Samenvatting Maatschappijleer Criminaliteit

Transcriptie

1 Samenvatting Maatschappijleer Criminaliteit Samenvatting door een scholier 1981 woorden 20 juni keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Samenvatting Maatschappijleer Hst Criminaliteit 1. Criminaliteit Rechtsregels zijn normen die een belangrijke waarde in de samenleving vertegenwoordigen en zijn vastgelegd in wetten. De Overheid gebruikt rechtsregels om: - Ongewenst gedrag tegen te gaan - Orde aan te brengen in de maatschappij - Conflicten naar behoren te regelen - Onafhankelijke rechtspraak en daardoor rechtvaardigheid te waarborgen Het wetboek van strafrecht is aangepast omdat de normen en waarden veranderen en de samenleving wordt complexer. Definitie criminaliteit: alles wat door een bepaling strafbaar is gesteld. Definitie Misdrijf: de meer ernstige strafbare feiten zoals diefstal, moord, mishandeling. Definitie Overtreding: de minder ernstige strafbare feiten zoals rijden door rood. Een strafblad is een blad wat je krijgt als je een misdrijf hebt gepleegd. Hier staat in waarvoor je bent veroordeeld. Een strafblad blijft 4 jaar bewaard, voor minder jarige 2 tot 4 jaar. Misdrijven: - Delicten tegen de openbare orde en het gezag (het verbranden van de Nederlandse vlag, het afluisteren van telefoongesprekken) - Misdrijven tegen leven en persoon (moord en mishandeling) - Ruwheidsmisdrijven (vernieling) - Vermogensmisdrijven (diefstal, verduistering) - Seksuele misdrijven (aanranding, verkrachting) - Verkeersmisdrijven (rijden onder invloed boven een bepaald promillage ) Pagina 1 van 8

2 - Misdrijven tegen de Opiumwet (de verkoop en het bezit van soft- en harddrugs) - Economische delicten, omschreven in de Wet economische delicten (het verkopen van voedsel met teveel conserveermiddelen of het onwettig manipuleren met BV s) - Milieudelicten Kleine criminaliteit: misdrijven zoals, winkel diefstal, voetbalvandalisme, fietsendiefstal, vernielingen, graffiti, zwartrijden, te snel rijden. Straf: meestal geld boete. Georganiseerde criminaliteit: misdrijven zoals: moord, inbraak, overvallen en verkoop van harddrugs. Vooral actief in drugshandel, mensensmokkel en prostitutie. Kenmerken: - Aanwezig sanctiesysteem - Het gebruik van geweld - Het wit wassen van zwart verdiend geld - Het plegen van meerdere soorten misdrijven - Het gebruik van bedrijven als dekmantels - Activiteiten in meerdere landen tegelijkertijd Met registratie van criminaliteit bedoelen we de misdrijven die bij de politie zijn aangegeven of die door de politie zelf zijn ontdekt. De misdaadstatistieken zijn daarom niet altijd even betrouwbaar, want het geeft geen beeld van alle misdrijven. Het werkelijke aantal misdaden ligt Immers veel hoger want, mensen doen geen aangifte meer (voorbeeld: fietsendiefstal). Ook worden veel delicten niet ontdekt (voorbeelden: dronken rijden, milieumisdrijven, belastingontduiking en zakkenrollerij). Men weet ook niet of de criminaliteit af- of toeneemt, want er is te weinig opsporingsactiviteit en de politie is te slordig. Een slachtofferenquête is een enquête die door het CBS wordt gehouden onder de bevolking van of zij het afgelopen jaar slachtoffer zijn geweest van een bepaalde criminaliteit. Dit is een aanvullende informatiemethode. Dit heeft echter ook nadelen: - De een vindt iets een misdrijf en de ander niet - Het wordt alleen onder een bepaalde hoeveelheid mensen gedaan - Er vallen heel veel soorten criminaliteit weg (voorbeelden: te hard rijden, illegale vuilstorting, belastingontduiking.) Een daderenquête is een enquête die door het CBS wordt gehouden onder de bevolking van of zij zich het afgelopen jaar schuldig hebben gemaakt aan een strafbaar feit, maar hiermee levert weinig betrouwbare informatie op. Hoe veilig is Nederland? - Jaarlijks 1,5miljoen misdrijven - 35 % van de Nederlandse bevolking wordt jaarlijks slachtoffer van een of meerdere misdrijven. In grote Pagina 2 van 8

3 steden ligt het percentage rond de 50% - 45% van de geweldsmisdrijven wordt opgehelderd. Bij vernieling is dit 12% In vergelijking met de Verenigde Staten is Nederland veilig, want in de VS komen 5x zoveel mensen om in een misdrijf dan in Nederland. De oorzaken voor de toename van het geweld zijn de veranderingen in het uitgaansleven (men gaat nu veel vaker stappen dan vroeger). Ook wordt er veel meer alcohol en drugs gebruikt dan vroeger. Alle bedrijven zijn nu ook beter beveiligd dus dit heeft ook geleid tot het gebruik van meer geweld. De criminaliteit krijgt de laatste tijd veel aandacht, het is een belangrijk maatschappelijk probleem geworden. De materiële schade per jaar bedraagt tientallen miljarden euro s. De criminaliteit heeft dus grote negatieve economische gevolgen voor de samenleving. De immateriële schade die aangedaan kan worden bij mensen zijn psychische problemen (angst, slaapen concentratieproblemen). 2. Oorzaken van criminaliteit Crimineel gedrag komt niet evenveel voor in alle lagen van de bevolking. Dit hangt af van: - Geslacht (mannen vertonen veel eerder crimineel gedrag dan vrouwen) - Leeftijd (op jonge leeftijd komt veel meer crimineel gedrag voor) - Maatschappelijke positie (mensen met een lage maatschappelijke positie komen veel eerder in aanraking met de politie als mensen met een hoge positie) - Etnische afkomst (allochtonen zijn eerder crimineel) - Locatie (mensen in grote steden plegen sneller delicten) Primaire socialisatie: als kind groei je op in een gezin (eerste sociale milieu), naarmate een kind ouder wordt krijgt het kind te maken met de school, leeftijdsgenoten, de buurt eventueel de kerk en/of verenigingen (tweede sociale milieu). Door groepsgedrag (stoerdoenerij), verkenning die niet wordt gecorrigeerd en een school met veel spijbelaars, komt veel sneller crimineel gedrag. Maatschappelijke omstandigheden en ontwikkelingen: Sommige mensen hebben maatschappelijke achterstanden daardoor kunnen zij hun vertrouwen verliezen in de samenleving. Ook zijn Mensen zich niet bewust meer van de maatschappelijke normen en waarden en er is nu meer anonimiteit plus de pakkans nemen af (te weinig personeel). Biologische theorieën: - Je wordt al crimineel geboren (bepaalde type crimineel mens, laag voorhoofd, doorlopende wenkbrauw, lage gevoeligheid voor pijn, specifieke haar inplant) Pagina 3 van 8

4 Psychologische theorieën: - De oorzaak van het criminele gedrag ligt bij de persoon zelf (psychiatrische stoornissen) Persoonlijkheids theorie van Sigmund Freund: - Er bestaat een verband tussen crimineel gedrag van volwassenen en hun ervaringen tijdens de kindsfase. - Het id bevat aangeboren instinctieve driften. - Het ego is het bewuste deel van de persoonlijkheid, dat de overhand krijgt als we volwassen worden - Superego (ontwikkelt zich door de samenleving) Sociologische theorieën: - De aangeleerd-gedrag-theorie van Sutherland (gezin, buurt, vrienden ook crimineel? Grote kans om zelf crimineel gedrag te vertonen) - De anomietheorie van Merton (Doordat mensen op een gewone manier niet hun levensdoel(en) kunnen bereiken gaan zij het op andere manieren proberen) - De bindingstheorie van Hirschi (Iedereen is crimineel maar wordt tegen gehouden door de banden die hij heeft) - De etiketteringstheorie van Howard Becker (Sociale afkeuring is de oorzaak voor het criminele gedrag) 3. Bestrijding van criminaliteit De overheid mag zonodig als enige gebruik maken van geweld. Dit heet de geweldsmonopolie van de overheid. De overheid moet zich aan bepaalde regels houden: Ze mogen niet zomaar iedereen oppakken, ze mogen je huis niet zomaar door zoeken. Dit heet een rechtstaat. Kenmerken van een rechtstaat: er bestaat een onafhankelijke rechterlijke macht die niet gebonden is aan de beslissingen van de overheid -> trias politica. Mensen rechten: - Men mag niet discrimineren - Men mag mensen niet martelen - Men mag niet zomaar iemand gevangen zetten - Iedereen heeft recht op een eerlijk proces - Iedereen heeft recht op vrijheid van meningsuiting Specifieke bepalingen: - Legaliteitsbeginsel (je kunt alleen gestraft worden voor iets wat volgens de wet strafbaar is bevonden) - Bij ieder delict hoort een nauwkeurige beschrijving en het strafrecht dat de rechter maximaal kan opleggen - Je mag niet twee keer voor het zelfde strafbare feit vervolgd worden Pagina 4 van 8

5 - Een verdachte is onschuldig totdat hij door de rechter schuldig is bevonden Linkse partijen willen maatregelen voor de verbetering van de maatschappelijke omstandigheden van mensen. Rechtse partijen benadrukken de handhaving van rechtsregels en wil de rol en de bevoegdheden van de politie en justitie vergroten. CDA: regels moeten strikt worden nageleefd en de socialiserende instanties moeten strenger worden. PvdA: duidelijke grenzen en misdaad straffen. VVD: wetten moeten nageleefd worden en de overtreders moeten opgezocht en gestraft worden. Bij veel voorkomende criminaliteit wordt gezocht naar preventieve maatregelen zoals versterking van sociale controle (meer politie). Bij zware, georganiseerde misdaad wordt de oplossing juist gezocht in repressieve maatregelen zoals gevangenisstraffen. Als straf kunnen jongeren ook naar HALT gestuurd worden. Hier moeten zij werken en vergoeden daarmee de schade die zij veroorzaakt hebben. Maatregelen tegen winkel diefstal: - Technische maatregelen (camera s, spiegels, poorten, afsluitbare vitrines) - Meer bewakingspersoneel - Training van het personeel - Centrale registratie van winkeldieven in een landelijk computersysteem - Uitbreiding van de bevoegdheden van de politie om meteen een boete op te leggen - Zwaardere aanpak van heling Maatregelen tegen voetbalvandalisme: - Het aanstellen van stewards - Alcohol verkoop verbod - Invoering van pasjesregeling - Een terughoudende berichtgeving door de media - Het uitdelen van een flinke straf en een stadionverbod Procedure bij constatering van strafbaar feit: - Verdacht? (politie) - Opsporing en aanhouding (politie + officier van justitie) - Vervolging (officier van justitie) - Rechtszaak (rechter) Witteboordencriminaliteit: Pagina 5 van 8

6 - De dader heeft een beroep met een hoge status - Het strafbare feit wordt gepleegd in een beroepssituatie - Specialistische kennis nodig om het delict te kunnen plegen Het MOT (Meldpunt Ongebruikelijke Transacties) bestrijdt dit strafbare feit. Taken van de Politie: - Hulpverlening - Openbare orde - Opsporing Iemand is verdacht als de politie hem op heterdaad betrapt of als er aangifte is gedaan. Basisrecht: verdachte hoeft niet actief mee te werken en mag weigeren iets te zeggen Dwangmiddelen/Bevoegdheden: - legitimeren staande houden - aanhouden - fouilleren - vrije tijd beneming (Max. 3 dagen) - huiszoeking - inbeslagneming 4. Officier van justitie Taken officier van justitie; - leidt het opsporingsonderzoek - brengt verdachten voor de rechter - eist een bepaalde straf - is verantwoordelijk voor uitvoering van de straf Officier heeft altijd 3 mogelijkheden: - seponeren; er wordt niemand vervolgd; te weinig bewijs of te klein vergrijp of al genoeg gestraft; hier wordt gesproken van een voorwaardelijk sepot - een transactie voorstel aanbieden; meestal een geldboete, als de verdachte het voorstel aanvaardt hoeft hij niet voor de rechter te komen - vervolgen; officier van justitie kan ten slotte besluiten de verdachte voor de rechter te brengen waarna de verdachte officieel wordt vervolgd. Er komt dan een rechtszaak Opsporingsbeleid; - moet effectiever - moeten duidelijker worden omschreven Pagina 6 van 8

7 - samenwerking tussen politie en justitie moet beter verlopen Nieuwe richtlijnen: - politie mag richtmicrofoons gebruiken en telefoons afluisteren - infiltranten mogen worden ingezet - gecontroleerde doorvoer is toegestaan - de politie mag informanten geld betalen - inkijk operaties zijn toegestaan Kroongetuige: iemand die voor strafvermindering een belastende verklaring aflegt tegen een grotere crimineel dan hijzelf. 5. De Rechtszaak Onafhankelijke rechters; belangrijk beginsel van de rechtstaat omdat zij niemand mogen bevoordelen dus ook de overheid niet. De onafhankelijk is gewaarborgd doordat: een rechter wordt voor het leven benoemd, kan dus niet door regering/parlement ontslagen worden het salaris is geregeld bij de wet, hier is geen beïnvloeding mogelijk het aantal rechters in elke rechtszaak staat vast In Nederland kent men drie rechtsinstanties: - De hoge raad - Gerechtshof - Arrondissementsrechtbanken Arrondissementsrechtbanken; laagste rechtscollege, houdt zicht bezig met berechting van alle overtredingen en misdrijven. Heeft 4 rechters; politierechter (vernielingen), kinderrechter(misdrijven door jongeren van jaar), kantonrechter (berechten overtredingen), meervoudige kamer (3 rechters, behandelt zware misdrijven als moord, en behandelt hoger beroep.) Gerechtshof; belangrijkste taak is de rechtspraak in hoger beroep van alle misdrijven die door de arrondissementsrechtbank zijn behandeld. Hoge raad; hoogste rechtscollege. Wordt gewerkt met kamers van 3-5 raadsheren. Spreekt recht als een verdachte of het Openbaar Ministerie het niet eens is met de uitspraak van het hof; cassatie. Ook zorgen ze ervoor dat de rechtseenheid en rechtszekerheid blijft bestaan. 4 voorwaarden waaraan voldoen moet worden voor het schuldig verklaren en de strafmaat; - dader is een mens/rechtpersoon - het feit is geheel bewezen - het feit is strafbaar - de dader is strafbaar Pagina 7 van 8

8 Rechtszaak: opening (rechter controleert gegevens vd verdachte), aanklacht (officier leest de aanklacht voor), onderzoek(rechter begint aan onderzoek, met getuigen enz), verhoor van de verdachte(verdachte wordt ondervraagt door de rechter, officieer en eigen advocaat), requisitoir (officier probeert aan te tonen dat de verdachte schuldig is), pleidooi(advocaat verdedigt verdachte), laatste woord(verdachte kan bv spijt betuigen, onschuld benadrukken), vonnis(rechter doet uitspraak) Als je rechtshulp nodig hebt ga je naar: Advocaat, bureau voor rechtshulp, rechts of wetswinkel. 6. Straffen Motieven om een dader te straffen: - misdaad moet worden vergolden met een straf vergelding - speciale preventie dus. afschrikking van de dader - generale preventie Afschrikking van de samenleving - geen onderlinge wraakacties Handhaving van de rechtsorde - overheid probeert dmv straf een dader te corrigeren Resocialisatie - als ze in de gevangenis zitten, minder diefstallen enz Beveiliging van de samenleving Er zijn 3 hoofdstraffen; - geldboete; (de meeste) varieert van 200 euro tot 440,000. Als iemand zijn boete niet betaalt moet hij naar de gevangenis. - Vrijheidsstraf; (ong 20%) maximumstraf is 1jaar waarbij de vrijheidsstraf hechtenis wordt genoemd. - Alternatieve straf; onbetaald arbeid ten algemene nutte, men wil de veroordeelde straffen maar gelijk met de straf voorkomen dat hij in een criminele spiraal terechtkomt. Maatregelen die de rechter nog kan opleggen; - Schadevergoeding aan het slachtoffer betalen - Ontneming bij bijv. een drugsdealer en is bedoeld om een veroordeelde zijn winst af te nemen - Elektronisch toezicht, een enkelband met zender - TBS: terbeschikkingstelling. Doel; de dader tegen zichzelf en samenleving te beschermen bij niet of verminderd toerekeningsvatbare veroordeelden. Pagina 8 van 8