ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 1059

Transcriptie

1 ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 1059 Industrielaan, Scherpenzeel Gemeente Scherpenzeel Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); Bureauonderzoek en karterend booronderzoek Richard Exaltus Joep Orbons Juni 2010 ArcheoPro

2 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 2 ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 1059 Industrielaan, Scherpenzeel Gemeente Scherpenzeel Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); Bureauonderzoek en karterend booronderzoek Colofon Opdrachtgever: Aeres Milieu, Zuidhoven 9m, 6042 PB Roermond Status: versie Projectcode : Industrielaan, Scherpenzeel Bestandsnaam : ArcheoPro, Industrielaan, Scherpenzeel, Opgesteld conform KNA 3.1 Archis onderzoeksmelding (CIS nummer): Bevoegd gezag: Gemeente Scherpenzeel Opslagplaats documentatie: Provincie Gelderland Auteur: Richard Exaltus, Joep Orbons Projectleider : Richard Exaltus Projectmedewerkers: Richard Exaltus, Joep Orbons, Hon Rik Onderaannemers: nvt Autorisatie: Drs. R.P. Exaltus; senior-archeoloog ISSN : Uitgegeven door ArcheoPro Copyright 2010 ArcheoPro, Maastricht ArcheoPro Holdaal 6 Tel : 0(0 31) Kamer van Koophandel Limburg: NL 6228 GH Maastricht Fax: 0(0 31) info@archeopro.nl Nederland

3 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 3 Inhoudsopgave: Samenvatting Inleiding Algemeen Locatiegegevens: Onderzoek Bureauonderzoek Methode en bronnen Geo(morfo)logie, aardkunde en bodem Referentieprofiel Archeologie Informatie amateurarcheologen Historie Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Onderzoeksstrategie Veldonderzoek Verrichte werkzaamheden Resultaten booronderzoek Conclusies en aanbevelingen (beleidsadvies)...22 Verklarende woordenlijst...23 Archeologische tijdschaal...23 Bronnen...23 Literatuur...24 Bijlage 1: Boorbeschrijving...25

4 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 4 Samenvatting Op 3 juni 2010 is door ArcheoPro een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) uitgevoerd op een terrein aan de Industrielaan te Scherpenzeel. Het archeologisch onderzoek betrof een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) met bureaustudie. Bureauonderzoek heeft tot doel om op basis van beschikbare informatie te komen tot een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel. Het Inventariserend Veldonderzoek heeft vervolgens tot doel om het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel te toetsen door middel van veldwaarnemingen. Hiermee kan de vraagstelling beantwoord worden of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of deze vervolgonderzoek en/of planaanpassing vereisen. Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel geldt voor het plangebied een lage verwachting voor de aanwezigheid van vuursteenvindplaatsen van jager-verzamelaars uit het laat-paleolithicum en mesolithicum. De kans op de aanwezigheid van nederzettingen of grafvelden uit het neolithicum, de bronstijd, de ijzertijd, en de Romeinse tijd, is middelhoog. Gezien de historische gegevens is de kans op de aanwezigheid van (gebouw)resten uit de middeleeuwen en de nieuwe tijd, hooguit middelhoog. Om de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren zo groot mogelijk te maken zijn binnen het plangebied zes boringen gezet met behulp van een zandguts en een megaboor. Uit het met de zandguts verrichte onderzoek blijkt dat de bodem binnen het plangebied tot gemiddels ongeveer 110 cm diepte verstoord is. Tijdens het zeven van het zand zijn slechts moderne insluitsels aangetroffen. Nergens zijn binnen het plangebied resten van een esdek of van een onderliggende podzolbodem aangetroffen. Archeologische indicatoren ontbreken eveneens volledig. Waarschijnlijk is de intensieve bodemverstoring het gevolg van de bouw van de huidige woning binnen het plangebied. De resultaten van het onderzoek geven derhalve geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn tijdens het onderzoek archeologische resten aangetroffen waarmee tijdens de verdere planvorming of bij de uitvoering van de geplande werkzaamheden rekening zou moeten worden gehouden.

5 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 5 1 Inleiding 1.1 Algemeen - Opdrachtgever: Aeres Milieu, Zuidhoven 9m, 6042 PB Roermond - Geplande ingrepen: Sloop van de bestaande bebouwing en bouw van nieuwe woningen. Uitgebreide beschrijving met ingreepdiepte bodem (zie figuur 2) - Datum uitvoering veldwerk: 3 juni Archis onderzoeksmelding (CIS nummer): Opgesteld conform KNA Bevoegd gezag: Gemeente Scherpenzeel - Bewaarplaats vondsten: Provincie Gelderland - Bewaarplaats documentatie: Provincie Gelderland 1.2 Locatiegegevens: - Provincie: Gelderland - Gemeente: Scherpenzeel - Plaats: Scherpenzeel - Toponiem: Industrielaan - Globale ligging: In de zuidwesthoek van de Industrielaan en de Frans Halslaan - Hoekcoördinaten plangebied: o / o / o / o / Oppervlakte plangebied: 0,1 ha - Eigendom: particulier - Grondgebruik: Tuin, oprit, bebouwing - Hoogteligging: ± 5,2 m +NAP - Bepaling locaties: GPS Garmin, meetlinten - Onderzoeksgebied bureauonderzoek: Cirkel met een straal van één kilometer rond het centrum van het plangebied 1.3 Onderzoek Op 3 juni 2010 is door ArcheoPro een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) uitgevoerd op een terrein aan de Industrielaan te Scherpenzeel. Het archeologisch onderzoek betrof een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) met bureaustudie. Bureauonderzoek heeft tot doel om op basis van beschikbare informatie te komen tot een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel. Het Inventariserend Veldonderzoek heeft vervolgens tot doel om het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel te toetsen door middel van veldwaarnemingen. Hiermee kan de vraagstelling beantwoord worden of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of deze vervolgonderzoek en/of planaanpassing vereisen. ArcheoPro voert haar onderzoeken uit conform de hiervoor vastgelegde normen en richtlijnen en is door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) vergunning verleend tot het verrichten van bepaalde archeologische werkzaamheden in het kader van het doen van opgravingen, bestaande uit prospectie door middel van booronderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd door drs. R.P. Exaltus (senior-archeoloog), ing. P.J. Orbons (senior vakspecialist) en H. Rik (veldtechnicus).

6 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 6 Figuur 1: De ligging van het plangebied (rood omlijnd) met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

7 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 7 Figuur 2: De binnen het plangebied voorgenomen sloop van de bestaande bebouwing en de bouw van twee woningen.

8 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 8 2 Bureauonderzoek 2.1 Methode en bronnen Tijdens het bureauonderzoek wordt door de bestudering van beschikbare bronnen, kennis vergaard omtrent de bodem en geologie van het onderzoeksgebied en de hierin bekende en te verwachten archeologische waarden. Aan de hand van de resultaten van het bureauonderzoek kan de beste aanpak voor het veldonderzoek worden bepaald. Hierbij zijn de volgende bronnen geraadpleegd (voor bronvermelding; zie ook literatuurlijst, dit geldt ook voor de kaarten die in de tekst opgenomen zijn): -Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) -Archeologische MonumentenKaart (AMK) -ARCHeologisch Informatie Systeem (ARCHIS) -Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) -Provincie Gelderland; Wateratlas -Bodemkaart 1: Geomorfologische kaart 1: Kadastrale minuutplan met aanwijzende tafels, Grote historische atlas van Nederland 1: (Deel Oost) -Historische topografische atlas van Noord-Brabant , 1: Grote historische topografische atlas van Nederland, provincie Gelderland 1: Atlas van topografische kaarten Nederland , 1: Overig historisch kaartmateriaal Figuur 3: Luchtfoto met daarop rood omlijnd het plangebied.

9 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina Geo(morfo)logie, aardkunde en bodem Scherpenzeel ligt in de Gelderse vallei. Deze vallei vormt een voormalig Maasdal dat gedurende de voorlaatste ijstijd, het Saaliën, is uitgeslepen tot een glaciaal bekken. Aan weerszijden van dit bekken zijn stuwwallen gevormd (de Utrechtse Heuvelrug en de Veluwe). Tijdens een groot deel van de laatste ijstijd (het Weichseliën), heerste in Nederland een poolklimaat. Door het ontbreken van begroeiing had de wind vrij spel en kon vanuit het Noordzeebekken dekzand worden afgezet. Dit dekzand behoort tot het Laagpakket van Wierden (Formatie van Boxtel). Binnen het onderzoeksgebied wordt het dekzandlandschap doorsneden door dalvormige laagten (legenda-eenheid 2R2 op figuur 5). Door één hiervan stroomt de Luntersche beek op ongeveer zevenhonderd meter ten zuiden van het plangebied. Op de uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN, figuur 7) zijn deze laagten duidelijk herkenbaar. Vanuit dergelijke laagten heeft verspoeling van het dekzandlandschap plaatsgevonden en zijn vlakten van ten dele verspoelde dekzandgronden ontstaan (legendaeenheid 2M9 op figuur 5). Het plangebied zelf ligt in een gebied met dekzandruggen (legenda-eenheid 3K14 op figuur 5). Op de drogere delen van het dekzandlandschap zijn veelal veldpodzolgronden ontstaan. Deze worden gekenmerkt door een uitspoelingslaag (E-horizont) en een inspoelingslaag (Bhorizont). De B-horizont gaat veelal via een overgangslaag (de BC-horizont) over in het niet door bodemvorming beïnvloede zand (de C-horizont). Het plangebied ligt binnen een zone die in verband met de aanwezige bebouwing niet is gekarteerd op de bodemkaart. Binnen het onderzoeksgebied zijn echter de volgende bodemtypen aanwezig: Veldpodzolgronden (legenda-eenheid Hn21-VI op figuur 6), beekeerdgronden (legendaeenheden pzg23 en U32OrNr011op figuur 6) en laarpodzolgronden (legenda-eenheden chn21, chn23 en U32OrNr026 op figuur 6). Tevens moet rekening worden gehouden met de mogelijke aanwezigheid van hoge bruine enkeerdgronden (legenda-eenheid bez23-vi op figuur 6). Zowel enkeerdgronden als laarpodzolgronden worden gekenmerkt door een dikker humusrijk bovendek dan gewoonlijk het geval is. In het geval van laarpodzolgronden is dit bovendek maximaal 50 cm dik en in het geval van enkeerdgronden minimaal 50 cm dik.

10 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina Referentieprofiel De enkeerdgronden worden gekenmerkt door een tenminste 50 cm dikke zwarte humeuze bovengrond die veelal in de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd ( tot ± 1900), is ontstaan ten gevolge van eeuwenlange bemesting met potstalmest. Veelal gaat het esdek geleidelijk aan over in het niet door plaggenbemesting met humus verrijkte zand. Doordat enkeerdgronden vaak zijn aangelegd in gebieden waar oorspronkelijk podzolgronden zijn ontstaan, kunnen resten hiervan onder het esdek aanwezig zijn. (Zie figuur 4 uit Ten Cate et al. 1995) De dikte van een esdek is afhankelijk van de ouderdom en de intensiteit waarmee materiaal is opgebracht. Figuur 4: Voorbeeld van een hoge zwarte enkeerdgrond op een podzol profiel.

11 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 11 Figuur 5: Uitsnede uit de geomorfologische kaart met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

12 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 12 Figuur 6: Uitsnede uit de bodemkaart met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

13 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 13 Figuur 7: Uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

14 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina Archeologie Volgens de Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) ligt het plangebied in een zone met een lage kans op het aantreffen van archeologische waarden. Binnen het onderzoeksgebied liggen één monument en vijf waarnemingen. Het monument (7046), doorkruist in het oosten de rand van het onderzoeksgebied en betreft een laatmiddeleeuws kasteel uit de nieuwe tijd. Binnen dit monument liggen de waarnemingen 7076 en 7094 die aardewerk uit de late middeleeuwen betreffen. Circa 450 meter ten noorden van het plangebied ligt een gebied, dat in 2005 door Synthegra BV is onderzocht. In het noordoosten doorkruist een eveneens door Synthegra BV (2009) onderzocht gebied de rand van het onderzoeksgebied. Deze onderzoeken hebben geen archeologische vindplaatsen opgeleverd. In het oosten liggen, circa 100 meter ten noorden van monument 7046, de waarnemingen en Ter plaatse van de waarneming zijn een ovaalvormige kom van Noors graniet en een maalsteen (ligger/loper) van tefriet/basaltlava aangetroffen. Deze laatmiddeleeuwse vondsten zijn afkomstig van een kerk. Op de locatie van de waarneming zijn een fragment van een fundering en een niet nader beschreven vondst aangetroffen uit respectievelijk de late middeleeuwen tot nieuwe tijd en de nieuwe tijd. De waarneming ligt tevens in een gebied, dat in 1992 door een niet nader bekend bureau is onderzocht. Circa 780 meter ten zuiden van het plangebied ligt de waarneming 46014, die de vondst betreft van een vuurstenen afslag uit het mesolithicum. Tot slot doorkruist in het zuiden een tweetal door ADC ArcheoProjecten in 2008 onderzochte gebieden de rand van het onderzoeksgebied. Deze onderzoeken hebben geen archeologische vindplaatsen opgeleverd. Monumenten en waarnemingen Nummer Coördinaat Periode Vondsten / Late middeleeuwen - Een kasteel nieuwe tijd / Late middeleeuwen Keramiek / Late middeleeuwen Keramiek / Late middeleeuwen Een kom van Noors graniet en een maalsteen (ligger/loper) van tefriet/basaltlava / a) Late middeleeuwen tot nieuwe tijd b) Nieuwe tijd a) Een fragment van een fundering b) Een onbekende vondst / Mesolithicum Een vuurstenen afslag 2.5 Informatie amateurarcheologen In de provinciale lijst van amateurarcheologen staan voor dit plangebied geen contactpersonen aangegeven.

15 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 15 Figuur 8: Kaart met Archis-gegevens met daarop een cirkel met een straal van één kilometer rond het plangebied die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

16 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina Historie Scherpenzeel ligt in het grensgebied van het Sticht (de huidige provincie Utrecht) en Gelre (nu de provincie Gelderland). de naam Scherpenzeel, vroeger Scarpenzele, duidt op de aanwezigheid van een versterkt huis. Het laatste deel van het woord zeel is afgeleid van zale of sale, dat zaal of huis betekent. Het eerste deel scherpen kan een aanduiding zijn van de aanwezigheid van staketsels ofwel een rij scherpe palen. Vanaf het midden van de veertiende eeuw wordt dit huis genoemd in historische bronnen. De kadasterkaart uit 1832 toont dat het plangebied destijds binnen perceel 227 lag. Uit de aanwijzende tafels blijkt dat dit perceel in eigendom was bij Rarenhorst die het in gebruik had als bouwland. Figuur 9: Uitsnede uit de kadastrale kaart uit 1832

17 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 17 Figuur 10 toont achtereenvolgens topografische kaarten van het onderzoeksgebied uit 1845, 1905, 1953 en Op deze kaarten is te zien dat het plangebied tot in de eerste helft van de twintigste eeuw deel uitmaakte van een gebied met door houtwalleen omgeven akkers. De huidige woning binnen het plangebied moet hier tussen 1905 en 1953 zijn gebouwd. In de tweede helft van de twintigste eeuw is het plangebied binnen een uitbreidingswijk van Scherpenzeel komen te liggen en zijn ten westen en ten noorden van het plangebied respectievelijk de Industrielaan en de Frans Halslaan aangelegd. Figuur 10: Uitsneden uit de topografische kaarten uit achtereenvolgens: 1845, 1905, 1953 en 2008.

18 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Specifieke ligging (locatie) Het plangebied ligt binnen een zone met dekzandruggen, op relatief grote afstand van open water. Gedurende de afgelopen eeuwen maakte het plangebied deel uit van een gebied met door houtwallen omgeven akkers. In de eerste helft van de twintigste eeuw is hier een huis gebouwd. Verwachte perioden (datering) In verband met de ligging van het plangebied binnen een zone met dekzandruggen, moet rekening worden gehouden me de mogelijke aanwezigheid van archeologische resten daterend vanaf het laat-paleolithicum. Complextypen Vuursteenvindplaatsen van jager-verzamelaars uit het laat-paleolithicum en mesolithicum liggen doorgaans op de hoger gelegen delen in het landschap nabij water. Het meest nabijgelegen beekdal ligt echter op ongeveer zevenhonderd afstand van het plangebied. De kans op de aanwezigheid van vuursteenvindplaatsen van jager-verzamelaars uit het laatpaleolithicum en mesolithicum is derhalve laag. De kans op de aanwezigheid van nederzettingen of grafvelden uit het Neolithicum, de Bronstijd, de IJzertijd, en de Romeinse tijd, is middelhoog. Gezien de historische gegevens is de kans op de aanwezigheid van (gebouw)resten uit de middeleeuwen en de nieuwe tijd, hooguit middelhoog. Uiterlijke kenmerken Nederzettingsresten uit alle perioden zullen binnen het plangebied uit vondststrooingen bestaan en/of uit opgevulde spoorvullingen onder de bouwvoor of onder het esdek. Mogelijke verstoringen Door het gebruik als akker en tuin en de bouw van een woning in de eerste helft van de twintigste eeuw, kan plaatselijk aanzienlijke bodemverstoring zijn opgetreden.

19 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina Onderzoeksstrategie Tijdens het veldwerk moet allereerst worden vastgesteld hoe de bodem is opgebouwd, in hoeverre deze intact is en of hierin archeologische indicatoren aanwezig (kunnen) zijn. Om de bodemopbouw zo exact mogelijk te kunnen bestuderen kan het beste gebruik gemaakt worden van een guts. Indien blijkt dat de huidige grondbewerking tot in de natuurlijke bodem reikt en een goede vondstzichtbaarheid heerst, is een oppervlaktekartering het meest geschikt voor het opsporen van archeologische indicatoren. De meeste van de archeologische vondsten in de omgeving van het plangebied zijn immers gedaan als oppervlaktevondsten. Indien een oppervlaktekartering niet mogelijk is of in onvoldoende mate effectief zal zijn, wordt nageboord met een edelmanboor met een diameter van 15 cm. Het hiermee opgeboorde materiaal wordt gezeefd op een zeef met een maaswijdte van vier millimeter. Binnen het plangebied zijn zes boorpunten verdeeld over een zo gelijkmatig mogelijk netwerk. Hierdoor wordt binnen het 0,08 hectare grote plangebied een boordichtheid bereikt van 75 boringen per hectare. Een dergelijke boordichtheid voldoet volgens de Leidraad inventariserend veldonderzoek; Deel: karterend booronderzoek (SIKB, 2006), ruimschoots als brede zoekoptie om vindplaatsen uit alle perioden, in zand op te sporen. Zelfs met de door ArcheoPro gehanteerde hoge boordichtheid is op basis van booronderzoek nooit te garanderen dat alle typen archeologische resten kunnen worden opgespoord. De kans op het aantreffen van grondsporen is bijvoorbeeld aanmerkelijk groter indien een proefsleuvenonderzoek wordt uitgevoerd. Een dergelijke aanpak zou echter in dit stadium van het onderzoek een te zwaar middel vormen en dient na vaststelling dat een intact esdek (onverstoord bodemprofiel) aanwezig is Van alle boorpunten wordt de NAP-hoogte bepaald door middel van het AHN en de waterpas. Figuur 11: Het plangebied gezien vanaf boorpunt 3, in westelijke richting

20 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 20 3 Veldonderzoek 3.1 Verrichte werkzaamheden - Positie boringen: regelmatige verdeling over het plangebied, zie figuur Gebruikt boormateriaal: guts met diameter van 3 cm / edelmanboor met diameter van 15 cm. - Totaal aantal boringen: 6 - Boordichtheid: 75 boringen per hectare - Geboorde diepte: 1,1 1,6 m -Mv - Inmeten boorlocaties: GPS, meetlint en waterpas - Boorbeschrijving: Archeologische Standaard Boorbeschrijving (ASB 5.1) - Inspectie bodemontsluitingen en/of oppervlaktekartering: In verband met de begroeiing van het plangebied was geen oppervlaktekartering mogelijk. Evenmin waren bodemontsluitingen aanwezig die geïnspecteerd konden worden op de aanwezigheid van archeologische indicatoren. 3.2 Resultaten booronderzoek De ligging van de boorpunten is weergegeven op de boorpuntenkaart. De resultaten van het booronderzoek zijn opgesomd in Bijlage 1. Tijdens het veldonderzoek zijn zes boringen gezet waarbij de boringen zo gelijkmatig mogelijk over het plangebied zijn verdeeld. Bovenin de boringen is een ongeveer veertig centimeter dik pakket humusrijk zand aangetroffen met daarin talrijke brokken schoon geel zand. Tijdens het zeven van dit zand zijn moderne insluitsels aangetroffen zoals antraciet, vensterglas en zelfs plastic. Onder deze, recent verstoorde toplaag, is een 25 tot 90 cm dik pakket aangetroffen dat eveneens uit vergraven materiaal bestaat met daarin moderne insluitsels. Dit pakket bestaat echter hoofdzakelijk uit geel zand met daarin brokken humusrijk zand. De totale diepte van de verstoorde bodem loopt uiteen van 75 cm in boring 2 tot 135 cm in boring 3. De gemiddelde verstoringsdiepte bedraagt ongeveer 110 cm. Het ligt voor de hand dat de intensieve bodemverstoring is opgetreden voorafgaande aan de bouw van de huidige woning binnen het plangebied. Nergens zijn binnen het plangebied resten van een esdek of van een onderliggende podzolbodem aangetroffen. Archeologische indicatoren ontbreken eveneens volledig. Figuur 12: Boorprofielen

21 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 21 Figuur 13: Boorpunten met verstoringsdiepten.

22 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 22 4 Conclusies en aanbevelingen (beleidsadvies) Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel geldt voor het plangebied een lage verwachting voor de aanwezigheid van vuursteenvindplaatsen van jager-verzamelaars uit het laat-paleolithicum en mesolithicum. De kans op de aanwezigheid van nederzettingen of grafvelden uit het neolithicum, de bronstijd, de ijzertijd, en de Romeinse tijd, is middelhoog. Gezien de historische gegevens is de kans op de aanwezigheid van (gebouw)resten uit de middeleeuwen en de nieuwe tijd, hooguit middelhoog. Om de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren zo groot mogelijk te maken zijn binnen het plangebied zes boringen gezet met behulp van een zandguts en een megaboor. Uit het met de zandguts verrichte onderzoek blijkt dat de bodem binnen het plangebied tot gemiddels ongeveer 110 cm diepte verstoord is. Tijdens het zeven van het zand zijn slechts moderne insluitsels aangetroffen. Nergens zijn binnen het plangebied resten van een esdek of van een onderliggende podzolbodem aangetroffen. Archeologische indicatoren ontbreken eveneens volledig. Waarschijnlijk is de intensieve bodemverstoring het gevolg van de bouw van de huidige woning binnen het plangebied. De resultaten van het onderzoek geven derhalve geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn tijdens het onderzoek archeologische resten aangetroffen waarmee tijdens de verdere planvorming of bij de uitvoering van de geplande werkzaamheden rekening zou moeten worden gehouden. In verband met het volledig ontbreken van archeologische indicatoren binnen het plangebied, zijn de KNA-onderdelen Waardestelling en Beleidsadvies, in dit rapport niet nader uitgewerkt. In alle gevallen geldt dat indien archeologische materialen en/of sporen aangetroffen worden, deze gemeld dienen te worden bij de gemeente Scherpenzeel, conform Monumentenwet 1988, laatste wijzing van 1 september 2007, paragraaf 7, artikel 53 en verder.

23 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 23 Verklarende woordenlijst: BP: Before Present (present = 1950) GPS: Global Positioning System IVO: Inventariserend VeldOnderzoek NAP: Normaal Amsterdams Peil. RCE: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed SIKB: Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer Archeologische tijdschaal Periode Datering Midden- en Laat Paleolithicum (oude steentijd) Mesolithicum (midden steentijd) Neolithicum (nieuwe steentijd) Bronstijd IJzertijd v. chr. Romeinse tijd 12 v chr n. chr. Vroege middeleeuwen Volle middeleeuwen Late middeleeuwen Nieuwe tijd heden Bronnen Grote historische Provincie Atlas van Nederland; deel 3 Oost-Nederland : Topografische dienst Wolters Noordhoff Groningen 1990 Grote historische topografische Provincie Atlas Gelderland; : Nieuwland Tilburg 2006 Grote topografische atlas van Nederland 1: Deel 3 Oost-Nederland. Topografische dienst. Wolters Noordhoff Groningen 1997 Kadastrale minuut 1830 met aanwijzende tafels, ( Kadaster Topografische Dienst, Top25Raster, Top10Vector, GBKN kaarten, Emmen 2008 Luchtfoto, Provincie Gelderland Wateratlas http//geodata2.prov.gelderland.nl//apps/wateratlas/ Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, IKAW 2 (Indicatieve kaart Archeologische Waarden), Amersfoort. Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, AMK (Archeologische monumentenkaart), Amersfoort. Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, ARCHIS II (Archeologisch Informatie Systeem), Rijkswaterstaat, Servicedesk Data, AHN (Actueel Hoogtebestand Nederland), Delft.

24 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 24 Stichting voor Bodemkartering, Bodemkaart van Nederland 1: Wageningen, Stichting voor Bodemkartering: Geomorfologische kaart van Nederland 1:50.000, Staring Centrum, Wageningen, 1989 Stichting voor Bodemkartering, Geologische kaart van Nederland 1: Wageningen, Twaalf provinciën Atlas van topografische kaarten. Nederland Uitgeverij twaalf provinciën. Landsmeer. Literatuur Berendsen, H.J.A. & E. Stouthamer, Palaeogeographic development of the Rhine-Meuse delta, The Netherlands. Assen. Cate, J. A. M. ten. A. F. van Holst, H. Kleijer en J. Stolp, Handleiding bodemgeografisch onderzoek; richtlijnen en voorschriften. Deel A: Bodem. Wageningen, DLO-Staring Centrum. Technisch Document 19A. Es. Van W.A., Sarfatij, H. & P.J. Woltering (red.) Archeologie in Nederland; De rijkdom van het bodemarchief. Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek. Amersfoort. Kuiper, M. 2006/2007. Atlas van topografische kaarten Nederland, Uitgeverij 12 Provinciën, Landsmeer.

25 Archeologische onderzoek Industrielaan, Scherpenzeel ArcheoPro Rapport, 1059, Pagina 25 Bijlage 1: Boorbeschrijving Algemene kopgegevens Soort boring BAR Projectnummer Projectnaam Industrielaan, Scherpenzeel Deelgebied Nvt Organisatie ArcheoPro CIS-code coördinaatsysteem RD2000 Coördinaatsysteemdatum ETRS89 Locatiebepaling GPS en meetlint Referentievlak NAP Bepaling maaiveldhoogte AHN Waterpas Boormethode Guts en edelman Boordiameter 3 cm en 15 cm Opdrachtgever Aeres Milieu Posities van de boringen (boorlocaties) Boornummer XCO YCO MA, M s tov NAP Boorbeschrijving volgens ASB 5.1 Boor LDO Lithologie Kleur Overige kenmerken AIS Nr GD B K BS BZ B G BH HK TK IK VL K CO PLH VS SST BHN BI GI 1 40 Z 1 2 BR GE GE VRG 85 Z 1 1 GE BR BR VRG 110 Z 1 GE BHC DEZ 2 50 Z 1 2 BR GE GE VRG 75 Z 1 1 GE BR BR VRG 110 Z 1 GE BHC DEZ 3 40 Z 1 2 BR GE GE VRG 135 Z 1 1 GE BR BR VRG 160 Z 1 GE BHC DEZ 4 35 Z 1 2 BR GE GE VRG 120 Z 1 1 GE BR BR VRG 150 Z 1 GE BHC DEZ 5 30 Z 1 2 BR GE GE VRG 100 Z 1 1 GE BR BR VRG 130 Z 1 GE BHC DEZ 6 35 Z 1 2 BR GE GE VRG 125 Z 1 1 GE BR BR VRG 155 Z 1 GE BHC DEZ Betekenis van de afkortingen: LDO Onderzijde boortraject Lithologie: GD Onverharde sedimenten: G = grind, K = klei, L = leem, V = veen en Z = zand Bijmengsels: BK = bijmengsel klei, BS = bijmengsel silt, BZ =bijmengsel zand, BG= bijmengsel grind, BH = bijmengsel humus. Betekenis toegevoegde cijfers: 1 = zwak, 2 = matig, 3 = sterk en 4 = uiterst. Kleur: HK = hoofdkleur, BL = blauw, BR = bruin, GE = geel, GN = groen, GR = grijs, OL = olijf, OR =oranje, PA = paars, RO = rood, RZ = roze, WI = wit, ZW = zwart. TK = Tweede kleur (kleurafkortingen als boven). IK = Intensiteit kleur: LI = licht en DO = donker VLK = Vlekken (V): 2 e en 3 e letter is kleurafkorting als boven, 1 = weinig, 2 = matig, 3= veel Overige kenmerken: CO = Consistentie (C ): ZSL-zeer slap, SLA-slap, MSL-matig slap, MST-matig stevig, STV-stevig PLH = plantenresten (PL0 = geen, PL1 = spoor, PL2 = weinig, PL3 = veel) VS = veensoorten SST = Sedimentaire structuren BHN = Bodemhorizont; BHC = C-horizont BI = Bodemkundige interpretaties; BOV = bouwvoor, VRG = vergraven, OPG = opgebracht GI = Geologische interpretaties; DEZ = dekzand AIS = Archeologische indicatoren