Starten met Gebiedstransformaties Richting geven en verbinden in een complexe omgeving

Transcriptie

1 Starten met Gebiedstransformaties Richting geven en verbinden in een complexe omgeving dr. Wouter Jan Verheul dr. ir. Tom Daamen Jaarcongres Stedelijke Transformatie 14 februari Eindhoven Foto: Wikimedia Commons

2 Gebiedsontwikkeling in 4 P s Plek gebieden Proces strategieën Gebiedsontwikkeling Product outcomes Personen actoren Bron: Verheul & Daamen, 2014

3 Twee uitdagingen voor gebiedstransformaties 1. Plek en product: integraliteit van opgave 2. Proces en personen: kwaliteit van de interacties 3

4 Integrale opgave In elkaar grijpende raders: vraag en aanbod van woningen, banen, onderwijs, infrastructuur (OV) en voorzieningen Zorgen voor roltrapfunctie en vitaliteit van de stad Woningen Voorzieningnen Werkgelegenheid Infrastructuur (OV) Onderwijs

5 Shaping places 5

6 Shaping places Beyond default urbanism Voorbij woon-, werk- en winkelgebieden met gebrekkige samenhang 6

7 Default urbanism = mislukte integratie 1. tussen ontwikkelkavels (makkelijker kavel geïsoleerd ontwikkelen) 2. tussen publieke en private ruimte (in eigen domein investeren loont beter) 3. tussen gebruiks-, investerings- en ontwikkelwaardes (tenzij lange termijn) 4. tussen kavel en benodigde infra / maatschappelijke voorzieningen (free riding) Gebaseerd op Adams & Tiesdell, tussen heden en toekomst (voorkeur voor directe cash flow) 7

8 Meervoudig sturen Sturen op afstand (representatief/generiek) Richting geven: Instrumenten die de keuzes van partijen beïnvloeden ( Shaping ) Reguleren: Instrumenten die de mogelijkheden van partijen beperken (of verruimen/dereguleren) Zachte sturing (communicatief/relationeel) Harde sturing (juridisch/financieel) Verbinden: Instrumenten die de organisatie en samenwerking van partijen bespoedigen ( Capacity building ) Stimuleren: Instrumenten die (in)direct kosten/risico s voor partijen verlagen Sturen in overleg (participatief/specifiek) Bron: Verheul, Daamen, Hobma & Heurkens, 2017

9 1. 8. Richting Bijlagengeven en verbinden

10 Gebiedsontwikkeling Gepland én emergent Source: Mintzberg, Ahlstrand & Lampel (1998)

11

12 12

13 Sinds 2011 Dudok (1949) OMA (2006)

14 Eigendom

15 Clusters en lifecycles

16 Richtlijnenkaart

17 Ronde Tafel Binckhorst, initiatief Stichting I M BINCK i.s.m de gemeente Den Haag

18 Binckse Belofte (promise of the Binckhorst), workbeer, designed by design company We Are AMP, 2013 Foto: Martijn van Dam

19

20 Hâh ut râh

21

22 Inzichten uit Den Haag Geen vooraf geplande, geïmplementeerde strategie maar meanderend proces van geplande en emergente strategieën Ontwikkelrichting gebied stabiel, maar interactie van gemeente met stakeholders veranderlijk (n.a.v. markt, politiek) Inhoud van plannen ontwikkeling zich óók gepland en emergent, waarin lokale geluid (blijvers) verweven raakt met de stem van nieuwkomers 22

23 2. Van betoog naar beton

24 Eindhoven: transformaties in een post-industriestad 24

25

26 Eindhoven

27 27

28

29 29

30 30

31

32 Third parties

33

34

35 35

36 36

37 37

38 38

39 39

40 Inzichten uit Eindhoven Geen allesomvattende plannen vanaf de tekentafel bedacht, maar emergente strategieën In lokaal DNA verankerde vernieuwing Stadsdebatten en lokale verhaalvorming 40

41 Verhalenstromen en verhaalcoalities Bron: Verheul, 2014

42 7 principes van overtuigende gebiedsplannen Inhoud 1. Gebaseerd op inhoudelijke analyse sociaal-economische trends 2. Gebaseerd op begrip van marktfunctioneren en overheidsbeleid Gezag 3. Plan maker / communicator heeft juridisch gelegitimeerde macht / ondersteuning van (hogere) overheid 4. Gecommuniceerd vanuit charisma en pakkende framing Middelen 5. Significante (mogelijkheden tot) inzet middelen voor uitvoering Draagvlak 6. Grote betrokkenheid stakeholders in de omgeving 7. Representeert voorkeuren van de lokale gemeenschap Gebaseerd op Adams & Tiesdell,

43 Zwolle en De Woonkeuken

44 Arena s Formeel Gemeenteraad Stadsdebatten Bestuurskamers Expertmeetings Openbaar Besloten (Social) Media Place making events Tête-à-tête Toevallige ontmoetingen Informeel Bron: Verheul, 2015

45 Nieuwe arena s

46 3. Conclusies en reflecties

47 Meervoudig sturen Sturen op afstand (representatief/generiek) Richting geven: Instrumenten die de keuzes van partijen beïnvloeden ( Shaping ) Reguleren: Instrumenten die de mogelijkheden van partijen beperken (of verruimen/dereguleren) Zachte sturing (communicatief/relationeel) Harde sturing (juridisch/financieel) Verbinden: Instrumenten die de organisatie en samenwerking van partijen bespoedigen ( Capacity building ) Stimuleren: Instrumenten die (in)direct kosten/risico s voor partijen verlagen Sturen in overleg (participatief/specifiek) Bron: Verheul, Daamen, Hobma & Heurkens, 2017

48 Vijf leidraden 1. Begrijp de bestaande situatie 2. Bouw vertrouwen door voortgang 3. Deel dilemma s en spanningen 4. Denk door schalen heen 5. Durf te experimenteren Bron: Daamen,

49 Twee uitdagingen voor de gebiedstransformatie 1. Plek en product: integraliteit van opgave 2. Proces en personen: kwaliteit van de interacties 49

50 4. Vragen en discussie

51 Tot slot TU Delft Urban Development Management is pleitbezorger en partner in procesbegeleiding van stedelijke transformaties: Experimenteerruimte Kennisnetwerkvorming Voor vragen of suggesties: of 51

52 Copyrights: inhoud en figuren uit deze presentatie mogen alleen gebruikt worden na bronvermelding en consultatie van de auteurs: of Bronvermelding van foto s in deze presentatie is zoveel mogelijk door ons opgenomen. Waar onbekend kunnen fotografen zich melden bij de auteurs.