opening in Nieuwe Aula (David Asser, Nico Louter) lezing metacognitieve vaardigheden bij hb-leerlingen, Marcel Veenman

Transcriptie

1 Inschrijving workshops studiedag BPS 30 september Op dinsdag 30 september hebben we een studiedag die gewijd is aan BPS en aangrenzende thema s. Het gaat een mooie dag worden met veel aansprekende lezingen en workshops. Daarmee willen we bereiken dat een stevige basis krijgt om mee verder te groeien in je lessen en de voorbereiding daarop, in de omgang met begaafde en minder begaafde leerlingen (de principes zijn vaak universeel). Sprekers en workshopgevers zijn afkomstig van de universiteit, van onze eigen school en vanuit het veld. Een mooie mix die hopelijk voor veel inspiratie kan zorgen koffie opening in Nieuwe Aula (David Asser, Nico Louter) lezing metacognitieve vaardigheden bij hb-leerlingen, Marcel Veenman pauze workshop ronde 1 * Marcel Veenman de toepassing van metacognitieve vaardigheden op een gamma vak (lokaal 32) * Stephan Hopman: het inrichten van een bps-les vanuit de praktijk op het Aloysius (lokaal 31) * Karin Tombal: Gespreksvoering met hb-ers (lokaal 25) * Ad van der Logt: Het ontwerpen van een gedifferentieerde les (doorloop in 2 e ronde) (lokaal 26) * Margriet vd Heijden: Wat is hoogbegaafdheid? (lokaal 24) * Sandra Elzinga: Fixed mind set en Growth mind set (lokaal 23) workshop ronde 2 * Marcel Veenman de toepassing van metacognitieve vaardigheden op een exact vak (lokaal 32) * Stephan Hopman: het inrichten van een bps-les vanuit de praktijk op het Aloysius (lokaal 31) * Karin Tombal: Gespreksvoering met hb-ers (lokaal 25) * Ad van der Logt: Het ontwerpen van een gedifferentieerde les (doorloop van rond 1) (lokaal 26)

2 * Margriet vd Heijden: Zin en onzin van testen (lokaal 24) * Sandra Elzinga: Feedback geven aan een hb-er (lokaal 23) lunch aangeboden door school BPS op het Fons Vitae: Hoe ziet ons programma eruit? Dolf Hautvast, hb-jongens en drop outs Afsluiting en evaluatie, David Asser, Nico Louter bitterballen Voor verdere vragen kan je bij mij terecht. Nico Louter

3 Workshop I Hoogbegaafdheid en metacognitieve vaardigheden: tekstbestudering (vooral gericht op gamma vakken) Lokaal uur (eenmalige workshop) Marcel Veenman Marcel Veenman is werkzaam aan de Universiteit Leiden, bij het Instituut voor Metacognitie. Metacognitieve vaardigheden, zoals doelen stellen, plannen en evalueren, bepalen in hoge mate de leeropbrengst van leerlingen. Toch zijn veel bh-leerlingen onvoldoende in staat om hun eigen leergedrag voldoende aan te sturen. In deze workshop maak je kennis met de diagnostiek van metacognitieve vaardigheden bij individuele leerlingen, methoden voor individuele instructie en training van metacognitieve vaardigheden, en aanwijzingen voor klassikale instructie van metacognitieve vaardigheden. Om goed zicht te krijgen op het metacognitieve gedrag van een leerling, dient men de leerling hardop-denkend een schooltaak te laten uitvoeren om nauwkeurig vast te stellen welke metacognitieve activiteiten een leerling wel of niet uitvoert. Een dergelijke diagnose vormt de basis voor de instructie van metacognitieve vaardigheden. Voorwaarden voor succesvolle instructie en training van metacognitieve vaardigheden komen aan de orde. In het bijzonder wordt aandacht besteed aan de instructie van metacognitieve vaardigheden in klassikaal verband, waarmee docenten effectiever gebruik kunnen maken van hun rol als model voor leerlingen. Tijdens de workshop wordt aan de hand van opdrachten en materialen praktisch geoefend met het herkennen en instrueren van metacognitieve vaardigheden. Wat levert het op Inzicht in de mate waarin hoogbegaafde leerlingen beschikken over metacognitieve vaardigheden. Praktisch instrumentarium (opdrachten, materialen) om de mate van aanwezigheid van metacognitieve vaardigheden te herkennen en deze metacognitieve vaardigheden te instrueren.

4 Workshop II Ervaringen op het Aloysius College met de inrichting van een BPS-les (wordt in de tweede ronde herhaald) Stephan Hopman Stephan Hopman is één van de nieuwe docenten maatschappijleer/ maatschappijwetenschappen. In de periode van heeft hij lesgegeven op het Aloysius College (Den Haag). Tot op heden is dit de enige school in Nederland waar speciale programma s voor de hoogbegaafde leerlingen zijn ontwikkeld op een aparte gymnasiumbovenbouw. Er wordt een beroep gedaan op de hogere denkvaardigheden van de hoogbegaafde leerlingen en op hun vaak conceptuele manier van denken, ook wel top down-denken genoemd. Tijdens de workshop staat het inrichten van een bps-les centraal waarin de volgende thema s behandeld worden: Convergente en divergente differentiatie in de les Compactschema s Top down-denken en leren Moeilijk moet, fouten maken mag Rol van de docent: sparringpartner

5 Workshop III In gesprek met de begaafde leerling uur (wordt in de tweede ronde herhaald) Karin Tombal / Sylvia Lipman Karin en Sylvia zijn goede bekenden voor ons. Karin is al enkele jaren lid van de BPS-commissie en heeft samen met Mieke Wolterink meerdere gesprekken gevoerd met leerlingen die toegang krijgen tot het BPS-programma. Verder heeft zij zelf begaafde kinderen en is ze naar Duitsland geweest voor onderzoek naar het HB-programma daar. Sylvia spant zich momenteel via Leerkracht in voor het bereiken van meer gemotiveerde en geindividualiseerde leerroutes voor het Scheikunde onderwijs middels de Keco-kaarten. Voor het voeren van gesprekken met begaafde leerlingen zijn speciale gesprekskaarten ontwikkeld. Deze zijn inmiddels naar grote tevredenheid getest door Sylvia Lipman in gesprekken met haar mentorleerlingen in de bovenbouw. In deze workshop maak je kennis met deze praktische instrumenten en de toepassing ervan voor met name het mentoraat, maar uiteraard ook voor de docent die op zoek is naar ondersteuning in het voeren van een gesprek met de (potentieel) begaafde leerling.

6 Workshop IV Het ontwerpen van een goed gedifferentieerde les, theorie en toepassing (doorlopende workshop, wie deze kiest kan niet switchen!) Ad van der Logt Ad van der Logt is werkzaam aan de Universiteit Leiden, bij het ICLON. Hij is afkomstig uit het onderwijsveld. Tegenwoordig is hij vakdidacticus Nederlands, Lerarenopleider en vakdidacticus. Zijn specialismen zijn o.a. differentiatie en activerende didactiek. Tijdens de workshop begint hij met een korte theoretische inleiding op differentiatie om daarna anderhalf uur uit te pakken met praktische tools die de docent op weg helpen met het opzetten van een goed gefundeerde en gedifferentieerde les. Hiervoor maakt hij gebruik van een studiekaart. Neem ter voorbereiding een van je boeken mee die je gebruikt, willekeurig welk leerjaar.

7 Workshop V Wat is hoogbegaafdheid? (eenmalige workshop) Margriet van de Heijden Margriet van der Heijden is afgestudeerd in de neuropsychologie aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Na haar afstuderen heeft zij verschillende dingen gedaan, waaronder assessments, diagnostiek en behandeling. Op dit moment is zij werkzaam bij RadarPedagogiek, een bureau voor diagnostiek, training en begeleiding voor kinderen, ouders en professionals in Amsterdam Oost. Zij is tevens werkzaam op het Fons Vitae als Remedial Teacher. Intelligentie- en hoogbegaafdheidsonderzoek zijn, naast diagnostiek van leer- en gedragsstoornissen, dagelijkse werkzaamheden voor haar. Zij voert zowel intelligentieonderzoek uit voor rechtbanken in gerechtelijke procedures als voor bijvoorbeeld het Leonardo Onderwijs. Vragen die in de workshop aan bod komen zijn o.a.: Wanneer is iemand hoogbegaafd? Wat komt hier allemaal bij kijken? Op wat voor manier denken hoogbegaafden? Wat heeft hoogbegaafdheid met faalangst te maken?

8 Workshop VI Fixed mindset en growth mindset uur (eenmalige workshop) Sandra Elzinga Sandra Elzinga is van oorsprong biologie. Zij is trainer talentontwikkeling bij docenten en leerlingen in het PO en VO. Als coach is zij sinds dit jaar de begeleider van het Leerkracht traject op het Fons Vitae. Zij is werkzaam bij Beta Onderwijs op Maat. In deze workshop neemt ze mee naar het model van Carol Dweck. Carol Dweck is een Amerikaanse psychologe die al meer dan 30 jaar onderzoek doet naar de relatie tussen motivatie en prestatie. Ze leert ons het verschil tussen een fixed mindset en een growth mindset. Kinderen met een fixed mindset hebben het idee dat intelligentie onveranderlijk is. Deze kinderen vinden het belangrijk om te laten zien dat ze slim zijn en willen ook graag zo overkomen. Ze vermijden daarom uitdagingen en willen graag alleen dat doen waarvan ze zeker weten dat ze het kunnen. Als iets moeilijk is, worden deze kinderen erg onzeker en angstig. Kinderen met een growth mindset gaan ervan uit dat je je eigen intelligentie kunt ontwikkelen door bij te leren. Deze kinderen willen graag bijleren en vinden het niet erg om te laten merken dat ze iets nog niet weten. Uitdagingen maken dat deze kinderen hard gaan werken en blijven doorzetten. Hierdoor voelen deze kinderen zich slim. Overigens hebben we allemaal (dus ook ouders en docenten) te maken met deze mindset. Zeer leerzaam om hier meer inzicht in te krijgen.

9 Workshop VII Hoogbegaafdheid en metacognitieve vaardigheden: probleemoplossend denken in de exacte vakken uur (eenmalige workshop) Marcel Veenman Marcel Veenman is werkzaam aan de Universiteit Leiden, bij het Instituut voor Metacognitie. Metacognitieve vaardigheden, zoals doelen stellen, plannen en evalueren, bepalen in hoge mate de leeropbrengst van leerlingen. Toch zijn veel bh-leerlingen onvoldoende in staat om hun eigen leergedrag voldoende aan te sturen. In deze workshop maak je kennis met de diagnostiek van metacognitieve vaardigheden bij individuele leerlingen, methoden voor individuele instructie en training van metacognitieve vaardigheden, en aanwijzingen voor klassikale instructie van metacognitieve vaardigheden. Om goed zicht te krijgen op het metacognitieve gedrag van een leerling, dient men de leerling hardop-denkend een schooltaak te laten uitvoeren om nauwkeurig vast te stellen welke metacognitieve activiteiten een leerling wel of niet uitvoert. Een dergelijke diagnose vormt de basis voor de instructie van metacognitieve vaardigheden. Voorwaarden voor succesvolle instructie en training van metacognitieve vaardigheden komen aan de orde. In het bijzonder wordt aandacht besteed aan de instructie van metacognitieve vaardigheden in klassikaal verband, waarmee docenten effectiever gebruik kunnen maken van hun rol als model voor leerlingen. Tijdens de workshop wordt aan de hand van opdrachten en materialen praktisch geoefend met het herkennen en instrueren van metacognitieve vaardigheden. Wat levert het op Inzicht in de mate waarin hoogbegaafde leerlingen beschikken over metacognitieve vaardigheden. Praktisch instrumentarium (opdrachten, materialen) om de mate van aanwezigheid van metacognitieve vaardigheden te herkennen en deze metacognitieve vaardigheden te instrueren.

10 Workshop VIII Ervaringen op het Aloysius College met de inrichting van een BPS-les uur (herhaling van workshop uit ronde 1) Stephan Hopman Stephan Hopman is één van de nieuwe docenten maatschappijleer/ maatschappijwetenschappen. In de periode van heeft hij lesgegeven op het Aloysius College (Den Haag). Tot op heden is dit de enige school in Nederland waar speciale programma s voor de hoogbegaafde leerlingen zijn ontwikkeld op een aparte gymnasiumbovenbouw. Er wordt een beroep gedaan op de hogere denkvaardigheden van de hoogbegaafde leerlingen en op hun vaak conceptuele manier van denken, ook wel top down-denken genoemd. Tijdens de workshop staat het inrichten van een bps-les centraal waarin de volgende thema s behandeld worden: Convergente en divergente differentiatie in de les Compactschema s Top down-denken en leren Moeilijk moet, fouten maken mag Rol van de docent: sparringpartner

11 Workshop IX In gesprek met de begaafde leerling uur (herhaling van workshop uit de eerste ronde) Karin Tombal / Sylvia Lipman Karin en Sylvia zijn goede bekenden voor ons. Karin is al enkele jaren lid van de BPS-commissie en heeft samen met Mieke Wolterink meerdere gesprekken gevoerd met leerlingen die toegang krijgen tot het BPS-programma. Verder heeft zij zelf begaafde kinderen en is ze naar Duitsland geweest voor onderzoek naar het HB-programma daar. Sylvia spant zich momenteel via Leerkracht in voor het bereiken van meer gemotiveerde en geindividualiseerde leerroutes voor het Scheikunde onderwijs middels de Keco-kaarten. Voor het voeren van gesprekken met begaafde leerlingen zijn speciale gesprekskaarten ontwikkeld. Deze zijn inmiddels naar grote tevredenheid getest door Sylvia Lipman in gesprekken met haar mentorleerlingen in de bovenbouw. In deze workshop maak je kennis met deze praktische instrumenten en de toepassing ervan voor met name het mentoraat, maar uiteraard ook voor de docent die op zoek is naar ondersteuning in het voeren van een gesprek met de (potentieel) begaafde leerling.

12 Workshop X Hoogintelligent en hoogbegaafd, praktijk en gebruik van de testen (eenmalige workshop) Margriet van de Heijden Margriet van der Heijden is afgestudeerd in de neuropsychologie aan de Radboud Universiteit te Nijmegen. Na haar afstuderen heeft zij verschillende dingen gedaan, waaronder assessments, diagnostiek en behandeling. Op dit moment is zij werkzaam bij RadarPedagogiek, een bureau voor diagnostiek, training en begeleiding voor kinderen, ouders en professionals in Amsterdam Oost. Zij is tevens werkzaam op het Fons Vitae als Remedial Teacher. Intelligentie- en hoogbegaafdheidsonderzoek zijn, naast diagnostiek van leer- en gedragsstoornissen, dagelijkse werkzaamheden voor haar. Zij voert zowel intelligentieonderzoek uit voor rechtbanken in gerechtelijke procedures als voor bijvoorbeeld het Leonardo Onderwijs.Margriet In de workshop komen de volgende zaken aan bod: Hoogintelligent versus hoogbegaafd; welke testen worden gebruikt voor de diagnostiek? Wat komt er kijken bij een disharmonisch profiel? Gezamenlijk wordt een casus met testuitslagen besproken.

13 Workshop XI Feedback geven aan een hoogbegaafde leerling uur (eenmalige workshop) Sandra Elzinga Sandra Elzinga is van oorsprong biologie. Zij is trainer talentontwikkeling bij docenten en leerlingen in het PO en VO. Als coach is zij sinds dit jaar de begeleider van het Leerkracht traject op het Fons Vitae. Zij is werkzaam bij Beta Onderwijs op Maat. Het lijkt vanzelfsprekend, maar is het niet, feedback geven aan een hb-er. Tevreden zijn over wat je gedaan hebt, waardering krijgen vanuit je omgeving, iedereen geniet daarvan. Wanneer je ontwikkeling normaal verloopt, klopt de feedback vaak met de inspanning die je zelf ervaren hebt. Je presteert naar kunnen, dat wordt gezien en beloond. Bij hoogbegaafde kinderen is dat niet zo vanzelfsprekend. Een prachtig rapport kan gehaald worden zonder inspanning. De omgeving is tevreden terwijl je eigenlijk weinig gedaan hebt. In het rijtje inspanning- prestatie beloning, ontbreekt dan de inspanning. Het normale, het is goed wanneer je je best hebt gedaan is hier niet aanwezig. De leerling hoeft niet zijn best te doen en toch is het goed. Dit kan een negatief effect hebben op de prestatie- motivatie. De hoogbegaafde leerling heeft geen ervaring met het leveren van een inspanning. Het referentiekader dat een normaal begaafde leerling vanzelf ontwikkelt doordat de feedback correspondeert met de geleverde inspanning ontbreekt. Wanneer deze leerling verrijkingsopdrachten krijgt aangeboden weten zowel hij als de leerkracht niet waar de lat ligt. Goed bedoelde pogingen om te werken aan leren leren en het welbevinden van de leerling schieten zo hun doel voorbij. Want waar gaan we op evalueren, wanneer heeft deze leerling zijn best gedaan, wanneer kan hij tevreden zijn over de geleverde inspanning en is er hier sprake van een echte prestatie? Kortom, het geven van feedback aan een hb-er heeft zo zijn eigen dynamiek. Sandra Elzinga neemt je mee in deze dynamiek en geeft je inzichten hoe je hiermee zou kunnen omgaan.