RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL BAMBI BASISSCHOOL DE VLIEGER

Transcriptie

1 VVE-RAPPORT RAPPORT VAN HET ONDERZOEK IN HET KADER VAN DE VOOR- EN VROEGSCHOOLSE EDUCATIE PEUTERSPEELZAAL BAMBI BASISSCHOOL DE VLIEGER Locatie(s) :Bambi :De Brinnr. :16KJ Plaats :1826 GP Alkmaar Onderzoeksnummer : Datum onderzoek :25 november 2011 Datum vaststelling rapport :2 april 2012 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 1 van 8

2 1. INLEIDING Dit rapport is het verslag van een onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs naar de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie (VVE). VVE is bedoeld voor jonge kinderen die onvoldoende zijn toegerust voor een soepele instroom in groep 3 van het basisonderwijs, waardoor ze grote kans lopen om achterop te raken. In dit rapport worden de volgende onderwerpen besproken: De voorwaarden van VVE De ouders De kwaliteit van de educatie Het VVE-programma, zoals dat wordt aangeboden Het pedagogisch klimaat Het educatief handelen De ontwikkeling, zorg en begeleiding De kwaliteitszorg De doorgaande lijn tussen de voor- en vroegschool De resultaten van VVE Elk van de VVE-kwaliteitsaspecten is uiteengelegd in indicatoren. Als een indicator beoordeeld wordt, gebeurt dat doorgaans met de volgende oordelen: 1. Staat in de kinderschoenen: verbeteringen zijn dringend nodig Deze kwalificatie geeft aan dat er écht iets verbeterd dient te worden. 2. Enigszins ontwikkeld: verbeteringen zijn wenselijk Deze kwalificatie geeft aan dat het wenselijk is dat iets verbeterd wordt. 3. Voldoende 4. Goed ontwikkeld: een voorbeeld voor anderen Deze kwalificatie geeft aan dat dit aspect in orde is, en wel op een zodanige manier dat andere voor- en/of vroegscholen hiervan kunnen leren. Opbouw van het rapport Hoofdstuk 2 beschrijft het totaalbeeld van het onderzoek. De beoordeelde onderwerpen (indicatoren) staan in hoofdstuk 3, met eerst de oordelen en daarna een toelichting als dat nodig is. Als er op basis van dit onderzoek afspraken gemaakt zijn, staan die in hoofdstuk 4. Groepsinformatie peutergroepen: Aantal peuters in groep a: 32, waarvan 20 doelgroeppeuters Groepsinformatie kleutergroepen: Aantal kleuters in groep a: 27, waarvan 12 doelgroepkleuters Aantal kleuters in groep b: 26, waarvan 11 doelgroepkleuters Context: Peuterspeelzaal Bambi is gelegen in hetzelfde gebouw als obs De. Er zijn veel doelgroepkinderen op zowel de school als de peuterspeelzaal. Dit vraagt extra aandacht van zowel de leidsters als de leerkrachten. Overigens gaan zowel de leidsters als de leerkrachten daar op een positieve manier mee om. Tijdens het bezoek was er een invalleidster aanwezig. Een aantal activiteiten tussen peuterspeelzaal en de school vinden gezamenlijk plaats zoals het afsluiten van bepaalde thema's. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 2 van 8

3 2. HET TOTAALBEELD Algemeen De inspectie heeft vastgesteld dat de kwaliteit van Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) op obs De en peuterspeelzaal Bambi over het geheel genomen van voldoende niveau is. Zowel bij de school als de peuterspeelzaal vragen diverse onderdelen van de door de inspectie onderzochte kwaliteitsaspecten nog om verdere uitwerking. De voorwaarden zijn echter aanwezig om ook in de komende jaren verdere kwaliteitsslagen van de aangeboden VVE te realiseren. Ouderbeleid Tijdens het bezoek heeft de inspectie gesproken met een aantal ouders van doelgroepkinderen van zowel de peuterspeelzaal als van de school. De ouders zijn tevreden over de informele contacten met de leidsters en leerkrachten. Zij krijgen daarbij voldoende zicht op de ontwikkeling van hun kinderen. Ondanks de tevredenheid van de ouders, acht de inspectie een gericht ouderbeleid een ontwikkelpunt. Kwaliteit van de uitvoering van VVE Zowel voor Bambi als voor de obs De geldt dat het team stabiel en toegewijd is. Zij zijn betrokken en de intentie is aanwezig om op een goede wijze de kinderen te betrekken bij de activiteiten. Hiervoor is een gedegen VVE-programma aanwezig, al is de planning daarvan voor beide een ontwikkelpunt. Het is daarbij onder meer van belang onderscheid te maken tussen het verschil in ontwikkeling van de kinderen en naar leeftijd. Ontwikkeling, begeleiding en zorg Op het gebied van zorg en begeleiding zijn eveneens nog een paar slagen te maken. Met name is het van belang een concrete analyse van de problematiek van kinderen uit te voeren zodat duidelijk is welke zorg noodzakelijk is. Kwaliteitszorg en doorgaande lijn Zowel binnen de peuterspeelzaal als de school is een VVE-coördinator aanwezig. Dit is een goede basis om het VVE-beleid verder uit te bouwen en een doorgaande lijn tussen voor- en vroegschool te realiseren. Daarvoor is het ondermeer noodzakelijk een warme overdracht te realiseren en het pedagogisch- en didactisch klimaat op elkaar af te stemmen. Bovendien dient binnen de peuterspeelzaal en de school nog nadrukkelijker gewerkt te worden aan op VVE gerichte kwaliteitszorg. Het VVE-beleid verdient actualisatie en het bestaande VVE-beleid wordt nog onvoldoende geëvalueerd en geborgd. De leiding van zowel de peuterspeelzaal als de school herkent zich in het geschetste kwaliteitsprofiel en is bereid om de ontwikkelpunten op te pakken. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 3 van 8

4 3. DE OORDELEN MET EEN TOELICHTING ALS DAT NODIG IS Naam gemeente Bambi: Alkmaar De : Alkmaar A CONDITIES A0.1 Er is een recent GGD-rapport beschikbaar 2 -- A0.2 In het rapport zijn de basisvoorwaarden voor voorschoolse educatie 2 -- getoetst A1 Een integraal VVE-programma A1.1 Naam/namen van programma(s) Bambi: Puk en Ko De : Ik en Ko A1.2 Wat is de kwaliteit van het programma? 3 3 A2 De groepsgrootte voldoet aan de maximumeisen (voorschool) 3 -- A3 Leidster - kind ratio ("dubbele bezetting") 3 3 A4 Voldoende VVE-tijd A4.1 De peuters bezoeken de voorschool gedurende voldoende tijd (per week) 3 -- A4.2 Wat is doorgaans de beginleeftijd voor Bambi: 2,5 jaar VVE? A5 Kwaliteit beroepskrachten A5.2 Alle beroepskrachten zijn toereikend gekwalificeerd (opleiding) 3 3 A5.3 Alle beroepskrachten spreken voldoende Nederlands 3 3 A5.4 Alle beroepskrachten zijn toereikend geschoold (voor het vve-programma) 3 3 A5.5 Er is een jaarlijks VVE-opleidingsplan 3 -- Condities (A0.1 en A0.2) Er is geen recent GGD-rapport waarin de basisvoorwaarden voor VVE zijn beoordeeld. Op peuterspeelzaal Bambi wordt gewerkt met maximaal 16 kinderen op de groep. Er zijn daarbij altijd twee gekwalificeerde leidsters op de groep. De doelgroepkinderen krijgen 4 dagdelen per week aangeboden. De leidsters van de peuterspeelzaal zijn goed toegerust voor VVE. Naast cursussen voor VVE hebben een aantal leidsters eveneens een cursus gevolgd voor het VVEprogramma. De andere leidsters (ook de invallers) volgen op dit moment de cursus. De school heeft twee gecombineerde groepen 1/2. Per groep is één leerkracht aanwezig. Beiden worden ondersteund door een derde leerkracht. Deze derde leerkracht is vier ochtenden aanwezig voor de kleuterplusklas. De leerlingen die hiervoor in aanmerking komen (grote achterstanden Nederlandse taal) worden daarvoor volgens rooster uit de andere groepen gehaald waardoor het mogelijk is om met kleinere groepen te werken. De leerkrachten zijn voldoende geschoold om VVE uit te kunnen voeren, maar zijn nog niet allemaal specifiek geschoold voor het VVE-programma waarmee in de groepen wordt gewerkt. B OUDERS B1 Gericht ouderbeleid 2 2 B2 Ouders zijn vooraf adequaat geïnformeerd 2 2 B3 Intake 3 3 B4 Stimuleren om thuis ontwikkelingsstimulerende activiteiten te doen 3 3 B5 Participatie in VVE-activiteiten in de voor/vroegschool 2 3 B6 Informeren over de ontwikkeling van hun kind 2 3 B7 Rekening houden met de thuistaal 3 3 Gericht ouderbeleid (B1, B2, B5 en B6) Stichting kinderopvang Alkmaar heeft beleid ontwikkeld voor VVE. Dit beleid is echter gericht op positionering van de speelzalen in de gemeente Alkmaar als organisatie. Er is niet echt sprake van een specifiek VVE-ouderbeleid. In de documenten is bovendien geen analyse opgenomen van de ouderpopulatie, waardoor het moeilijk is te beoordelen of een bewuste keuze van Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 4 van 8

5 ouderactiviteiten, afgestemd op de ouderpopulatie, gemaakt is. Dit is een ontwikkelpunt. De documenten zijn verder gedateerd (november 2008). Ditzelfde komt ook tot uitdrukking in de voornemens van bijvoorbeeld het opzetten van ouderkamers. Dit voornemen is voor deze locatie vanwege het wegvallen van subsidies niet gerealiseerd. Ook het informeren van ouders over VVE verdient meer aandacht. De ouders ontvangen vooraf onvoldoende informatie over bijvoorbeeld het ambitieniveau en ouderbeleid van de peuterspeelzaal. Wel heeft de inspectie geconstateerd dat er ontwikkelingsstimulerende activiteiten voor thuis worden georganiseerd, zoals een nieuwsbrief over het lopende thema met tips voor thuis waarvan voldoende ouders gebruik maken. Ook worden er activiteiten voor ouders in de peuterspeelzaal georganiseerd, echter op beperkte schaal. Thema-avonden vinden bijvoorbeeld niet plaats. Indicator B5 is daardoor een ontwikkelpunt. De leidsters informeren de ouders bij het brengen en halen over de ontwikkeling van hun kind. Formele periodieke gesprekken vinden nog onvoldoende plaats. Dit is eveneens een ontwikkelpunt. De school heeft het VVE-ouderbeleid nog niet vastgesteld. Wel is de school via het groot zorgteam en buurtnetwerk nadrukkelijk betrokken in de wijk en daarmee haar schoolpopulatie. Tijdens het gesprek met ouders is gebleken dat zij onvoldoende op de hoogte zijn van het ambitieniveau/doelen van de school voor VVE. Indicator B2 is daarom een ontwikkelpunt. Wel heeft de inspectie geconstateerd dat er ontwikkelingsstimulerende activiteiten voor thuis worden georganiseerd waaraan ouders deel kunnen nemen. De deelname is voldoende hoog. Ook organiseert zij ouderavonden en thema-avonden waaraan over het algemeen voldoende ouders deelnemen. De ouders worden verder via de reguliere tien minutengesprekken voldoende op de hoogte gehouden over de ontwikkeling van hun kinderen. Voor zorgleerlingen wordt vaak nog een extra avond georganiseerd. C KWALITEIT VAN DE UITVOERING VAN VVE C1 Kwaliteit van de educatie: het aangeboden programma C1.1 Een integraal VVE-programma 3 3 C1.2 Werken met een doelgerichte planning 2 2 C1.3 Het aanbod gericht op de taalontwikkeling is voldoende dekkend 2 2 C1.4 Het aanbod klimt op in moeilijkheidsgraad en er wordt gedifferentieerd 2 2 C2 Kwaliteit van de educatie: het pedagogisch klimaat C2.1 Het pedagogisch handelen van de leidsters/leerkrachten is respectvol 3 3 C2.2 De leidsters/leerkrachten hanteren duidelijke pedagogische gedragsgrenzen 3 3 C2.3 De leidsters/leerkrachten stimuleren de sociale vaardigheden en de 3 3 persoonlijke competenties van de kinderen C2.4 De leidsters/leerkrachten tonen respect voor de autonomie van het kind 3 3 C2.5 De inrichting van de ruimte is aantrekkelijk, uitdagend en spel- en taaluitlokkend 2 3 C3 Kwaliteit van de educatie: het educatief handelen C3.1 Het educatief handelen van beide leidsters/leerkrachten is goed op elkaar 2 2 afgestemd C3.2 Er worden effectieve en gerichte activiteiten voor de taalontwikkeling 3 3 uitgevoerd C3.3 De leidsters/leerkrachten bevorderen de interactie met en tussen kinderen 3 3 C3.4 De leidsters/leerkrachten stimuleren actieve betrokkenheid van de kinderen 3 3 en verrijken het spelen en werken C3.5 De leidsters/leerkrachten bevorderen de ontwikkeling van aanpakgedrag 3 3 (strategieën) bij de kinderen C3.6 Het gedrag van de leidsters/leerkrachten met de kinderen is responsief 3 3 C3.7 De leidsters/leerkrachten stemmen de activiteiten af op verschillen in de ontwikkeling van de individuele kinderen 3 3 Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 5 van 8

6 Het aangeboden programma (C1.2, C1.3, C1.4, C2.5 en C3.1) De inspectie heeft geconstateerd dat peuterspeelzaal Bambi met een erkend en integraal programma werkt. Het aanbod wordt echter nog onvoldoende uitgewerkt in een jaar- en weekplanning waardoor dit onderdeel een ontwikkelpunt is. Het is daarbij zaak het thema volledig te doorlopen zodat alle onderdelen (en de bijbehorende doelen) van het thema worden behandeld. Ook is het van belang dat een duidelijke lijn in moeilijkheidsgraad wordt aangegeven. Vooraf geplande activiteiten gericht op differentiatie van het aanbod naar de verschillende niveaus van leeftijd en ontwikkeling binnen de groep zijn niet aangetroffen. Ook het specifieke aanbod gericht op de taalontwikkeling is nog onvoldoende in een planning uitgewerkt. Een ander ontwikkelpunt is de inrichting van de ruimte. Geconstateerd is dat in de hoeken onvoldoende echte materialen aanwezig zijn waarmee de kinderen zelf ontdekkingen kunnen doen. Dit is een ontwikkelpunt. Verder stemmen de leidsters hun educatief handelen wel met elkaar af, maar leggen dit onvoldoende vast waardoor C3.1 een ontwikkelpunt is. Het is daarbij noodzakelijk dat de doelen en planning overeenkomen met de uitvoering. Het pedagogisch en didactisch handelen is verder van voldoende niveau. De inspectie heeft geconstateerd dat de school eveneens met een erkend en integraal programma werkt. De kerndoelen per thema zijn wel bekend en er wordt een jaarplanning gemaakt die is uitgewerkt in een weekplanning. Er ontbreekt echter een koppeling tussen de kerndoelen en de activiteiten waardoor het niet duidelijk is of alle kerndoelen aan bod komen. Dit is een ontwikkelpunt. Het is zaak het thema volledig te doorlopen zodat alle onderdelen (en de bijbehorende doelen) van het thema worden behandeld. Ook is het van belang dat een duidelijke lijn in moeilijkheidsgraad wordt aangegeven. Vooraf geplande activiteiten gericht op differentiatie van het aanbod naar de verschillende niveaus van leeftijd en ontwikkeling binnen de groep zijn niet aangetroffen. De aandacht is nu nog voornamelijk gericht op de leerlingen die extra zorg nodig hebben. Een ander ontwikkelpunt is de afstemming tussen de leerkrachten. Dit vindt voornamelijk mondeling plaats en wordt nog onvoldoende vastgelegd. Het pedagogisch en didactisch handelen is verder van voldoende niveau. D ONTWIKKELING, BEGELEIDING EN ZORG D1 Ontwikkeling, begeleiding en zorg binnen de groep D1.1 Volgen van de brede ontwikkeling van alle kinderen 3 2 D1.2 De begeleiding is planmatig voor: de hele groep, de kleine (tutor)groep en 2 2 het individuele kind D1.3 De evaluatie van de aangeboden begeleiding en zorg 2 2 D1.4 Specifieke aandacht bij de begeleiding en zorg voor de taalontwikkeling 2 2 D2 Ontwikkeling, begeleiding en zorg in de bredere zorgketen D2.1 Leidsters/leerkrachten hebben een overzicht van de kinderen die zorg 3 3 nodig hebben die de voor- resp. vroegschool niet kan leveren, en van de aard van die zorg D2.2 Leidsters/leerkrachten melden kinderen aan voor externe zorg wanneer de 3 3 voor- resp. vroegschool de gewenste zorg niet kan leveren D2.3 De leidsters/leerkrachten blijven de ontwikkeling van kinderen met extra zorg bijhouden 3 3 Ontwikkeling, begeleiding en zorg (D1.1, D1.2, D1.3 en D.1.4) Via observatielijsten wordt op de peuterspeelzaal de voortgang van de ontwikkeling van de kinderen bijgehouden. Binnen 3 maanden nadat een kind start op de peuterspeelzaal vindt een observatie plaats. Voor kinderen die zorg nodig hebben, wordt een handelingsplan opgesteld. Criteria voor de zorg zijn echter onvoldoende concreet en zijn multi-interpretabel. De bepaling van de noodzaak tot zorg is te veel afhankelijk gesteld van de inzichten van de leidsters. De afdeling pedagogiek verstrekt de expertise met betrekking tot de extra zorg die geleverd moet worden wanneer de leidsters handelingsverlegen zijn. Ook de evaluatie van de geleverde zorg is onvoldoende specifiek. D1.2, D1.3 en D1.4 zijn ontwikkelpunten. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 6 van 8

7 De school gebruikt een observatieformulier dat onvoldoende dekkend is voor het observeren van de vier domeinen, sociaal-emotionele ontwikkeling, taal, rekenen en motorische ontwikkeling. Vooral op het domein rekenen is de observatie beperkt. De school oriënteert zich reeds op een ander observatie-instrument. Criteria voor de zorg zijn voldoende concreet. Voor de afstemming van het onderwijs wil de school overstappen op groepsplannen. Naast handelingsplannen worden deze groepsplannen ook gebruikt voor leerlingen die extra zorg nodig hebben. Zowel de probleemanalyse als de doelen zijn in deze plannen echter onvoldoende concreet en specifiek beschreven. Ook is de evaluatie onvoldoende diepgaand en is niet voldoende duidelijk of een vervolgaanpak noodzakelijk is. Zowel D1.1, D1.2, D1.3 als D1.4 zijn ontwikkelpunten. E KWALITEITSZORG BINNEN DE VOOR- C.Q. VROEGSCHOOL E1 Er is VVE-coördinatie in de voor- c.q. vroegschool 3 3 E2 De voor- c.q. vroegschool evalueert de kwaliteit van VVE regelmatig 2 2 E3 De voor- c.q. vroegschool evalueert de opbrengsten van alle kinderen 2 3 E4 De voor- c.q. vroegschool formuleert op basis van evaluaties 2 2 verbetermaatregelen en voert die aantoonbaar en planmatig uit E5 De voor- c.q. vroegschool borgt de kwaliteit van haar educatie 2 2 E6 In de kwaliteitszorg van de basisschool wordt ook specifiek naar VVE gekeken -- 2 Kwaliteitszorg (E2, E3, E4, E5 en E6) De peuterspeelzaal heeft een VVE-coördinator die het VVE-beleid beschrijft en de uitvoering daarvan coördineert. De op VVE gerichte kwaliteitszorg bevindt zich in een ontwikkelstadium en moet nog (verder) geformuleerd worden. Ook voert de peuterspeelzaal geen planmatige verbeteracties uit en staat een gerichte borging van het VVE-beleid nog in de kinderschoenen. De evaluatie van de kwaliteit en opbrengsten van VVE, de planmatige uitvoering van verbeteracties en de borging zijn ontwikkelpunten. De school heeft een VVE-coördinator die het VVE-beleid verder uit gaat werken. Geconstateerd is dat het VVE-beleid nog niet wordt geëvalueerd. Ook zijn op het gebied van VVE nog geen verbeteractiviteiten uitgevoerd en maatregelen getroffen om de kwaliteit van VVE te borgen. Dit zijn ontwikkelpunten. F DOORGAANDE LIJN F1 Er is VVE-coördinatie tussen de voor- en vroegschool 3 3 F2 Voldoende kinderen stromen door naar een vroegschool 3 -- F3 De voor- en vroegschool zorgen voor een warme overdracht 2 2 F4 Het aanbod van de voor- en vroegschool is op elkaar afgestemd 2 2 F5 Het pedagogisch klimaat en het educatief handelen van de voor- en 2 2 vroegschool is op elkaar afgestemd F6 De manier om met ouders om te gaan op de voor- en de vroegschool is op 2 2 elkaar afgestemd F7 De interne begeleiding en zorg zijn op de voor- en vroegschool op elkaar afgestemd 2 2 Doorgaande lijn (F3, F4, F5, F6 en F7) De gemeente Alkmaar heeft een stuurgroep (VVE Alkmaar stuurgroep) in het leven geroepen die de coördinatie van VVE-beleid tussen de peuterspeelzalen en de scholen coördineert. Op dit moment is er echter nog een aantal zaken in de doorgaande lijn waarbij die coördinatie onvoldoende tot uitdrukking komt. Zo is er nog geen warme overdracht van doelgroepkinderen afkomstig van de peuterspeelzaal naar de school. In een enkele situatie vindt naast het overdragen van een observatieformulier ook een gesprek plaats, maar dat is niet regulier. Dit is een ontwikkelpunt. Wel stromen nagenoeg alle kinderen door naar nabijgelegen basisscholen. Ondanks dat er al wel enige afstemming is tussen de peuterspeelzaal en de basisschool zijn de overige onderdelen eveneens ontwikkelpunten. Deze hebben betrekking op de afstemming op het gebied van het aanbod, het pedagogisch klimaat en educatief handelen, de wijze waarop met ouders wordt omgegaan en de afstemming van de zorg en de interne begeleiding. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 7 van 8

8 Deze onderdelen hebben wel de aandacht van zowel de peuterspeelzaal als de school. Zij nemen nog in het huidige schooljaar initiatieven om deze onderwerpen verder af te stemmen. G OPBRENGSTEN VAN VVE G1 De resultaten worden gemeten conform de afspraken G2 De resultaten zijn van voldoende niveau G3 Verlengde kleuterperiode -- 3 Opbrengsten (G3) Het percentage leerlingen met verlengde kleuterperiode in de huidige groep 3 ligt onder het landelijk gemiddelde. Op dit moment worden in het kader van VVE de resultaten niet beoordeeld, omdat noch de gemeente noch de vroegschool vastgesteld hebben wat de resultaten van VVE moeten zijn. 4. VERVOLGAFSPRAKEN. Het bezoek heeft geen aanleiding gegeven voor het maken van vervolgafspraken. In het kader van VVE, vragen enkele onderdelen aandacht die betrekking hebben op het aanbod, het ouderbeleid, de zorg en begeleiding, de kwaliteitszorg en de doorgaande lijn. De inspectie heeft er vertrouwen in dat peuterspeelzaal Bambi en obs De de aangegeven verbeterpunten opnemen in hun beleidsontwikkeling en dat zij voldoende mogelijkheden hebben om de kwaliteit op de aangegeven onderdelen te verbeteren. Odin: Onderzoeksdatum: Pagina 8 van 8