Samenvatting Maatschappijleer Criminaliteit

Transcriptie

1 Samenvatting Maatschappijleer Criminaliteit Samenvatting door een scholier 2703 woorden 11 juni ,5 7 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer H1 Criminaliteit Rechtsregels: Gelden voor iedereen, ze zijn voor de overheid belangrijk om: Ongewenst gedrag tegen te gaan Orde aan te brengen in de maatschappij Conflicten naar behoren te regelen Onafhankelijke rechtspraak en daardoor rechtvaardigheid te waarborgen Het wetboek, vastgelegd in 1881 is in de loop der tijd verandert: Normen en waarden zijn verandert Samenleving is complexer geworden Maatschappelijk aanvaardbaar: Wat de maatschappij wel of geen misdrijf vind Rechtsregels worden nu ook verandert naar de normen van de tijd waarin we leven. Bijv. iedereen is het er over eens dat moorden slecht is en dus is het strafbaar, dit is niet altijd zo, want veel mensen weten de maximumsnelheid en toch rijden ze harder. De politiek moet soms een keuze maken: of er moet strenger gecorrigeerd worden of de rechteregel moet worden aangepast aan de maatschappelijke norm. Hacken & cyberstalken: Hacken is het inbreken in andermans computers Cyberstalken is het online stalken van mensen Euthanasie: Het laten inslapen van iemand. Wetboek dikker: Er worden geregeld rechtsregels geschrapt, maar toch wordt het wetboek dikker, dit komt doordat de samenleving complexer is. En zoals eerder genoemd komt hacken en cyberstalken steeds meer voor en wordt dus een rechtsregel. Rechtsregels verschillen: Per land Bijv. bij ons is drugsverkoop van kleine hoeveelheden gedoogd, in andere landen staat daar 10 jaar celstraf op. Nederland is vergeleken met andere landen veel soepeler in rechtsregels. Pagina 1 van 8

2 Misdrijven en overtredingen: Er is in Nederland een onderscheid tussen een misdrijf en een overtreding. Misdrijven worden vermeld op het strafblad, overtredingen niet Misdrijven zijn meer ernstige strafbare feiten, zoals diefstal, moorden, rijden onder invloed. Overtredingen daarentegen zijn minder ernstig, zoals door rood rijden. Deze soorten misdrijven worden onderscheidt: Delicten tegen de openbare orde en het gezag ( verbranden NL vlag, afluisteren v. tel.) Misdrijven tegen leven en persoon ( moorden, mishandeling ) Ruwheidmisdrijven ( vernieling ) Vermogensmisdrijven ( diefstal, verduistering ) Seksuele misdrijven ( verkrachting, aanranding ) Verkeersmisdrijven ( rijder onder invloed ) Misdrijven tegen de opiumwet ( de verkoop en bezit van drugs ) Economische delicten, omschreven in de Wet economische delicten ( het verkopen van voedsel met teveel conserveermiddelen ) Milieudelicten ( brandstichting ) Veelvoorkomende criminaliteit: Ook wel kleine criminaliteit genoemd Bijv. fietsdiefstal, winkeldiefstal, vernielingen, etc. Veelvoorkomende criminaliteit wordt licht gestraft, maar versterkt wel het gevoel van onveiligheid. Zware criminaliteit: Moord, overvallen, inbraak. Als zware criminaliteit wordt begaan door een organisatie met een vaste taakverdeling, verdeeld over lange tijd, noemt men dit georganiseerde criminaliteit. Vaak hebben organisaties het volgende gemeen: De aanwezigheid van een intern sanctiesysteem Het gebruik van geweld om de positie van de eigen organisatie in de criminele wereld te versterken. Het witwassen van verdiend geld Het plegen van meerdere soorten misdrijven Het gebruik van bedrijven als dekmantels Activiteiten in meerdere landen tegelijkertijd Het is vooral actief in de drugshandel, mensensmokkel en prostitutie. Geregistreerde criminaliteit: Misdaadstatistieken zijn niet betrouwbaar omdat de cijfers alleen maar voortkomen uit de gemelde misdaden. Niet alle misdaden worden gemeld, dus de werkelijke criminaliteit ligt hoger dan de cijfers, immers: Mensen doen niet altijd aangifte van misdrijven, fietsdiefstal wordt al niet meer aangegeven. Diverse delicten worden niet ontdekt, zoals dronken rijden en zakkenrollerij ( ik kan hem ook verloren zijn ) Statistieken worden ook bepaald door de politie zelf: De opsporingsactiviteit bijvoorbeeld. Als de politie meer surveilleert, wordt er meer ontdekt. Slordigheidsfouten bij het invullen van een formulier, omdat de ene agent vind dat het mishandeling is en Pagina 2 van 8

3 de andere poging tot doodslag. Slachtofferenquêtes: Het CBS houdt al sinds 1980 slachtofferenquêtes, dit houdt in dat ze aan mensen gaan vragen of ze slachtoffer zijn geweest van een misdrijf, dit heeft ook nadelen: Persoonlijke beleving bijvoorbeeld. De een vergeet een klap in een café al snel en de ander onthoudt dat en meld het. Het is maar een steekproef van ongeveer 1000 mensen en aangezien moord niet zo vaak voorkomt, zul je het niet geregistreerd krijgen. Slachtofferloze criminaliteit, bijv. bij te hard rijden, niemand is erbij, alleen de dader. Vanwege de laatste kenmerk houdt het CBS ook een daderenquête. Daderenquêtes: Hierbij gebeurt hetzelfde als bij slachtofferenquêtes, alleen dan vragen ze het aan de dader. Dit is natuurlijk erg onbetrouwbaar, want als jij een moord hebt gepleegd, zeg je dat niet. Is Nederland onveilig?: Uit cijfers blijkt, dat er zo n 1,5 miljoen misdrijven plaatsvinden per jaar in Nederland. Dit is 10 keer zoveel als in 1950, maar ook blijkt dat in 2000, minder kleine misdrijven plaatsvonden, maar dit kan ook zijn omdat niet alles wordt gemeld. 35% van de 15+e-ers is slachtoffer bij een misdrijf. Slechts 45% van de misdrijven wordt opgehelderd. Zinloos geweld: Geweld komt altijd al voor, maar tegenwoordig is er een nieuwe term ontstaan, zinloos geweld. We spreken van zinloos geweld als mensen zonder enig doel mensen in elkaar slaan of schoppen. Oorzaken toenemend geweld: Vroeger was er nog niet zoveel geweld als tegenwoordig, maar vroeger ging men ook niet zo vaak stappen als tegenwoordig en tegenwoordig wordt er ook meer drugs gebruikt en alcohol gedronken. Vroeger waren banken en winkels ook nog niet zo goed beveiligd en konden dus makkelijk inbreken, maar tegenwoordig moet geweld worden gebruikt. Materiele schade: schade als gevolg van inbraak,vernieling,belastingontduiking maar ook beveiliging. Immateriele schade: schade die niet in geld is uit te drukken, de slachtoffers hebben dat als ze bijv. Gehecht waren aan het voorwerp dat gestolen is. H2 Oorzaken criminaliteit Criminaliteit heeft te maken met: Geslacht: meer mannen dan vrouwen Leeftijd: vooral adolescenten plegen delicten, iets oudere mannen plegen vooral zware delicten maatschappelijke positie: meestal mensen met lage maatschappelijke positie (vermogensdelicten in de hogere milieus:witteboordencriminaliteit.) Etnische afkomst: evenveel allochtonen als autochtonen, bij diefstal en drugs meer allochtonen. Locatie: inwoners van grote steden plegen meer delicten dan dorpelingen. Aangeboren criminaliteit:als gevolg van een psychische stoornis:zwaar agressief,klepto- of pyromaan. Socialisatie: het proces waarbij waarden, normen en andere kenmerken van een cultuur worden Pagina 3 van 8

4 aangeleerd. Dit gebeurt bijvoorbeeld in het gezin en op school. Maatschappelijke omstandigheden en ontwikkelingen die crimineel gedrag kunnen bevorderen: Maatschappelijke en sociale achterstanden drugsgebruik vervaagde normen en waarden afgenomen sociale controle (mensen zeggen er niets van als er een fiets wordt gestolen) pakkans (de kans dat je wordt gepakt is klein). Theorieën: Biologische theorie (Lombroso): schedelonderzoek bij overleden criminelen, om te bewijzen dat crimineel gedrag aangeboren is. Aangeleerd-gedrag-theorie (Sutherland): crimineel gedrag wordt aangeleerd. Anomietheorie (Merton): mensen hebben een probleem om hun levensdoel te bereiken, geen goede baan= geen gewenste welvaart, stelen = wel gewenste welvaart. Bindingstheorie (Hirschi): je hebt bindingen die je niet zomaar op het spel zet voor misdaden. Psychologische theorie crimineel gedrag bij mensen met een psychische stoornis. Etiketteringtheorie (Becker): doordat mensen een bepaald crimineel etiket krijgen opgeplakt gaan zij zich daarnaar gedragen. H3 Bestrijding van criminaliteit NL = rechtsstaat: rechten en plichten van de burgers en overheid zijn vastgelegd in de grondwet. Overheid heeft geweldsmonopolie: de overheid mag geweld gebruiken om ervoor te zorgen dat iedereen zich aan de wet houdt, dmv wapenstok+pepperspray tegen vechtende voetbalsupporters VN: nam de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: men mag niet discrimineren men mag mensen niet martelen men mag niet zomaar iemand gevangenzetten iedereen heeft recht op een eerlijk proces iedereen heeft recht op vrijheid van meningsuiting. Al deze mensenrechten zijn vastgelegd in de Nederlandse grondwet. De overheid moet zich aan deze regels houden bij het bestraffen van crimineel gedrag: legaliteitsbeginsel: je kunt alleen gestraft worden voor iets wat door in de wet strafbaar gesteld is. elk wetsartikel bevat een nauwkeurige omschrijving van het delict + de maximale straf. ne bis in idem-regel: niet twee keer voor hetzelfde:je mag niet 2 keer voor hetzeflde worden vervolgd. de verdachte is onschuldig tot hij voor de rechter schuldig bevonden wordt. Overheid beschermd burgers onderling door: wetgeving antidiscriminatiewet + verbod op mishandeling. Rechtshandhaving de overheid moet optreden bij iemand die een strafbaar feit begaat. Meningen partijen criminaliteit: CDA: de gestelde regels moeten strikt worden nageleefd. PvdA: de samenleving moet duidelijke grenzen stellen en misdaad straffen. VVD: het toezien op de naleving van de wetten, door opsporing en bestraffing van overtreders ( dit gaat eigenlijk tegen de liberale visie in ). Tweesporenbeleid= de combinatie van preventie en repressie: Pagina 4 van 8

5 1. preventieve maatregelen (voorkomen criminaliteit) 2. repressieve maatregelen (straffen criminaliteit meer) preventie: veelvoorkomende criminaliteit ( HALT-project) winkeldiefstal ( camera s, spiegels, afsluitbare vitrines en poorten ) voetbalvandalisme ( stewards, verkoopverbod alcohol in stadions, pasjesregeling, terughoudende berichtgeving, uitdelen van flinke straffen en een stadionverbod ) repressie: als preventie niet werkt, verdachte krijgt te maken met politie, officier van justitie en de rechter. Zij moeten zich dan aan bepaalde regels houden: 1. Iemand is verdacht wanneer er een redelijk vermoeden bestaat dat hij/zij een strafbaar feit heeft gepleegd (politie verzameld info). 2. Verdachte wordt aan de officier van justitie voorgeleid en verhoord ( geld ook voor getuigen). 3. Officier van justitie moet, indien er voldoende is verzameld, het bewijs naar de rechter sturen en die bepaald in een rechtszaak of de verdachte schuldig is of niet. Politie heeft 3 taken: 1. Hulpverlening ( wijzen van de weg). 2. Handhaving van de openbare orde ( bemiddeling bij burenruzies, alcoholcontrole). 3. Opsporing ( het voorkomen van strafbare feiten en het opsporen van verdachten ). Als de politie bezig is met opsporen, mag zij alleen optreden tegen verdachten. Iemand is verdacht als: Politie hem/haar op heterdaad betrapt. Er een aangifte tegen hem/haar is gedaan. Basisrecht verdachte: verdachte mag het onderzoek tegenwerken ( mag liegen). Behalve bij alcoholcontrole, daaraan moet iedereen meewerken. Speciale bevoegdheden politie bij onderzoek (dwangmiddelen): Staande houden Aanhouden/arresteren ( als degene word verdacht) Fouilleren ( als het bijdraagt aan de oplossing v/e strafbaar feit) Vrijheidsbeneming ( mag verdachte in beland van onderzoek vasthouden max. 3 dagen) Huiszoeking: 1. machtiging tot binnentreden (politie mag woning binnengaan en verdachte arresteren) 2. huiszoekingsbevel (politie mag naar bewijzen zoeken in woning van verdachte) Inbeslagneming H4 Officier van justitie Opsporingsonderzoek: wordt ingesteld door de officier van justitie wanneer het niet duidelijk is wat er is gebeurd bij een misdrijf. Openbare aanklager (officier van justitie) heeft bepaalde functies in het strafproces: Leidt het opsporingsonderzoek Pagina 5 van 8

6 Brengt verdachten voor de rechter (vervolging) Eist een bepaalde straf in een rechtszaak Is verantwoordelijk voor de uitvoering van de straf Openbaar ministerie: alles officieren van justitie tezamen (onderdeel openbaar ministerie) Officier van justitie leidt het opsporingsonderzoek maar de politie voert het uit. De officier van justitie heeft 3 mogelijkheden bij een dossier: Seponeren Een transactievoorstel aanbieden (boete) Vervolgen (rechtszaak) Justitie krijgt het steeds moeilijker met opsporen van criminaliteit: Betere organisatie van criminelen (vooral door de drugsmokkel) Steeds verfijnde informatietechnologie ( OC s hebben meer geld, dus ook meer middelen dan de politie) Justitie gaat dit probleem tegen door: Nieuwe opsporingsmethoden ontwikkelen Er ontstaan ethische vragen over wat geoorloofd was in een opsporingsonderzoek. Daarna ontstond er een crisis in de opsporing Er kwamen daardoor nieuwe reglementen: De opsporing moest effectiever worden De opsporingsbevoegdheden moesten duidelijker worden omschreven De samenwerking tussen politie en justitie moest beter verlopen De belangrijkste nieuwe richtlijnen: Gecontroleerde doorvoer is toegestaan Inkijkoperaties zijn toegestaan Kroongetuige: crimineel waarmee een deal is gemaakt: hij zal getuigen tegen een grotere crimineel dan hijzelf is en daardoor strafvermindering krijgen. H5 De rechtszaak Als de officier van justitie genoeg bewijs heeft gevonden in het opsporingsonderzoek spant hij een rechtszaak aan tegen de verdachte als openbare aanklager. In een rechtszaak staat de openbare aanklager tegenover de verdachte met zijn advocaat. De rechter bepaalt dan of de verdachte schuldig of niet schuldig word verklaard. In Nederland zijn de rechters onafhankelijk: Een rechter is voor het leven benoemd (hij kan dus niet worden ontslagen door de regering of parlement). Het salaris van rechters staat vast ( geen beïnvloeding mogelijk). Het aantal rechters in een rechtszaak staat van tevoren vast. Gerechtssecretarissen (griffier): staan de rechter bij in een rechtszaak. Proces-verbaal: word vastgelegd door de gerechtssecretarissen, het is een schriftelijke vastlegging van wat er door de partijen op een rechtszaak is gezegd. Vier soorten rechters: Kantonrechters ( 62 in NL): behandeld bijvoorbeeld parkeerboetes, valse namen, onverzekerd enz. Arrondissementsrechtbanken (19 in NL): Pagina 6 van 8

7 - politierechter (vernieling enzo.) - meervoudig kamer ( moord, mishandeling enzo.) - kinderrechter (behandeld kinderen onder 18 jaar) Gerechtshof (5 in NL) : hoger beroep Hoge Raad: behandeld cassatie (hoger, hoger beroep) Als de rechters een verdachte schuldig willen verklaren moet hij aan vier eisen voldoen: De dader is mens of rechtspersoon Het ten laste gelegde feit is geheel bewezen Het feit is strafbaar De dader is strafbaar Een rechtszaak bestaat uit 8 stappen: 1. opening: rechter checkt de persoonsgegevens. 2. aanklacht: de officier leest de aanklacht voor. 3. onderzoek: rechter onderzoekt bewijs, ondervraagt ook getuigen. (onder ede). 4. verhoor van de verdachte: als 1e verklaring verdachte, 2e ondervraging v/d rechter, 3e door de officier, 4e door zijn advocaat. (verdachte niet onder ede). 5. requisitoir: officier probeert rechter aan te tonen dat de verdachte schuldig 6. pleidooi: advocaat vraagt om vrijspraak of strafvermindering. 7. laatste woord: verdachte krijgt het laatste woord, voor berouw enzo. 8. vonnis: schuldig met rechtsvervolging, schuldig zonder rechtsvervolging, onschuldig met vrijspraak. Voor rechtshulp kan je terecht bij: advocaat bureau voor rechtshulp rechts- of wetswinkel H6 Straffen Waarom straffen we?: Vergelding Afschrikking van de dader/special vergelding Afschrikking v/d samenleving Handhaving van de rechtsorde Resocialisatie Beveiliging van de samenleving De rechter bepaalt de strafmaat, de maximumstraffen voor een strafbaar feit staan in het Wetboek van Strafrecht. De rechter legt niet vaak de maximumstraf op doordat er meestal verzachtende omstandigheden zijn. Je hebt een paar hoofdstraffen: Geldboete Vrijheidsstraf Alternatieve straf Voorwaardelijke straf: de dader krijgt de straf niet, onder de voorwaarde dat hij binnen een bepaalde proefperiode niet nogmaals een soortgelijk strafbaar feit begaat. Pagina 7 van 8

8 Dader kan naast de hoofdstraf ook nog een bijkomende straf krijgen, die vaak bestaan uit: Schadevergoeding Ontneming Elektronisch toezicht TBS (ter beschikking stelling) H7 Burgerlijk recht Eiser: degene die de zaak aan de rechter voorlegt. Gedaagde: degene van wie iets wordt gevraagd en daarom voor de rechter wordt gedaagd. Dagvaarding: mededeling aan een persoon dat hij voor de rechter moet verschijnen. Bestaat uit: Naam v/d eiser De eis De motivatie van de eis Tijdstip en plaats van de rechstzaak Een gedaagde kan zijn reactie ook schriftelijk opsturen (dan is hij ook voor de rechter verschenen). De 2 partijen mogen hun zaken zelf regelen maar worden vaak bijgestaan door een advocaat die rechten heeft gestudeerd. De 2 partijen mogen onderling ook voor een oplossing zoeken. Komen ze daar niet uit dan zal de rechter zelf moeten beslissen. Een rechtszaak kan door al dat gedoe soms jaren duren. Als een partij een vonnis niet nakomt kan de andere partij hem dwingen door: Dwangsom: hij moet elke dag dat hij zijn verplichtingen niet nakomt een geldbedrag betalen aan de tegenpartij Loonbeslag: deurwaarder legt beslag op zijn loon of uitkering Kort geding: wordt ingesteld als een burgerlijk proces te veel tijd inneemt. De procedure is dan vereenvoudigd. Voorzieningenrechter: doet alleen uitspraak Voorlopig uitspraak: geeft de voorzieningsrechter altijd in kort geding, is dus nog niet definitief. Pagina 8 van 8