KENNIS DELEN, UITDRAGEN EN ONTWIKKELEN. Publicatie van het Nederlandstalig NANDA-I Netwerk (Nanda-I Network: Dutch Language Group) INHOUD

Transcriptie

1 NIEUWSBRIEF WINTER 2015 KENNIS DELEN, UITDRAGEN EN ONTWIKKELEN Publicatie van het Nederlandstalig NANDA-I Netwerk (Nanda-I Network: Dutch Language Group) OPRICHTING STICHTING VDIR In februari 2015 is de Stichting Verpleegkundige Diagnostiek Interventies en Resultaten opgericht (Stichting VDIR). Waar het Nederlandstalig Nanda-I Netwerk een vrijwilligersorganisatie is, kan de stichting onder meer scholingen en congressen organiseren en gelden werven welke ten goede komen aan de ideologie van het Netwerk. Voorzitter van de stichting is Nico Oud. Op onze website is terug te lezen wat de doelen van de Stichting zijn. Deze doelen sluiten uiteraard aan bij de ambities van het Netwerk. VERPLEEGKUNDIGE VERSLAGLEGGING Veel instellingen zijn momenteel bezig met de ontwikkeling van een nieuwe elektronische vorm van rapporteren. Het is hierbij van belang dat gegevens aan de bron worden geregistreerd en achteraf kunnen worden geanalyseerd, de zo genoemde outputcalculaties. Volledig rapporteren met gecodeerde standaardterminologie is hiervoor essentieel. Veel elektronische systemen maken gebruik van ongecodeerde data, dat maakt analyseren lastig en tijdrovend. NANDA, NIC & NOC zijn de meest gedetailleerde classificatiesystemen die ontwikkeld en getoetst zijn in de praktijk. NANDA, NIC & NOC zijn gecodeerd, gekoppeld in SNOMED CT en hebben een hoge betrouwbaarheid en validiteit. NANDA International beheert sinds 1982 s werelds grootste verzameling verpleegkundige diagnosen en is nauw verwant met het Center for Nursing Classification and Clinical Effectiveness (CNC) die de verpleegkundige interventies (NIC) en de zorgresultaten (NOC) ontwikkelen. Al meer dan 15 jaar worden deze drie classificatiesystemen vertaald in het Nederlands en geschoold aan verpleegkundigen in Nederland en België. INHOUD OPRICHTING STICHTING VDIR 1 VERPLEEGKUNDIGE VERSLAGLEGGING 1 DOELSTELLIG NETWERK 1 NIEUWE WEBSITE 1 CONGRES NANDA-I, NIC & NOC 2 DIGITALE BESCHIKBAARHEID NNN 2 OPINIE 3 ACENDIO CONGRES BERN 5 NETWERKDAG 5 BLOGGEN OVER NANDA-I 5 KLINISCH REDENEREN 6 AGENDA 7 DOELSTELLING NETWERK Uitdragen van de ideologie ter bevordering van gemeenschappelijk taalgebruik in de verpleegkunde. Een deskundige gesprekspartner zijn voor stakeholders. Het verbeteren van de verpleegkundige zorg door de bevordering van eenheid van taal. Het meetbaar en zichtbaar maken van de verpleegkundige zorg. Het mogelijk maken van benchmarking van verpleegkundige zorg (inter)nationaal. NIEUWE WEBSITE info@nandanetwerk.nl - voor algemene vragen licenties@nandanetwerk.nl - voor info over de NL licentie van NNN Nieuwsbrief WINTER 2015 Nederlandstalig NANDA-I Netwerk Pagina 1 van 7

2 CONGRES NANDA-I, NIC, NOC "Het gebruik van de classificaties in de praktijk, onderzoek en onderwijs." Op 19 november 2015 zal in Amersfoort een congres worden georganiseerd over NANDA NIC en NOC, toepassingen in praktijk, onderzoek en onderwijs binnen het ziekenhuis, de Wijk en de GGZ. Gastspreker is Lynda Carpenito, ervaren gebruiker van NANDA, NIC en NOC. Voorafgaand geeft Lynda Carpenito op 18 november een masterclass, speciaal bedoeld voor docenten en onderzoekers. Lynda Juall Carpenito-Moyet is auteur van verschillende standaardwerken waarbij het verpleegkundig proces centraal staat. Haar werk is in vele talen uitgegeven. Lynda heeft, naast bijvoorbeeld Marjory Gordon, theorie rondom het verpleegkundig proces en verpleegkundige diagnostiek toegankelijk gemaakt in Nederland. Haar werk omvat lijvige boeken van vele honderden pagina s tot en met handige zakboeken voor in de praktijk. Het is haast onmogelijk dat je, als je na 1990 bent opgeleid als verpleegkundige, niet ook in aanraking bent gekomen met werk van Lynda. Lynda is voorvechter van het eerste uur van het gebruik van verpleegkundige diagnostiek in de verpleegkundige praktijk. Daarnaast is zij opleider en nog steeds werkzaam in klinische praktijk als verpleegkundige met moeilijke doelgroepen. DIGITALE BESCHIKBAARHEID EID NNN DOOR: HELEN DE GRAAF-WAAR NNN De drie classificatiesystemen met hun onderlinge relaties zijn ook beschikbaar in digitale vorm zodat EPD-leveranciers deze kunnen inbouwen in hun elektronisch patiënten/cliënten dossier (EPD/ECD). Deze stamdatabase ontwikkeld in het Erasmus MC te Rotterdam wordt onderhouden en geactualiseerd met medewerking van het Nederlandstalig NANDA-I Netwerk. CONGRESPR ONGRESPROGRAMMA GRAMMA 9.30 Ontvangst Welkom en mededelingen Nico Oud The Power of Nursing relationship between nurse and patient necessity in nursing diagnostics. Lynda Carpenito LUNCH NNN, indiceren in de thuiszorg Henk Rosendal Gebruik van NNN binnen de GGZ Marieke Schaap en Sita Roorda Zorginstellingen: verdraaide organisaties; beleidsontwikkeling rond Nanda-I, NIC, NOC Friso Raemaekers Koffie/thee Redeneren, diagnosticeren, classificeren en documenteren: onderzoek en praktijk Wolter Paans Meten is weten: standaardisatie binnen het EPD in relatie met kwaliteitszorg Helen de Graaf-Waar Samenvattende conclusie en vooruitblik Petrie Roodbol BORREL Dit congres wordt mede mogelijk gemaakt door: Meerdere voor de individuele patiënt vastgestelde verpleegkundige diagnoses vormen gezamenlijk het zorgplan of verpleegplan voor de patiënt. Binnen het Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) zijn bij voorkeur relaties aangebracht tussen de verpleegkundige diagnoses, zorgresultaten en interventies. Door deze relaties kunnen verpleegkundigen efficiënt een verpleegplan voor de patiënt opstellen. Dit verpleegplan is daarna op basis van de bevindingen uit de anamnese, (biomedische) metingen, diagnostische meetschalen, en observaties aan te passen of te wijzigen. In Nieuwsbrief WINTER 2015 Nederlandstalig NANDA-I Netwerk Pagina 2 van 7

3 sommige ziekenhuizen en ambulante EPD's is het verpleegplan een aparte applicatie, terwijl het in andere EPD's is geïntegreerd met de medische en paramedische onderdelen. Via die EPD-functies zijn bijvoorbeeld orders gekoppeld aan de verpleegkundige rapportage. Verpleegkundigen worden door de directe koppeling met elektronische formulieren (via beeldschermtechnieken), geholpen om volgens het verpleegplan te rapporteren. Dit zorgt ervoor dat verpleegkundigen de voortgang van de patiënt en het zorgresultaat gerichter evalueren, waarbij het verpleegplan indien nodig kan worden bijgesteld op basis van evaluatieve gegevens. In de boeken van de NIC en NOC staan de relaties beschreven tussen de verpleegkundige diagnoses, interventies en zorgresultaten. Lynda Carpenito en Ladwig et al. geven in hun boeken voorbeelden van diverse samengestelde verpleegplannen op basis van systematische literatuuronderzoek en praktijkervaringen. Binnen Nederland zijn de laatste vertalingen van NANDA-I, NIC en NOC-classificaties beschikbaar in digitale vorm voor EPD s. De relaties tussen verpleegkundige diagnoses, interventies en zorgresultaten is hierin opgenomen en alle elementen zijn uniek gecodeerd. Voor het gebruik van de classificaties is het noodzakelijk om een licentie af te sluiten. Deze vergoeding komt ten goede aan verdere ontwikkeling en onderzoek van de classificaties. VERPLEEGKUNDIGE DIAGNOSTIEK DOOR: WOLTER PAANS & HELEN DE GRAAF-WAAR Dit artikel is opiniërende van aard. Het heeft tot doel de discussie over het gebruik van de term Verpleegkundige Diagnostiek onder verpleegkundigen te starten. Hiermee willen de schrijvers bijdragen aan het denken over de identiteit van de verpleegkunde vanuit een diagnostisch perspectief. Het stuk is opgebouwd in een discussievorm. Beweringen die we in de praktijk tegenkomen worden telkens becommentarieerd. Een deel hiervan is onlangs gepubliceerd in de digitale Nieuwsbrief van Nursing. Verpleegkundige Diagnostiek is meer dan Klinische Redeneren. Het is redeneren op basis van verpleegkundige methodieken en een verpleegkundig kenniskader in iedere verpleegkundig relevante context, niet alleen een klinische. Accurate verpleegkundige diagnosen leveren een schat aan mogelijkheden om de kwaliteit van zorg en de patiëntveiligheid te vergroten. Beweringen en commentaren Er is een aantal tegenwerpingen te plaatsen bij het gebruik van de term Verpleegkundige Diagnostiek en het gebruik van verpleegkundige diagnosen. Hier volgen enkele veel gehoorde beweringen. Ze worden voorzien van een kort commentaar. Diagnostiek behoort in het medisch domein De term diagnostiek is afkomstig uit het medische model en is deterministisch van aard. Verpleegkundige Diagnostiek is het proces om te komen tot een verpleegkundige diagnose met de daarbij horende zorgplanning van interventies en zorguitkomsten. Een verpleegkundige diagnose is, kort gezegd, een eenduidige term voor: een gezondheidsprobleem of gezondheids-vraagstuk van een patiënt. Problema matiseren van gezondheidssituatie Verpleegkundige diagnostiek problematiseert (onnodig) de gevolgen van een ziekte die door een patiënt individueel ervaren wordt. Verpleegkundige zorg moet gaan over de menselijke maat. Over wat de patiënt nog wel kan. Over zelfmanagement. Een holistische, patiëntgerichte, belevingsgerichte benadering: daar staan verpleegkundigen nu juist voor. Verpleegkundige diagnostiek vindt zijn mogelijkheden a priori in een holistische, patiëntgerichte, individuele benadering waarbij het verkrijgen van een zo hoog mogelijk niveau van zelfmanagement centraal staat. De standaarden met verpleegkundige diagnoses bevatten naast probleem diagnoses eveneens gezondheid bevorderende -en risicodiagnoses. Belevingsgericht diagnosticeren is een bijzonder interessant en verder te ontwikkelen kennisgebied. Juist Nieuwsbrief WINTER 2015 Nederlandstalig NANDA-I Netwerk Pagina 3 van 7

4 hierbinnen kan de verpleegkundige de eigen aanpak markeren. Het zo mogelijk samen met de patiënt doelen stellen en de zorg plannen is een essentieel onderdeel van verpleegkundige diagnostiek. Verpleegkundige diagnostiek d is monodisciplinair en daarom niet geschikt in een multidisciplinaire context Naast een eigen domein bestaat er een overlappingsgebied tussen het verpleegkundige domein en het medische en paramedische diagnostische domein. Juist het analyseren van dit overlappingsgebied kan onderling begrip, kennisdeling en interdisciplinair samenwerken bevorderen. De verpleegkundige discipline loopt de kans zichzelf interdisciplinair buiten spel te zetten als deze zich niet profileert op een eigen diagnostisch kennisdomein. Als verpleegkundigen dit niet erkennen, zullen andere disciplines dat zeker niet doen. Verpleegkundigen kunnen zich dan enkel positioneren als medebehandelaar op basis van diagnostiek van andere disciplines, of geheel of gedeeltelijk verdwijnen uit specifieke behandelgebieden omdat de verpleegkundige zorg daar niet zichtbaar is middels diagnostiek. Een eigen diagnostisch kennisgebied is voorwaardelijk voor de identiteit van de verpleegkunde; het vormt het hart ervan. Patiënten zal het niet zoveel kunnen schelen of een diagnose nu medisch, fysiotherapeutisch of verpleegkundig van aard is. Zij willen wel dat er optimaal, efficiënt samengewerkt wordt en dat problemen met hen worden aangepakt. Verpleegkundigen horen daar verpleegkundige kennis en een eigenstandige verantwoordelijkheid in te ontwikkelen als zij als kennisdiscipline serieus genomen willen worden. Verpleegkundige diagnostiek: een overkill aan documentatie als controlemiddel Verpleegkundige diagnostiek heeft het doel de verpleegkundige zorg inzichtelijk en meetbaar te maken. Het is geenszins het doel als controlemiddel voor het functioneren van individuele verpleegkundigen te dienen. Een belangrijk doel is wel om op wetenschappelijke gronden, dus meetbaar, de kwaliteit van de zorg te kunnen verbeteren. Wetenschappelijke praktijkvoering is een verantwoordelijkheid van alle verpleegkundigen. Ook efficiëntie in de zorgverlening is een onderwerp van belang. Niet om verpleegkundigen harder te laten werken, maar om methoden en handelswijzen te kunnen ontwikkelen zodat de zorg haar toegankelijkheid breed blijft houden. De doorontwikkeling van elektronische documentatie van zorg zal er naar alle waarschijnlijkheid toe leiden dat er juist minder documentatietijd nodig zal zijn, alhoewel verpleegkundigen dat op het moment niet altijd als zodanig ervaren. De software die de basis vormt voor veel patiëntendossiers bevindt zich nog slechts in een eerste ontwikkelfase. Het is begrijpelijk dat verpleegkundigen klagen over het schijnbaar mateloos moeten invullen van checklists. Juist dat kan door het professioneel toepassen van verpleegkundige diagnostiek voorkomen worden. Door het gebruik van standaarden kunnen gegevens voor externe rapportage afgeleid worden en wordt de documentatielast juist verminderd. Verpleegkundige diagnostiek representeert het individu niet. Diagnostische taal, zoals die in de theorie besproken wordt, representeert de werkelijkheid te weinig. De geclassificeerde taal is gekunsteld. Diagnostische classificatiesystemen zijn er om gebruikt te worden als hulpmiddel. Ze bevatten alleen diagnostische concepten; het is dus (slechts) een referentiekader, een kennisbron. De ruime meerderheid van de gebruikte probleemdefiniëring die in de verschillende dossieronderzoeken aangetroffen is, is direct of indirect herleidbaar naar bijvoorbeeld de NANDA classificatie. Als aan verpleegkundigen gevraagd wordt of zij verpleegkundige diagnosen stellen op basis van individuele patiëntassessments, is het niet ongewoon dat zij zeggen: Nee, wij werken niet met verpleegkundige diagnosen. Bij het Nieuwsbrief WINTER 2015 Nederlandstalig NANDA-I Netwerk Pagina 4 van 7

5 analyseren van dossiers komt een ander beeld naar voren. Verpleegkundige diagnostiek wordt wel degelijk in grote mate toegepast. Onder meer in het ziekenhuis, de psychiatrie, de thuiszorg en in de verpleeghuiszorg. Alleen is de verpleegkundige zich er niet altijd van bewust en is de omschrijving met regelmaat niet in professionele taal, maar meer in spreektaal of lekentaal. Het toepassen van diagnostische taal heeft waarschijnlijk te maken met bewustwording, kennis en oefening. Het moet daarnaast natuurlijk ook geleerd en geaccepteerd worden. Het zal de kwaliteit van de zorg en het onderlinge interdisciplinaire begrip sterk verbeteren, zo is de verwachting. Het kenniskader van verpleegkundige diagnostiek is onvoldoende onderbouwd. Verpleegkundige diagnostiek ; die theorievorming is toch maar mager gevalideerd. We kunnen het veel beter over interventies en resultaten hebben. Het is alleen mogelijk een accurate zorgplanning te maken, of interventies te kiezen, met een probleemvaststelling; een reden om tot actie over te gaan. Daarom vormt verpleegkundige diagnostiek de basis van het beroepsinhoudelijke kenniskader ( het hart ). Het onderscheid tussen de verschillende classificatiesystemen lijkt soms groter dan die in werkelijkheid waarschijnlijk zal blijken te zijn. En inderdaad zijn zij allen slechts in een beperkte mate gevalideerd. Dat is geldig voor alle classificatiesystemen en zeker niet in het bijzonder voor de verpleegkundige varianten. Het is beter dit als een aanleiding te zien om de handschoen naar verdere verwetenschappelijking op te pakken, in plaats van het de rug toe te keren. Dat laatste zal in ieder geval niet leiden tot verbetering van de zorgverlening en al helemaal niet de identiteit van de verpleegkunde ondersteunen. ACENDIO CONGRES BERN De conferentie in april 2015 te Bern, georganiseerd door de Association For Common European Nursing Diagnoses, Interventions and Outcomes (ACENDIO) stond in het licht van e- health ontwikkelingen en technologische verpleegkundige zorgondersteuning. Leden van het Nederlandstalig NANDA-I Netwerk verzorgden een presentatie. Onder meer over het gebruik van geclassificeerde taal in het EPD (Helen de Graaf), de ontwikkeling van een standaard voor een EPD in de vorm van een diagnosis decision support system (Maria Muller-Staub) en de voorspellende waarde van verpleegkundige documentatie in het EPD (Wolter Paans). Verder is uitgebreid gesproken met Dr Heather Herdmann, Dr. Sue Moorhead en Dr. Elizabeth Swanson, leiders van NANDA International, en de University of IOWA (waar de NIC en NOC vandaan komt) over de uitrol van NNN in Nederland. In 2016 zal er weer een ACENDIO-conferentie worden georganiseerd. Dit keer in Valencia, Spanje. NETWERKDAG Op 21 september vond de Netwerkdag plaats in Landgraaf (Limburg). Deze Netwerkdag stond in het teken van de patiënten-overdracht tussen zorginstellingen, naar aanleiding van het recent gepubliceerde onderzoek van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGz). De deelnemers kwamen uit verschillende zorgvelden, zoals de thuiszorg en ziekenhuizen in de regio. En hier ligt dan ook de kracht van netwerken. Na de presentatie van de Inspecteur van de IGz ontstond er direct herkenning in de groep. De patiënten-overdracht tussen instellingen laat veel te wensen over, zowel op medisch als op verpleegkundig vlak voldoet de overdracht niet aan de beroepseisen. Met de hand geschreven narratieve, moeilijk leesbare teksten komen nog steeds voor. Essentiele (diagnostische) informatie om de zorg goed over te kunnen nemen wordt met regelmaat gemist. Het rapport bevat interessante aanbevelingen, die aansluiten op de missie die het Nederlandstalig NANDA-I Netwerk eveneens nastreeft. Nico Oud presenteerde de nieuwe stichting VDIR. Stichting Verpleegkundige Diagnosen, Interventies en Resultaten. Friso Nieuwsbrief WINTER 2015 Nederlandstalig NANDA-I Netwerk Pagina 5 van 7

6 Raemaekers presenteerde de ambities van het HagaZiekenhuis aangaande het verpleegkundige deel van het EPD, Helen de Graaf presenteerde de landelijke ontwikkelingen binnen de EPD s welke bijdragen aan verbetering van overdracht. Wolter Paans presenteerde de laatste stand van zaken vanuit de wetenschappelijke hoek. De netwerkdag werd afgesloten met een discussie over de huidige en de gewenste ontwikkelingen aangaande technologische zorgondersteuning en documenteren met geclassificeerde taal met alle aanwezige verpleegkundigen. Kortom, een bijzonder inspirerende en geslaagde netwerkdag! NANDA-I BLOGGEN OVER NANDA DOOR: HENK ROSENDAL & JOSÉ VAN DORST Henk Rosendal is Lector Wijkzorg aan de Hogeschool in Rotterdam. José van Dorst is adviseur en vicevoorzitter van de fractie Wijkverpleegkundigen van V&VN. Samen startten zij de Stichting Bevordering Wijkverpleegkunde (SBW). Zij bloggen op Nursing.nl over de hervorming in de langdurige zorg en de nieuwe rol van de wijkverpleging. Indiceren kan alleen op basis van een geobjectiveerde, onderbouwde verpleegkundige diagnose. Er op vertrouwen dat we het juiste doen is niet voldoende. Henk Rosendal en José van Dorst van de Stichting Bevordering Wijkverpleegkundige pleiten voor de classificatie volgens de NANDA-I. De aanspraak Wijkverpleging in de Zorgverzekeringswet brengt met zich mee dat wijkverpleegkundigen zelfstandig indiceren en verantwoordelijkheid nemen voor de te behalen resultaten. Indiceren is bepalen wat gegeven de situatie van de cliënt nodig is. En dat kan alleen op basis van een geobjectiveerde, onderbouwde verpleegkundige diagnose. Dan is voor iedereen duidelijk waarom we wat doen, of dat terecht is, en wat de te behalen resultaten zijn. Argumenten als 'vertrouw er nu maar op dat we het juiste doen' zijn volstrekt onvoldoende. Zeker omdat aangetoond is dat: 1) het gebruik van een PES-structuur bij diagnosticeren bijdraagt aan meer accurate verpleegkundige documentatie, en; 2) accurate verpleegkundige documentatie tot minder fouten in de zorg leidt (Paans, 2011). Van groot belang is dat dit gehele verpleegproces goed wordt ondersteund met een robuust classificatiesysteem en ICT-infrastructuur. Naast de noodzakelijke PES-structuur moet een dergelijk systeem intra- en extramurale zorg kunnen verbinden, dat wil zeggen dezelfde taal spreken en begrijpen. Dit vanwege het belang van ketenzorg, en het gegeven dat de intramurale verblijfsduur nog steeds afneemt. Ook moet het wetenschappelijk goed zijn onderbouwd, en doorlopend worden aangepast aan de laatste stand van wetenschap. Op basis van een dergelijk programma van eisen, is er volgens Henk Rosendal en José van Dorst één verpleegkundig classificatiesysteem dat aan al deze eisen voldoet: NANDA-International. Al dan niet gekoppeld aan verpleegkundige zorgresultaten (NOC) en verpleegkundige interventies (NIC). Het geheel is wetenschappelijk onderbouwd met meer dan peer-reviewed publicaties en wordt iedere paar jaar verder aangepast en onderbouwd. Het verbindt intra- en extramurale zorg met elkaar en bovendien hoeft de benodigde database niet meer te worden gebouwd of ontwikkeld. Tenslotte maakt het leren werken met NANDA-I steeds meer onderdeel uit van de hbo-v curricula in Nederland. KLINISCH REDENEREN DOOR: FRISO RAEMAEKERS In de Beroepsprofielen V&V2020 uit 2012 werd het proces van Klinisch redeneren beschreven als een continue, cyclische proces van systematisch verpleegkundig handelen maakt deel uit van het verpleegkundig proces dat leidt tot verpleegkundige besluitvorming. Het is een denk en keuzeproces gebaseerd op logisch redeneren. Klinisch Redeneren is een methode die moet leiden tot het vaststellen van de meest geschikte verpleegkundige diagnosen en het kiezen van de Nieuwsbrief WINTER 2015 Nederlandstalig NANDA-I Netwerk Pagina 6 van 7

7 juiste zorgresulaten en interventies bij een individuele zorgvrager. Aan elke stap binnen het Klinisch Redeneren kan classificatiesysteem gekoppeld worden om in heldere taal te communiceren. Risico-inschatting inschatting De verpleegkundige weet op basis van diepgaande kennis welke mensen een verhoogd risico hebben op het ontstaan van bepaalde problemen. Afhankelijk van de risico-inschatting zal de verpleegkundige in veel situaties preventieve maatregelen in gang zetten. - In de praktijk komt dit neer op pre-screening van onder andere de Voedingstoestand (SNAQscore), Weefselconditie (decubitusschaal), Risicobeheersing: infectiegevaar (BRMO/MRSA). De elementen in de verschillende schalen worden omgezet naar de terminologie van de Nursing Outcomes classification (NOC). Vroegsignalering De verpleegkundige weet dat veel problemen zich aandienen met voortekenen of vroege symptomen, zij kent die en kan daardoor tijdig een probleem signaleren. NANDA-I beschrijft 81 risicodiagnosen (B.v. Dreigend huiddefect, Gevaar voor vallen, Risico voor vertraagd operatief herstel, enz.) Probleemherkenning De verpleegkundige richt zich op een groot aantal problemen die zich bij heel verschillende mensen in heel verschillende situaties kunnen voordoen, variërend van problemen met voeding en uitscheiding tot problemen in de sociale context. Zij kent de uitingsvormen van deze problemen en kan ze objectiveren. - Verpleegkundige diagnose is een oordeel (klinische uitspraak) van een verpleegkundige over de reactie van een zorgvrager (individu, groep of gemeenschap) op een potentieel of actueel gezondheidsprobleem waarbij zij op grond van opleiding en ervaring bevoegd en bekwaam is tot verpleegkundig handelen. Interventie De verpleegkundige past een groot scala aan interventies toe. Niet alleen interventies die voortkomen uit haar eigen vaststelling van de problemen van een individu en diens sociale context, maar ook interventies die bijvoorbeeld door huisartsen en medisch specialisten, fysiotherapeuten, diëtisten, logopedisten en andere paramedici of door verpleegkundig specialisten worden voorgeschreven. - Verpleegkundige interventies zijn iedere behandeling die een verpleegkundige op grond van haar deskundige oordeel en klinische kennis uitvoert. - Nursing interventions classification (NIC) beschrijft 554 interventies, handelingen zijn beschreven op basis van de laatste evidencebased inzichten. Voordeel van de NIC is dat ze geordend zijn in een heldere taxonomie waardoor de interventies en de activiteiten makkelijk terug te vinden zijn in het document beheersysteem van de zorginstelling. Monitoring De verpleegkundige monitort de werkzaamheid van de interventies, en volgen het beloop van de ziekte, de aandoening of de behandeling. Door registratie aan de bron (aan het bed van de patiënt) zijn de gegevens van deze zorgresultaten de boezem voor de kwaliteitsindicatoren op patiënt-, afdelingen en instellingniveau en daardoor functioneel voor sturing en verificatie van het verpleegkundig handelen. - Zorgresultaten is de beoordeling van de toestand en het volgen van de voortgang van patiënten, mantelzorgers, gezinnen of gemeenschappen. - Nursing outcomes classification (NOC) beschrijft 490 zorgresultaten die gebruikt worden voor het meetbaar beschrijven van de voortgangsrapportage in terminologie van patiëntuitkomsten. AGENDA. Nederland: NNN masterclass & symposium, Amersfoort (NL) november 2016 Europa: Nursing Informatics, Genève (Zwitserland) juni 2016 Internationaal: NANDA International, Cancun (Mexico) mei 2016 Nieuwsbrief WINTER 2015 Nederlandstalig NANDA-I Netwerk Pagina 7 van 7