Samenvatting Maatschappijleer Criminaliteit

Transcriptie

1 Samenvatting Maatschappijleer Criminaliteit Samenvatting door een scholier 2398 woorden 22 januari ,5 8 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Criminaliteit Hoofdstuk 1 - Waarden zijn principes die mensen belangrijk en nastrevenswaardig vinden, zoals vrijheid en eerlijkheid. - Normen zijn gedragsregels die voortvloeien uit waarden, zoals respect tonen voor elkaar mening en niet liegen. - Onmaatschappelijk gedrag is als de mensen om je heen jou onfatsoenlijk vinden. - Sommige normen vinden we erg belangrijk en hebben daar een wet van gemaakt en als iemand zich er niet aan houdt, dan krijgt hij een straf. - Crimineel gedrag is als iemand wetten overtreedt. Je kunt dan in aanraking komen met de justitie en dan een straf opgelegd krijgen door de overheid. - Recht is het geheel van gedragsregels, vastgesteld door de overheid, die betrekking hebben op het handelen van mensen als leden van een samenleving. Het doel van het recht is de belangen van mensen in hun onderlinge verkeer te ordenen en te beschermen. - Criminaliteit is alle gedragingen die bij de wet strafbaar zijn gesteld. Bij crimineel gedrag worden rechtsvormen overtreden. Ze zijn bedoeld om: - de samenleving te ordenen (bijvoorbeeld in het verkeer) - conflicten naar behoren te regelen, denk aan de vele belangstellingen - onafhankelijke rechtspraak te waarborgen Rechtsnormen zijn sterk verboden aan tijd en plaats. Wat betreft tijd is bepaald gedrag dat vroeger strafbaar was, dat nu niet meer. En andersom. Wat betreft plaats heeft elk land zijn eigen strafrecht, Overspel, alcoholgebruik en homoseksualiteit zijn bijvoorbeeld in Iran wel strafbaar maar hier niet. De wet wordt in tweeën gedeeld: - misdrijven (de meer ernstige strafbare feiten) Pagina 1 van 9

2 - overtredingen (de minder ernstige) Een betere omschrijving voor criminaliteit is: Alle misdrijven die in de wet staan omschreven. Verschillende delicten: - delicten tegen de openbare orde en het gezag (het verbranden van de NL vlag, en het afluisteren van telefoongesprekken.) - misdrijven tegen leven en persoon (moord en mishandeling) - ruwheidmisdrijven (vernieling, graffiti) - vermogensmisdrijven (diefstal, verduistering) - seksuele misdrijven (aanranding, verkrachting) - verkeersmisdrijven (rijden onder invloed boven een bepaald promillage) - misdrijven tegen de Opiumwet (de verkoop en het bezit van soft en harddrugs) - economische delicten, omschreven in de Wet Economische Delicten (het verkopen van vlees met te veel sulfiet of het onwettig manipuleren met BV s) - milieudelicten In de groep misdrijven heb je twee vormen: - veelvoorkomende criminaliteit - zware criminaliteit - Zware criminaliteit omvat ernstige vormen, zoals moord, inbraak, overvallen en de verkoop van harddrugs. De media besteed hier ook veel aandacht aan. - Veelvoorkomende criminaliteit omvat winkeldiefstal, voetbalvandalisme, fietsendiefstal, vernielingen, graffiti en zwartrijden. Al deze zaken hebben met elkaar gemeen dat ze: - vaak voorkomen - gevoelens van onveiligheid versterken. - relatief licht gestraft worden, vaak met een geldboete of een alternatieve straf. De criminaliteit stijgt. Niet alle criminaliteit wordt aangegeven bij de politie dit komt door: - aangiftebereidheid, mensen denken dat de dader toch nooit wordt gepakt, of de dader heeft de schade al vergoed, of er rust een zwaar taboe op het strafbaar feit, bijvoorbeeld bij incest. - Sommige delicten worden niet ontdekt - Opsporingsactiviteit, als de politie meer controles houdt dan zal er meer geregistreerde criminaliteit bij komen. - Registratiefouten, de ene agent noemt het mishandeling, een ander noemt het doodslag Pagina 2 van 9

3 - Slachtofferenquêtes gedaan door het CBS voor een meer betrouwbaar beeld van criminaliteit. - Daderenquête het CBS vraagt of je, je binnen een bepaalde tijd schuldig hebt gemaakt aan een strafbaar feit. - Materiële schade, schade als gevolg ban inbraak, vernieling belastingontduiking maar ook beveiliging. - Immateriële schade, schade die niet in geld is uit te drukken, slachtoffers hebben deze schade, voorbeeld is geestelijke schade. Hoofdstuk 2 De hoeveelheid criminaliteit hangt van veel dingen af. Niet overal komt evenveel criminaliteit voor dit heeft te maken met: - Geslacht: meer mannen dan vrouwen - Leeftijd: als jongeren ouder worden stoppen zij meestal met criminaliteit, maar zware criminaliteit komt vaak voor bij oudere mannen. - Maatschappelijke positie: criminaliteit komt in het algemeen vaker voor bij de armere mensen, maar vermogensdelicten komen relatief vaker voor in de hogere milieus. - Etnische afkomst: onder de harde kern van criminelen zijn evenveel autochtonen als allochtonen. Bij delicten als diefstal en drugscriminaliteit zijn allochtone groepen vaak wel de meeste. - Locatie: Inwoners van grote steden blijken vaker delicten te plegen dan dorpelingen. Criminaliteit is vaak aangeboren. Als gevolg van een aangeboren psychische stoornis blijken mensen zwaar agressief, kleptomaan of pyromaan. Invloed van omgeving speelt ook mee dit speelt zich af op 2 niveaus - op individueel niveau: de mate van socialisatie - op maatschappelijk niveau: de invloed van maatschappelijke omstandigheden - socialisatie is het proces waarbij waarden, normen en andere kenmerken van een cultuur worden aangeleerd. Niet altijd is het goed met de socialisatie dit komt doordat men dan andere normen en waarden aangeleerd krijgt door o.a.: - je gezin - je school - je leeftijdsgenoten Crimineel gedrag wordt ook bevorderd door: - Maatschappelijke en sociale achterstanden - Drugsgebruik - Vervaging van normen en waarden - De sociale controle is afgenomen (mensen letten niet meer zoveel op elkaar) - Pakkans is afgenomen, dat wil zeggen dat de kans dat je wordt aangehouden bij het plegen van Pagina 3 van 9

4 sommige delicten niet erg groot is. In elk mens schuilt een misdadiger. Maar de meeste mensen gedragen zich netjes, want zij hebben bindingen (familie, vrienden enz,) en die willen ze niet zomaar op het spel zetten. Dit is de zogenaamde bindingstheorie van de criminoloog Hirschi. Hoofdstuk 3 De overheid mag door gebruik van geweld, zorgen dat iedereen zich aan de wet houdt. We zeggen ook wel dat de overheid geweldsmonopolie heeft. De overheid mocht zich wel aan regels houden. Als zij dat doet, spreken we van een rechtsstaat. Dit is dus een staat waarin de overheid is gebonden aan wettelijke regels en waarin de bevolking beschikt over politieke en sociale rechten. Voorbeelden uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens: - men mag niet discrimineren - men mag mensen niet martelen - men mag niet zomaar iemand gevangenzetten - iedereen heeft recht op een eerlijk proces - iedereen heeft recht op vrijheid van meningsuiting Al deze rechten zin vastgelegd in de Nederlandse Grondwet. Enige specifieke bepalingen waar de overheid zich aan moet houden bij de bestraffing van crimineel gedrag, zijn: - het legaliteitsbeginsel: je kunt alleen worden gestraft voor iets dat in de wet strafbaar gesteld is. - In elk wetsartikel staat de straf voor het delict - Je kunt niet 2 keer straf krijgen voor hetzelfde strafbaar feit. - De verdachte is onschuldig totdat hij door de rechter schuldig is bevonden Men moet bescherming bieden tussen de burgers onderling. Dit doet de overheid door: - Wetgeving: is een groot aantal wetten worden de verhoudingen tussen burgers geregeld. - Rechtshandhaving: de overheid moet ook daadwerkelijk optreden tegen personen die een strafbaar feit begaan. Tegenwoordig voert de overheid heel duidelijk een tweesporenbeleid: 1. preventieve maatregelen: het voorkomen van criminaliteit, door bijvoorbeeld scholen niet te vroeg uit laten gaan en het zorgen voor werk (Melkertbanen) 2. repressieve maatregelen: bijvoorbeeld hogere vrijheidsstraffen bij zware misdaad In een rechtsstaat zijn de opsporing, vervolging, en berechting van verdachten aan regels gebonden. Die regels komen tot uitdrukking in de procedure die moet worden gevolgd als een strafbaar feit wordt geconstateerd. Deze procedure ziet er als volgt uit: 1. proces-verbaal: opgeschreven informatie over het strafbaar feit. 2. opsporingsonderzoek: de zaak wordt onderzocht door de officier van justitie. Pagina 4 van 9

5 3. rechtszaak: als de officier van justitie genoeg bewijzen heeft, stuurt hij het dossier naar de rechter. Deze moet dan vaststellen of de verdachte inderdaad schuldig is. 1 opsporing en aanhouding (politie + officier van justitie) 2 vervolging (officier van justitie) 3 rechtszaak (rechter) De politie heeft 3 taken: - hulpverlening - handhaven van de openbare orde (oplossingen voor burenruzies, alcoholcontrole) - opsporingstaak (voorkomen van strafbare feiten en het opsporen van verdachten) Als de politie met de opsporingstaak bezig is mag zij alleen tegen iemand optreden als deze verdachte is. Dit betekent dat er een redelijk vermoeden moet zijn dat de persoon zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit. We spreken van een redelijk vermoeden van schuld als: - de politie iemand op heterdaad betrapt - er aangifte is gedaan. Het is niet makkelijk iemand op te sporen. De politie heeft daarom speciale bevoegdheden. Deze zogeheten dwangmiddelen mogen alleen worden gebruikt bij de opsporingstaak. De belangrijkste dwangmiddelen zijn: - staande houden (iemand vasthouden om hem te vragen naar zijn personalia) je hoeft dit niet te doen, maar als je ze geeft mag je niet liegen. Soms is men zich verplicht te legitimeren (met een paspoort of een ander identiteitsbewijs aantonen wie je bent. - Arresteren - Fouilleren - Huiszoeking - Inbeslagneming van bewijsmateriaal Hoofdstuk 4 Taken van de officier van justitie ( de openbare aanklager) - leidt het opsporingsonderzoek - brengt verdachten voor de rechter (vervolging) - eist een bepaalde straf in een rechtszaak - is verantwoordelijk voor de uitvoering van de straf We noemen alle officieren van justitie bij elkaar het Openbaar Ministerie (OM) De minister van Justitie is verantwoordelijk voor het beleid van het OM. De officier leidt het opsporingsonderzoek, maar de politie voert het uit. Politieambtenaren hebben namelijk opsporingsbevoegdheid ( bevoegd zijn om in het kade van het opsporingsonderzoek bepaalde Pagina 5 van 9

6 opsporingmethoden toe te passen.) Niet elke dossier leidt tot een rechtzaak. De officier heeft namelijk drie mogelijkheden: - seponeren - een transactievoorstel aanbieden - vervolgen seponeren betekent dat iemand niet wordt vervolgd (te weinig bewijs, het gaat om een klein vergrijp of als de verdachte al genoeg is gestraft) transactie dit is meestal een geldboete en wordt ook wel schikking of voortijdige afdoening genoemd. (bij lichte misdrijven) vervolgen de verdachte voor de rechter brengen. Hij stuurt het dossier dan naar de rechtbank en er komt een rechtszaak. Het werk van de politie werd steeds moeilijker. Om daar wat aan te doen werden de mogelijkheden voor het opsporingsonderzoek in de jaren negentig snel uitgebreid. Enkele voorbeelden: - Vaker gebruik van richtmicrofoons - Infiltranten inzetten (die mochten strafbare feiten plegen om daarmee vertrouwen te winnen in de organisatie) - Gecontroleerde doorvoer. De politie kon partijen drugs door laten gaan om zo de leiders te kunnen pakken. - Informanten meer geld betalen. - Inkijkoperaties uitvoeren (een gebouw binnentreden om te kijken of daar strafbare feiten werden gepleegd) - Kroongetuigen. De officier van justitie mag een crimineel strafvermindering geven of niet vervolgen als deze een belastende verklaring aflegt tegen een groter crimineel dan zichzelf. Men moest wel eerst toestemming vragen aan de Hoofdofficier van Justitie om deze bevoegdheden te verlenen. Maar men ging vaak veel te ver in opsporingsonderzoeken. Om het probleem beter te onderzoeken werd een speciale enquêtecommissie van de Tweede Kamer gevormd. Zij kwamen met de volgende aanbevelingen: - de opsporing moest effectiever worden - de opsporingsbevoegdheden moesten duidelijker worden omschreven - de samenwerking tussen politie en justitie moest beter verlopen. Hoofdstuk 5 De onafhankelijkheid van de rechters is verder gewaarborgd doordat: - Een rechter voor het leven wordt benoemd. Hij kan dus niet door de regering of het parlement worden ontslagen. Pagina 6 van 9

7 - Het salaris van rechter bij wet is geregeld. Ook hier is geen beïnvloeding mogelijk - Het aantal rechters in elke rechtszaak van tevoren vaststaat. De rechters worden bij hun werkzaamheden bijgestaan door griffiers, tegenwoordig gerechtssecretarissen genoemd. Deze leggen schriftelijk vast wat er door de partijen op een terechtzitting is gezegd (het procesverbaal van een rechtszaak) en maken de vonnissen van de rechters op. We kennen in Nederland drie soorten rechtsinstanties: - arrondissementsrechtbanken - gerechtshoven - de Hoge Raad De arrondissementsrechtbank is het laagste rechtscollege en houdt zich bezig met alle misdrijven. Een arrondissementsrechtbank kent verschillende rechters: - De politierechter houdt zich bezig met lichte misdrijven uit het strafrecht, zoals vernielingen. - De kinderrechter houdt zich bezig met misdrijven door jongeren van twaalf tot achttien jaar. - De kantonrechter. Deze spreekt recht in kantons, een soort nevenvestigingen van de rechtbank binnen het arrondissement. Kantonrechters houden zich bezig met de berechting van overtredingen. - De meervoudige kamer. Deze bestaat uit drie rechters en behandelt zware misdrijven uit het strafrecht en behandelt zware misdrijven uit het strafrecht zoals ernstige mishandeling en moord. Bij het gerechtshof wordt rechtgesproken door een meervoudige kamer van drie rechters (raadsheren) of door een enkelvoudige kamer van één raadsheer. De Hoge Raad spreekt recht als een verdachte of het Openbaar Ministerie het niet eens is met de uitspraak van het hof. Dat heer in dit geval cassatie. Een strafzaak begint met een dagvaardig (hierin staat wat de verdacht wordt verweten, en waar en op welk tijdstip de zitting plaatsvindt.) deze wordt verstuurd door de officier van justitie. Een rechtszaak bestaat uit 8 stappen: - Opening:de recht controleert alle gegevens van de verdachte en vertelt de verdacht dat hij goed moet opletten en niet verplicht is te antwoorden op vragen. - Aanklacht: de officier leest de aanklacht voor - Onderzoek: hierbij begint het echte onderzoek naar eventueel bewijs voor de aanklacht. Hiervoor worden getuigen geroepen. Ze zijn verplicht om de waarheid te vertellen. - Verhoor van de verdachte - Requisitoir: de officier probeert aan te tonen dat de verdachte schuldig is en vraagt de rechter om een bepaalde straf (de eis) - Pleidooi: de advocaat van de verdachte verdedigt de verdachte met argumenten als te weinig bewijs of verzachtende omstandigheden en vraagt om vrijspraak of strafvermindering. - Laatste woord: de verdachte heeft altijd het laatste woord. Pagina 7 van 9

8 - Vonnis: Uiteindelijk doet de rechter uitspraak. Bij de arrondissementsrechtbank kan dat twee weken duren. Voor rechtshulp kan je terecht bij: - een advocaat - een bureau voor rechtshulp - een rechts- of wetswinkel Hoofdstuk 6 De rechten veroordeeld een dader niet alleen om hem te straffen maar ook om: - Vergelding: een misdaad moet worden goed gemaakt met iets vervelends voor de dader. - Afschrikking van de dader - Afschrikking van de samenleving - Voorkomen van eigenrichting: Als wetsovertredingen niet zouden worden bestraft, zouden mensen het recht in eigen hand nemen en zelf een misdadiger straffen - Verbetering van de dader: de dader krijgt een soort heropvoeding, zodat hij zich aanpast aan de normen van de samenleving. - Beveiliging van de samenleving. Resocialisatie (verbetering en heropvoeding van de crimineel) De wet kent drie hoofdstraffen: - geldboete (als iemand zijn boete niet betaalt, moet hij in plaats daarvan naar de gevangenis) - vrijheidsstraf - Alternatieve straf (onbetaalde arbeid ten algemenen nutte, dus onbetaald werken) Soms wordt een deel van de straf voorwaardelijk opgelegd. Dat wil zeggend at de dader dit gedeelte van straf niet krijgtonder de voorwaarde dat hij binnen een bepaalde proeftijd niet nogmaals een soortgelijk strafbaar feit begaat. Doet hij dat toch, dat krijgt hij alsnog die straf, plus een nieuwe straf. TBS (terbeschikkingstelling) De rechter veroordeelt iemand hiertoe wanneer hij deze niet of verminder toerekeningsvatbaar acht. Het gaat dikwijls om daders die psychisch in de was zijn. Hoofdstuk 7 De eiser is degene die de zaak aan de rechter voorlegt. De gedaagde is de persoon van wie iets wordt gevraagd. Een zaak begint wanneer de eiser de gedaagde een dagvaarding stuurt. Dit is een mededeling aan een persoon dat hij voor de rechter moet verschijnen. Een dagvaarding bevat daarom altijd: - de naam van de eiser Pagina 8 van 9

9 - de eis, bijvoorbeeld een afkoopsom of de betaling van iets - de motivatie van de eis, bijvoorbeeld het feit dat de gedaagde nog niets heeft betaald - het tijdstip en de plaats van de rechtszaak Soms is er snel een uitspraak nodig. In dat geval kan je het beste een kort geding aanspannen. Dat is een vereenvoudigde procedure voor spoedeisende zaken die worden behandeld door een rechter. Als het nodig is, kan een kort geding zelfs in het weekend plaatsvinden, desnoods bij de rechter thuis. Pagina 9 van 9