Normen: normen geven concreet aan hoe je je in een bepaalde situatie hoort te gedragen

Transcriptie

1 Samenvatting door een scholier 2761 woorden 29 juni ,5 12 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Delphi Wat is criminaliteit? 1.1 Waarden, normen en wettelijke normen.. Waarden: zijn opvattingen van mensen over wat in het leven belangrijk gevonden wordt en hebben meestal te maken met goed en kwaad, mooi en lelijk. Voorbeelden: leven en rechtvaardigheid. Uit die waarden worden gedragsregels afgeleid (normen dus) Normen: normen geven concreet aan hoe je je in een bepaalde situatie hoort te gedragen Afwijkend gedrag: als je je niet houd aan de normen. Criminaliteit: is door de overheid strafbaar gesteld gedrag (wettelijke normen dus) Dronkenschap thuis is een privé zaak maar dronken een auto besturen is strafbaar Misdrijven: ernstige delicten, bijv: diefstal en geweld tegen personen Overtredingen: minder ernstige delicten, bijv: zwart rijden met de bus, tram, metro en te hard rijden Voor een misdrijf krijg je afhankelijk van je zwaarte van het misdrijf een strafblad. 1.2 Wat strafbaar is verschilt naar tijd en plaats Veertig jaar geleden waren in Nederland openbare verkoop van voorbehoedmiddelen, pornografie, abortus, euthanasie, gebruik van softdrugs en homoseksuele handelingen met minderjarigen verboden. Gebruik van softdrugs is geen misdrijf meer, maar een overtreding De grenzen voor pornografie zijn enorm uitgerekt Dronken een autobesturen is van een overtreding een misdrijf geworden. Ook zijn handelingen die het Pagina 1 van 10

2 milieu verontreinigen in het strafrecht opgenomen, evenals inbreken van computers en vernietigen van computergegevens 1.3 criminaliteit als probleem waarom is criminaliteit een probleem? - Omdat mensen zich onveilig gaan voelen - Omdat het de samenleving veel geld kost - Omdat veiligheid ongelijk is verdeeld 2.1 Hoeveel criminaliteit? Geregistreerde misdrijven: Alle misdrijven die bij de politie bekend zijn. Wanneer doen de mensen geen aangifte? als er geen slachtoffers zijn - ze denken dat de politie hun niet serieus neemt - als de daders familie of bekenden zijn - als de slachtoffer het niet belangrijk genoeg vind of denkt dat de politie het toch niet kan oplossen Slachtofferenquête: er wordt gevraagd van welke misdrijven men het afgelopen jaar slachtoffer is geworden. Dit heeft ook zwakke punten want privé of familiezaken worden soms niet genoemd en wat de een geweld noemt kan een ander geen geweld vinden. Dader of zelfrapportage enquête: er wordt gevraagd naar misdrijven die men het afgelopen jaar zelf heeft gepleegd. Zwakke punten ervan zijn dat je zware misdrijven niet op het spoor komt en privé of familiezaken worden ook niet vermeld. Door zo n onderzoek worden de jongeren die op straat zwerven niet bereikt. De daderenquête is een belangrijke aanvulling op de politiegegevens. Zo komt er naar voren dat niet alleen bepaalde groepen mensen delicten plegen maar een groot deel van de bevolking. Ook zonder deze vertekeningen is de criminaliteit zeker toegenomen. 2.2 Soorten criminaliteit Geweldscriminaliteit: voorbeelden ervan zijn, moord en doodslag, mishandelingen, diefstal met geweld, seksueel geweld, huiselijk geweld en bedreiging. Mensen voelen zich rechtstreeks in hun bestaan bedreigd. Vermogenscriminaliteit: voorbeelden ervan zijn, diefstal en inbraak, verduistering, valsheid in geschrifte, bedrog en heling en door technische ontwikkelingen word pinpasfraude mogelijk. Vernielingen: voorbeelden ervan zijn brandstichting, verstoren van de openbare orde ( bijv. rellen bij een voetbalwedstrijd) Pagina 2 van 10

3 Verkeersmisdrijven: voorbeelden ervan zijn, doorrijden na een ongeluk en dronken een auto besturen. Milieudelicten: bijvoorbeeld het storten van giftig afval. Witteboordencriminaliteit: criminaliteit die mensen van achter hun bureau plegen door te rommelen met papieren en cijfers. Veel van die handelingen worden fraude genoemd. Belastingontduiking: Particulieren geven lagere inkomsten op. Uitkeringsfraude: niet opgeven van inkomsten uit werk naast een uitkering Georganiseerde criminaliteit: organisaties waarvan de belangrijkste activiteit bestaat uit het leveren van diensten waaraan in de samenleving behoefte bestaat, maar die strafbaar zijn gesteld. 3.1 Psychologische verklaringen Waarom plegen mensen misdrijven? erfelijke factoren spelen soms een rol, dus het gedrag van je ouders overnemen - door de opvoeding en maatschappelijke omstandigheden - karaktertrekken, gemiddeld blijken mensen die misdrijven plegen extroverter, impulsiever, en meer op directe bevrediging van hun behoeften gericht dan niet - criminelen socialisatie: het leerproces waarbij kinderen zich de waarden en normen eigen maken van de samenleving of groep waartoe zij behoren 3.2 Sociologische verklaringen subcultuur: een cultuur die op bepaalde punten afwijkt van de in en bepaalde samenleving dominante waarden en normen. Ze leren kleine diefstallen, vernielingen plegen en vechten om te bewijzen dat ze sterk zijn de anomietheorie / straintheorie: legt een verband tussen misdaad en armoede en sociale ongelijkheid waarbij normloosheid heerst. Met illegale middelen je doel bereiken (rijk worden bijv) de etiketteringstheorie: voortduren van criminelen gedrag uit de reactie van de samenleving. Als iemand een klein misdrijf pleegt en betrapt en gestraft word, plakken mensen hem een etiket, misdadiger, op. Ze gaan hem als een misdadiger behandelen en de kans is dan groot dat die persoon zich als een crimineel gaat gedragen terwijl hij zonder die etikettering waarschijnlijk een oppassend burger was geworden. Als een gevangene vrijkomt in de samenleving is het voor hem ook moeilijk om op legale manier zijn brood te verdienen dus gaat hij weer de criminelen pad op. De controle bindingstheorie: deze theorie stelt dat mensen geen misdrijven plegen als zij daar veel te Pagina 3 van 10

4 verliezen bij hebben. Bijvoorbeeld mensen die een sterke band hebben met zijn gezin / familie en een goede baan hebben, weten dat ze dat kunnen kwijtraken als ze een misdrijf plegen en in de gevangenis terecht kunnen komen. De gelegenheidstheorie: door de welvaart valt er meer te stelen. Overal in de winkels liggen aantrekkelijke spullen uitgestald en huizen zijn overdag meestal onbeheerd. Dus de gelegenheid is groter om iets te stelen. Alcohol bevordert de criminelengedrag sterk Omdat drugs duur is plegen mensen die drugs gebruiken misdrijven zoals diefstal en inbraak om aan het geld van drugs te komen. Als mensen makkelijk aan vuurwapens komen is de kans veel groter dat conflicten uit de hand lopen. Door het kijken naar tv-geweld neemt gewelddadig gedrag toe. 3.3 speciale groepen Een sterke oververtegenwoordiging van mannen, allochtonen, lagere klassen en jongeren betekent dat deze groepen meer of zwaardere misdrijven plegen. Ze lopen ook de grootste kans om opgepakt en veroordeelt te worden. Vrouwen en meisjes plegen minder ernstige delicten dan de mannen en jongens. Mensen uit de lagere klassen plegen niet meer delicten dan de midden- of hogere klassen maar er is wel verschil. Jongeren plegen meer delicten dan ouderen, vooral zichtbare en hinderlijke delicten zoals diefstal, inbraak vernieling, straatroof en soms geweld. Het is voor de jongeren een uitprobeergedrag om zijn grenzen te verkennen van wat wel en wat niet mag en wat je wel e niet durft. Allochtonen plegen meer delicten dan autochtonen. Allochtonen plegen vooral misdrijven zoals diefstal, inbraak, straatroof en ander geweld waar mensen last van hebben en bang van worden. Migratie factoren kunnen criminaliteit verhogen, omdat ze vanuit een andere familie en gezagsverhoudingen komen dat leidt tot aanpassingsproblemen, tot conflicten tussen ouders en kinderen Waarom stijgt de criminaliteit? Pagina 4 van 10

5 - doordat de waarden en normen zijn zwakker geworden - doordat alles steeds groter, sneller, en efficiënter word - doordat iedereen word aangespoord om individueel te concurreren op de markt - doordat de vraag naar illegale goederen en diensten is gestegen - doordat de gelegenheid tot het plegen van vermogenscriminaliteit enorm is toegenomen 4.1 Openbaar ministerie Openbaar ministerie (om): onderdeel van het ministerie van Justitie, dus van de staat Taken: - opsporing van strafbare feiten - vervolgind van strafbare feiten - uitvoering van strafvonnissen Wetboek van strafvordering: het gaat over zaken zoals: is het bewijs op legale manier verkregen, is de tenlastelegging correct geformuleerd, wat geld als bewijs en wat zijn de rechten van de verdachte. De eindverantwoordelijkheid licht bij de OM. De officieren van justitie leiden de onderzoeken. Het Om werkt samen met de politie, gemeentelijke sociale recherches, en opsporingsdiensten De officier van justitie kan strafzaken seponeren, dat wil zeggen ze niet aan de rechter doorgeven. Dat kan verschillende redenen hebben: - het vergrijp is klein - de zaak is al op een andere manier geregeld - geen voldoende bewijs Transactie: de officier van justitie kan een verdachte een bepaald bedrag aanbieden om te betalen zodat hij niet voor de rechter hoeft te verschijnen 4.2 politie De politie doet veel praktische opsporingswerk en bij voorkomen en bestrijden van criminaliteit speelt de politie ook een grote rol. Drie hoofdtaken van de politie: - hulpverlening (informatie geven, de weg wijzen, mensen opsporen - handhaven van de openbare orde (verkeer regelen, ordehandhaving bij evenementen, bemiddelen bij ruzies) - opspringstaken (strafbare feiten voorkomen en verdachten opsporen) (dit is de hoofdtaak) bij minder ernstige zaken word er geen onderzoek gedaan, die worden alleen maar geregistreerd. Als de politie zich niet aan de regels houd bij opsporing en aanhouding, kan de officier van justitie niet tot vervolging overgaan. 4.3 Dwangmiddelen Pagina 5 van 10

6 Dwangmiddelen: de wettelijke bevoegdheden van de politie om de waarheid te achterhalen. Hoe zwaarder de misdrijf is, des te zwaarder mag het dwangmiddel zijn. Vrijheidsbenemende dwangmiddel: begint met vasthouden voor verhoor, de nacht niet meegerekend mag dit maar 15 uur duren. De verdachte mag daarbij maximaal 6 uur verhoord worden en heeft geen recht op een advocaat, maar hem moet wel worden meegedeeld dat hij niet verplicht is om alle vragen te beantwoorden. 5.1 Terechtzitting Terechtzitting: nadat de vooronderzoek is afgerond volgt er een openbare terechtzitting. In dit strafproces ondervraagt de rechter de verdachte en de eventuele getuigen en deskundigen. De officier van justitie en de advocaat mogen ook vragen stellen. Daarna houd de officier van justitie als openbare aanklager een toespraak waar hij alle bewijzen naar voren brengt en een straf eist. Daarna houd de advocaat een verdedigingsrede en pleit bijvoorbeeld een vrijspraak. De verdachte krijgt het laatste woord en dan doen de rechters een uitspraak. De officier: handelt als ambtenaar van het openbaar ministerie dat onder de ministerie van justitie valt. De advocaat: behartigt de belangen van de verdachte. De rechter: is lid van de onafhankelijke rechterlijke macht. Rechters worden voor hun leven door de regering benoemd, maar de regering kan hen niet ontslaan. Dat kan alleen de hoge raad in zeer bijzondere gevallen. 5.2 rechters op vier niveaus Kantongerecht: in 61 kantongerechten behandelt een alleensprekend rechter uitsluitend overtredingen. Nadat hij alle partijen heeft gehoord doet hij gelijk een uitspraak. Rechtbank: de 19 rechtbanken behandelen alle misdrijven en de beroepszaken van de kantongerechten. Bij ingewikkelde zaken zijn er 3 rechters. Ze hebben meestal 2 weken nodig om een uitspraak te houden. Er zijn ook alleensprekende rechters zoals de politierechter, economische politierechter en de kinderrechter Gerechtshof: de vijf gerechtshoven behandelen de beroepszaken van de rechtbank. De rechters spreken met zijn drieën recht. Hoge raad: zowel de verdachte als het OM kunnen bij het Hoge Raad in cassatie gaan. De hoge raad oordeelt dan niet of de verdachte schuldig is maar of de lagere rechter de wetten juist heeft toegepast. Als dat niet zo is moet de lagere rechter de zaak opnieuw bekijken. Jurisprudentie: een uitspraak dat een richtlijn is voor de rechters die een soortgelijke geval moeten Pagina 6 van 10

7 beoordelen. 5.3 Waarom straffen? Vergelding: de dader moet boeten voor wat hij heeft misdaan. Preventie: de straf moet mensen afschrikken om iets te doen Resocialisatie: de straf moet terugkeer in de samenleving mogelijk maken Voorkomen van eigenrichting: De overheid wil met het opleggen van straffen voorkomen dat slachtoffers zelf wraak nemen Recidivisten: als mensen na hun straf opnieuw delicten plegen. Reclassering: verleent hulp aan gevangenen om ze te voorbereiden op en te begeleiden bij hun terugkeer in de maatschappij. 5.4 Soorten straffen en maatregelen Daderstrafrecht: de rechter moet bij zijn uitspraak rekening houden met de ernst van het strafbare feit, de bewijsvoering en eventuele bijzondere omstandigheden. Voorwaardelijke straf: de straf word niet uitgevoerd als de dader zich aan de opgelegde voorwaarde houdt. Hoofdstraffen voor volwassenen: - gevangenisstraf (max 20 jaar) - hechtenis (max 1 jaar en 4 maanden) - geldboete (min 2,- euro, max ,- euro) - onbetaalde arbeid (taakstraf) Bijkomende straffen: - ontnemen van bepaalde rechten - verbeurd verklaren van in beslag genomen buit of eigendommen - openbaar maken van het rechterlijke vonnis Maatregelen voor de terugkeer van de dader in de samenleving: -TBS: ter beschikking stellen van de dader. Door dwangverpleging ervoor zorgen dat de dader geholpen word in zijn ontwikkeling om herhaling te voorkomen - plaatsing in een psychiatrische inrichting, verschil met TBS is dat de dader uit de juridische circuit is gehaald dus de rechter heeft er niks meer over te zeggen, de dokter bepaald nu alles. Pagina 7 van 10

8 Kinderen onder 12 jaar zijn niet aansprakelijk voor hun daden. Veroorzaakte schade kan op ouders worden verhaald. HALT-project: een alternatieve straf waarbij de dader een aantal uren moet werken voor de gemeenschap en de schade moet vergoeden. Voor kinderen tussen 12 en 18 jaar STOP-reactie: straf waarbij kinderen een opstel moeten schrijven en excuses aanbieden bij gevallen zoals winkeldiefstal, vernieling en baldadigheid, de ouders zijn er ook bij betrokken. Voor kinderen onder 12 jaar. Als een zaak te ernstig is voor een HALT-project of afdoening voor de officier brengt hij de zaak voor de kinderrechter. Zittingen van de kinderrechter zijn niet openbaar. 5.5 Uitvoering van de straf Vrijheidsstraf: In de laatste fase kunnen ze naar een halfopen inrichting gaan waar ze meer vrijheid en verantwoordelijkheid krijgen en ze kunnen weekendverlof krijgen. In een open inrichting kunnen ze overdag werken of een opleiding volgen. Ze worden dus stap voor stap voorbereid op de terugkeer in de samenleving, in de laatste fase hebben ze zelfs de mogelijkheid om thuis te wonen met een elektronische enkelband. Taakstraf: omdat de jongeren in de gevangenis juist de misdadigersvak leerden en dus de terugkeer in de samenleving moeilijk was kregen ze taakstraf. Financiële sancties: Meest toegepaste hoofdstraf, waarbij de rechter boetes oplegt. Overige: TBS Nieuwe ontwikkelingen en experimenten op het gebied van straffen: - Lik op stuk: de verdachte komt binnen een enkele dagen of uren voor de rechter - Administratieve handelingen: om de snelheid te bevorderen en rechters te ontlasten worden bepaalde zaken administratief afgehandeld. - Educatieve Maatregelen Alcohol Verkeersdelicten: voorkomen dat veroordeelden wegens rijden onder invloed recidiveren. Dader moet deelnemen aan een cursus waar hij zijn kennis moet verschaffen en zijn houding veranderen. hij moet de cursus zelf betalen en wie dit weigert kan zijn rijbewijs inleveren - Plukze-wetgeving: bedoeld om de georganiseerde misdaad af te schrikken, omdat wederrechtelijke verkregen voordeel vrij gemakkelijk kan worden afgepakt. - Schadevergoeding: Naast schadevergoeding in een civiele procedure kan de rechter ook een schadevergoeding voorstellen als een alternatief voor een strafrechterlijke vervolging. 6.2 Klassenjustitie Klassenjustitie: mensen uit lagere sociale klassen een grotere kans maken om te worden opgepakt en Pagina 8 van 10

9 veroordeelt dan de mensen uit hogere klassen Door de hogere klassen gepleegde delicten zijn vaak zo ingewikkeld dat het bewijs moeilijk te leveren is. Een beroving of bedreiging is vaak makkelijk aan te tonen. De lagere klassendelicten hebben vaak een aanwijsbare slachtoffer waardoor de omgeving zich bedreigd gaat voelen. Beroving, diefstal, inbraak, vernieling, fraude en omkoping zijn minder direct voelbaar en leveren minder onrust in de samenleving op. De officier van justitie laat meespelen of er een kans is op recidiveren, of de verdachte in zijn eigen milieu goed zal worden opgevangen en wat zijn toekomstmogelijkheden zijn. Een student kan minder hard worden aangepakt dan een laagopgeleide werkloze jongere. De student zal na een fikse waarschuwing weten dat er veel op het spel staat: zijn carrière. 6.3 Effecten van straffen weerhoud de ervaring van een straf veroordeelden om opnieuw in de fout te gaan? Dat verschilt per persoon, sommigen wel, maar anderen is moeilijk iets aan te leren. Deze personen zijn impulsief, extravert of zijn helemaal niet gevoelig voor straf. Het is niet te bepalen welke straffen bij welke personen zullen voorkomen dat iemand recidiveert. Mensen die niet eerder veroordeelt zijn laten zich eerder afschrikken door de pakkans dan door de hoogte van de straf De pakkans moet bekend zijn, als niemand weet dat je op een bepaalde plaats grote kans loopt gepakt te worden voor te hard rijden heeft het geen effect. 7.1 Overheidsbeleid Criminaliteit bestaat uit twee delen: 1: bestrijden ( repressie ): is bij uitstek (bijzonder ofso) een overheidstaak 2: voorkomen ( preventie ): zowel burgers als particuliere organisaties kunnen er aan bijdragen In de jaren 60/70 nederlandse beleid relatief tolerant en weinig repressief. In de jaren 80 heeft de politiek de sociale controle overgenomen (meer huismeesters, conciërges en andere toezichthouders, conducteur terug, politiepersoneel 50% toegenomen, stafklimaat verandert). Overheidsbeleid heeft nu meer aandacht voor slachtoffers dan misdadigers, dus meer misdadigers gaan de gevangenis in en gemiddeld voor een langere tijd. Pagina 9 van 10

10 Tegenwoordig wordt er meer aandacht besteed aan andere dan de traditionele vormen van criminaliteit, zoals milieucriminaliteit, fraude en georganiseerde misdaad. Veiligheid belangrijkste probleem. Nieuwe plannen daarvoor zoals, makkelijker maken om mensen te fouilleren, hogere straffen voor geweldsmisdrijven, minimum straf voor geweldsmisdrijven, meer politie op straat, 2 gevangene in 1 cel, heropvoedingskampen, verplicht afkicken van verslaafden, harder optreden tegen illegalen, minder rechten voor gedachten en meer rechten voor slachtoffers. Bezit van kleine hoeveelheid softdrugs is sinds 1976 geen misdrijf meer maar een overtreding. Verkoop van coffeeshops aan gebruikers (voordeur) wordt gedoogd, maar coffeeshops moeten softdrugs illegaal inkopen bij criminele organisaties (achterdeur). Alle grote politieke partijen ondersteunen het huidige criminaliteitsbeleid. De verschillen tussen links (nadruk op preventie) en rechts (nadruk op repressie) worden daarbij steeds kleiner. 7.2 preventie maatregelen voor preventie kunnen gericht zijn op: - de dader (meest geslaagde preventie) bv. Kind goed opvoeden. - de situatie (dingen die de controle strenger en de gelegenheid kleiner maken) - het slachtoffer (mensen weerbaar maken,zodat je jezelf kan verdedigen dus) (denk aan die man die zijn vrouw betrapte in de slaapkamer) Op gedragingen bij verstandsverbijstering heeft preventie nauwelijks invloed, situationele preventie werkt in eerste instantie heel goed. Criminaliteit verplaats zich naar minder beveiligde huizen, winkels enz. maatregelen Verkeersmisdrijven: betere controle Vermogensmisdrijven: betere beveiliging Geweldsmisdrijven: scholing, verbieden van wapenbezit, strengere eisen aan alcohol verkoop. Onbedoelde gevolgen: Verplaatsing van criminaliteit Verhouding van de strijd tussen politie en criminelen Inbraak en winkeldiefstal zijn overlevingscriminaliteiten. Criminaliteit: verzamelnaam voor heel verschillende verdragingen, die zeer uiteenlopende oorzaken hebben. Pagina 10 van 10