Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 4 Criminaliteit

Transcriptie

1 Samenvatting Maatschappijleer Hoofdstuk 4 Criminaliteit Samenvatting door een scholier 1095 woorden 22 juni ,5 4 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer H4 Criminaliteit 1 Criminaliteit Onmaatschappelijk of afwijkend gedrag: niet verboden, maar niet fatsoenlijk. Rechtsregels: moet je je aan houden, anders crimineel Wetboek gemaakt, veranderen wel. Misdrijven: meer ernstige strafbare feiten. Overtredingen: minder ernstige strafbare feiten. Criminaliteit: alle misdrijven die in de wet staan omschreven. Slachtofferenquêtes: van het CBS Daderenquête: ook van CBS Veel aandacht van media voor geweld, vooral voor zinloos geweld. Bij moord gaat het vaak om persoonlijke drama s ( in familie- of vriendenkring) of afrekeningen. Heel kleine kans van toeval, meer kans op verkeersongeluk. Door criminaliteit veel materiële schade. Ook wel immateriële schade (niet in geld uit te drukken). Als er een inbreuk is gedaan op geestelijke en lichamelijke integratie (verkrachting enz.) of als inbreuk op persoonlijke levenssfeer (inbraak). 2 Oorzaken van criminaliteit Biologisch: aangeboren. Sociale omgeving: leefomstandigheden. Bij sociale omgeving zijn er 2 soorten: - primaire socialisatie (microniveau); * gezin voedingsbodem voor latere functioneren. * jongeren die mislukken op school, grotere kans met justitie in aanraking te komen. * rollenpatroon bij vrienden (stoer doen). - maatschappelijke omstandigheden (macroniveau) * maatschappelijke achterstand (uitzichtloze situatie). * vervaging van normen en waarden (belastingsfraude). Pagina 1 van 6

2 * afnemende sociale controle (minder verantwoordelijk voor elkaar). * afnemende pakkans (minder kans om gepakt te worden). Criminaliteit komt niet in alle bevolkingsgroepen evenveel voor; - Werklozen vaker aangehouden voor strafbare feiten dan mensen met baan. - Leeftijdsgebonden (diefstal enz. meer door jongeren, verkeersongelukken door ouderen) - Adolescentieperiode meeste criminaliteit. Meeste delinquenten stoppen na korte tijd met criminaliteit. Jeugdige delinquenten (recidivisten) gaan wel lang door. 50% is buitenlands of heeft 1 buitenlandse ouder: - Werkloosheid - Gezagsproblemen ( 2e generatie groeit op in 2 werelden). Theorieën voor verklaring van criminaliteit: - Persoonlijkheidstheorie van Sigmund Freud; verband tussen crimineel gedrag van volwassenen en ervaringen uit kindsfase. persoonlijkheid, 3 delen: het id (aangeboren instinctieve driften in het onderbewuste van de mens), ego (bewuste deel van de persoonlijkheid) en superego (ontwikkelt zich, geweten, schaamte en schuld). Balans -> crimineel gedrag. - Anomietheorie van Robert Merton; Kloof tussen levensdoelen van mensen en beperkte middelen die beschikbaar zijn. Iedereen wil zo hoog mogelijk komen, kan niet altijd? soms illegale dingen om het wel te laten lukken. - Etiketteringstheorie van Howard Becker; Als mensen worden gezien als crimineel gaan ze zich er ook naar gedragen. - Aangeleerde-gedrag-theorie van Edwin Sutherland; Dat crimineel gedrag wordt aangeleerd, door waar je woont en met wie je omgaat. - Bindingstheorie van Travis Hirschi; In ieder mens zit een geboren misdadiger alleen door bindingen (gezin, vrienden, werk) komt die niet tot uiting. Zoveel zet je niet op het spel. Mensen zonder bindingen zijn dus wel geneigd tot crimineel gedrag. 3 Bestrijding van criminaliteit Soorten misdrijven; - Delicten tegen openbare orde en gezag (NL vlag verbranden). - Misdrijven tegen leven en persoon (moord, mishandeling). - Ruwheidsmisdrijven (vernieling). - Vermogensmisdrijven (diefstal) - Seksuele misdrijven. - Verkeersmisdrijven. - Misdrijven tegen Opiumwet (drugs) - Economische Delicten. - Milieudelicten. Kenmerken van georganiseerde criminaliteit; - Aanwezigheid van een intern sanctiesysteem. Pagina 2 van 6

3 - Gebruik van geweld om positie van eigen organisatie in criminele wereld te versterken. - Witwassen van geld. - Plegen van meerdere soorten misdrijven. - Activiteiten in meerdere landen tegelijkertijd. Tweesporenbeleid: versterking sociale controle (conducteurs). Alternatieven voor gevangenisstraffen. Bij zware misdaad wel lange gevangenisstraffen. Maatregelen tegen winkeldiefstal van winkeliers: - Technisch-preventieve maatregelen (camera s, poorten). - Meer winkel- en bewakingspersoneel. - Betere training en motivatie van personeel. Maatregelen van overheid: - Centrale registratie van winkeldieven in landelijk computersysteem. - Uitbreiding bevoegdheid van politie om boete op te leggen. - Heling zwaarder aan pakken. Maatregelen van de overheid en de KNVB tegen vandalisme: - Aanstelen van stewards (houden supporters van eigen club in de gaten). - Begeleiding supportersvervoer. - Verkoopverbod van alcohol in stadions. - Pasjesregeling (invoering). - Terughoudende berichtgeving door media. - Toepassen van snelrecht en uitdelen van flinke straf. Kenmerken van witteboordencriminaliteit; - Dader beroep met hoge status. - Misdaad meestal gepleegd in beroepssituatie. - Dader schendt vertrouwen dat hij door beroep krijgt. Moeilijk te vervolgen. Belangrijke mensenrechten; - Niet discrimineren. - Geen mensen martelen. - Niet zomaar iemand gevangen zetten. - Recht op een eerlijk proces. - Recht op vrijheid van meningsuiting. Overheid moet hiermee rekening houden bij het bestraffen van een crimineel; - Legaliteitsbeginsel (alleen voor iets gestraft wat in de wet staat). - In wet nauwkeurige omschrijving. - Ne bis in idem-regel (niet 2 keer voor hetzelfde). - Verdachte onschuldig tot hij door rechter schuldig is bevonden. Procedure; 1. Verdacht (vermoeden van strafbaar feit) -> informatie verzamelen. Proces-verbaal? -> opsporingsonderzoek (officier van justitie). 2. Bewijzen nodig, soms heeft de officier van justitie de rechter-commissaris nodig (dan kan hij het niet Pagina 3 van 6

4 alleen). 3. Genoeg bewijzen -> bewijzen naar rechter -> rechtszaak. Verdachte schuldig -> straf. Voorwaarde voor straf; - Dader is mens of rechtspersoon. - Geheel bewezen. - Feit is strafbaar. - Dader is strafbaar. Politie 3 taken; - Hulpverlening (weg wijzen). - Handhaving van de openbare orde (burenruzie, alcoholcontrole op weg). - Opsporing. Redelijk vermoeden: als de dader op heterdaad betrapt is door politie/ aangifte. Belangrijkste bevoegdheden van de politie: - Staande houden (vragen naar personalia). - Aanhouden (verzet is verboden). - Fouilleren - Vrijheidsbeneming (in belang onderzoek verdachte vasthouden op bureau, daarna naar Huis van Bewaring, voorarrest max. 3 mnd). - Huiszoeking. - Inbeslagneming. - Politiewet (moet politie zich aan houden). 4 Officier van Justitie Taken: - Leidt opsporingsonderzoek. - Brengt verdachten voor rechter. - Eist straf in rechtszaak. - Verantwoordelijk voor uitvoering straf. Alle officieren: Openbaar Mininsterie 3 mogelijkheden om te straffen: - Seponeren; niet vervolgen, niet genoeg bewijs of al genoeg gestraft. - Transactie (voorstel aanbieden); geldboete. - Vervolgen; rechtszaak. Nieuwe opsporingsmethoden: - Vaker richtmicrofoons - Vaker infiltranten (personen ondercover). - Infiltranten mogen verboden waar kopen (drugs). - Gecontroleerde doorvoer (verboden waar niet in beslag). - Informanten meer geld. - Inkijkoperaties. - Crimineel strafvermindering als hij de naam geeft van een hogere crimineel (kroongetuige). Pagina 4 van 6

5 5 De rechtszaak Onafhankelijkheid van de rechters is gewaarborgd doordat: - Voor het leven benoemd. Kan niet ontslagen worden. - Salaris is door wet geregeld. - Aantal rechters in rechtszaal staat van tevoren vast. Verschillende soorten rechters: 1. Kantongerecht; NL in 62 gebieden (kantons). Laagste rechtscollege (verkeersovertredingen). 2. Arrondissementsrechtbanken; 19 arrondissementen (een paar kantons bij elkaar), zwaardere zaken. Verschillende rechters: * politierechter (1 persoon), vernieling. * meervoudige kamer (3 personen), ernstige mishandeling + moord. Ook hoger beroep van de kantonrechters. * kinderrechter (1 persoon), voor jongeren van 12 tot Gerechtshof; 5 gerechtshoven (Amsterdam, Arnhem, Den Haag, Den Bosch en Leeuwarden). Hoger beroep van arrondissementsrechtbanken. 4. Hoge Raad; in Den Haag (hoogst) (3 of 5 raadsheren). Hoger beroep van het Gerechtshof; cassatie. Voor rechtszaak krijgt verdachte een dagvaarding (waarvan hij wordt verdacht en hoe laat de zitting is). Hij kan een advocaat nemen. De 8 stappen van een rechtszaak: 1. Opening. 2. Aanklacht. 3. Onderzoek (getuigen). 4. Verhoor van de verdachte. 5. Requisitoir (officier probeert aan te tonen dat de verdachte schuldig is en stelt zijn eis). 6. Pleidooi (advocaat probeert de onschuld van de verdachte aan te tonen). 7. Laatste woord (de verdachte zegt wat hij wil). 8. Vonnis (kanton en politierechter meteen dezelfde dag, arrondissementsrechtbank kan 2 weken duren). Rechtshulp: - Advocaat - Bureau voor rechtshulp (voordat je naar advocaat gaat, advies 1e keer gratis) - Rechts- of wetswinkel (studenten geven gratis advies) 6 Straffen Redenen om te straffen: - Vergelding (kwaad mag niet ongestraft blijven). - Afschrikking van de dader. - Afschrikking van de samenleving. - Handhaving van de rechtsorde (tegen onderlinge wraakacties, de overheid heeft de taak te straffen). - Resocialisatie (dader verbeteren). - Beveiliging van de samenleving. Accusatoire rechtspraak = alleen als iemand een klacht indiend. Inquisitoire rechtspraak = dat ze misdadigers opsporen. Pagina 5 van 6

6 1870: afschaffing van de doodstraf in NL. 1886: voltooiing van het NL-se Wetboek van Strafrecht. Hoofdstraffen: - Geldboete (meestal). - Vrijheidsstraf (ongeveer 20%). - Alternatieve straf (steeds vaker). Belangrijkst maatregel voor ontoerekeningsvatbare mensen: terbeschikkingstelling (TBS): psychiatrische behandeling. 7 Burgerlijk recht Eiser: degenen die de zaak aan de rechter voorlegt. Gedaagde: persoon van wie iets wordt gevraagd en daarom voor de rechter wordt gedaagd. Dagvaarding bevat: - Naam van eiser. - Eis. - Motivatie van eis. - Tijdstip en plaats van rechtszaak. Dwingen om je tegenpartij de uitspraak van de rechter uit te voeren: - Dwangsom; elke dag dat hij het niet doet moet hij geld betalen. - Loonbeslag; deel van loon aan winnaar van proces. Pagina 6 van 6