Jaarverslag Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam

Transcriptie

1 Jaarverslag 2010 Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam

2 Samenwerking... Ballast Nedam realiseert graag projecten waarbij we al onze kennis en kunde kunnen aanbieden aan de klant. Door samen te werken en onze kennis te delen kunnen we resultaten vermenigvuldigen. Integrale projecten realiseren we door samenwerking in onze horizontale en verticale waardeketen. Hier zijn we trots op. In dit jaarverslag vindt u aansprekende voorbeelden van integrale projecten. Veelzijdigheid is een kenmerkende omschrijving voor de Nieuwbouw van het hoofdkantoor voor pensioenuitvoeringsorganisatie PGGM in Zeist. Foto omslag: Nieuwbouw van het hoofdkantoor voor pensioenuitvoeringsorganisatie PGGM in Zeist. De zes verdiepingen tellende bovenbouw, met een totale oppervlakte van m² bevat ruimte voor onder andere 1200 werkplekken, een restaurant met 600 plaatsen en een auditorium voor 200 personen. De 3-laagse parkeerkelder van totaal m² biedt plek aan 1000 auto s.

3 Inhoud Voorwoord 2 Kerncijfers 5 Profiel en doelstelling 6 Organisatie Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam 6 Dagelijks Bestuur 6 Algemeen Bestuur / Intern Toezicht 6 Rol van het Bestuur 7 Rol Dagelijks Bestuur 7 Rol Algemeen Bestuur / Intern Toezicht 7 Rol Verantwoordingsorgaan 7 Beleggingscommissie 8 Compliance-Officer 8 Pensioenbureau 9 Uitbestede werkzaamheden 9 Externe ondersteuning 9 Verslag van het Bestuur 11 Hoofdlijnen 11 Goed Pensioenfondsbestuur 15 Pensioenen 16 Beleggingen 22 Financiën 26 Actuariële paragraaf 30 Risico- en beheersbeleid 31 Toekomstparagraaf 35 Bevindingen Intern Toezicht 37 Oordeel Verantwoordingsorgaan 40 Jaarrekening 42 Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Kasstroomoverzicht over Toelichting behorende tot de jaarrekening Overige gegevens 71 Korte omschrijving pensioenregeling 71 Algemene reserves 71 Actuariële verklaring 72 Accountantsverklaring 73 Begrippenlijst 75 1

4 Voorwoord Het Bestuur van Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam biedt u hierbij het jaarverslag over 2010 aan. In dit verslag legt het Bestuur verantwoording af over het gevoerde beleid in het afgelopen jaar. Verder staan wij stil bij de belangrijkste ontwikkelingen in In het voorwoord wordt een samenvatting gegeven van het bestuursverslag en zal samen met de kerncijfers op de website worden geplaatst als een verkorte versie van het jaarverslag. Het jaar 2010 is voor het Pensioenfonds een buitengewoon bewogen jaar geweest. Voor het eerst in de geschiedenis van het fonds is het noodzakelijk gebleken om pensioenaanspraken te korten. Het is het Bestuur duidelijk dat dit geen van de deelnemers onbewogen heeft gelaten. Positief is het behaalde beleggingsrendement van 12,0%, iets beter dan onze benchmark. Dit heeft bijgedragen aan de stijging van de dekkingsgraad van 93,1% per 31 december 2009 naar 95,6% per 31 december Ook het korten van de pensioenaanspraken met 3% droeg bij aan deze verbetering. De verbetering van de dekkingsgraad is uiteindelijk beperkt gebleven doordat in 2010 nogmaals een aanpassing voor de gestegen levensverwachting is verwerkt en doordat de rentestand eind 2010 iets lager was dan die per eind De belangrijkste punten die in dit voorwoord besproken worden zijn: - Korten van de pensioenaanspraken; - Stijgende levensverwachtingen; - Evaluatie herstelplan; - Gesprekken met de werkgever over de financiële positie van het Pensioenfonds; - Vermogensbeheer; - Communicatie; - Bestuur. Korten van de pensioenaanspraken Het Pensioenfonds is in 2010 genoodzaakt geweest de opgebouwde pensioenen en dus ook de pensioenuitkeringen te korten met 3%. Dit was nodig omdat de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) het verleende uitstel voor het mogelijk korten van pensioenaanspraken op 17 augustus 2010 heeft ingetrokken. Ook een extreem lage marktrente heeft hieraan bijgedragen. Pensioenfondsen die het korten van pensioenaanspraken hadden opgenomen in het herstelplan en achterliepen op het herstelplan waren genoodzaakt om een korting per 31 december 2010 door te voeren op basis van de cijfers van het tweede en/of derde kwartaal. Stijgende levensverwachtingen De stijgende levensverwachtingen hebben grote invloed op de voorzieningen van het Pensioenfonds. Naar aanleiding van de stijgende levensverwachtingen heeft het Actuarieel Genootschap (AG) de prognosetafel gepubliceerd. Per 30 september 2010 is overgestapt op deze prognosetafel inclusief Towers Watson 2010 ervaringssterfte. Dit heeft als gevolg gehad dat er in miljoen aan de voorziening is toegevoegd. In 2009 en 2007 is er naar aanleiding van de stijgende levensverwachtingen 27,8 respectievelijk 27,5 miljoen aan de voorziening toegevoegd. Evaluatie herstelplan Alle Pensioenfondsen in Nederland die een herstelplan hebben, waren verplicht om uiterlijk 11 februari 2011 een evaluatie van het herstelpan uit te voeren. Op basis van de voorlopige cijfers per 31 december 2010, na het doorvoeren van de korting, heeft het Bestuur vastgesteld dat het Pensioenfonds niet achterloopt op het herstelplan. Ook is vastgesteld dat er voldoende herstel kan plaatsvinden om op 31 december 2013 de minimale vereiste dekkingsgraad van 104,2% te behalen. Het Pensioenfonds hoeft daarom in april 2012 geen korting door te voeren. Begin 2012 zal wederom een evaluatie plaatsvinden, op basis van de cijfers eind Hieruit kan naar voren komen dat het nodig is om uiterlijk in april 2013 nogmaals een korting door te voeren. Gesprekken met de werkgever over de financiële positie van het Pensioenfonds In 2010 hebben diverse gesprekken met de werkgever plaatsgevonden vanwege de financiële positie van het Pensioenfonds. Belangrijke grondslagen zoals rente- en levensverwachtingen die relevant zijn voor de vaststelling van de premie zijn sindsdien gewijzigd. De werkgever heeft aangegeven begrip te hebben voor de stijgende levensverwachtingen, maar heeft dit nog niet vertaald naar financiële inbreng. 2 Verslag van het Bestuur over het 82e boekjaar

5 Vermogensbeheer Het Bestuur heeft ook in 2010 veel aandacht besteed aan het vermogensbeheer, waarbij de governance en het risicomanagement een grote rol hebben gespeeld. De vastrentende portefeuille, ondergebracht bij ING, is in 2010 inzichtelijker ingericht om risico s beheersbaar te houden. Dit heeft onder andere tot gevolg dat renteswaps, derivaten ten behoeve van het afdekken van het renterisico, zichtbaar in de portefeuille aanwezig zijn. Het inzichtelijker inrichten van de vastrentende portefeuille heeft geleid tot een nieuwe opzet van het vermogensbeheer voor de vastrentende portefeuille. In de inzichtelijkere structuur van het vermogensbeheer zijn de Beleggingscommissie en het Bestuur nauwer betrokken bij de aansturing van het risicoprofiel van het fonds. In het verleden was de aansturing van het risicoprofiel bij de vermogensbeheerder belegd. Om het risicomanagement beter te kunnen beheersen heeft het Bestuur besloten de organisatie op het terrein van risico- en vermogensbeheer te versterken. Deze versterking bestaat uit het aantrekken van een extern operationeel adviseur om het pensioenbureau te ondersteunen in het monitoren van de portefeuille en de Beleggingscommissie te ondersteunen in de selectie van fondsen. Daarnaast is in 2010 het besluit genomen om van een vastgoedfonds dat belegt in beursgenoteerde vastgoedondernemingen over te stappen naar een niet beursgenoteerd vastgoedfonds dat direct in woningen, winkels en kantoren belegt. Na een selectieprocedure is besloten de vastgoedportefeuille onder te brengen bij Altera Vastgoed N.V. De overstap is gebeurd in twee stappen. De eerste stap heeft plaatsgevonden per 30 juni en de tweede stap per 30 september. Communicatie Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam is van en voor de deelnemers. Het Bestuur heeft altijd veel aandacht besteed aan de communicatie over de mogelijke risico s binnen de pensioenregeling. De pensioenregeling die door het Pensioenfonds wordt uitgevoerd heeft het karakter van een collectieve beschikbare premieregeling en kent het risico dat pensioenaanspraken mogelijk gekort kunnen worden. Het uiteindelijk doorvoeren van een korting is een noodmaatregel en een ingrijpende maatregel. In 2010 heeft het Bestuur extra veel aandacht besteed aan het informeren van alle deelnemers via nieuwsbrieven, de website en deelnemersvergaderingen. Bestuur Het Bestuur is voortdurend bezig met het verhogen dan wel op peil houden van de deskundigheid. Met name op het gebied van het uitvoeringsbeleid ten aanzien van de beleggingen, risicomanagement en beleggingsproducten. De heer Y. van Steeg heeft om persoonlijke reden zijn functie als vertegenwoordiger van de pensioengerechtigden ter beschikking gesteld per 1 februari De heer A. Kok is de heer Y. van Steeg opgevolgd. Het Bestuur wil de heer Y. van Steeg hartelijk danken voor de vele jaren die hij zich heeft ingezet voor het Pensioenfonds. Ondanks het heftige jaar 2010 ziet het Bestuur de toekomst van het Pensioenfonds met vertrouwen tegemoet. Richard Feenstra Voorzitter Bestuur Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Verslag van het Bestuur over het 82e boekjaar 3

6 SAMENWERKING Herinrichting Van Beuningenplein Amsterdam In opdracht van Stadsdeel Westerpark is het Van Beuningenplein in de Amsterdamse Staatsliedenbuurt opnieuw ingericht. Onderdeel is de realisatie van een ondergrondse parkeergarage, die plaats biedt aan 200 auto s van bewoners uit de directe omgeving. Alleen de toeritten naar de garage zijn vanaf het plein zichtbaar. Bovengronds biedt het plein ruimte aan speeltoestellen, speelvelden, waterelementen en diverse paviljoens, afgewisseld met struiken en bomen. Het project is onder de regie van Ballast Nedam Infra Noordwest uitgevoerd en zeven andere Ballast Nedambedrijven leveren ook hun bijdrage.

7 Kerncijfers x aantal rechthebbenden - deelnemers premievrijen vroegpensioengerechtigden pensioengerechtigden wezen Totaal Reglementvariabelen Franchise Indexatie actieven per in % 0,00 0,00 2,52 0,88 0,63 Indexatie inactieven per in % 0,00 0,00 1,87 0,58 0,99 Korting actieven en inactieven per in % 3,00 Pensioenuitvoering Feitelijke premie Gedempte kostendekkende premie * Zuivere kostendekkende premie Pensioenuitvoeringskosten Uitkeringen *) Deze premie is voor het fonds de kostendekkende premie Vermogenssituatie en solvabiliteit Pensioenvermogen Pensioenverplichtingen Aanwezige dekkingsgraad 95,6% 93,1% 88,4% 123,2% 122,7% Dekkingsgraad volgens herstelplan 94,1% 89,4% Vereiste dekkingsgraad 112,4% 116,2% 114,6% 115,5% Minimum vereiste dekkingsgraad* 104,2% 104,2% *) Deze is tot en met 2008 gesteld op ca. 105,0% Beleggingsportefeuille Vastgoedbeleggingen Aandelen Vastrentende waarden Derivaten (netto waarde) Totaal beleggingen Beleggingsperformance Vastrentende portefeuille 9,3% 4,3% 11,8% -1,6% -0,8% Vastrentende benchmark 7,6% 1,3% 18,3% -1,8% -1,4% Aandelen portefeuille *) 21,1% 30,7% -40,4% -1,9% 9,2% Aandelen benchmark 20,5% 28,7% -37,7% -1,3% 11,9% Vastgoed portefeuille 1,6% 12,3% -42,6% -13,4% 39,4% Vastgoed benchmark 0,2% 25,9% -47,7% -13,3% 36,0% *) De aandelen Ballast Nedam zijn hier buiten beschouwing gelaten Beleggingsperformance totaal Beleggingsrendement 12,0% 11,2% -9,3% -3,0% 5,1% Benchmark 10,6% 9,2% -6,3% -2,6% 6,5% Kerncijfers over het 82e boekjaar 5

8 Profiel en doelstelling Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam (hierna te noemen: Het Pensioenfonds ), statutair gevestigd te Amsterdam is opgericht op 12 augustus is voor het Pensioenfonds het 82e boekjaar. De laatste statutenwijziging was op 3 december Deze statutenwijziging is op 1 januari 2008 ingegaan. Het Pensioenfonds is een Ondernemings Pensioenfonds en is aangesloten bij de koepelorganisatie Stichting voor Ondernemings Pensioenfondsen (OPF). Het Pensioenfonds heeft tot doel uitvoering te geven aan het pensioenreglement, zoals dat geldt voor de vennootschap en de groepsondernemingen. Het Pensioenfonds kent één pensioenregeling. Hierin wordt voor deelnemers een vermogen belegd van ca. EUR 666 miljoen. Organisatie Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam Het Bestuur bestaat uit een Dagelijks Bestuur en een Algemeen Bestuur. Dagelijks Bestuur 2010 Naam Functie Discipline Werkmaatschappij Einde zittingsduur R.J. Feenstra *1) Voorzitter Financiën Ballast Nedam N.V H.P. van der Meer *2) Lid Financiën Ballast Nedam Infra B.V Algemeen Bestuur / Intern toezicht 2010 Naam Functie Discipline Werkmaatschappij Einde zittingsduur M.J.L. Heitman *1) Lid Juridisch Ballast Nedam Bouw en Ontwikkeling B.V A. Kok *1) Lid Financiën Ballast Nedam International B.V F.L. van Oorschot *2) Lid Personeel Ballast Nedam Bouw en Ontwikkeling B.V Y. van Steeg *3) Lid Techniek Pensioengerechtigde *1) Benoemd door de werkgever *2) Gekozen door de werknemers *3) Gekozen door de pensioengerechtigden Het Bestuur heeft de dagelijkse uitvoering van de werkzaamheden uitbesteed aan het Pensioenbureau en externe vermogensbeheerders. Conform de eisen van de Pensioenwet blijft het Bestuur verantwoordelijk voor de juiste uitvoering van de uitbestede taken. 6 Organisatie Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam

9 Rol van het Bestuur Het Bestuur bestaat uit een Dagelijks Bestuur en een Algemeen Bestuur. Het Bestuur stelt het algemeen beleid vast van het Pensioenfonds. Door middel van een mandaat wordt een aantal taken en verantwoordelijkheden aan het Dagelijks Bestuur gedelegeerd. Het Bestuur legt verantwoording af aan het Verantwoordingsorgaan. Alle besluiten worden genomen door het voltallige Bestuur (Algemeen Bestuur plus Dagelijks Bestuur). Rol Dagelijks Bestuur Het Dagelijks Bestuur is meer specifiek belast met het besturen van het Pensioenfonds. Daartoe behoren onder meer de volgende taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden: - het besturen van het Pensioenfonds en het bepalen van het dagelijks beleid binnen het Pensioenfonds, met inachtneming van het mandaat dat het Bestuur heeft vastgesteld; - het voorbereiden en uitvoeren van bestuursbesluiten; - het beheren van activiteiten van het Pensioenfonds; - het uitvoering geven aan het uitbestedingsbeleid binnen het Pensioenfonds, zoals dat door het Bestuur is vastgesteld, binnen het mandaat van het Bestuur en voor zover dit is toegestaan op grond van wet- en regelgeving; - erop toezien dat het pensioenreglement, de statuten en de overige juridische documenten van het Pensioenfonds, binnen de daartoe gestelde termijnen voldoen aan de geldende wet- en regelgeving; - het adviseren van het Bestuur; - het vertegenwoordigen van het Pensioenfonds met inachtneming van de statuten en het pensioenreglement en voor zover dit niet anders uit de wet voortvloeit. Rol Algemeen Bestuur / Intern toezicht Het Algemeen Bestuur is meer specifiek belast met het intern toezicht. Het Algemeen Bestuur heeft bij het uitoefenen van het intern toezicht de volgende taken: - het beoordelen van beleids- en bestuursprocedures en -processen en de checks en balances binnen het Pensioenfonds; - het beoordelen van de wijze waarop het Dagelijks Bestuur functioneert en uitvoering geeft aan de aan hem toegekende taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden; - het beoordelen van de wijze waarop door het Dagelijks Bestuur wordt omgegaan met de risico s op de korte en lange termijn. Het Algemeen Bestuur heeft bij het uitoefenen van het intern toezicht recht op: - alle informatie die het Algemeen Bestuur nodig acht om zijn taak goed te kunnen uitvoeren; - overleg met het Dagelijks Bestuur over al zijn bestuurstaken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden; - overleg met de externe accountant, de certificerend actuaris en de adviserend actuaris. Het Algemeen Bestuur rapporteert de bevindingen van het interne toezicht eenmaal per jaar aan het Bestuur. Het Bestuur bespreekt de rapportage en de eventueel daarop gebaseerde (voorgenomen) bestuursbesluiten met het Verantwoordingsorgaan. In het jaarverslag worden de bevindingen van het intern toezicht vermeld. Rol Verantwoordingsorgaan Het Verantwoordingsorgaan bestaat uit zes leden, te weten twee leden namens de werkgever, twee leden namens de werknemers en twee leden namens de gepensioneerden. Het Verantwoordingsorgaan is onafhankelijk en bespreekt met het Bestuur het gevoerde beleid en de resultaten van het beleid. Het Verantwoordingsorgaan geeft achteraf een oordeel over het handelen van het Bestuur en adviseert over voorgenomen beleidswijzigingen. Organisatie Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam 7

10 De samenstelling van het Verantwoordingsorgaan is vanaf 1 januari 2010 als volgt: Naam Discipline Werkmaatschappij Einde zittingsduur M.N.M. de Jong *1) Personeel Ballast Nedam Infra J.H. Hertsenberg *1) Techniek Ballast Nedam Bouwmaterieel G. Jansen *2) ICT Ballast Nedam ICT S.J.A. Bijpost *2) Techniek Ballast Nedam Speciale Projecten L. Philippen *3) Techniek Pensioengerechtigde P.A. Clemens *3) Financiën Pensioengerechtigde *1) Benoemd door de werkgever *2) Gekozen door de werknemers *3) Gekozen door de pensioengerechtigden Het Verantwoordingsorgaan is vanaf 1 januari 2008 actief. Het Verantwoordingsorgaan geeft ieder jaar achteraf een oordeel over het handelen van het Bestuur. Het Verantwoordingsorgaan verwoordt het oordeel in een verslag. Dit verslag wordt samen met een reactie van het Bestuur in het jaarverslag opgenomen. Om de leden van het Verantwoordingsorgaan hun rol zo efficiënt mogelijk te laten invullen worden er jaarlijks een drietal informatiebijeenkomsten met het Bestuur georganiseerd. Deze informatiebijeenkomsten hebben enerzijds als doel dat het Bestuur de leden van het Verantwoordingsorgaan op de hoogte houdt van de laatste ontwikkelingen en anderzijds om het Verantwoordingsorgaan de mogelijkheid te geven een oordeel over het door het Bestuur gevoerde beleid (achteraf) te vormen. In 2010 zijn er een vijftal informatiebijeenkomsten geweest. Er zijn twee extra informatiebijeenkomsten geweest vanwege de besluitvorming rond het doorvoeren van de noodmaatregel korten van de opgebouwde pensioenaanspraken. Beleggingscommissie De Beleggingscommissie heeft een voorbereidende en adviserende rol inzake het strategisch beleggingsbeleid richting het Bestuur. Daarnaast is de Beleggingscommissie verantwoordelijk voor de nadere invulling en de uitvoering van het strategisch beleggingsbeleid. In de nieuwe structuur van het vermogensbeheer wordt de Beleggingscommissie nauwer betrokken bij de aansturing van het risicoprofiel van het fonds. De Beleggingscommissie bestaat in 2010 uit bestuursleden, adviseurs en medewerkers van het Pensioenbureau: Bestuursleden - A. Kok (voorzitter) - R.J. Feenstra - H.P. van der Meer Adviseurs - J. Molenaar, Strategisch adviseur (Towers Watson) - P. Bajema Operationeel adviseur (Blue Sky Group) - E.B.G. Velthuis, Directeur Ballast Nedam Bouw Midden Pensioenbureau - L.E.M. Duynstee - T.J.M. Meulemans Compliance-officer Als compliance-officer is door het Pensioenfonds aangesteld de heer O.P. Padberg, de secretaris van Ballast Nedam N.V. 8 Organisatie Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam

11 Pensioenbureau Het Bestuur wordt ondersteund door een Pensioenbureau onder leiding van een directeur. Het Pensioenbureau verzorgt de administratie en de communicatie rondom de pensioenregeling. Het Pensioenbureau bestaat in 2010 uit een zevental medewerkers (5,8 voltijds arbeidskrachten) waaronder de directeur en de administrateur. Het Pensioenbureau voert de administratie uit, voert het bestuurssecretariaat en verzorgt de communicatie rondom de pensioenregeling. Directeur Pensioenbureau Administrateur Beleidsmedewerker Pensioenadministratie Pensioenadministratie Financiële administratie Secretaresse : L.E.M. Duynstee : T.J.M. Meulemans : M.K. Mons : J.W. van der Star : W.J. Aalsters-van Greuningen : M.C.A. van Rossum-van Uden : A. Endenburg-de Groot Uitbestede werkzaamheden Het vermogensbeheer wordt uitgevoerd door de externe vermogensbeheerders AZL Vermogensbeheer B.V. voor de vastrentende portefeuille, BlackRock Institutional Trust Company N.A. voor de aandelenportefeuille en Altera Vastgoed N.V. voor de vastgoedportefeuille. De partijen voeren hun werkzaamheden uit op basis van een beleggingsplan. De overlijdens- en arbeidsongeschiktheidsrisico s zijn gedeeltelijk middels een stop-loss verzekering herverzekerd bij Nationale-Nederlanden Levensverzekering Mij N.V. Externe ondersteuning Het Bestuur heeft een externe accountant aangesteld, de heer drs. F.J.J. Glorie RA, verbonden aan KPMG Accountants N.V. De accountant controleert jaarlijks de jaarrekening en de verslagstaten van De Nederlandsche Bank N.V. (DNB) en vervolgens doet de accountant verslag van zijn werkzaamheden in de vorm van een Controleverklaring van de onafhankelijke accountant. Het Bestuur heeft een externe certificerend actuaris aangesteld in de persoon van drs. R. Westhoff AAG, verbonden aan Towers Watson. De certificerend actuaris beoordeelt de financiële positie van het Pensioenfonds volgens de eisen van DNB. De certificerend actuaris rapporteert eenmaal per jaar aan het Bestuur door middel van een actuarieel rapport en een actuariële verklaring. Daarnaast is een adviserend actuaris aangesteld in de persoon van P.L.J. Janssen AAG. Deze actuaris is verbonden aan Towers Watson. In 2010 is de heer P. Bajema aangesteld als operationeel adviseur ten behoeve van het vermogensbeheer. De operationeel adviseur is verbonden aan de Blue Sky Group. Ook is er een strategisch adviseur verbonden aan de Beleggingscommissie. Voor 2010 was dat de heer J. Molenaar, verbonden aan Towers Watson. Op ad-hoc basis kan het Bestuur ook gebruik maken van andere externe deskundigen. Organisatie Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam 9

12 Artist Impression De Groene Loper SAMENWERKING Avenue2, Maastricht Ballast Nedam realiseert (samen met partner Strukton) en haar specialistische bedrijven het project De Groene Loper in Maastricht. Kern van het project is dat de snelweg A2 ondergronds gaat en men boven de grond een integraal gebiedsplan uitwerkt, met aandacht voor groen, huizen en commerciële activiteiten. Aan het plan werkte een team van specialisten op het gebied van infrastructuur, stedenbouw en (landschaps)architectuur samen onder de naam Avenue2. De bouw begint in 2011 en zal rond 2025 zijn afgerond.

13 Verslag van het Bestuur 2010 Hoofdlijnen Herstelplan Begin 2009 heeft het Pensioenfonds een herstelplan voor de korte termijn en de lange termijn ingediend bij De Nederlandsche Bank. Het herstelplan is op 3 november 2009 goedgekeurd door De Nederlandsche Bank. De belangrijkste punten uit het herstelplan zijn: - De aanspraken van deelnemers, premievrijen en pensioengerechtigden worden, zolang de dekkingsgraad onder de minimum vereiste dekkingsgraad (2009: 104,2%) ligt, niet verhoogd door het verlenen van toeslagen; - De aanspraken worden uiterlijk op 1 april 2012 gekort indien de herstelkracht onvoldoende blijkt te zijn. Begin 2010 is het herstelplan geëvalueerd op basis van de cijfers eind Uit de evaluatie kwam naar voren dat zonder het doorvoeren van een korting de minimaal vereiste dekkingsgraad gehaald kon worden binnen de hiervoor gestelde termijn. Op 31 december 2013 moet de dekkingsgraad minimaal 104,2% bedragen. Op 17 augustus 2010 heeft de Minister van SZW het verleende uitstel, om een korting door te voeren ingetrokken. Dit had tot gevolg dat Pensioenfondsen die in hun oorspronkelijk herstelplan een korting hadden opgenomen en op het einde van het tweede kwartaal en/ of het derde kwartaal achterliepen op het herstelplan alsnog een korting moesten doorvoeren. Ondanks bezwaren die kenbaar zijn gemaakt aan DNB, restte het Bestuur niets anders dan uitvoering te geven aan deze opgelegde regelgeving. Op 31 december 2010 zijn de opgebouwde pensioenaanspraken en dus ook de pensioenuitkeringen gekort. Alvorens de korting door te voeren is onderzocht of het wijzigen van het beleggingsbeleid of (deels) herverzekeren het doorvoeren van een korting zouden vermijden, dit bleek niet het geval te zijn. Ondanks een behaald rendement van 12,0% en het korten van de pensioenaanspraken en ook de uitkeringen met 3%, is de dekkingsgraad in 2010 maar beperkt gestegen. Dit is mede veroorzaakt doordat het Pensioenfonds de Voorziening Pensioenverplichtingen heeft moeten verhogen met extra voorzieningen voor stijgende levensverwachtingen. De dekkingsgraad per 31 december 2010 bedraagt 95,6%. Het Pensioenfonds had conform het herstelplan per 31 december 2010 een dekkingsgraad nodig van 94,1%. Financieel resultaat In 2010 heeft het Pensioenfonds een rendement behaald van 12,0%. De norm beleggingsportefeuille bestaat uit 65% vastrentende waarden, 27,5% aandelen en 7,5% vastgoed. Daarnaast is het renterisico op de voorziening pensioenverplichtingen voor ca. 65% afgedekt. Het resultaat bedroeg EUR 36,8 miljoen en is als volgt opgebouwd: EUR x Resultaat op beleggingen 11,7 Resultaat op premie 2,2 Toevoeging voorziening i.v.m. stijgende levensverwachtingen 1,8 Resultaat op doorvoeren korting 19,6 Overige 1,5 Totaal 36,8 De totale premie-inkomsten voor 2010 bedroegen EUR 24,6 miljoen. Hiervan kwam EUR 7,2 miljoen voor rekening van deelnemers. Verslag van het Bestuur over het 82e boekjaar 11

14 Ontwikkeling van de Pensioenverplichtingen De stijgende levensverwachtingen en de lage rente voor de vaststelling van de pensioenverplichtingen spelen een grote in rol in de ontwikkeling van de Pensioenverplichtingen. Naar aanleiding van de stijgende levensverwachtingen heeft het Actuarieel Genootschap (AG) de prognosetafel gepubliceerd. Per 30 september 2010 is overgestapt op deze prognosetafel inclusief Towers Watson 2010 ervaringssterfte. Vanaf 1 januari 2007 is gerekend met de AG prognosetafel inclusief Towers Watson ervaringssterfte Per 31 december 2009 is er vanwege de stijgende levensverwachtingen vooruitlopend op de publicatie van het AG van een nieuwe prognosetafel gerekend met een opslag van 4,5% ten behoeve van de stijgende levensverwachtingen. De opslag van 4,5% was vastgesteld op basis van de generatietafel 2010 van het Centraal Bureau voor statistiek. Het AG publiceerde in het verleden eens in de 5 jaar een nieuwe prognosetafel. Dit zal dat nu iedere 2 jaar gaan gebeuren. De voorziening pensioenverplichtingen is, ondanks het doorvoeren van een korting op de pensioenaanspraken in 2010, met ca. 9% gestegen. Deze stijging is naast de reguliere zaken veroorzaakt door de daling van marktrente, die gebruikt wordt om de voorziening pensioenverplichtingen vast te stellen, van 3,8% naar 3,4% en de invoering van de nieuwe prognosetafel. Rentetermijnstructuur ultimo 2008, ultimo 2009 en ultimo 2010 (Bron: DNB) Ontwikkeling van de dekkingsgraad De dekkingsgraad is gelijk aan het quotiënt van het pensioenvermogen en de pensioenverplichtingen. Ontwikkeling van de dekkingsgraad ultimo jaar (op basis van de jaarrekening) over de afgelopen jaren Ultimo Dekkingsgraad 95,6% 93,1% 88,4% 123,2% 122,7% De vereiste dekkingsgraad zoals die voortvloeit uit de solvabiliteitsvoorschriften volgens de Pensioenwet, bedraagt 112,4%. Volgens het herstelplan zou, na verwerking van de korting, de dekkingsgraad per 31 december ,1% moeten zijn geweest. Toeslagverlening Op basis van de dekkingsgraad van 93,1% eind 2009 zijn in 2010 geen toeslagen verleend aan de deelnemers, premievrijen en pensioengerechtigden. In 2011 zullen ook geen toeslagen verleend worden op basis van de dekkingsgraad van 95,6% eind Zolang er sprake is van een dekking onder de minimaal vereiste dekkingsgraad (2010: 104,2%) zullen geen toeslagen worden verleend. Zodra er sprake is van een dekkingsgraad die hoger is dan de minimaal vereiste dekkingsgraad maar lager dan de vereiste dekkingsgraad ( ,4%:) zal in eerste instantie de doorgevoerde korting van 3% worden hersteld. Zodra de doorgevoerde korting van 3% 12 Verslag van het Bestuur over het 82e boekjaar

15 is hersteld, zullen er eventueel weer (gedeeltelijke) toeslagen worden verstrekt. Het eventueel herstellen van de doorgevoerde korting en het verlenen van eventuele toeslagen nadat de uitgevoerde korting is hersteld, zal worden vastgesteld door het Bestuur op basis van de financiële positie van het Pensioenfonds, het pensioenreglement en het herstelplan. Vanaf 2009 is het Pensioenfonds verplicht een toeslagenlabel toe te passen. Het onderwerp toeslagenlabel wordt verder besproken onder het kopje communicatie. Bestuursvergaderingen Het Bestuur bestaat uit het Dagelijks Bestuur en het Algemeen Bestuur. Het gehele Bestuur houdt zich bezig met het vaststellen van het algemeen beleid en besluitvorming. Het Dagelijks Bestuur is meer specifiek belast met het besturen van het Pensioenfonds en het Algemeen Bestuur met het Intern Toezicht. Het gehele Bestuur heeft in 2010 tien keer vergaderd. Bij de bestuursvergaderingen zijn de adviserend actuaris, de directeur en de beleidsmedewerker van het Pensioenbureau aanwezig geweest. Op de bestuursvergadering waarin het jaarverslag door het Bestuur werd goedgekeurd, waren ook de certificerend actuaris en de accountant aanwezig. Het Dagelijks Bestuur heeft twaalf maal vergaderd met de directeur van het Pensioenbureau. Het Algemeen Bestuur heeft eenmaal apart vergaderd. De leden van het Verantwoordingsorgaan zijn vijf maal uitgenodigd voor een informatiebijeenkomst. In de vergaderingen zijn onder andere de volgende onderwerpen behandeld: - de ontwikkeling van de financiële positie van het Pensioenfonds en de communicatie hierover; - het herstelplan; - de stijgende levensverwachtingen; - de overstap naar een vastgoedfonds dat direct in woningen, winkels en kantoren belegt; - het uitvoeringsmodel model vermogensbeheer; - de uitbreiding van de organisatie op het terrein van risico- en vermogensbeheer; - transparantie vastrentende beleggingsportefeuille; - het risicomanagement; - zelfevaluatie; - de gedragscode en integriteit; - het wel of niet doorvoeren van een korting op de pensioenaanspraken; - de wijze waarop de korting op de pensioenaanspraken moest worden doorgevoerd; - het eventueel elders onderbrengen van de pensioenaanspraken; - gesprekken met de werkgever over eventuele aanvullende stortingen en/of premieverhogingen; - het Pensioenregister. De belangrijkste besluiten in 2010 ten aanzien van de beleggingen zijn: - de overgang naar een niet beursgenoteerd vastgoedfonds dat direct in winkels, woningen en kantoren belegt met een lage leverage; - uitbreiding van de organisatie met een externe operationeel adviseur ten behoeve van risicobeheer en vermogensbeheer; - het inzichtelijk maken van de vastrentende portefeuille; - de afdekking van het renterisico houden op ca. 65% van de pensioenverplichtingen. Een nadere toelichting treft u aan in de paragraaf over beleggingen. De belangrijkste besluiten met betrekking tot het herstelplan zijn geweest: - het vaststellen van een korting van de pensioenaanspraken; - vaststelling van de exacte wijze van het doorvoeren van de korting. In de financiële paragraaf gaan wij hier verder op in. Beleggingscommissie De volledige beleggingscommissie, inclusief externe adviseurs, vergaderde in 2010 tien maal. Onderwerpen in dit overleg waren onder andere: - performance van de fondsen waarin wordt geparticipeerd; - de ontwikkeling van de rente en de inflatie; - de ontwikkeling van de conjunctuur; - de overgang naar vastgoedfonds met een lage leverage; Verslag van het Bestuur over het 82e boekjaar 13

16 - de effectiviteit van de afdekking van het renterisico; - risicobeheersing; - transparantie vastrentende portefeuille; - de implementatie van het transparant maken van de vastrentende portefeuille. Deskundigheidsbevordering In het deskundigheidsplan zijn de aandachtsgebieden voor de bestuursleden vastgesteld. Voor ieder bestuurslid geldt een opleidingsplan. Jaarlijks wordt geëvalueerd of het betreffende bestuurslid aan de opleidingseisen heeft voldaan en wordt aandacht besteed aan het opleidingsplan voor het komende jaar. Ook de leden van het Verantwoordingsorgaan worden in de gelegenheid gesteld om opleidingen te volgen, zodat hun niveau zodanig is dat zij eventueel kunnen doorstromen naar een bestuursfunctie. Door het volgen van cursussen, seminars en het bijhouden van de actuele ontwikkelingen, heeft het Bestuur de kennis, het inzicht en de oordeelvorming verder verhoogd. In aansluiting op de zelfevaluatie van het Bestuur in november 2009 heeft in 2010 een vervolgsessie plaatsgevonden. Daarnaast heeft het Bestuur in 2010 een kennistest uitgevoerd. Aan de hand van deze kennistest zijn de opleidingsplannen aangepast. Communicatie In 2010 heeft er veel communicatie plaatsgevonden over de financiële positie van het Pensioenfonds, het herstelplan en de korting van de pensioenaanspraken. De communicatie heeft schriftelijk plaatsgevonden en via de website. Naast de jaarlijkse deelnemersvergadering heeft ook een buitengewone deelnemersvergadering plaatsgevonden. Beide vergaderingen hadden als hoofdonderwerp de financiële situatie van het Pensioenfonds en het doorvoeren van een korting op de pensioenaanspraken. In 2010 is de startbrief ieder kwartaal geactualiseerd. De startbrief is een brief die iedere nieuwe deelnemer, samen met de brochure Pensioenreglement in het kort, ontvangt. In deze brief staat een omschrijving van de pensioenregeling en wordt de actuele financiële situatie van het Pensioenfonds beschreven, zodat iedere deelnemer bij toetreding op de hoogte is van de pensioenregeling en financiële positie van het Pensioenfonds. Verder zijn in 2010 de jaarlijkse uniforme pensioenoverzichten voor de actieve deelnemers en de pensioengerechtigden verstuurd. In 2011 zullen ook de deelnemers met een premievrij pensioen een uniform pensioenoverzicht over de pensioenrechten per 31 december 2010 ontvangen waarin de doorgevoerde korting van de pensioenaanspraken is verwerkt. De uniforme pensioenoverzichten voor deelnemers met een premievrij pensioen worden minimaal één keer in de vijf jaar verstuurd. In 2010 heeft het Bestuur besloten om de toeslagen te communiceren door middel van de hiervoor door de wet verplicht gestelde toeslagenmatrix. In het Uniform Pensioen Overzicht 2010, op basis van de stand per 31 december 2009, en in de startbrieven verstrekt in 2010 waren het toeslagenlabel en de teksten op basis van de toeslagenmatrix opgenomen. Daarbij is overal uitdrukkelijk vermeld dat het toeslagenlabel uitsluitend van toepassing is op de toeslagverlening en dus niets zegt over het eventueel korten van opgebouwde pensioenen. Daarnaast is er ook in 2010 intensief met deelnemers gecommuniceerd over waardeoverdracht. Het is namelijk een verplichting om bij een individuele beëindiging van het dienstverband mee te werken aan waardeoverdracht. Indien de pensioenuitvoerder zich echter in een slechte financiële situatie bevindt, wordt op grond van de Pensioenwet deze verplichting tijdelijk opgeschort. Er geldt dan zelfs een verbod op waardeoverdracht. Doel van dit verbod is te voorkomen dat de financiële positie van het Pensioenfonds verder verslechtert door uitgaande waardeoverdrachten en om toetredende deelnemers te beschermen in geval van inkomende waardeoverdrachten. Van een slechte financiële positie is sprake indien de dekkingsgraad zich onder de 100% bevindt. Het Pensioenfonds is eind 2008 in de situatie geraakt dat waardeoverdracht niet mogelijk is. Eind 2010 was het Pensioenfonds nog steeds in de situatie dat waardeoverdracht niet mogelijk is. De financiële situatie is op het moment dat dit jaarverslag werd gemaakt nog onvoldoende hersteld. Hierdoor geldt nog steeds een verbod op waardeoverdrachten. Zodra de financiële positie is hersteld, herleeft het wettelijk recht op waardeoverdracht en zal dit met de deelnemers worden gecommuniceerd. 14 Verslag van het Bestuur over het 82e boekjaar

17 In 2010 is veel aandacht besteed aan het beschikbaar maken van de gegevens van het Pensioenfonds voor het Pensioenregister. Het Pensioenregister is per 1 januari 2011 operationeel. Bij het Pensioenregister kunnen alle deelnemers aan pensioenregelingen een overzicht krijgen van het totaal opgebouwde pensioen, zowel AOW als aanvullend pensioen. Naleving wet- en regelgeving Het Bestuur is niet bekend met overtredingen van wet- en regelgeving. In dit boekjaar is een herstelplan van toepassing omdat het aanwezige vermogen onder het minimaal vereist vermogen ligt. In 2007 en 2008 zijn alle kerndocumenten geactualiseerd. In 2010 is de Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN) geactualiseerd. In 2011 zal de ABTN opnieuw geactualiseerd worden en zullen alle andere kerndocumenten voor zover nodig geactualiseerd worden. Gedragscode In 2010 is besloten de gedragscode aan te passen. De gedragscode zal door de bestuursleden en andere betrokkenen ondertekend worden. De gedragscode van het Pensioenfonds sluit aan op die van de Ballast Nedam N.V. Betrokkenen die niet in dienst zijn van Ballast Nedam zullen ook de gedragscode ondertekenen. Uitbesteding In 2010 is het vermogensbeheercontract met ING Asset Management BV omgezet in een contract met AZL Vermogensbeheer B.V. AZL Vermogensbeheer B.V. is onderdeel van de ING Groep. Daarnaast is in 2010 voor het vastgoed een andere vermogensbeheerder aangesteld namelijk Altera Vastgoed N.V. Het Bestuur heeft diverse malen regulier overleg gevoerd met de vermogensbeheerders over de dienstverlening en het beheer van de portefeuille, zoals opgenomen in het beleggingsplan. Daarnaast heeft het Bestuur kennisgenomen van de SAS 70 rapportages type 2 en worden er kritische vragen aan de uitvoeringsorganisatie gesteld over de kwaliteit van de uitvoering en de beheersmaatregelen. Voorts is er aandacht voor de kosten en de beloningsstructuur van de vermogensbeheerder. Op het moment dat een beheerder geselecteerd moet worden zijn deze items onderwerp van het selectietraject. Toezichthouder In het kader van het toezicht door De Nederlandsche Bank (DNB) is er een tweetal afspraken geweest met De Nederlandsche Bank. De afspraken hadden betrekking op het intrekken van het verleende uitstel op het doorvoeren van een korting. Naar aanleiding van het intrekken van het verleende uitstel en het feit dat het Pensioenfonds moest rekenen op basis van de cijfers eind juni 2010 dan wel eind september 2010 was het noodzakelijk een korting op de pensioenaanspraken door te voeren. De marktrente waarmee de pensioenverplichtingen worden vastgesteld was in juni en september extreem laag, hetgeen tot gevolg had dat de pensioenverplichtingen extreem hoog waren. Het pensioenvermogen was overigens ook hoger dan ooit te voren. Het Pensioenfonds heeft DNB om uitstel verzocht zodat een eventuele korting conform het reglement op basis van de cijfers eind 2010 zou kunnen worden vastgesteld en deze indien nodig op 1 juli 2011 zou worden doorgevoerd. Daarnaast was het motief om uitstel te vragen ook om zorgvuldig te kunnen handelen en onderzoek te doen naar alternatieven zoals herverzekering en buy out. Het doorvoeren van een korting op de pensioenaanspraken is een noodmaatregel en verdient alle zorgvuldigheid. Het verzochte uitstel is door DNB niet verleend. Het Bestuur heeft alles in werking gezet om in de korte tijd die gegeven werd, gecombineerd met de media hype die was ontstaan, op een zorgvuldige wijze een kortingspercentage vast te stellen en deze door te voeren. DNB is akkoord gegaan met het door het Bestuur vastgestelde kortingspercentage van 3%. Per 31 december 2010 zijn alle opgebouwde pensioenaanspraken en dus ook pensioenuitkeringen met 3% gekort. Goed Pensioenfondsbestuur Integere bedrijfsvoering Wettelijk is geregeld dat een Pensioenfonds maatregelen dient te treffen die goed Pensioenfondsbestuur waarborgen. Met de invoering van de Pensioenwet per 1 januari 2007 zijn de 32 principes van de Stichting van de Arbeid (STAR) voor goed Pensioenfondsbestuur verankerd in het wettelijk kader. Deze 32 principes betreffen onder meer zorgvuldig bestuur, transparantie, openheid en communicatie, deskundigheid, verantwoording en intern toezicht. Verslag van het Bestuur over het 82e boekjaar 15

18 Het beleid van het Pensioenfonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. De basis hiervoor is vastgelegd in artikel 143 van de Pensioenwet. Dit houdt onder meer in dat het Bestuur moet zorgen voor een adequate administratieve organisatie, interne controle en risicobeheersing, de analysering en beheersing van integriteitrisico s, het voorkomen van belangenverstrengeling, de duurzame beheersing van (financiële) risico s en de uitvoering van een continuïteitsanalyse, eenmaal per drie jaar. Intern toezicht en Verantwoordingsorgaan Het Bestuur van het Pensioenfonds besteedt, conform de Pensioenwet en de daarin opgenomen eisen voor goed Pensioenfondsbestuur, veel aandacht aan de opzet en inrichting van de organisatie, inclusief de interne beheersing. Reglementair is bepaald hoe het Bestuur omgaat met zijn rol en hoe invulling wordt gegeven aan begrippen als goed bestuur, intern toezicht en verantwoording. Voor de invulling van het Intern Toezicht is gekozen voor een one tier board. In deze structuur beoordeelt het Algemeen Bestuur de beleids- en bestuursprocedures en processen, de checks en balances, de wijze waarop de uitvoering van de regeling wordt bestuurd en aangestuurd en de wijze waarop wordt omgegaan met de risico s van het Pensioenfonds op de langere termijn. Vanaf 1 januari 2008 is het Intern Toezicht actief. Een rapport van het Intern Toezicht met bevindingen inzake het functioneren van het Bestuur in 2010 is opgenomen in dit jaarverslag. Aangezien het Intern Toezicht iedere bestuursvergadering betrokken is bij het beleid, zijn er korte lijnen en kan goed toezicht worden gehouden. Om de onafhankelijkheid te waarborgen komt het rapport met bevindingen tot stand zonder tussenkomst van het Dagelijks Bestuur. Het rapport met bevindingen is besproken met het Bestuur. Op deze wijze meent het Bestuur op een zorgvuldige en directe wijze invulling te hebben gegeven aan het Intern Toezicht. Vanaf 1 januari 2008 is het Verantwoordingsorgaan actief. Het Verantwoordingsorgaan bestaat uit een vertegenwoordiging van de deelnemers, de pensioengerechtigden en de werkgever. De verantwoording die het Bestuur aflegt, is onderdeel van de jaarverslagcyclus. In dit jaarverslag wordt verslag gedaan van het oordeel van het Verantwoordingsorgaan ten aanzien van het gevoerde beleid in 2010 aan de hand van de bevindingen van het Intern Toezicht, de informatiebijeenkomsten met het Bestuur en de notulen van de bestuursvergaderingen. Voor de uitvoering van de medezeggenschap in de Pensioenwet had het Pensioenfonds de keuze tussen vertegenwoordiging in het Bestuur van pensioengerechtigden of voor de instelling van een deelnemersraad. Een deelnemersraad is een orgaan binnen een Pensioenfonds, dat adviserende bevoegdheden heeft ten opzichte van het Bestuur van dat Pensioenfonds. In 2007 heeft het Bestuur de pensioengerechtigden geraadpleegd. Er is toen gekozen voor een directe vertegenwoordiging door een pensioengerechtigde in het Bestuur. Hierdoor hebben de pensioengerechtigden direct invloed op het gevoerde beleid. Zelfevaluatie Het Bestuur heeft op 16 maart 2010 zijn eigen functioneren geëvalueerd. Het Bestuur heeft tijdens deze sessie expliciet stilgestaan bij het functioneren van individuele bestuursleden. Naar aanleiding van de zelfevaluatie is afgesproken in 2010 wederom kennistesten uit te voeren. Het Bestuur geeft hiermee bovendien invulling aan Principe A13 van de Principes voor Goed Pensioenfondsbestuur. Pensioenen De pensioenregeling is een uitkeringsovereenkomst op basis van een collectieve beschikbare premieregeling. Dit betekent dat er geen gegarandeerd recht op een vast pensioen, dat afhankelijk is van het salaris, wordt opgebouwd, maar dat de totale premie (werkgeversdeel plus werknemersdeel) het uitgangspunt is. Ballast Nedam en de werknemers betalen ieder een deel van de premie die iedere periode in het Pensioenfonds wordt gestort. Het Pensioenfonds gebruikt deze premie voor de opbouw van het ouderdomspensioen en het nabestaandenpensioen. De collectieve beschikbare premie wordt verdeeld op basis van een middelloonregeling. Een middelloonregeling is een pensioenregeling waarin de hoogte van het (behaalbare) ouderdomspensioen is gebaseerd op de gemiddelde pensioengrondslag die tijdens het deelnemerschap aan de pensioenregeling heeft gegolden. De eerder opgebouwde pensioenen worden dus niet automatisch verhoogd aan de hand van het laatstverdiende salaris. Vandaar de term middelloon. Het vaste jaarsalaris op 1 januari is het uitgangspunt voor de vaststelling van de (indicatieve) pensioenopbouw in dat jaar. 16 Verslag van het Bestuur over het 82e boekjaar

19 De financiële risico s, waaronder het beleggingsrisico, komen voor rekening van de deelnemers in het Pensioenfonds. Dit betekent in de praktijk dat de hoogte van het pensioen weliswaar op basis van een middelloonregeling wordt vastgesteld, maar dat het kan voorkomen dat het Bestuur van het Pensioenfonds de opbouw van het pensioen moet korten wanneer de financiële positie van het Pensioenfonds in gevaar komt. Andersom kan het Bestuur besluiten de pensioenen (extra) te verhogen, wanneer de financiële positie van het Pensioenfonds toereikend is. Toeslagbeleid Kort samengevat worden in de pensioenregeling de beschikbare middelen boven het vereiste eigen vermogen aan de deelnemers toegekend en kan bij een tekort sprake zijn van korting van de nominale (eerder toegekende) aanspraken. Hier zijn heldere spelregels voor opgesteld en met de deelnemers gecommuniceerd. Voor toekomstige toeslagen is geen opslag in de kostendekkende premie opgenomen en worden ook geen extra reserves aangehouden. Uitsluitend indien er middelen beschikbaar zijn boven het minimaal vereiste eigen vermogen, kunnen eventueel toeslagen verleend worden. Zoals gecommuniceerd bij de invoering van de pensioenregeling 2005, waarover in 2004 en daarna is gecommuniceerd, bestaat er geen ambitie met betrekking tot de hoogte van de toeslagverlening. Er bestaat dan ook geen minimale dan wel maximale toeslagverlening die deelnemers mogen verwachten. Uiteraard bestaat er wel een schatting van de toekomstige toeslagverlening. Uit de in 2009 uitgevoerde continuïteitsanalyse, rekening houdend met het FTK en de vermogenspositie van eind 2008, blijkt dat de geschatte gemiddelde toeslagen voor de komende vijftien jaar ongeveer 17% van de in de analyse veronderstelde loon- en prijsindexen bedragen. Dit is een schatting van het gemiddelde. De feitelijke toeslagverlening kan echter van deze schatting afwijken en in een negatief scenario kan er zelfs sprake zijn van een korting van de opgebouwde aanspraken zoals per 31 december 2010 ook daadwerkelijk is gebeurd. Het Pensioenfonds laat minimaal eens per drie jaar de schatting op basis van de continuïteitsanalyse voor de komende vijftien jaren maken en communiceert deze met de deelnemers. Als er meer middelen zijn dan benodigd voor de verplichtingen (inclusief de vereiste reserves) kunnen toeslagen worden verleend. Dit meerdere wordt in de onderstaande volgorde toegekend: 1. Eventuele eerdere kortingen op nominale aanspraken worden hersteld. Eind 2010 zijn de opgebouwde nominale pensioenaanspraken met 3% gekort. Deze korting zal dus eerst hersteld moeten worden alvorens er weer toeslagen verleend worden. Het herstel van de korting kan gaan starten zodra er een dekkingsgraad aanwezig is hoger dan de minimale vereiste dekkingsgraad. Aan de hand van de cijfers op het eind van het jaar zal het Bestuur bij voldoende middelen besluiten om de korting per 1 juli geheel of gedeeltelijk te herstellen. Het Bestuur heeft besloten geen nabetalingen op gedane pensioenuitkeringen te verrichten. Dus de korting wordt uitsluitend voor de toekomstige uitkeringen hersteld. De korting zal zodanig worden hersteld dat aan het eind van de herstelperiode het reservetekort naar verwachting niet meer bestaat. 2. Toeslagverlening in het jaar vindt plaats volgens de indexen. Deze indexen zijn de Consumenten Prijs Index (CPI) alle huishoudens voor de inactieven en de loonontwikkeling op basis van de CAO voor de Bouwnijverheid voor de actieven. Zijn er voldoende middelen, dan wordt een toeslag verleend ter grootte van 100% van de eerder genoemde indexcijfers. Zijn de middelen gedeeltelijk toereikend dan zal de toeslag een deel van deze indexcijfers bedragen. 3. Zijn er na de 100% toeslagverlening nog meerdere middelen beschikbaar, dan zal eerst de eventueel nog uitstaande inhaaltoeslagverlening plaatsvinden. Deze inhaaltoeslagverlening vindt plaats om tot een meer gelijkmatige verdeling van toeslagverlening te komen over de deelnemers met verschillende looptijden van deelneming. Voor deze inhaaltoeslagverlening wordt maximaal vijf jaar teruggegaan tot en met Zijn er na de inhaaltoeslagen nog meerdere middelen beschikbaar, dan worden deze toegevoegd aan een extra reserve van maximaal 10% van het vereiste eigen vermogen. De vorming van deze extra reserve vindt plaats om tot een meer gelijkmatige toeslagverlening in de tijd te komen. 5. Indien de beschikbare middelen na de inhaaltoeslagen hoger zijn dan 110% van het vereiste eigen vermogen, wordt het meerdere toegekend door een extra toeslag in de verhouding 3:2 (actieven:inactieven). Dit geeft duidelijk het karakter van de pensioenregeling aan. Alle positieve resultaten zonder een maximum zijn voor de deelnemer. Uiteraard zijn de negatieve resultaten met inachtneming van de onderstaande maatregelen ook voor de deelnemer. Als er minder middelen zijn dan benodigd voor de verplichtingen (inclusief de vereiste reserves) is er sprake van een reservetekort en/of dekkingstekort. Het Pensioenfonds moet dan een herstelplan opstellen. Het toeslagbeleid in het herstelplan is zodanig dat er geen toeslagen verleend worden totdat de minimaal vereiste dekkingsgraad is bereikt. Nadat de minimaal vereiste dekkingsgraad is bereikt, Verslag van het Bestuur over het 82e boekjaar 17

20 worden, nadat de kortingen zijn hersteld, zodanig toeslagen verleend dat aan het eind van de herstelperiode het reservetekort naar verwachting niet meer bestaat. Dus dat naar verwachting de vereiste dekkingsgraad wordt bereikt. Dit beleid leidt tot een meer gelijkmatige verdeling van toeslagen in de tijd. Indien in een herstelplan blijkt dat binnen de gestelde termijnen het dekkingstekort en/of reservetekort door middel van matiging van de toeslagen niet kan worden opgeheven kan het Bestuur nog de volgende maatregelen inzetten: 1. De beleggingsmix wijzigen. 2. Overgaan tot herverzekering van de verplichtingen. Hiermee wordt voor de deelnemer zeker gesteld dat het tekort niet verder toeneemt. 3. Korting van de nominale aanspraken. Indien de beschikbare middelen het nadien weer toelaten, worden deze als eerste weer hersteld. Het Bestuur kan gemotiveerd de volgorde van deze maatregelen bepalen. De korting wordt evenredig over de verplichtingen van alle deelnemers toegepast. Mocht overigens in enig jaar de premie die nodig is voor de pensioenopbouw lager zijn dan de kostendekkende gedempte premie, dan wordt ook de in dat jaar op te bouwen pensioenaanspraak evenredig gekort. Mutatieoverzicht deelnemers Gedurende het jaar hebben zich de volgende mutaties voorgedaan: Actieve Premievrije Pensioen deelnemers deelnemers gerechtigden Totaal Aantal verzekerden ultimo Toetreding Uit dienst zonder waardeoverdracht Ingang pensioen Overlijden deelnemer Partners na overlijden Overlijden partners Waardeoverdrachten -3-3 Diverse mutaties Totaal mutaties Aantal verzekerden ultimo Leeftijdsopbouw actieve deelnemers Leeftijd aantal % aantal % < - 34 jaar jaar jaar jaar Totaal Verslag van het Bestuur over het 82e boekjaar