ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 1036

Transcriptie

1 ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 1036 Sassendreef, Geffen Gemeente Maasdonk Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); Bureauonderzoek en karterend booronderzoek Versie (Zonder opmerkingen zal deze versie na 3 maanden als definitief rapport worden opgeleverd) Sara Houbrechts Joep Orbons Mei 2010 ArcheoPro

2 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 2 ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 1036 Sassendreef, Geffen Gemeente Maasdonk Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); Bureauonderzoek en karterend booronderzoek Versie (Zonder opmerkingen zal deze versie na 3 maanden als definitief rapport worden opgeleverd) Colofon Opdrachtgever: Aeres Milieu, Zuidhoven 9m, 6042 PB Roermond Status: versie Projectcode : Sassendreef, Geffen Bestandsnaam : ArcheoPro, Sassendreef, Geffen, Opgesteld conform KNA 3.1 Archis onderzoeksmelding (CIS nummer): Bevoegd gezag: Gemeente Maasdonk Opslagplaats documentatie: Provincie Noord-Brabant Auteur: Sara Houbrechts, Joep Orbons Projectleider : Sara Houbrechts Projectmedewerkers: Richard Exaltus, Sara Houbrechts, Joep Orbons Onderaannemers: nvt Autorisatie: Drs. R.P. Exaltus; senior-archeoloog ISSN : Uitgegeven door ArcheoPro Copyright 2010 ArcheoPro, Maastricht ArcheoPro Holdaal 6 Tel : 0(0 31) Kamer van Koophandel Limburg: NL 6228 GH Maastricht Fax: 0(0 31) info@archeopro.nl Nederland

3 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 3 Inhoudsopgave: Samenvatting Inleiding Algemeen Locatiegegevens: Onderzoek Bureauonderzoek Methode en bronnen Geo(morfo)logie, aardkunde en bodem Referentieprofiel Archeologie Historie Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Onderzoeksstrategie Veldonderzoek Verrichte werkzaamheden Resultaten booronderzoek Conclusies en aanbevelingen (beleidsadvies) Verklarende woordenlijst Archeologische tijdschaal Bronnen Literatuur Bijlage 1: Boorbeschrijving... 26

4 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 4 Samenvatting Op 29 april 2010 is door ArcheoPro een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) uitgevoerd op een terrein aan de Sassendreef te Geffen. Het archeologisch onderzoek betrof een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) met een bureaustudie. Het bureauonderzoek heeft tot doel om op basis van beschikbare informatie te komen tot een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel. Het Inventariserend Veldonderzoek heeft vervolgens tot doel om het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel te toetsen door middel van veldwaarnemingen. Hiermee kan de vraagstelling beantwoord worden of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of deze vervolgonderzoek en/of planaanpassing vereisen. Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel geldt voor het plangebied een hoge verwachting voor wat betreft de aanwezigheid van archeologische resten daterend vanaf het laat paleolithicum tot en met de vroege middeleeuwen. Om de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren zo groot mogelijk te maken zijn binnen het plangebied 6 boringen gezet met behulp van een megaboor. Uit het met de megaboor verrichte onderzoek blijkt dat de bodem binnen het plangebied ten gevolge van afgraving, overal tot in de C-horizont verstoord is. Ondanks de hoge boordichtheid en het zeven van het opgeboorde materiaal, zijn binnen het plangebied geen archeologische indicatoren aangetroffen. Gezien het afgraven van de bodem tot in de C-horizont en het volledig ontbreken van archeologische indicatoren, geven de resultaten van het onderzoek geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn tijdens het onderzoek archeologische resten aangetroffen waarmee tijdens de verdere planvorming of bij de uitvoering van de geplande werkzaamheden rekening zou moeten worden gehouden.

5 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 5 1 Inleiding 1.1 Algemeen - Opdrachtgever: Aeres Milieu, Zuidhoven 9m,6042 PB Roermond - Geplande ingrepen: Bouw van een woning. - Datum uitvoering veldwerk: 29 april Archis onderzoeksmelding (CIS nummer): Opgesteld conform KNA 3.1, met gebruikmaking van de minimumeisen voor archeologisch onderzoek van de provincie Noord-Brabant. - Bevoegd gezag: Gemeente Maasdonk - Bewaarplaats vondsten: Provincie Noord-Brabant - Bewaarplaats documentatie: Provincie Noord-Brabant 1.2 Locatiegegevens: - Provincie: Noord-Brabant - Gemeente: Maasdonk - Plaats: Geffen - Toponiem: Sassendreef - Globale ligging: Ten zuiden van de bebouwde kom van Geffen - Hoekcoördinaten plangebied: o / o / o / o / Oppervlakte plangebied: 0.14 ha - Eigendom: particulier - Grondgebruik: tuin - Hoogteligging: ± 6 m +NAP - Bepaling locaties: GPS Garmin, meetlinten - Onderzoeksgebied bureauonderzoek: Cirkel met een straal van één kilometer rond het centrum van het plangebied 1.3 Onderzoek Op 29 april 2010 is door ArcheoPro een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) uitgevoerd op een terrein aan de Sassendreef te Geffen. Het archeologisch onderzoek betrof een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) met een bureaustudie. Het bureauonderzoek heeft tot doel om op basis van beschikbare informatie te komen tot een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel. Het Inventariserend Veldonderzoek heeft vervolgens tot doel om het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel te toetsen door middel van veldwaarnemingen. Hiermee kan de vraagstelling beantwoord worden of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of deze vervolgonderzoek en/of planaanpassing vereisen. ArcheoPro voert haar onderzoeken uit conform de hiervoor vastgelegde normen en richtlijnen en is door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) vergunning verleend tot het verrichten van bepaalde archeologische werkzaamheden in het kader van het doen van opgravingen, bestaande uit prospectie door middel van booronderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd door drs. R.P. Exaltus (senior-archeoloog), drs. S. Houbrechts (archeoloog) en ing. P.J. Orbons (senior vakspecialist).

6 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 6 Figuur 1: De ligging van het plangebied (rood omlijnd) met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

7 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 7 2 Bureauonderzoek 2.1 Methode en bronnen Tijdens het bureauonderzoek wordt door de bestudering van beschikbare bronnen, kennis vergaard omtrent de bodem en geologie van het onderzoeksgebied en de hierin bekende en te verwachten archeologische waarden. Aan de hand van de resultaten van het bureauonderzoek kan de beste aanpak voor het veldonderzoek worden bepaald. Hierbij zijn de volgende bronnen geraadpleegd (voor bronvermelding; zie ook literatuurlijst, dit geldt ook voor de kaarten die in de tekst opgenomen zijn): -Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) -Archeologische MonumentenKaart (AMK) -ARCHeologisch Informatie Systeem (ARCHIS) -Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) -Gemeente Maasdonk, Archeologische beleidskaart -Bodemkaart 1: Geomorfologische kaart 1: Geologische kaart 1: Kadastrale minuutplan met aanwijzende tafels, Grote historische atlas van Nederland 1: (Deel Zuid) -Historische topografische atlas van Noord-Brabant , 1: Grote historische topografische atlas van Nederland, provincie Noord-Brabant 1: Atlas van topografische kaarten Nederland , 1: Figuur 2: Luchtfoto met daarop rood omlijnd het plangebied.

8 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina Geo(morfo)logie, aardkunde en bodem Volgens de geologische overzichtskaart van Nederland komen in de ondergrond fluvioperiglaciale afzettingen voor die bedekt zijn met dekzand. Dit dekzand behoort tot het Laagpakket van Wierden van de Formatie van Boxtel. Tijdens het Pleniglaciaal (circa jaar geleden) was de ondergrond permanent bevroren waardoor het regen- en sneeuwsmeltwater over het oppervlak afstroomde. Hierdoor werden fluvioperiglaciale afzettingen gevormd en reeds bestaande dalen verder uitgesleten. Deze afzettingen bestaan uit fijn en grof zand, soms met grind, leemlagen en plantenresten, en liggen in de diepere ondergrond. Deze afzettingen worden tot de Formatie van Boxtel gerekend. Aan het einde van het Weichseliën, met name in het Laat Pleniglaciaal (circa BP) en het Jonge Dryas (circa BP) heerste er een poolklimaat in Nederland. Hierdoor ontbrak vegetatie waardoor op grote schaal verstuiving kon optreden. Vanuit het Noordzeebekken werd dekzand meegevoerd. Hierbij werden dekzanden over de fluvioperiglaciale afzettingen (Formatie van Boxtel) afgezet in de vorm van vlaktes, welvingen en ruggen. Dit zand is kalkloos, fijnkorrelig en goed afgerond. Tevens is het goed gesorteerd en arm aan grind. Deze afzettingen behoren tot het Laagpakket van Wierden van de Formatie van Boxtel (Berendsen, 2004). Volgens de geomorfologische kaart van Nederland (Figuur 4) ligt het plangebied in een gebied met dekzandruggen (Figuur 4, code 3L5). Ten noorden van het plangebied ligt de bebouwde kom van Geffen, eveneens gelegen in een gebied met dekzandruggen. Deze dekzandruggen zijn minder uitgesproken waardoor ze onder één noemer gebied met dekzandruggen worden geclassificeerd. Delen van het dekzandlandschap zijn verspoeld. Hierdoor komen ten zuiden en westen van het plangebied vlaktes van ten dele verspoelde dekzandgronden voor (Figuur 4, code 2M6). Nog verder naar het zuiden, voorbij de vlakte van het dele verspoelde dekzanden, ligt een dekzandvlakte (Figuur 4, code 3M13). Op circa 80 m ten oosten van het plangebied liggen lage storthopen met ijzerkuilen en/of grind-, zanden kleigaten (Figuur 4, code 4L22). Op de drogere delen van het dekzandlandschap zijn veelal podzolgronden ontstaan. Deze worden gekenmerkt door een uitspoelingslaag (E-horizont) en een inspoelingslaag (Bhorizont). De B-horizont gaat veelal via een overgangslaag (BC-horizont) over in het niet door bodemvorming beïnvloede zand (C-horizont). Binnen het plangebied geeft de bodemkaart de aanwezigheid aan van laarpodzolgronden die zijn gevormd in leemarm en zwak lemig, fijn zand (Figuur 5, code U4546)). Ten noorden van het plangebied komen hoge zwarte enkeerdgronden voor (Figuur 5, code zez21). Deze onderscheiden zich van bruine enkeerdgronden door hun donkere kleur, lager lutumgehalte en een hoger humusgehalte. Onder de enkeerdgronden zijn veelal resten van podzolgronden aanwezig. Ten zuiden van het plangebied komen beekeerdgronden voor (Figuur 5, code pzg21). Deze gronden hebben een zwarte humeuze bovengrond en zijn zeer roestig. Ze komen voor in vrijwel alle beekdalen en in niet-afvoerloze laagten. Op de uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN; figuur 6) is duidelijk te zien dat het plangebied lager ligt dan de omgevende percelen. Tevens is hierop goed te zien dat diverse percelen in de nabijheid van het plangebied, zijn afgegraven. Mogelijk geldt dit ook voor het plangebied.

9 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina Referentieprofiel De enkeerdgronden worden gekenmerkt door een tenminste 50 cm dikke zwarte humeuze bovengrond die veelal in de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd ( tot ± 1900), is ontstaan ten gevolge van eeuwenlange bemesting met potstalmest. Veelal gaat het esdek geleidelijk aan over in het niet door plaggenbemesting met humus verrijkte zand. Doordat enkeerdgronden vaak zijn aangelegd in gebieden waar oorspronkelijk podzolgronden zijn ontstaan, kunnen resten hiervan onder het esdek aanwezig zijn. (Zie figuur 3 uit Ten Cate et al. 1995) De dikte van een esdek is afhankelijk van de ouderdom en de intensiteit waarmee materiaal is opgebracht. Figuur 3: Voorbeeld van een hoge zwarte enkeerdgrond op een podzol profiel.

10 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 10 Figuur 4: Uitsnede uit de geomorfologische kaart met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

11 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 11 Figuur 5: Uitsnede uit de bodemkaart met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

12 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 12 Figuur 6: Uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

13 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina Archeologie Volgens de Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW 3.0) ligt het plangebied in een zone met een hoge kans op het aantreffen van archeologische waarden Binnen het onderzoeksgebied zijn vier onderzoeksmeldingen, één monument, drie waarnemingen en 2 vondstmeldingen bekend. Van één de vier van de binnen het onderzoeksgebied gelegen onderzoeksmeldingen (22.655) is geen verdere informatie bekend in ARCHIS. Dit geldt ook voor de hierbinnen gelegen vondstmelding ( ). De drie overige onderzoeksmeldingen liggen, net als het plangebied, binnen een gebied met dekzandruggen. Raap heeft op circa 430 m ten zuidwesten van het plangebied een onderzoek uitgevoerd waarbij 3 vindplaatsen zijn vastgesteld (onderzoeksmelding ). Twee hiervan dateren op basis van het aangetroffen materiaal uit de late bronstijd tot ijzertijd (waarnemingsnummer ), een derde uit de middeleeuwen en de nieuwe tijd. Voor de vindplaats uit de late bronstijd tot ijzertijd is verder onderzoek aanbevolen. Op circa 730 m ten noord-noordwesten is door Bilan een booronderzoek uitgevoerd waarbij een proefsleuvenonderzoek is aanbevolen (onderzoeksmelding ). Dit proefsleuvenonderzoek is uitgevoerd door Archeologisch Onderzoek Leiden BV (onderzoeksmelding ). Er is een noordoost-zuidwest georiënteerde greppel aangetroffen die mogelijk uit de prehistorie dateert (waarnemingsnummer ). Daarnaast zijn er een vuurstenen schrabber en afslag aangetroffen die uit het paleolithicum of de ijzertijd dateren (vondstmelding ). Op circa 720 m ten westen van het plangebied ligt het Kasteel van Nuland. Op basis van de benaming kan de vroegere aanwezigheid van een kasteel worden verondersteld (waarnemingsnummer ). Het enige monument binnen het onderzoeksgebied (16836) ligt circa 730 m ten noordnoordwesten van het plangebied en betreft de oude dorpskern van Geffen. Hier wordt aantoonbaar al sinds 1250 gewoond. Tabel 1 Monumenten en waarnemingen Nummer Coördinaat Periode Vondsten Late middeleeuwen - nieuwe tijd Dorpskern / Vroege middeleeuwen - Keramiek nieuwe tijd / Paleolithicum - nieuwe tijd Greppel / Middeleeuwen - nieuwe tijd Kasteel

14 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 14 Figuur 7: Kaart met Archis-gegevens met daarop een cirkel met een straal van één kilometer rond het plangebied die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

15 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 15 De cultuurhistorische waardekaart van de gemeente Maasdonk toont met betrekking tot het plangebied dat hiervoor geen archeologische verwachting geldt, mogelijk door afgraving. Figuur 8: Uitsneden uit de gemeentelijke beleidskaart

16 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina Historie De kadasterkaart uit 1832 toont dat het plangebied destijds deel uitmaakte van een tamelijk groot perceel met nummer 628. De aanwijzende tafels geven geen informatie over de eigenaar of het landgebruik. Figuur 9: Uitsnede uit de kadastrale kaart uit 1832

17 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 17 Figuur 5 toont achtereenvolgens topografische kaarten van het onderzoeksgebied uit 1845, 1899, 1956 en Op deze kaarten is te zien dat het plangebied gedurende de negentiende eeuw deel uitmaakte van een tamelijk grote akker die omgeven werd door houtwallen. Hierbinnen was geen bebouwing aanwezig. Aan het einde van de negentiende eeuw is de oostelijke helft van deze akker opgedeeld in talrijke kleinere percelen. In de eerste helft van de twintigste eeuw lijkt dit proces ook op de westelijke helft van de voormalige akker te hebben plaatsgevonden. Het plangebied is dan deels in gebruik als grasland en deels als bouwland. Kort daarop zijn pal ten zuiden en pal ten noorden van het plangebied huizen gebouwd. Figuur 10: Uitsneden uit de topografische kaarten uit achtereenvolgens: 1845, 1899, 1956 en 2008.

18 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Specifieke ligging (locatie) Het plangebied ligt ten zuiden van de historische kern van Geffen in een gebied met dekzandruggen. Het dekzandlandschap lijkt in en rond het plangebied, afgegraven te zijn. Verwachte perioden (datering) Voor het dekzandlandschap waarbinnen het plangebied ligt, geldt een hoge verwachting voor resten daterend vanaf het laat-paleolithicum tot en met de vroege middeleeuwen. Voor resten vanaf de late middeleeuwen tot de nieuwe tijd geldt voor het plangebied een lage verwachting gezien de ligging buiten de historische kern van Geffen in buitengebied en het ontbreken van bebouwing in de onmiddellijk omgeving volgens de historische kaarten. Complextypen Eventuele nederzettingsresten uit het paleolithicum en mesolithicum bestaan veelal uit basisnederzettingen met een oppervlakte tussen 200 en m² die meestal op de hogere gelegen delen in het landschap worden aangetroffen. Rondom de basisnederzetting werden op grote afstand kleine tijdelijke kampementjes met zeer geringe afmetingen opgericht die nauwelijks meer zijn dan de neerslag van een enkele (jacht)activiteit of een kortstondig kamp. De omvang hiervan kan beperkt zijn tot enkele (tientallen) vierkante meters. Resten van dergelijke jachtkampementjes kunnen worden verwacht binnen het plangebied. Resten uit het neolithicum, de bronstijd, de ijzertijd, de Romeinse tijd of de vroege middeleeuwen in het gebied zullen vooral nederzettingsresten betreffen van minimaal honderden vierkante meters grootte. Tevens kunnen resten van begravingen, zowel in de vorm van crematiegraven als van inhumatiegraven, aanwezig zijn. Voor de late middeleeuwen en nieuwe tijd worden geen archeologische resten verwacht gezien de ligging op voormalig bouwland. Uiterlijke kenmerken Vuursteenvindplaatsen uit het laat-paleolithicum of mesolithicum zullen binnen het plangebied uit vondststrooiingen bestaan met eventuele ondiepe sporen in de ondergrond. Nederzettingsresten tot de vroege middeleeuwen komen voor als concentraties van vondstmateriaal of als vullingen van kuilen (afvalkuilen, paalkuilen, waterputten, enz.). Eventuele sporen van begraving kunnen resten van crematies of inhumatiegraven betreffen. Mogelijke verstoringen De scherpe reliëfovergangen langs de randen van het plangebied die op het AHN zichtbaar zijn, vormen een sterke aanwijzing dat het plangebied afgegraven is. Deze aanname wordt bevestigd door de informatie op de cultuurhistorische waardenkaart van de gemeente Maasdonk. Indien dit het geval is zullen eventueel aanwezige archeologische resten mogelijk verdwenen zijn.

19 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina Onderzoeksstrategie Tijdens het veldwerk moet allereerst worden vastgesteld hoe de bodem is opgebouwd, in hoeverre deze intact is en of hierin archeologische indicatoren aanwezig (kunnen) zijn. Om de bodemopbouw zo exact mogelijk te kunnen bestuderen kan het beste gebruik gemaakt worden van een guts. Indien blijkt dat de huidige grondbewerking tot in de natuurlijke bodem reikt en een goede vondstzichtbaarheid heerst, is een oppervlaktekartering het meest geschikt voor het opsporen van archeologische indicatoren. De meeste van de archeologische vondsten in de omgeving van het plangebied zijn immers gedaan als oppervlaktevondsten. Indien een oppervlaktekartering niet mogelijk is of in onvoldoende mate effectief zal zijn, wordt nageboord met een edelmanboor met een diameter van 15 cm. Het hiermee opgeboorde materiaal wordt gezeefd op een zeef met een maaswijdte van vier millimeter. Binnen het plangebied zijn 6 boorpunten verdeeld over een zo gelijkmatig mogelijk netwerk. Hierdoor wordt binnen het 0.14 hectare grote plangebied een boordichtheid bereikt van 43 boringen per hectare. Een dergelijke boordichtheid voldoet volgens de Leidraad inventariserend veldonderzoek; Deel: karterend booronderzoek (SIKB, 2006), ruimschoots als brede zoekoptie om vindplaatsen uit alle perioden, in zand op te sporen. Tevens voldoet deze boordichtheid ruimschoots aan de door de provincie Noord-Brabant verplicht gestelde boordichtheid van 24 boringen per hectare voor de opsporing van vindplaatsen uit het Paleoen Mesolithicum (Onderzoekseisen Provincie Noord-Brabant t.b.v. archeologisch vooronderzoek in de vorm van een inventariserend en waarderend veldonderzoek). Zelfs met de door ArcheoPro gehanteerde hoge boordichtheid is op basis van booronderzoek nooit te garanderen dat alle typen archeologische resten kunnen worden opgespoord. De kans op het aantreffen van grondsporen is bijvoorbeeld aanmerkelijk groter indien een proefsleuvenonderzoek wordt uitgevoerd. Een dergelijke aanpak zou in dit stadium van het onderzoek echter een te zwaar middel vormen en dient volgens de normen van de provincie Noord-Brabant pas te worden toegepast na vaststelling dat een intact esdek (onverstoord bodemprofiel) aanwezig is (Onderzoekseisen Provincie Noord-Brabant t.b.v. archeologisch vooronderzoek in de vorm van een inventariserend en waarderend veldonderzoek). Van alle boorpunten wordt de NAP-hoogte bepaald door middel van het AHN. Figuur 11: Het plangebied gezien vanaf de omgeving van boring 1 in noord-oostelijke richting

20 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 20 3 Veldonderzoek 3.1 Verrichte werkzaamheden - Positie boringen: regelmatige verdeling over het plangebied, zie figuur 9. - Gebruikt boormateriaal: edelmanboor met een diameter van 15 cm. - Totaal aantal boringen: 6 - Boorgrid: de boringen zijn zo gelijkmatig mogelijk verspreid over het plangebied - Boordichtheid: 43 boringen per hectare - Geboorde diepte: cm -Mv - Inmeten boorlocaties: GPS - Boorbeschrijving: Archeologische Standaard Boorbeschrijving (ASB 5.1) - Inspectie bodemontsluitingen en/of oppervlaktekartering: In verband met de begroeiing van het plangebied was geen oppervlaktekartering mogelijk. Evenmin waren bodemontsluitingen aanwezig die geïnspecteerd konden worden op de aanwezigheid van archeologische indicatoren. 3.2 Resultaten booronderzoek De ligging van de boorpunten is weergegeven op de boorpuntenkaart. De resultaten van het booronderzoek zijn opgesomd in bijlage 1. Ten tijde van het veldonderzoek was duidelijk zichtbaar dat het plangebied lager ligt dan de omliggende percelen. Om vast te stellen of dit inderdaad het gevolg is van afgraving, zijn 6 grondboringen geplaatst. De ondergrond binnen het plangebied bestaat uit goed gesorteerd matig siltig zand. Het betreft dekzand dat behoort tot het Laagpakket van Wierden van de Formatie van Boxtel. De donkergrijsbruine bouwvoor is matig siltig en matig humeus. Op een diepte van 30 à 95 cm beneden het maaiveld gaat de bouwvoor in alle boringen over in een vergraven laag van 5 tot 45 cm dikte die vervolgens in de C-horizont overgaat. De verploegde laag bestaat uit een mengpakket van materiaal uit de bovenliggende Ap- en onderliggende C-horizont. Deze is een gevolg van het afgraven van de bodem tot in de C-horizont en het daarna terugstorten van de zwarte grond. Uit het booronderzoek blijkt dat de bodem overal tot in de C-horizont verstoord is. Ondanks het dichte boorgrid en het gebruik van een megaboor zijn nergens binnen het plangebied archeologische indicatoren aangetroffen.

21 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 21 Figuur 12: Boorprofielen

22 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 22 Figuur 13: Boorpunten met verstoringsdiepten.

23 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 23 4 Conclusies en aanbevelingen (beleidsadvies) Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel geldt voor het plangebied een hoge verwachting voor wat betreft de aanwezigheid van archeologische resten daterend vanaf het laat paleolithicum tot en met de vroege middeleeuwen. Om de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren zo groot mogelijk te maken zijn binnen het plangebied 6 boringen gezet met behulp van een megaboor. Uit het met de megaboor verrichte onderzoek blijkt dat de bodem binnen het plangebied ten gevolge van afgraving, overal tot in de C-horizont verstoord is. Ondanks de hoge boordichtheid en het zeven van het opgeboorde materiaal, zijn binnen het plangebied geen archeologische indicatoren aangetroffen. Gezien het afgraven van de bodem tot in de C-horizont en het volledig ontbreken van archeologische indicatoren, geven de resultaten van het onderzoek geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn tijdens het onderzoek archeologische resten aangetroffen waarmee tijdens de verdere planvorming of bij de uitvoering van de geplande werkzaamheden rekening zou moeten worden gehouden. In verband met het volledig ontbreken van archeologische indicatoren binnen het plangebied, zijn de KNA-onderdelen Waardestelling en Beleidsadvies, in dit rapport niet nader uitgewerkt. In alle gevallen geldt dat indien archeologische materialen en/of sporen aangetroffen worden, deze gemeld dienen te worden bij de gemeente Maasdonk, conform Monumentenwet 1988, laatste wijzing van 1 september 2007, paragraaf 7, artikel 53 en verder.

24 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 24 Verklarende woordenlijst: BP: Before Present (present = 1950) GPS: Global Positioning System IVO: Inventariserend VeldOnderzoek NAP: Normaal Amsterdams Peil. RCE: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed SIKB: Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer Archeologische tijdschaal Periode Datering Midden- en Laat Paleolithicum (oude steentijd) Mesolithicum (midden steentijd) Neolithicum (nieuwe steentijd) Bronstijd IJzertijd v. chr. Romeinse tijd 12 v chr n. chr. Vroege middeleeuwen Volle middeleeuwen Late middeleeuwen Nieuwe tijd heden Bronnen Grote historische Provincie Atlas van Nederland; deel 4 Zuid-Nederland : Topografische dienst Wolters Noordhoff Groningen 1990 Grote historische topografische Provincie Atlas Noord-Brabant; : Nieuwland Tilburg 2006 Grote topografische atlas van Nederland 1: Deel 4 Zuid-Nederland. Topografische dienst. Wolters Noordhoff Groningen 1997 Kadastrale minuut 1830 met aanwijzende tafels, ( Kadaster Topografische Dienst, Top25Raster, Top10Vector, GBKN kaarten, Emmen 2008 Luchtfoto, Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, IKAW 2 (Indicatieve kaart Archeologische Waarden), Amersfoort. Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, AMK (Archeologische monumentenkaart), Amersfoort. Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, ARCHIS II (Archeologisch Informatie Systeem), Rijkswaterstaat, Servicedesk Data, AHN (Actueel Hoogtebestand Nederland), Delft. Stichting voor Bodemkartering, Bodemkaart van Nederland 1: Wageningen, 1968.

25 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 25 Stichting voor Bodemkartering: Geomorfologische kaart van Nederland 1:50.000, Staring Centrum, Wageningen, 1989 Stichting voor Bodemkartering, Geologische kaart van Nederland 1: Wageningen, Twaalf provinciën Atlas van topografische kaarten. Nederland Uitgeverij twaalf provinciën. Landsmeer. Literatuur Cate, J. A. M. ten. A. F. van Holst, H. Kleijer en J. Stolp, Handleiding bodemgeografisch onderzoek; richtlijnen en voorschriften. Deel A: Bodem. Wageningen, DLO-Staring Centrum. Technisch Document 19A. Es. Van W.A., Sarfatij, H. & P.J. Woltering (red.) Archeologie in Nederland; De rijkdom van het bodemarchief. Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek. Amersfoort. Kuiper, M. 2006/2007. Atlas van topografische kaarten Nederland, Uitgeverij 12 Provinciën, Landsmeer.

26 Archeologisch onderzoek Sassendreef, Geffen, Gemeente Maasdonk ArcheoPro Rapport, 1036, Pagina 26 Bijlage 1: Boorbeschrijving Algemene kopgegevens Soort boring BAR Projectnummer Projectnaam Sassendreef, Geffen Deelgebied Nvt Organisatie ArcheoPro CIS-code coördinaatsysteem RD2000 Coördinaatsysteemdatum ETRS89 Locatiebepaling GPS Referentievlak NAP Bepaling maaiveldhoogte AHN Boormethode Megaboor Boordiameter 15 cm Opdrachtgever Aeres Milieu Posities van de boringen (boorlocaties) Boornummer XCO YCO MA, M s tov NAP Boor LDO Lithologie Kleur Nr GD B K BS BZ B G BH HK TK IK VLK PLH AIS BHN BI GI 1 55 Z2 2 2 BR GR DR 1 BHA BOV 60 Z2 2 1 BR GE VRG 85 Z3 2 GR LI BHC DEZ 2 95 Z2 2 2 BR GR DR 1 BHA BOV 110 Z2 2 1 GE GR VRG 160 Z3 2 GR BHC DEZ 3 95 Z2 2 2 BR GR DR 1 BHA BOV 100 Z2 2 1 GE BR VRG 140 Z3 2 GE BHC DEZ 4 30 Z2 2 2 BR GR DR 1 BHA BOV 75 Z2 2 1 GE BR VRG 160 Z3 2 GR GE BHC DEZ 240 Z3 1 GR BHC DEZ 5 45 Z2 2 2 BR GR DR 1 BHA BOV 50 Z2 2 1 GE BR VRG 90 Z3 2 GR BHC DEZ 6 75 Z2 2 2 BR GR DR 1 BHA BOV 90 Z2 2 1 GE GR VRG 120 Z3 2 GR BHC DEZ Betekenis van de afkortingen: LDO Onderzijde boortraject Lithologie: GD Onverharde sedimenten: G = grind, K = klei, L = leem, V = veen en Z = zand Bijmengsels: BK = bijmengsel klei, BS = bijmengsel silt, BZ =bijmengsel zand, BG= bijmengsel grind, BH = bijmengsel humus. Betekenis toegevoegde cijfers: 1 = zwak, 2 = matig, 3 = sterk en 4 = uiterst. Kleur: HK = hoofdkleur, BL = blauw, BR = bruin, GE = geel, GN = groen, GR = grijs, OL = olijf, OR =oranje, PA = paars, RO = rood, RZ = roze, WI = wit, ZW = zwart. TK = Tweede kleur (kleurafkortingen als boven). IK = Intensiteit kleur: LI = licht en DO = donker VLK = Vlekken (V): 2 e en 3 e letter is kleurafkorting als boven, 1 = weinig, 2 = matig, 3= veel Overige kenmerken: CO = Consistentie (C ): ZSL-zeer slap, SLA-slap, MSL-matig slap, MST-matig stevig, STV-stevig PLH = plantenresten (PL0 = geen, PL1 = spoor, PL2 = weinig, PL3 = veel) AIS = Archeologische indicatoren NVS = nieuw verstoringen BHN = Bodemhorizont; BHA = A-horizont; BHAC = AC-horizont; BHC = C-horizont BI = Bodemkundige interpretaties; BOV = bouwvoor, ROG = rommelig, OPG = opgebracht, VRG = vergraven GI = Geologische interpretaties; DEZ = dekzand