De geleefde stad is de alledaagse stad waarin bewoners voortdurend (individuele) keuzes maken en initiatieven nemen

Transcriptie

1 PUBLIEKE RUIMTE IN NEW TOWNS De afstand tussen de geplande en de geleefde stad Martijn Ubink Stedelijk Onderzoek & Advies Conferentie: nieuwe uitdagingen voor New Towns 31 oktober 2013 PUBLIEKE RUIMTE IN NEW TOWNS De afstand tussen de geplande en de geleefde stad De geplande stad is de bedachte en ontworpen stad De geleefde stad is de alledaagse stad waarin bewoners voortdurend (individuele) keuzes maken en initiatieven nemen Twee vragen: 1. Hoe verhouden deze alledaagse initiatieven zich tot de geplande en bedachte stad? 2. Wat kunnen we doen om beide dichter bij elkaar te brengen (en welke dilemma s levert dit op)?

2 1. DE GEPLANDE NEW TOWN: OORSPRONKELIJKE IDEALEN REACTIE OP DE NAOORLOGSE STAD

3 KLEINSCHALIGHEID EN AFWISSELING ONTMOETING OP HET WOONERF

4 INRICHTING MOEST CONTACT STIMULEREN DE AUTO WERD ONDERGESCHIKT

5 NIET ALLEEN WIJKEN MAKEN, OOK GEDRAG INTEKENEN 2. HOE VERHOUD DE GEPLANDE STAD ZICH TOT DE GELEEFDE STAD?

6 2. HOE VERHOUD DE GEPLANDE STAD ZICH TOT DE GELEEFDE STAD? 2.1 Van spelen naar parkeren 2.2 Van collectief naar privaat 2.3 Van aanleg naar beheer 2.4 Van diffuse naar verscherpte grenzen 2.1 VAN SPELEN NAAR PARKEREN

7 EVENWICHT TUSSEN SPELEND KIND EN DE AUTO GROEI AUTOBEZIT ONDERSCHAT

8 VAN ONTMOETEN NAAR PARKEREN OVERRUIMTE WORDT OPGESOUPEERD

9 JE KUNT EIGENLIJK OVERAL PARKEREN MAAR HET LIEFST VOOR DE DEUR

10 MAAR HET LIEFST VOOR DE DEUR MAAR HET LIEFST VOOR DE DEUR

11 EVENWICHT NIET MEER VANZELFSPREKEND STRIJD OM DE BESCHIKBARE RUIMTE Strijd om de beschikbare ruimte tussen verschillende belangen (de auto versus het spelende kind) Overheid heeft een dilemma: formaliseren en handhaven conform oorspronkelijke idealen versus faciliteren van nieuwe vraag

12 2.2 VAN COLLECTIEF NAAR PRIVAAT FACILITEREN VAN HET COLLECTIEVE

13 3.2.2 COLLECTIEVE OPENBAAR RUIMTEN - COLLECTIEF - PRIVE COLLECTIEVE OPENBAAR RUIMTEN - COLLECTIEF - PRIVE

14 3.2.2 COLLECTIEVE OPENBAAR RUIMTEN - COLLECTIEF - PRIVE COLLECTIVITEIT VRAAGT OM GEMEENSCHAPPELIJKHEID

15 KINDEREN ALS VERBINDEND ELEMENT KINDEREN ALS VERBINDEND ELEMENT

16 KINDEREN ALS VERBINDEND ELEMENT STEEDS VAKER ZIJN DE KINDEREN VERDWENEN (75% - 45%)

17 HETEROGENE BUURTEN & CONFLICTEREN WOONGEDRAG ONUITGESPROKEN NORMEN NIET VANZELFSPREKEND

18 ONUITGESPROKEN NORMEN NIET VANZELFSPREKEND HET COLLECTIEVE VERDAMPT

19 HET COLLECTIEVE VERDAMPT VAN NIEMAND IN PLAATS VAN VAN IEDEREEN

20 VAN NIEMAND IN PLAATS VAN VAN IEDEREEN VAN NIEMAND IN PLAATS VAN VAN IEDEREEN

21 INITIATIEF VAN BEWONERS VAN COLLECTIEF NAAR PRIVAAT ACHTER DE SCHUTTING WORDT NOG GEÏNVESTEERD

22 ACHTER DE SCHUTTING WORDT NOG GEÏNVESTEERD ACHTER DE SCHUTTING WORDT NOG GEÏNVESTEERD

23 ACHTER DE SCHUTTING WORDT NOG GEÏNVESTEERD ACHTER DE SCHUTTING WORDT NOG GEÏNVESTEERD

24 NIET IEDEREEN HOUDT VAN TUINIEREN PRIVAAT INITIATIEF SOMS BEPERKT TOT IN DE WONING

25 DE GELEEFDE STAD HEEFT EEN PRIVAAT KARAKTER Niet alleen als buitenstaander naar wijken kijken en concluderen dat bewoners niet meer investeren Er wordt wel degelijk geïnvesteerd, alleen niet meer overeenkomstig de oorspronkelijke idealen van de geplande stad 2.3 VAN AANLEG NAAR BEHEER

26 AANLEG VAN EEN MICRO-MILIEU KLEINSCHALIG SNIPPERGROEN

27 OORSPRONKELIJKE KWALITEIT ONDER DRUK OORSPRONKELIJKE KWALITEIT ONDER DRUK

28 BEHEER IS ONDERSCHAT BEHEER IS ONDERSCHAT

29 BEHEER IS ONDERSCHAT TEGELIJKERTIJD: SLUIPENDERWIJS INGEPIKT DOOR BEWONERS

30 TEGELIJKERTIJD: SLUIPENDERWIJS INGEPIKT DOOR BEWONERS OF FORMEEL UITGEGEVEN AAN BEWONERS

31 OF FORMEEL UITGEGEVEN AAN BEWONERS SOMS ALLEEN TOEGANKELIJK VOOR BEWONERS

32 OP PLEKKEN WORDT SUCCES GEBOEKT OP PLEKKEN WORDT SUCCES GEBOEKT

33 OP PLEKKEN WORDT SUCCES GEBOEKT MAAR WEL IN SPECIFIEKE BUURTEN

34 MAAR WEL IN SPECIFIEKE BUURTEN Succes voornamelijk in buurten met: Hogere inkomens en eigenaar-bewoners Inspraak bij (oorspronkelijke) inrichting Een duidelijke toegevoegde waarde voor de direct omwonenden Formele beheerconstructie (vastgelegd in koopcontract): continuïteit NIET IEDEREEN ZIT ER OP TE WACHTEN

35 2.4 VAN DIFFUSE NAAR VERSCHERPTE GRENZEN GEPLAND: GAMMA-SHUTTING BESTOND NOG NIET

36 GEPLAND: GAMMA-SHUTTING BESTOND NOG NIET EN IS SOMS NOG STEEDS OVERBODIG

37 EN IS SOMS NOG STEEDS OVERBODIG HET ER ZIJN PRIVATE ALTIJD IS MENSEN SPRINGLEVEND DIE STUG VOLHOUDEN (Ittersummerlanden Zwolle) 74

38 BEHOEFTE AAN PRIVACY ONDERSCHAT BEHOEFTE AAN PRIVACY ONDERSCHAT

39 BEHOEFTE AAN PRIVACY ONDERSCHAT DIFFUSE NAAR VERSCHERPTE GRENZEN

40 VAN DIFFUSE NAAR VERSCHERPTE GRENZEN NAAST ONTMOETEN OOK VERMIJDEN

41 NAAST ONTMOETEN OOK VERMIJDEN NAAST ONTMOETEN OOK VERMIJDEN Geplande stad gaat uit van diffuse grenzen en onderschatte de behoefte aan privacy Bewoners lossen het conflict tussen collectief en privaat veelal zelf op door eigen initiatief: de schutting

42 2.5 VAN MONOTONIE NAAR FUNCTIEMENGING FUNCTIEMENGING AANVANKELIJK NIET GELUKT

43 FUNCTIEMENGING AANVANKELIJK NIET GELUKT FUNCTIEMENGING AANVANKELIJK NIET GELUKT

44 IN DE ALLEDAAGSE PRAKTIJK EEN VEELHEID AAN INITIATIEF IN DE PRAKTIJK EEN VEELHEID AAN INITIATIEF

45 MASSAGEPRAKTIJK IN DE BERGING KAPPER IN DE BERGING

46 CHIHUAHUA-KENNEL IN DE BIJKEUKEN FIETSENMAKER IN DE CARPORT

47 COMPUTERREPARATEUR IN DE GARAGE KERAMIEK-ATELIER IN HET TUINHUIS

48 SCHOONHEIDSSPECIALIST OP DE ZOLDERKAMER VAN MONOTONIE NAAR FUNCTIEMENGING Dilemma: oogluikend toestaan, versoepelen regelgeving of handhaven conform bestemmingsplan? Faciliteren van initiatief (bijvoorbeeld kleinschalige ontmoetingsruimten) moeizaam: initiatieven gedijen bij de huiselijke schaal, informele netwerken en lage bedrijfskosten

49 CONCLUDEREND CONCLUDEREND De alledaagse stad sluit steeds minder aan bij de geplande stad. Spanning tussen beide wordt veelal opgelost door bewonersinitiatief Initiatief uit de alledaagse stad komt alleen in veel gevallen niet overeen met de opzet van de geplande stad (parkeren ipv spelen, privaat ipv collectief, verscherpte ipv diffuse grenzen)

50 CONCLUDEREND (Bron: TU-Delf - Bloemkoolwijken een uitgekookt recept - september 2013) 2. DE AFSTAND VERKLEINEN: AANBEVELINGEN EN DILEMMA S

51 NAAR EEN ANDERE TAAKOPVATTING Andere taakopvatting overheid en professional: niet vanuit de systeemwereld van instituties vasthouden aan de geplande stad maar de routines, beleving en mogelijkheden van bewoners faciliteren Dilemma: de initiërende burger doet niet altijd wat de professional wil: onder welke voorwaarden kunnen en willen we loslaten? BIJ ONSZELF TE RADE De alledaagse stad bruist van de ideeën, sociale energie en burgerinitiatieven, waarbij deze kracht eerder gefrustreerd raakt door de institutionele orde dan dat zij tot bloei komt.

52 BIJ ONSZELF TE RADE BEGIN BIJ HET KLEINE Begin bij het kleine, heb oog voor wat al goed gaat, eenvoud en menselijke maat: grotere veranderingen in wijken vinden plaats door vele kleine speldenprikken. Dilemma: hoe zorg je ervoor dat kleine speldenprikken niet worden gefrustreerd door professionele reflexen en routines in beleid (protocollen, meerjarenplannen)?

53 VERSCHILLEN AANVAARDEN EN BENUTTEN VERSCHILLEN AANVAARDEN EN BENUTTEN

54 VERSCHILLEN AANVAARDEN EN BENUTTEN Schaalverkleining van de opgave (hof, erf, sub-buurt) sluit slecht aan bij schaalvergroting van instituties Dilemma: aansluiten bij de geleefde stad betekent overal wat anders doen op basis van contextgebonden maatwerk. Hoe verhoudt dit zich tot het gelijkheidsbeginsel (one-size-fits-all) van overheden? Aanleg VAN collectieve IDEOLOGISCHE wijktuin (bewonersinitiatief)! NAAR PRAGMATISCHE COLLECTIVITEIT Pragmatische collectiviteit: samen omdat we dezelfde behoefte of interesses hebben Thematiseren en voorzieningen gericht op kleinschaligheid en nabijheid: een zorgbrink, tuinerf of ecohof Toewijzingsinstrumentarium tegen het licht houden: homogeniteit op blokniveau is steeds vaker een voorwaarde voor het functioneren van collectieve ruimtes

55 Aanleg collectieve wijktuin (bewonersinitiatief)! DANK VOOR UW AANDACHT Martijn Ubink Stedelijk Onderzoek & Advies