ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 8107

Transcriptie

1 ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 8107 Ommelpad Gemeente Nederweert Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); Bureauonderzoek en karterend booronderzoek Versie (Zonder opmerkingen zal deze versie na 3 maanden als definitief rapport worden opgeleverd) Richard Exaltus Joep Orbons december 2008 ArcheoPro

2 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 2 ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 8107 Ommelpad Gemeente Nederweert Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); Bureauonderzoek en karterend booronderzoek Versie (Zonder opmerkingen zal deze versie na 3 maanden als definitief rapport worden opgeleverd) Colofon Opdrachtgever: Milieutechnisch Adviesbureau Heel BV, Postbus 5049, 6097 ZG Heel Status: versie Projectcode : S Ommelpad, Nederweert Bestandsnaam : ArcheoPro, Ommelpad, Nederweert, Opgesteld conform KNA 3.1 Archis CIS-nummer: Bevoegd gezag: Gemeente Nederweert Opslagplaats documentatie: Provincie Limburg Auteur: Richard Exaltus Projectleider : Richard Exaltus Projectmedewerkers: Joep Orbons, Rob Paulussen Onderaannemers: nvt Autorisatie: Drs. R.P. Exaltus; senior-archeoloog ISSN : Uitgegeven door Souterrains, Partner of ArcheoPro Copyright 2008 Souterrains, Maastricht Souterrains, Partner of ArcheoPro Holdaal 6 Tel : 0(0 31) BTW: NL B01 Kamer van Koophandel Zuid Limburg: NL 6228 GH Maastricht Fax: 0(0 31) j.orbons@souterrains.nl Postbank: Nederland Mobiel: 0(0-31) IBAN: NL29PSTB BIC/ Swift: PSTBN L21

3 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 3 Inhoudsopgave: Samenvatting Inleiding Algemeen Locatiegegevens: Onderzoek Bureauonderzoek Methode en bronnen Geo(morfo)logie, aardkunde en bodem Referentieprofiel Archeologie Informatie amateurarcheologen Historie Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Onderzoeksstrategie Veldonderzoek Verrichte werkzaamheden Resultaten booronderzoek Conclusies en aanbevelingen (selectieadvies) Bronnen Literatuur Bijlage 1: Boorbeschrijving... 26

4 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 4 Samenvatting Op 6 december 2008 is door ArcheoPro een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) uitgevoerd op een terrein aan het Ommelpad in de gemeente Nederweert. Het archeologisch onderzoek betrof een Inventariserend Veldonderzoek (IVO) met bureaustudie. Bureauonderzoek heeft tot doel om op basis van beschikbare informatie te komen tot een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel. Het Inventariserend Veldonderzoek heeft vervolgens tot doel om het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel te toetsen door middel van veldwaarnemingen. Hiermee kan de vraagstelling beantwoord worden of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of deze vervolgonderzoek en/of planaanpassing vereisen. Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel kunnen binnen het plangebied archeologische resten aanwezig zijn die dateren vanaf de steentijd. De kans is echter het grootst op de aanwezigheid van huisplaatsen en resten van perceelsstructuren uit de lateprehistorie en de middeleeuwen. Om de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren zo groot mogelijk te maken, zijn binnen het plangebied 6 boringen gezet met behulp van een zandguts en een megaboor. Hierdoor is een boordichtheid ontstaan van 30 boringen per hectare. Uit het in eerste instantie met een zandguts verrichte booronderzoek blijkt dat de humusrijke toplaag binnen het plangebied opmerkelijk dun is en hierdoor bij lange na niet kwalificeert als esdek van een enkeerdgrond. Onder de dunne humusrijke toplaag is een enkele decimeters dikke laag aanwezig die bestaat uit brokken humusrijk zand en brokken geel zand. Waarschijnlijk is het ontstaan van deze laag het gevolg van moderne bodembewerking. De inspectie van talrijke binnen het plangebied aanwezige molshopen en het zeven van het met een megaboor opgeboorde zand, hebben binnen het plangebied geen archeologische indicatoren opgeleverd. Ondanks de ligging van het plangebied binnen een zone waarvoor een hoge archeologische verwachting geldt, moet worden geconcludeerd dat door de ingrijpende bodemverstoring, voor het plangebied nog slechts een (zeer) lage archeologische verwachting geldt. In verband met het volledig ontbreken van archeologische indicatoren binnen het plangebied, zijn de KNA-onderdelen Waardestelling en Selectieadvies, in dit rapport niet nader uitgewerkt. De resultaten van het onderzoek geven geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn tijdens het onderzoek archeologische resten aangetroffen waarmee tijdens de verdere planvorming of bij de uitvoering van de geplande werkzaamheden rekening zou moeten worden gehouden.

5 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 5 1 Inleiding 1.1 Algemeen - Opdrachtgever: Milieutechnisch Adviesbureau Heel BV, Postbus 5049, 6097 ZG Heel - Geplande ingrepen: De bestaande bebouwing ten noorden van het plangebied zal gesloopt worden en vervangen worden door nieuwbouw tot binnen het plangebied. - Datum uitvoering veldwerk: Archis CIS nummer: Opgesteld conform KNA Bevoegd gezag: Gemeente Nederweert - Bewaarplaats vondsten: Provincie Limburg - Bewaarplaats documentatie: Provincie Limburg 1.2 Locatiegegevens: - Provincie: Limburg - Gemeente: Nederweert - Plaats: Nederweert - Toponiem: Ommelpad - Globale ligging: Aan de noordzijde van de Winnerstraat, ten noorden van Nederweert - Hoekcoördinaten plangebied: o / o / o / o / Oppervlakte plangebied: 0.22 ha - Eigendom: Particulier - Grondgebruik: Grasland - Hoogteligging: ± 31 m +NAP - Bepaling locaties: GPS Garmin, meetlinten - Onderzoeksgebied bureauonderzoek: Cirkel met een straal van één kilometer rond het centrum van het plangebied 1.3 Onderzoek Op 6 december 2008 is door ArcheoPro een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) uitgevoerd op een terrein aan het Ommelpad in de gemeente Nederweert. Het archeologisch onderzoek betrof een Inventariserend Veldonderzoek (IVO) met bureaustudie. Bureauonderzoek heeft tot doel om op basis van beschikbare informatie te komen tot een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel. Het Inventariserend Veldonderzoek heeft vervolgens tot doel om het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel te toetsen door middel van veldwaarnemingen. Hiermee kan de vraagstelling beantwoord worden of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of deze vervolgonderzoek en/of planaanpassing vereisen. ArcheoPro voert haar onderzoeken uit conform de hiervoor vastgelegde normen en richtlijnen en is door de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) vergunning verleend tot het verrichten van bepaalde archeologische werkzaamheden in het kader van het doen van opgravingen, bestaande uit prospectie door middel van booronderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd door drs. R.P. Exaltus (senior-archeoloog), ing. P.J. Orbons (senior vakspecialist) en H. Rik (veldtechnicus).

6 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 6 Figuur 1: De ligging van het plangebied (rood omlijnd) met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

7 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 7 2 Bureauonderzoek 2.1 Methode en bronnen Tijdens het bureauonderzoek wordt door de bestudering van beschikbare bronnen, kennis vergaard omtrent de bodem en geologie van het onderzoeksgebied en de hierin bekende en te verwachten archeologische waarden. Aan de hand van de resultaten van het bureauonderzoek kan de beste aanpak voor het veldonderzoek worden bepaald. Hierbij zijn de volgende bronnen geraadpleegd (voor bronvermelding; zie ook literatuurlijst, dit geldt ook voor de kaarten die in de tekst opgenomen zijn): -Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) -Archeologische MonumentenKaart (AMK) -ARCHeologisch Informatie Systeem (ARCHIS) -Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) -Landschappen van Maas en Peel, J. Renes, Bodemkaart 1: Geomorfologische kaart 1: Geologische kaart 1: Tranchotkaart Kadastrale minuutplan met aanwijzende tafels, Grote historische atlas van Nederland 1: (Deel 4) -Grote historische topografische atlas van Nederland, provincie Limburg 1: Atlas van topografische kaarten Nederland , 1: Figuur 2: Luchtfoto met daarop rood omlijnd het onderzoeksgebied.

8 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina Geo(morfo)logie, aardkunde en bodem Tijdens een groot deel van de laatste ijstijd (het Weichselien), heerste in Nederland een poolklimaat. Door het ontbreken van begroeiing had de wind vrij spel en kon vanuit het Noordzeebekken dekzand worden afgezet. Dit dekzand behoort tot het Laagpakket van Wierden (Formatie van Boxtel). Het gebied rond Nederweert ligt tezamen met het gebied rond Weert op dekzandruggen (legenda-eenheden 3L5 en 3K14 op figuur 4) die worden omgeven door dekzandvlakten (Legenda-eenheid 2M13 op figuur 4). In het Holoceen steeg de temperatuur. Onder invloed van de hierdoor stijgende zeespiegel, steeg ook de grondwaterspiegel. Vanaf ongeveer 8000 jaar geleden werd hierdoor veengroei mogelijk in de lagere delen van het dekzandlandschap. De dekzandvlakten rond Nederweert raakten overgroeid met veen (formatie van Griendtsveen). Hierdoor ontstond uiteindelijk de Peel. Dit uitgestrekte hoogveengebied is vanaf de negentiende eeuw op grote schaal ontgonnen. Op de uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN; figuur 6) is te zien dat het plangebied aan de noordrand ligt van een het aanmerkelijk hogere deel van het dekzandlandschap dat het zuidelijke deel van het onderzoeksgebied vormt. Het dekzand bestaat binnen het plangebied uit lemig fijn zand. Hierin zijn op de hogere delen van het dekzandlandschap veelal podzolgronden ontstaan. Deze worden gekenmerkt door een uitspoelingslaag (E-horizont) en een inspoelingslaag (B-horizont). De B-horizont gaat veelal via een overgangslaag (de BC-horizont) over in het niet door bodemvorming beïnvloede zand (de C-horizont). Binnen het plangebied geeft de bodemkaart de aanwezigheid van hoge zwarte enkeerdgronden aan (Legenda-eenheid zez23 op figuur 5). Deze worden hieronder nader beschreven. 2.3 Referentieprofiel De enkeerdgronden worden gekenmerkt door een tenminste 50 cm dikke zwarte humeuze bovengrond die veelal in de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd ( tot ± 1900), is ontstaan ten gevolge van eeuwenlange bemesting met potstalmest. Veelal gaat het esdek geleidelijk aan over in het niet door plaggenbemesting met humus verrijkte zand. Doordat enkeerdgronden vaak zijn aangelegd in gebieden waar oorspronkelijk podzolgronden zijn ontstaan, kunnen resten hiervan onder het esdek aanwezig zijn. (Zie figuur 3 uit Ten Cate et al. 1995) De dikte van een esdek is afhankelijk van de ouderdom en de intensiteit waarmee materiaal is opgebracht. Vaak wordt uitgegaan van een ophoging van gemiddeld ongeveer één millimeter per jaar. Figuur 3: Voorbeeld van een hoge zwarte enkeerdgrond op een podzol profiel.

9 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 9 Figuur 4: Uitsnede uit de geomorfologische kaart met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

10 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 10 Figuur 5: Uitsnede uit de bodemkaart met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

11 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 11 Figuur 6: Uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

12 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina Archeologie Volgens de Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) ligt het plangebied in een zone met een hoge kans op het aantreffen van archeologische waarden. Binnen het onderzoeksgebied liggen twee monumenten en twee waarnemingen. Het eerste monument, 16664, is zeer uitgestrekt en kent een aantal vertakkingen. Het betreft hier een cluster oude bebouwing van de Nieuw- en Winnerstraat daterend uit de periode late middeleeuwen tot nieuwe tijd. In het westen van het onderzoeksgebied doorkruist dit monument een gebied dat in 2007 door Oranjewoud is onderzocht. Binnen dit gebied komen geen monumenten, waarnemingen of vondstmeldingen voor. Het tweede monument, 16662, ligt aan de zuidrand van het onderzoeksgebied en betreft een cluster oude bebouwing van de Klaarstraat daterend uit de periode late middeleeuwen tot nieuwe tijd. De waarneming ligt op ongeveer vijftig meter ten westen van het plangebied en betreft resten van de Uilkerschans. Het gaat om een zogenaamde boeren- of vluchtschans uit de nieuwe tijd, waarvan een palissade, een wal/omwalling en een gracht zijn aangetroffen. Ongeveer tweehonderd meter ten oosten van het onderzoeksgebied is in 2003 een onderzoek verricht door RAAP. Hierbij zijn onder een 55 cm dik esdek scherven aangetroffen uit de ijzertijd en de late middeleeuwen (waarneming 54682). Monumenten en waarnemingen Nummer Coördinaat Periode Vondsten / Late middeleeuwen tot nieuwe tijd Cluster oude bebouwing Klaarstraat / Late middeleeuwen tot nieuwe tijd Cluster oude bebouwing Nieuw- en Winnerstraat / IJzertijd en late middeleeuwen Aardewerkscherven, waarschijnlijk behorend tot huiserven / nieuwe tijd Een palissade, een wal/omwalling en een gracht 2.5 Informatie amateurarcheologen ArcheoPro heeft contact opgenomen met de heer A Bruekers; amateurarcheoloog uit Ospel. De heer Bruekers is zeer bekend met het terrein maar heeft hierop nooit vondsten gedaan.

13 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 13 Figuur 7: Kaart met Archis-gegevens met daarop een cirkel met een straal van één kilometer rond het plangebied die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

14 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina Historie Volgens de kaart van Renes (1999) ligt het plangebied langs een aantal oude wegen die al van voor 1810 stammen. Het plangebied zelf is pas na 1840 in ontginning genomen. Figuur 8: Kaart historische elementen naar Renes.

15 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 15 De kadasterkaart uit 1832 laat zien dat het plangebied destijds op twee percelen lag. Uit de aanwijzende tafels blijkt dat deze in gebruik waren als bouwland bij de landbouwers PJ van Bouwsel en J Dehok. Figuur 9: Kadastrale kaart 1832

16 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 16 Figuur 10 toont achtereenvolgens topografische kaarten van het onderzoeksgebied uit 1837, 1896, +/-1960 en De negentiende eeuwse kaarten tonen het plangebied als een open gebied tussen de buurtschappen Nieuwstraat en Uleker. Op deze kaarten is nog duidelijk de ten westen van het plangebied gelegen schans aangegeven. De situatie zoals deze in de negentiende eeuw was, is tot in de tweede helft van de twintigste eeuw ongewijzigd gebleven. Aan het einde van de twintigste eeuw is pal ten noorden van het plangebied een nieuw landbouwbedrijf met een kassencomplex gebouwd. Het plangebied maakt sindsdien deel uit van een graslandperceel waarop paarden lopen. Figuur 10: Uitsneden uit de topografische kaarten uit achtereenvolgens: 1837, 1891, +/-1960 en 2008.

17 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Verwachte perioden (datering) Binnen het plangebied liggen geen bekende vindplaatsen. Op basis van de bekende gegevens omtrent archeologische waarden in het gebied moet worden geconcludeerd dat binnen het onderzoeksgebied in elk geval vindplaatsen aanwezig zijn die dateren uit de ijzertijd. Op de hogere delen van het dekzandlandschap rond Weert en Nederweert zijn echter ook talrijke vindplaatsen uit de steentijd bekend. Complextypen De ligging op de relatief laag gelegen noordrand van het aanmerkelijk hoger gelegen dekzandlandschap dat het zuidelijke deel van het onderzoeksgebied vormt, maakt de kans op de aanwezigheid van nederzettingsresten uit de vroege prehistorie binnen het plangebied, klein. De aanwezigheid van resten uit de late prehistorie, Romeinse tijd en middeleeuwen is gezien de ligging langs een historische weg tussen de kernen Nieuwstraat en Uleker, daarentegen echter hoog. Hierbij kan het zowel gaan om resten van huisplaatsen als om resten van perceelsafscheidingen. Grafvelden e.d. zullen eerder op de hogere delen van het dekzandlandschap, ten zuiden van het plangebied, gelegen hebben. Uiterlijke kenmerken Resten uit alle perioden zullen binnen het plangebied uit oppervlaktevondsten (m.n. vuursteen, aardewerk, metaal, natuursteen, Romeins bouwpuin) bestaan met eventueel in de ondergrond aanwezige (resten van) grondsporen. Deze kunnen zijn afgedekt door een oud bouwlanddek. Eventueel kunnen sporen zichtbaar zijn in recente bodemontsluitingen en geschoonde slootkanten. Eventuele oppervlaktevondsten kunnen zichtbaar zijn op onbegroeide terreindelen. Mogelijke verstoringen Archeologische vondsten binnen het onderzoeksgebied betreffen veelal oppervlaktevondsten. Dit duidt erop dat archeologische resten dicht onder het oppervlak liggen. Binnen het plangebied vindt al ongeveer tweehonderd jaar lang akkerbouw plaats. Aan het einde van de twintigste eeuw is pal ten noorden van het plangebied een nieuw landbouwbedrijf met een kassencomplex gebouw. Het is gemakkelijk denkbaar dat de bodem binnen het plangebied gedurende deze periode ten minste plaatselijk, is aangetast. Indien een intact esdek aanwezig is, kunnen archeologische sporen hieronder goed bewaard zijn gebleven.

18 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina Onderzoeksstrategie Tijdens het veldwerk moet allereerst worden vastgesteld hoe de bodem is opgebouwd, in hoeverre deze intact is en of hierin archeologische indicatoren aanwezig (kunnen) zijn. Om de bodemopbouw zo exact mogelijk te kunnen bestuderen kan het beste gebruik gemaakt worden van een guts. Indien blijkt dat de huidige grondbewerking tot in de natuurlijke bodem reikt en een goede vondstzichtbaarheid heerst, is een oppervlaktekartering het meest geschikt voor het opsporen van archeologische indicatoren. De meeste van de archeologische vondsten in de omgeving van het plangebied zijn immers gedaan als oppervlaktevondsten. Indien een oppervlaktekartering niet mogelijk is of in onvoldoende mate effectief zal zijn, wordt nageboord met een edelmanboor met een diameter van 15 cm. Het hiermee opgeboorde materiaal wordt gezeefd op een zeef met een maaswijdte van vier millimeter. Binnen het plangebied zijn zes boorpunten verdeeld over een zo gelijkmatig mogelijk netwerk. Hierdoor wordt binnen het 0,22 hectare grote plangebied een boordichtheid bereikt van ruim dertig boringen per hectare. Een dergelijke boordichtheid voldoet volgens de Leidraad inventariserend veldonderzoek; Deel: karterend booronderzoek (SIKB, 2006), ruimschoots als brede zoekoptie om vindplaatsen uit alle perioden, in zand op te sporen. Zelfs met de door ArcheoPro gehanteerde hoge boordichtheid is op basis van booronderzoek nooit te garanderen dat alle typen archeologische resten kunnen worden opgespoord. De kans op het aantreffen van grondsporen is bijvoorbeeld aanmerkelijk groter indien een proefsleuvenonderzoek wordt uitgevoerd. Een dergelijke aanpak zou echter in dit stadium van het onderzoek een te zwaar middel vormen en dient pas te worden toegepast na vaststelling dat een intact esdek (onverstoord bodemprofiel) aanwezig is. Van alle boorpunten wordt de NAP-hoogte bepaald. Figuur 11: Het plangebied gezien vanuit het zuiden

19 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 19 3 Veldonderzoek 3.1 Verrichte werkzaamheden - Positie boringen: regelmatige verdeling over het plangebied, zie figuur Gebruikt boormateriaal: Zandguts met diameter van 2 cm / edelmanboor met diameter van 15 cm. - Totaal aantal boringen: 6 - Boorgrid: 20x25 m - Boordichtheid: Ruim 30 boringen per hectare - Geboorde diepte: 0,6 1,0 m -Mv - Inmeten boorlocaties: GPS, meetlint en waterpas - Boorbeschrijving: Archeologische Standaard Boorbeschrijving (ASB 5.1) - Inspectie bodemontsluitingen en/of oppervlaktekartering: In verband met de begroeiing van het plangebied was geen oppervlaktekartering mogelijk. Wel bleken binnen het plangebied talrijke molshopen aanwezig te zijn. Deze zijn geïnspecteerd op de aanwezigheid hierin van archeologische indicatoren. Hierbij zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen. Figuur 12: De inspectie van de talrijke binnen het plangebied aanwezige molshopen. Hierbij zijn geen archeologische indicatoren aangetroffen.

20 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina Resultaten booronderzoek De ligging van de boorpunten is weergegeven op de boorpuntenkaart. De resultaten van het booronderzoek zijn opgesomd in tabel 2. De resultaten van alle boringen zijn afgebeeld in boorprofielen. Tijdens het veldonderzoek zijn 6 boringen gezet. De humusrijke toplaag die in de boringen is aangetroffen is opmerkelijk dun. In de boringen 1, 2 en 3 betreft de dikte hiervan maximaal slechts twintig centimeter. Ter plaatse van de op het noordelijke deel van het plangebied gezette boringen 4, 5 en 6 bedraagt deze dikte 30 cm (boringen 4 en 5) en 40 cm (boring 6). In deze humusrijke toplaag komen moderne insluitsels voor zoals antraciet, plastic, modern glas en baksteenpuin. Door de (zeer) geringe dikte van de humusrijke toplaag, kan de bodem hier niet als een enkeerdgrond worden gekwalificeerd. Direct onder de humusrijke toplaag is in alle boringen een enkele decimeters dikke laag aangetroffen die bestaat uit geel zand met daarin talrijke brokken donkerbruin, humusrijk zand (zie figuur 13). De scherpe begrenzing van de aangetroffen brokken en de geringe diepte waarop deze laag ligt, vormen aanwijzingen dat het ontstaan van deze laag het gevolg is van recente bodembewerking. Onder deze laag is in alle boringen het schone gele zand van de C- horizont aangetroffen. Sporen van podzolvorming bleken nergens (meer) aanwezig te zijn. Figuur 13: Foto van de kern van boring 2. Links de humusrijke toplaag met rechts daarvan de uit brokken geel zand en humusrijk zand bestaande laag en helemaal rechts, de onverstoorde C-horizont. Hoewel op alle boorpunten is nageboord met een megaboor en het hiermee opgeboorde zand is gezeefd op een zeef met een maaswijdte van vier millimeter, zijn nergens binnen het plangebied archeologische indicatoren aangetroffen.

21 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 21 Figuur 14: Het zeven van het opgeboorde zand. Figuur 15: Boorprofielen

22 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 22 Figuur 16: Boorpunten met verstoringsdiepten.

23 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 23 4 Conclusies en aanbevelingen (selectieadvies) Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel kunnen binnen het plangebied archeologische resten aanwezig zijn die dateren vanaf de steentijd. De kans is echter het grootst op de aanwezigheid van huisplaatsen en resten van perceelsstructuren uit de lateprehistorie en de middeleeuwen. Om de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren zo groot mogelijk te maken, zijn binnen het plangebied 6 boringen gezet met behulp van een zandguts en een megaboor. Hierdoor is een boordichtheid ontstaan van 30 boringen per hectare. Uit het in eerste instantie met een zandguts verrichte booronderzoek blijkt dat de humusrijke toplaag binnen het plangebied opmerkelijk dun is en hierdoor bij lange na niet kwalificeert als esdek van een enkeerdgrond. Onder de dunne humusrijke toplaag is een enkele decimeters dikke laag aanwezig die bestaat uit brokken humusrijk zand en brokken geel zand. Waarschijnlijk is het ontstaan van deze laag het gevolg van moderne bodembewerking. De inspectie van talrijke binnen het plangebied aanwezige molshopen en het zeven van het met een megaboor opgeboorde zand, hebben binnen het plangebied geen archeologische indicatoren opgeleverd. Ondanks de ligging van het plangebied binnen een zone waarvoor een hoge archeologische verwachting geldt, moet worden geconcludeerd dat door de ingrijpende bodemverstoring, voor het plangebied nog slechts een (zeer) lage archeologische verwachting geldt. In verband met het volledig ontbreken van archeologische indicatoren binnen het plangebied, zijn de KNA-onderdelen Waardestelling en Selectieadvies, in dit rapport niet nader uitgewerkt. De resultaten van het onderzoek geven geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn tijdens het onderzoek archeologische resten aangetroffen waarmee tijdens de verdere planvorming of bij de uitvoering van de geplande werkzaamheden rekening zou moeten worden gehouden. In alle gevallen geldt dat indien archeologische materialen en/of sporen aangetroffen worden, deze gemeld dienen te worden bij de gemeente Nederweert, conform Monumentenwet 1988, laatste wijzing van 1 september 2007, paragraaf 7, artikel 53 en verder. Drs. R.P. Exaltus Senior-archeoloog

24 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 24 Archeologische tijdschaal Periode Datering Midden- en Laat Paleolithicum (oude steentijd) Mesolithicum (midden steentijd) Neoliticum (nieuwe steentijd) Bronstijd Ijzertijd v. chr Romeinse tijd 12 v chr n. chr. Vroege middeleeuwen Volle middeleeuwen Late middeleeuwen Nieuwe tijd heden Bronnen Grote historische Provincie Atlas van Nederland; deel 4 Zuid-Nederland : Topografische dienst Wolters Noordhoff Groningen 1990 Grote historische topografische Provincie Atlas Limburg; : Nieuwland Tilburg 2006 Grote topografische atlas van Nederland 1: Deel 4 Zuid-Nederland. Topografische dienst. Wolters Noordhoff Groningen 1997 Kadastrale minuut 1830 met aanwijzende tafels, ( Kadaster Topografische Dienst, Top25Raster, Top10Vector, GBKN kaarten, Emmen 2008 Luchtfoto, Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, IKAW 2 (Indicatieve kaart Archeologische Waarden), Amersfoort. Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, AMK (Archeologische monumentenkaart), Amersfoort. Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, ARCHIS II (Archeologisch Informatie Systeem), Rijkswaterstaat, Servicedesk Data, AHN (Actueel Hoogtebestand Nederland), Delft. Stichting voor Bodemkartering, Bodemkaart van Nederland 1: Wageningen, Stichting voor Bodemkartering: Geomorfologische kaart van Nederland 1:50.000, Staring Centrum, Wageningen, 1989 Stichting voor Bodemkartering, Geologische kaart van Nederland 1: Wageningen, 1989.

25 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 25 Twaalf provinciën Atlas van topografische kaarten. Nederland Uitgeverij twaalf provinciën. Landsmeer. Literatuur Cate, ten, et al Es. Van W.A., Sarfatij, H. & P.J. Woltering (red.) Archeologie in Nederland; De rijkdom van het bodemarchief. Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek. Amersfoort. Kuiper, M. 2006/2007. Atlas van topografische kaarten Nederland, Uitgeverij 12 Provinciën, Landsmeer. Renes, J. Landschappen van Maas en Peel, Maastricht, 1999

26 Archeologische onderzoek Ommelpad, Gemeente Nederweert. ArcheoPro Rapport 8107, Pagina 26 Bijlage 1: Boorbeschrijving Algemene kopgegevens Soort boring BAR Projectnummer Ommelpad, Nederweert Projectnaam S Deelgebied Nvt Organisatie ArcheoPro CIS-code coördinaatsysteem RD2000 Coördinaatsysteemdatum ETRS89 Locatiebepaling GPS en meetlint Referentievlak NAP Bepaling maaiveldhoogte AHN Waterpas Boormethode Guts en edelman Boordiameter 3 cm en 15 cm Opdrachtgever Milieuburea Heel Posities van de boringen (boorlocaties) Boornummer XCO YCO MA, M s tov NAP Boorbeschrijving volgens ASB 5.1 Boor LDO Lithologie Kleur Overige kenmerken Nr GD BK BS BZ BG BH HK TK IK VLK CO PLH VS SST BHN BI GI 1 20 Z 1 3 BR DO BOV 35 Z 1 1 BR GE AC ROG 70 Z 1 GE C DEZ 2 20 Z 1 3 BR DO BOV 35 Z 1 1 BR GE AC ROG 75 Z 1 GE C DEZ 3 10 Z 1 3 BR DO BOV 30 Z 1 1 BR GE AC ROG 60 Z 1 GE C DEZ 4 30 Z 1 3 BR DO BOV 35 Z 1 1 BR GE AC ROG 70 Z 1 GE C DEZ 5 30 Z 1 3 BR DO BOV 60 Z 1 1 BR GE AC ROG 100 Z 2 GE C DEZ 6 40 Z 1 3 BR DO BOV 45 Z 1 1 BR GE AC ROG 70 Z 1 GE C DEZ AIS Betekenis van de afkortingen: LDO Onderzijde boortraject Lithologie: GD Onverharde sedimenten: G = grind, K = klei, L = leem, V = veen en Z = zand Bijmengsels: BK = bijmengsel klei, BS = bijmengsel silt, BZ =bijmengsel zand, BG= bijmengsel grind, BH = bijmengsel humus. Betekenis toegevoegde cijfers: 1 = zwak, 2 = matig, 3 = sterk en 4 = uiterst. Kleur: HK = hoofdkleur, BL = blauw, BR = bruin, GE = geel, GN = groen, GR = grijs, OL = olijf, OR =oranje, PA = paars, RO = rood, RZ = roze, WI = wit, ZW = zwart. TK = Tweede kleur (kleurafkortingen als boven). IK = Intensiteit kleur: LI = licht en DO = donker VLK = Vlekken (V): 2 e en 3 e letter is kleurafkorting als boven, 1 = weinig, 2 = matig, 3= veel Overige kenmerken: CO = Consistentie (C ): ZSL-zeer slap, SLA-slap, MSL-matig slap, MST-matig stevig, STV-stevig PLH = plantenresten (PL0 = geen, PL1 = spoor, PL2 = weinig, PL3 = veel) VS = veensoorten SST = Sedimentaire structuren BHN = Bodemhorizont; BHC = C-horizont BI = Bodemkundige interpretaties; BOV = bouwvoor, ROG = rommelig GI = Geologische interpretaties AIS = Archeologische indicatoren