - nvt A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse - nvt educatie getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma('s) Het Margrietje: Puk en Ko Margrietschool: Ik en Ko A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma? A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen 3 nvt (voorschool) A3 Leidster - kind ratio ('dubbele bezetting') 3 nvt A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 nvt A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd Het Margrietje: 2,5 jaar voor VVE? A5 Kwaliteit beroepskrachten A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het VVE-programma) A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 3 nvt Er is geen recent GGD-rapport waarin de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie zijn getoetst. In dit rapport zijn de basisvoorwaarden daarom meegenomen (A0.2). B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd B3 Intake B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten 2 3 te doen B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 2 3 B7 Rekening houden met de thuistaal Tijdens het onderzoek heeft de inspectie met een aantal ouders van de peuterspeelzaal en de basisschool gesproken. Zij geven aan dat de leidsters en leraren goed toegankelijk zijn en dat zij een grote betrokkenheid naar hun kinderen uitstralen. Op beide locaties is nog geen gericht ouderbeleid geformuleerd dat de visie weergeeft op het gebied van ouderparticipatie of inzicht geeft in de ouderpopulatie waar het gaat om taalachtergrond, opleiding, wensen en eisen van peuterspeelzaal/school en ouders (B1). De ouders van de peuterspeelzaal geven aan dat er geen gerichte thuisactiviteiten worden aangeboden die een zichtbare aanvulling zijn op het geboden programma (B4). Hoewel de ouders met kinderen op de basisschool aangeven dat er geen inloopmomenten zijn of andere activiteiten om de betrokkenheid van ouders te vergroten, organiseert de Margrietschool wel degelijk een aantal activiteiten hiertoe, waaronder de deelname aan Boekenpret, het plannen van koffieochtenden en het meegeven van de Ko-brief (B5). Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 7

5 Daarnaast missen de ouders met een kind op de peuterspeelzaal vooraf ingeplande momenten waarin zij informatie ontvangen over de ontwikkeling van hun kind. Officieel is er slechts één moment gepland, waarop ouders informatie hierover krijgen, namelijk als het kind naar de basisschool uitstroomt. Hoewel afwijkende of zorgelijke observatiegegevens wel naar ouders worden gesignaleerd, vindt de inspectie dit eenmalige moment te weinig (B6). C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma C1.2 Werken met een doelgerichte planning C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende 3 4 dekkend C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is 4 3 respectvol C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taal-uitlokkend C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is 4 3 goed op elkaar afgestemd C3.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de 3 4 taalontwikkeling uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen Het aangeboden programma De Margrietschool is erin geslaagd een taalaanbod te formuleren dat ook tegemoet komt aan die kleuters die met een zeer beperkte kennis van de Nederlandse taal de school instromen. Hiermee is de school een voorbeeld voor anderen. Voor die kleuters die een normale ontwikkeling doormaken, maar op het gebied van taal een (forse) achterstand hebben is een speciale voorziening gecreëerd. Gedurende drie dagen per week worden zij halverwege groep 2 in de zogenoemde plusklas opgevangen, waar zij extra begeleid worden op het gebied van Nederlandse taal (C1.3). Het pedagogisch klimaat De sfeer die beide leidsters weten te creëren in hun groep is warm en betrokken. In hun taalgebruik en gedrag spreekt steeds het gevoel van respect voor de kinderen. Zij laten de kinderen zien hoge verwachtingen van hen te hebben en zorgen ervoor dat alle kinderen zich gewaardeerd voelen. Tijdens het bezoek hielden bijvoorbeeld de leidsters steeds in de gaten of de peuters zich prettig voelden, besteedden zij de nodige aandacht aan die peuters die dat nodig Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 7

6 hadden en zorgden zij ervoor dat alle peuters met leuke en leerzame activiteiten bezig waren (C2.1). Het educatief handelen Ook in het handelen in de groep weten de leidsters alle peuters te betrekken en hebben zij een goed overzicht van wat er in de groep gebeurt, zelfs als zij met individuele of kleine groepjes bezig zijn. Wat vooral in het oog springt, is de schijnbaar automatische verdeling van taken tussen de leidsters. Een voorbeeld voor anderen, daar zij nog niet zo lang met elkaar samenwerken (C3.1). De leraren van de Margrietschool slagen erin om effectieve en gerichte activiteiten aan te bieden, met name op het gebied van fonemisch bewustzijn, woordenschat en beginnende geletterdheid. Bij de keuze van deze activiteiten staat de individuele ontwikkeling van de kinderen voorop, waardoor steeds op maat ingespeeld wordt op het wegwerken van taalachterstanden (C3.2). D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 3 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden De peuterspeelzaal en de basisschool beschikken over voldoende observatie- en toetsinstrumenten. Voor VVE-geïndiceerde peuters worden nog twee aanvullende observatielijsten afgenomen; op de basisschool wordt bij elke instromende peuter de taaltoets afgenomen (D1.1). Aan de VVE-geïndiceerde peuters wordt elke dag een aparte vooraf geplande - activiteit aangeboden; aan het eind van elk thema wordt bovendien een aanvullende lijst ingevuld die de aangeboden activiteiten weergeeft en hoe deze zijn verlopen. Op de basisschool wordt gewerkt met groepsplannen. Voor die kleuters die extra hulp nodig hebben (bijvoorbeeld die in de plusklas), wordt een weekplanning gemaakt die aangeeft welke leerlingen aan bepaalde tussendoelen voor taal en rekenen moeten werken. Daarnaast zijn de kleine en grote kringactiviteiten vastgelegd en worden de kleuters per periode getoetst aan de hand van een leervoorwaardentoets (D1.2). Het verdient aanbeveling om de evaluatie van de geboden zorg op de peuterspeelzaal gedetailleerder te laten verlopen. Hoewel er wel een evaluatiemoment aan het eind is ingepland, wordt het eindresultaat niet betrokken bij eventueel vervolghandelen. Op de basisschool wordt bij de afsluiting van de planperiode (driemaal per jaar) geëvalueerd; op tussentijdse momenten is eveneens een evaluatiemoment ingepland. De resultaten en aanpak hiervan (wel of niet op de oude voet doorgaan, een nieuwe aanpak of stoppen met de extra hulp omdat de doelen bereikt zijn) zijn terug te vinden in de weekplanning (D1.3). Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 7

7 E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig E3 De vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen nvt 3 E4 De voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar 2 3 educatie E6 In de kwaliteitszorg van de vroegschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken nvt 3 De Margrietschool beschikt over resultaten en trendanalyses van de plusgroep-leerlingen. Het verdient aanbeveling om schoolspecifieke (sub-)doelen te verbinden aan de gewenste resultaten, om zodoende consequenties voor het onderwijs op de school te formuleren (E3). De Stichting Kinderopvang Zwijndrecht heeft in de afgelopen periode gewerkt aan het formuleren van haar kwaliteitsbeleid. Een aantal voornemens is al uitgewerkt en elke teammanager werkt met een eigen jaarplan, waarin verschillende verbetermaatregelen zijn opgenomen (E.1, E.2 en E.4). Op termijn zal ook het borgen van bereikte resultaten een plaats moeten krijgen in de kwaliteitscyclus van de stichting; dit is nu nog niet het geval (E.5). F DOORGAANDE LIJN Het Margrietje en Margrietschool F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 3 F2 Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool 3 F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme 3 overdracht F4 Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar 3 afgestemd F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de 2 voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en 3 vroegschool op elkaar afgestemd Hoewel op praktisch niveau veel door de leraren en de leidsters onderling wordt afgestemd, is er geen sprake van een gezamenlijk beleid aangaande het pedagogisch klimaat en het educatief handelen. Datzelfde geldt voor een gezamenlijk ouderbeleid, dat onder andere beschrijft hoe (vaak) ouders geïnformeerd worden, welke activiteiten voor thuis worden meegegeven en of/welke gezamenlijke activiteiten voor de ouders van de peuters en kleuters mogelijk zijn (F5 en F6). G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de afspraken nvt nvt G2 De resultaten zijn van voldoende niveau nvt nvt G3 Verlengde kleuterperiode nvt 3 De inspectie doet geen uitspraken over de resultaten wanneer op gemeentelijk niveau nog geen afspraken gemaakt zijn over de opbrengsten van VVE (G1 en G2). Het aantal kleuters dat een verlengde kleuterperiode aangeboden krijgt, ligt met ruim zeven procent onder het landelijk gemiddelde (G3). 4. VERVOLGAFSPRAKEN Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 7