Samenwerken, hoe geef je daar vorm aan? Linze Schaap, VBG 10 juni 2015

Transcriptie

1 Samenwerken, hoe geef je daar vorm aan? Linze Schaap, VBG 10 juni 2015

2 Dr. Linze Schaap Universitair Hoofddocent Tilburgse School voor Politiek en Bestuur i.s.m. dr. Leon van den Dool 2

3 Uitgangspunt Nederland wordt lokaal bestuurd door gemeenten èn samenwerkingsverbanden Samenwerken is normaal. Samenwerken is ook best lastig, want: hoe, wat en waarom? Zoektocht: een handleiding / -reiking 3

4 Inhoud 1. Het vraagstuk: kiezen passende samenwerkingsvorm 2. Het draait om drie vragen 3. Het keuzemenu 4. Taken en drijfveren 5. Bestuurskundige vorm: van beweging naar model 6. Juridische vorm 7. Uitdaging 4

5 1. Het vraagstuk: passende samenwerkingsvorm kiezen Samenwerken roept veel vragen op over de juridische en bestuurskundige vorm. 1. Is de vorm leidend of bepaal je eerst de inhoud van de samenwerking? 2. Bestuurskundige vormen matchen niet met de juridische vormen, hoe krijgen we die twee bij elkaar? 3. Publieke of private vorm? 4. Welke voor- en nadelen wegen we af? 5. Wat zijn de goede vragen? 5

6 2. Het draait om drie vragen Drie kernvragen: 1. Welke taken betreffen onze samenwerking en wat zijn daarbij onze drijfveren? 2. Welke bestuurskundige vorm past het beste bij onze drijfveren? 3. Welke juridische vorm past dan het beste bij de gekozen bestuurskundige vorm? 6

7 3. Het keuzemenu Taken & drijfveren Taken Bedrijfsvoering Operationeel, uitvoeren Beleid/strategie Drijfveren Kosten Kwaliteit Kwetsbaarheid Kennis Klanttevredenheid Makkelijk starten Grote opgave Bestuurskundige vorm Netwerk: netwerkconcept Matrix: Matrixmodel Integratie: Shared service center Ambtelijke fusie Juridische vorm Publiek: Openbaar lichaam Gemeenschappelijk orgaan Centrumgemeente Bedrijfsvoeringsorganisatie Regeling zonder meer Privaat: Deelneming in NV of BV Lid vereniging Betrokkenheid bij Stichting Overeenkomst Bestuursakkoord, convenant, intentieverklaring 7

8 4. Taken en drijfveren: bepaal ze samen Kernvraag: Welke taken betreffen onze samenwerking en wat zijn daarbij onze drijfveren? Geef samenwerking vorm vanuit de inhoud Overleg gezamenlijk met alle partners over: - de inhoud: m.b.t. welke taken samenwerken? - doelen/drijfveren: wat wil je met samenwerking voor deze taak vooral bereiken, welke drijfveren wegen het zwaarst? Scoort netwerken, matrix of integreren het beste? 8

9 4. Taken en drijfveren: beoordeel samen netwerk, matrix en integratie. A Drijfveren Netwerken Taken verdelen (matrix) Kosten (efficiency) Geen besparing Efficiencywinst, bij beperkt aantal taken Kwaliteit (effectiviteit) Kwetsbaarheid (effectiviteit) Kennis (effectiviteit) Klanttevredenheid (effectiviteit) Makkelijk starten (flexibiliteit) Grote opgave (effectiviteit en flexibiliteit) Kan toenemen door uitwisseling Toename, mits voor beperkt aantal taken Integreren Efficiencywinst, bij sturing na enige tijd Toename, grotere professionaliteit Geen effect Neemt af Neemt af Voordeel uitwisseling Neemt toe Neemt toe, specialisering Geen direct effect, mogelijk indirect Wisselende effecten Kan toenemen, niet direct bij start Per direct mogelijk Eenvoudige start Complexere start Kennis delen Integraal sturen lastiger Mogelijkheden nemen toe, niet direct bij start 9

10 4. Taken en drijfveren: beoordeel samen netwerk, matrix en integratie. B Toetsing Netwerken Taken verdelen (matrix) Democratische kwaliteit Duurzaam, toekomstbestendig Vaak geen directe relatie Vrijblijvend karakter, minder duurzaam Sturing College via overeenkomst, Indirecte sturingsmogelijkheden Raad Afhankelijk van duur overeenkomst, veel taken maakt model complex en minder toekomstbestendig Integreren Sterk afhankelijk van vormgeving, publieke vormen bieden meer borging Blijven vaak lang in stand 10

11 5. Bestuurskundige vorm: van beweging naar model Kernvraag: Welke bestuurskundige vorm past het beste bij onze drijfveren? Welke beweging scoort het beste op de belangrijkste drijfveren: Netwerken, matrix of integreren Beweging Netwerken Uitwisselen, vrijblijvend en voor elkaar Model Netwerkmodel Taken verdelen Integreren Eén taak voor de anderen, anderen taken voor mij Samenvoegen tot nieuwe organisatie Matrixmodel - Centrumgemeente - Shared service organisatie - Ambtelijke fusie 11

12 6. Juridische vorm: netwerken Geen strikte juridische vorm nodig wel motor voor het netwerk Bestuursconvenant: bestuurlijke ondersteuning netwerk Motor soms kleine organisatie: - voorbeeld B5 - opties vaak privaatrechtelijk: stichting, detacheren, dienstverleningsovereenkomst 12

13 6. Juridische vorm: matrix Opties juridische vorm: - Dienstverleningsovereenkomst Als aantal taken toeneemt groter aantal relaties meer complexiteit 13

14 6. Juridische vorm: integreren Publieke taak en publieke partners WGR (eis Gemeentewet) Centrumgemeente: Overeenkomst Shared service organisatie publiek: openbaar lichaam, bedrijfsvoeringsorganisatie Ambtelijke fusie + overdracht bevoegdheden: openbaar lichaam Publieke en private partners private vorm Stichting Vereniging Deelneming in NV of BV 14

15 7. Uitdagingen 1. Is de complexe keuze voor een samenwerkingsvorm samen te vatten in onze drie kernvragen (naast: met wie? 2. Is de handleiding voor beantwoording van deze drie vragen herkenbaar geschetst? 3. Wilt u deelnemen aan een expertmeeting om deze handleiding samen te stellen? Linze Schaap, , l.schaap@uvt.nl Leon van den Dool, , l.dool@uvt.nl 15