Samenvatting Maatschappijleer Criminaliteit

Transcriptie

1 Samenvatting Maatschappijleer Criminaliteit Samenvatting door een scholier 2035 woorden 22 juni ,3 13 keer beoordeeld Vak Methode Maatschappijleer Thema's maatschappijleer Maatschappijleer: Criminaliteit. Hoofdstuk 1: Criminaliteit. Recht: recht is het geheel van gedragsregels, vastgesteld door de overheid, die betrekking hebben op het handelen van mensen als leden van een samenleving. Criminaliteit: alle gedragingen die bij de wet strafbaar zijn gesteld, alle misdrijven die in de wet staan omschreven. Rechtsnormen gelden voor iedereen en zijn bedoelt om: o Samenleving te ordenen o Conflicten naar behoren te regelen o Onafhankelijke rechtspraak te waarborgen Misdrijven: ernstige strafbare feiten, wel op het strafblad Overtredingen: minder ernstige strafbare feiten, niet op het strafblad Soorten delicten: o Delicten tegen de openbare orde en het gezag -> verbranden Nederlandse vlag, afluisteren telefoongesprekken. o Misdrijven tegen leven en persoon -> moord, mishandeling o Ruwheidmisdrijven -> vernieling, graffiti o Vermogensmisdrijven -> diefstal, verduistering o Seksuele misdrijven -> aanranding, verkrachting o Verkeersmisdrijven -> rijden onder invloed boven een bepaald promillage o Misdrijven tegen de Opiumwet -> verkoop en het bezit van soft- en harddrugs o Economische delicten, omschreven in de Wet Economische Delicten -> verkopen van vlees met te veel sulfiet, onwettig manipuleren met BV s o Milieudelicten Zware criminaliteit: o Ernstige vormen zoals moord, inbraak, overvallen, verkoop harddrugs o Ernstige aantasting van de rechtsorde o Sterk gevoel van onveiligheid Veelvoorkomende criminaliteit: Pagina 1 van 7

2 o Winkeldiefstel, voetbalvandalisme, fietsendiefstal, vernielingen, graffiti, zwartrijden o Komen vaak voor o Gevoelens van onveiligheid vergroten, s avonds niet meer op straat o Lichte straffen, geldboete o.i.d. Misdaadstatistieken: o fietsen per jaar -> per dag o helft van de winkeliers te maken met overvallen o straatroven per jaar o 10% reist zwart Reden waardoor de cijfers niet vaak kloppen, en dus te laag zijn: o Aangiftebereidheid -> als je fiets gestolen is, doe je niet snel aangifte. Is de schade al vergoed, wordt er ook geen aangifte meer gedaan. Geval van incest wordt ook geen aangifte gedaan, dat is taboe. o Niet ontdekt -> dronken rijden, milieumisdrijven, belastingontduiking en zakkenrollerij -> misschien heb ik mijn portemonnee ergens laten liggen. o Opsporingsactiviteit -> als de politie meer alcoholcontrole doet, stijgt het cijfer. Terwijl het door zoveel controles wel afneemt. o Registratiefouten -> de ene agent noemt het mishandeling, de ander poging tot doodslag. Ook slordigheidfoutjes worden gemaakt. Nadelen slachtofferenquêtes: o Subjectieve mening. De ene vind een klap een misdrijf, en de ander is het alweer vergeten. CBS meet eerst de gevoeligheid voor criminaliteit. o Meet alleen veelvoorkomende delicten. Om moord en doodslag te meten moet je de halve bevolking ondervragen. o De slachtofferloze criminaliteit valt buiten deze methode -> hard rijden e.d. Hoofdstuk 2: Oorzaken van criminaliteit. de crimineel: o geslacht -> meer mannen dan vrouwen, lichte toename bij vrouwen. o Leeftijd -> adolescenten en dan vooral veelvoorkomende criminaliteit. Zware criminaliteit komt meer voor bij iets oudere mannen. o Maatschappelijke positie -> lage maatschappelijke posities komen meer in aanraking met de politie: agressieve delicten, inbraak en diefstal. Vermogensdelicten komen vaker voor bij hogere milieus -> witteboordencriminaliteit. o Etnische afkomst -> evenveel autochtonen als allochtonen. Diefstal en drugs allochtonen oververtegenwoordigd. o Locatie -> grote steden plegen meer delicten Oorzaken criminaliteit: o Socialisatie (het proces waarbij waarden, normen en andere kenmerken van een cultuur worden aangeleerd): Gezin: verwaarlozing, mishandeling, incest en niet corrigeren van onmaatschappelijk gedrag. School: mislukte schoolcarrière -> grotere kans om in aanraking met justitie te komen. Hoog percentage Pagina 2 van 7

3 spijbelaars -> vernielingen en winkeldiefstallen. Leeftijdsgenoten: stoerdoenerij. o Maatschappelijke omstandigheden: Maatschappelijke en sociale achterstanden: mensen bevinden zich in een uitzichtloze situatie, verliezen het vertrouwen in de maatschappij. Als de maatschappij zich niets van ons aantrekt, waarom trekken wij ons dan iets van de maatschappij aan? Houden zich dan niet meer aan de wet. Drugsgebruik: gebruik van drugs en alcohol steeds toegenomen. Er is een verband tussen crimineel gedrag en het drugsgebruik. 30% van alle misdrijven is onder invloed van alcohol, geweldsmisdrijven 40%. Normen en waarden: mensen nemen ze niet zo nauw -> verkeersovertredingen, belastingfraude, winkelen fietsendiefstal. Sociale controle: meer anonimiteit dan vroeger. Mensen letten niet op elkaar en voelen geen verantwoordelijkheid. Pakkans is afgenomen: aanhouding op de volgende punten is erg klein -> belastingfraude, milieudelicten, winkeldiefstal, snelheidsovertredingen, gebruik van softdrugs en zwartrijden. Theorieën over criminaliteit: o Biologische theorieën: gevangenis arts Lombroso stelde vast dat sommige mensen het criminele gedrag biologisch is bepaald. Hij trok de conclusie dat er een bepaald crimineel type mens bestaat met uiterlijke kenmerken: laag voorhoofd, specifieke haarinplant, doorlopende wenkbrauwen lage gevoeligheid voor pijn. o Psychologische theorieën: wetenschappers ontdekten dat criminelen vaak mensen zijn met psychiatrische stoornissen. Maar ze konden niet aantonen dat dat de oorzaak was. o Aangeleerd-gedrag-theorie: volgens Sutherland zij karaktertrekken niet zo belangrijk. Crimineel gedrag zo worden aangeleerd. Wanneer jongeren omgaan met criminelen, is de kans groot dat ze ook crimineel worden. o Sociologische theorieën: invloed van de maatschappeljke omstandigheden. Je hebt 2 betekenissen: Anomietheorie: Merton zoekt de rede bij het probleem van mensen om hun levensdoel te bereiken. Lukt het niet op de gewenste manier (vanwege ras of geen diploma), dan maar via inbraak, fraude en drugshandel. Bindingstheorie: Hirschi zegt dat in ieder mens een misdadiger schuilt. Men gedraagt zich netjes omdat zij bindingen hebben die ze niet zomaar op het spel zetten -> familie, vrienden, collega s e.d. Hoofdstuk 3: Bestrijding van de criminaliteit. Geweldsmonopolie: de politie mag de wapenstok of pepperspray gebruiken, en in het ergste geval zijn pistool trekken. Rechtsstaat: staat waarin de overheid is gebonden aan wettelijke regels en waarin de bevolking beschikt over politieke en sociale rechten. Universele Verklaring van e Rechten van de Mens (1948): o Niet discrimineren o Niet martelen o Niet zomaar iemand gevangen zetten o Recht op een eerlijk proces Pagina 3 van 7

4 o Recht op vrijheid van meningsuiting Specefieke bepalingen bij het straffen van crimineel gedrag: o Legaliteitsbeginsel: je kunt alleen worden gestraft voor iets dat in de wet strafbaar gesteld is. o Elk wetsartikel in het strafrecht bevat telkens een nauwkeurige omschrijving van het delict en de strafmaar die en rechter max kan opleggen. o Je mag niet voor hetzelfde strafbare feit een tweede keer worden vervolgd: ne bis in idem-regel -> niet 2 keer voor hetzelfde. o Een verdachte is onschuldig totdat hij door de rechter schuldig is bevonden. Toezicht overheid: o Wetgeving o Rechtshandhaving Tweesporenbeleid: o Preventieve maatregelen -> versterking sociale controle om veelvoorkomende criminaliteit tegen te gaan. o Repressieve maatregelen -> hogere vrijheidsstraffen Procedure in vogelvlucht: o Proces-verbaal: politie verzamelt informatie over het strafbare feit. Verhoort de verdachte en eventuele getuigen, kijkt wat er precies is gebeurd. Informatie wordt opgeschreven in het proces-verbaal. o Opsporingsonderzoek: proces-verbaal gaat naar de officier van justitie. Onderzoekt het verder in het opsporingsonderzoek. Bewijzen worden gezocht. Verdachte wordt verder verhoord. OvJ moet beslissen of de zaak zwaar genoeg is om de verdachte verder te volgen. Ja? -> rechtszaak. o Rechtszaak: heeft de OvJ genoeg bewijzen dan stuurt hij het dossier naar de rechter. Deze moet tijdens de rechtszaak vaststellen of de verdachte schuldig is. Ja? -> straf opgelegd. Taken van de politie: o Hulpverlening: wijzen van de weg, opsporen van ouders van een verdwaald kindje, uit de boom halen van een kat. o Handhaving openbare orde: bemiddelen burenruzies, alcoholcontrole op de weg, regelen van het verkeer, ordehandhaving voetbalwedstrijd. o Opsporingstaak: voorkomen van strafbare feiten en opsporen van verdachten. Verdachte (redelijk vermoeden moet zijn dat de persoon zich schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar feit): o Politie betrapt iemand op heterdaad o Er is aangifte gedaan o Basisrecht van de verdachte -> hoeft niet actief mee te doen en mag zwijgen. Liegen is niet strafbaar, wel als je niet meedoet aan een alcohol controle. Dwangmiddelen staat in de politiewet: o Staande houden: iemand vasthouden om hem te vragen naar zijn personalia. Hoeft het niet te geven, maar moet wel correct zijn. o Legitimeren: met een paspoort of een ander identiteitsbewijs aantonen wie je bent. o Arresteren: verzetten is verboden. o Fouilleren: aan zijn kleding en lichaam worden onderzocht. Preventief fouilleren -> sprake van een veiligheidsrisicogebied kan de OvJ in dit gebied toestemming geven tot preventief fouilleren. Pagina 4 van 7

5 o Vrijheidsbeneming: enkele dagen op het bureau vasthouden. daarna kan hij worden overgeplaatst naar een Huis van Bewaring, voorarrest dus. Mag maximaal 3 maanden duren. o Huiszoeking: alleen binnengaan met een machtiging tot binnentreding. Als er een machtiging tot huiszoeking is gegeven, mag de politie in een woning naar bewijzen van een misdrijf speuren. Gebeurt het zonder machtiging dan is het bewijs niet geldig. o Inbeslagneming: bewijsmateriaal mag in beslag worden genomen, zoals: gestolen cd s of een opgevoerde brommer. Hoofdstuk 4: Officier van Justitie (OvJ) Taken van de OvJ, hij: o Leidt het opsporingsonderzoek o Brengt verdachten voor de rechter (vervolging) o Eist een bepaalde straf in een rechtszaak o Is verantwoordelijk voor de uitvoering van de straf Opsporingsbevoegdheid: bevoegd om bepaalde opsporingsmethodes toe te passen. Arresteren, doorzoeken van boekhoudingen, afluisteren van een telefoon. De OvJ heeft 3 keuzes te maken: o Seponeren: niet vervolgd worden -> onvoldoende bewijs, klein vergrijp, verdachte is al genoeg gestraft (baan kwijt geraakt). Voorwaardelijk sepot: vb, een verslaafde moet afkicken. Nee?--> alsnog voor de rechter. o Transactie: geldboete, ook wel schikking of voortijdige afdoening. o Vervolgen: verdachte voor de rechter brengen. Hij stuurt het dossier naar de rechtbank en er komt een rechtszaak. Hoofdstuk 5: De rechtszaak.!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!verloop van de rechtszaak goed kennen!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! Trias politica maakt de rechters onafhankelijk. o Een rechter wordt voor het leven benoemd. Kan niet worden ontslagen. o Het salaris is bij de wet geregeld. Geen beïnvloeding mogelijk. o Aantal rechters in elke rechtszaak van tevoren vaststaat. Gerechtssecretarissen: (griffiers) leggen schriftelijk vast wat er door de partijen op een terechtzitting is gezegd en maken de vonnissen van de rechters op. Soorten rechtbanken in Nederland: o Arrondissementsrechtbanken: het laagste rechtscollege. Kent verschillende rechters: Politierechters: lichte misdrijven uit het strafrecht (vernieling) Kinderrechter: misdruiven door jongeren van 12 t/m 18 jaar Kantonrechter: houd zich vooral bezig met de berechtingen van overtredingen. Meervoudige kamer: 3 rechters en behandelt zware misdrijven. o Gerechtshof: belangrijkste taak van het hof is de rechtspraak ik hoger beroep van zaken die door de Pagina 5 van 7

6 arrondissementsrechtbank zij behandelt. Er wordt gesproken door een meervoudige kamer van 3 rechters of door enkelvoudige kamers van een raadsheer (rechter). o Hoge raad: Hoogste rechtscollege in NL, in Den Haag. Kamers van 3 of 5 raadsheren. Als een verdachte of het OM het niet eens is met de uitspraak van het hof spreek je van cassatie. Kijkt of regels goed zijn toegepast -> ja? Uitspraak van het gerechtshof blijft geldig. Nee? Verwezen naar een ander gerechtshof, zaak wordt opnieuw behandeld. -> Verloop rechtszaak <- Het begint met een Dagvaarding. Daar in staat wat de verdachte wordt verweten, en waar en op welk tijdstip de zitting plaatsvindt. De rechtszaak bestaat uit 8 stappen: 1) opening: de rechter controleert de persoonsgegevens van de verdachte. De verdachte krijgt te horen dat hij goed moet opletten en niet verplicht is te antwoorden op de vragen. 2) Aanklacht: de Officier leest de aanklacht voor. Hierin staat waarvan de verdachte wordt beschuldigd en waar en wanneer hij dat strafbaar feit heeft gepleegd. 3) Onderzoek: nu begint de rechter aan het eigenlijke onderzoek naar het eventuele bewijs voor de aanklacht. Behalve het proces-verbaal van de politie maakt hij vaak gebruik van getuigen. Deze kunnen duidelijkheid geven, omdat zij hebben gezien wat er is gebeurd. Getuigen mogen door alle partijen worden opgeroepen en ondervraagd. Zij staan onder ede en zijn verplicht naar waarheid te antwoorden. 4) Verhoor van de verdachte: de verdachte staat niet onder ede en hoeft dus niet de waarheid te spreken. Hij mag ook getuigen laten verschijnen die verklaringen in zijn voordeel afleggen. 5) Requisitoir: de officier houdt vervolgens zijn requisitoir. Dit is een verhaal waarin hij probeert aan te tonen dat de verdachte schuldig is en waarin hij de rechter om een bepaalde straf vraagt, de zogenaamde eis. 6) Pleidooi: de advocaat houdt het pleidooi, waarin hij de verdachte verdedigt. Hij zal proberen aan te tonen dat er te weinig bewijsmateriaal aanwezig is, of de verzachtende omstandigheden aanvoeren. Hij vraagt daarom meestal vrijspraak of strafvermindering. 7) Laatste woord: de verdachte heft altijd het laatste woord. Hij kan dan zeggen dat hij echt niets heeft gedaan, dat hij spijt heeft of dat een straf hem ernstig zal benadelen. 8) Vonnis: uiteindelijk doet de rechter uitspraak. Bij de arrondissementsrechtbank kan dit twee weken duren. Rechtshulp: o Advocaat o Bureau voor rechtshulp o Rechts- of wetswinkel Hoofdstuk 6: Straffen. Waarom straffen?: o Vergelding: Een misdaad moet goed gemaakt worden met iets vervelends voor de dader. o Afschrikking van de dader Pagina 6 van 7

7 o Afschrikking van de samenleving o Voorkomen van eigenrichting o Verbetering van de dader o Beveiliging van de samenleving Resocialisatie: verbetering en heropvoeding van de crimineel. Hoofdstraffen: o Geldboete: als die niet betaald word -> gevangenis in. o Vrijheidsstraf o Alternatieve straf: onbetaalde arbeid ten algemeen nutte. o Voorwaardelijk -> binnen die tijd niet nogmaals een soortgelijk strafbaar feit begaan. Bijkomende straffen en maatregelen: o Bijkomende straf -> afnemen rijbewijs, ontzetting van beroep. o Maatregelen -> schadevergoedingsmaatregel, TBS, ter beschikking stellen niet of verminderd toerekeningsvatbaar. Max 4 jaar, langer als de dader nog steeds een gevaar voor de samenleving is. Pagina 7 van 7