ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 930

Transcriptie

1 ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 930 Maarnse Grindweg, Maarn Gemeente Utrechtse Heuvelrug Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); Bureauonderzoek en karterend booronderzoek Richard Exaltus Joep Orbons Oktober 2009 ArcheoPro

2 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 2 ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 930 Maarnse Grindweg, Maarn Gemeente Utrechtse Heuvelrug Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); Bureauonderzoek en karterend booronderzoek Colofon Opdrachtgever: De Steekproef, Hogeweg 3, 9801 TG Zuidhorn Status: versie Projectcode : S Maarnse Grindweg, Maarn Bestandsnaam : ArcheoPro, Maarnse Grindweg, Maarn, Opgesteld conform KNA 3.1 Archis onderzoeksmelding (CIS nummer): Bevoegd gezag: Gemeente Utrechtse Heuvelrug Opslagplaats documentatie: Provincie Utrecht Auteur: Richard Exaltus, Joep Orbons Projectleider : Richard Exaltus Projectmedewerkers: Richard Exaltus, Astrid Koekkelkoren, Hon Rik Onderaannemers: nvt Autorisatie: Drs. R.P. Exaltus; senior-archeoloog ISSN : Uitgegeven door Souterrains, Partner of ArcheoPro Copyright 2008 Souterrains, Maastricht Souterrains, Partner of ArcheoPro Holdaal 6 Tel : 0(0 31) BTW: NL B01 Kamer van Koophandel Zuid Limburg: NL 6228 GH Maastricht Fax: 0(0 31) j.orbons@souterrains.nl Postbank: Nederland Mobiel: 0(0-31) IBAN: NL29PSTB BIC/ Swift: PSTBN L21

3 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 3 Inhoudsopgave: Samenvatting Inleiding Algemeen Locatiegegevens: Onderzoek Bureauonderzoek Methode en bronnen Geo(morfo)logie, aardkunde en bodem Referentieprofiel Archeologie Historie Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Onderzoeksstrategie Veldonderzoek Verrichte werkzaamheden Resultaten booronderzoek Conclusies en aanbevelingen (selectieadvies) Verklarende woordenlijst Archeologische tijdschaal Bronnen Literatuur Bijlage 1: Boorbeschrijving... 25

4 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 4 Samenvatting Op 6 april 2009 is door ArcheoPro een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) uitgevoerd op een terrein aan de Maarnse Grindweg te Maarn. Het archeologisch onderzoek betrof een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) met bureaustudie. Bureauonderzoek heeft tot doel om op basis van beschikbare informatie te komen tot een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel. Het Inventariserend Veldonderzoek heeft vervolgens tot doel om het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel te toetsen door middel van veldwaarnemingen. Hiermee kan de vraagstelling beantwoord worden of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of deze vervolgonderzoek en/of planaanpassing vereisen. Het plangebied ligt op de oostelijke flank van de Utrechtse heuvelrug op een relatief laag gelegen deel van de voet hiervan. Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel geldt voor het plangebied een hoge archeologische verwachting voor archeologische resten daterend vanaf het paleolithicum, het mesolithicum, het neolithicum, de bronstijd, de ijzertijd, de Romeinse tijd, de middeleeuwen en de nieuwe tijd. Deze verwachting geldt met name voor resten van nederzettingen uit het neolithicum, de bronstijd, de ijzertijd en de Romeinse tijd alsmede voor resten van huisplaatsen uit de middeleeuwen. Door de relatief lage ligging is de kans op grafvelden en grafheuvels, hooguit middelhoog. Om de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren zo groot mogelijk te maken zijn binnen het plangebied vijf boringen gezet met behulp van een zandguts en een megaboor. Uit het met de zandguts verrichte onderzoek blijkt dat de bodem binnen het plangebied oorspronkelijk inderdaad uit een enkeerdgrond met daaronder resten van podzolvorming bestaan zal hebben. Deze bodemopbouw is echter slechts op één boorpunt aangetroffen en is op de overige delen van het plangebied, volledig verloren gegaan. Dit is waarschijnlijk het gevolg van bosbouw in de negentiende eeuw en de bouw van een huis met de aanleg van een bijbehorende tuin, in de twintigste eeuw. Ondanks het zeven van het met de megaboor opgeboorde materiaal, zijn nergens binnen het plangebied, archeologische indicatoren aangetroffen. Gezien de sterke mate van bodemverstoring en het volledig ontbreken van archeologische indicatoren, geven de resultaten van het onderzoek geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn tijdens het onderzoek archeologische resten aangetroffen waarmee tijdens de verdere planvorming of bij de uitvoering van de geplande werkzaamheden rekening zou moeten worden gehouden. In verband met het volledig ontbreken van archeologische indicatoren binnen het plangebied, zijn de KNA-onderdelen Waardestelling en Selectieadvies, in dit rapport niet nader uitgewerkt.

5 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 5 1 Inleiding 1.1 Algemeen - Opdrachtgever: De Steekproef, Hogeweg 3, 9801 TG Zuidhorn - Geplande ingrepen: Bouwplannen nieuwbouw. Bodemingreepdiepte onbekend. - Datum uitvoering veldwerk: 6 april Archis onderzoeksmelding (CIS nummer): Opgesteld conform KNA 3.1, - Bevoegd gezag: Gemeente Utrechtse Heuvelrug - Bewaarplaats vondsten: Provincie Utrecht - Bewaarplaats documentatie: Provincie Utrecht 1.2 Locatiegegevens: - Provincie: Utrecht - Gemeente: Utrechtse Heuvelrug - Plaats: Maarn - Toponiem: Maarnse Grindweg - Globale ligging: Ten zuiden van de autosnelweg/spoorbaan, langs de oude weg van Amersfoort naar Doorn. - Hoekcoördinaten plangebied: o / o / o / o / Oppervlakte plangebied: 0,1 ha - Eigendom: Particulier - Grondgebruik: Tuin - Hoogteligging: ± 10 m +NAP - Bepaling locaties: GPS Garmin, meetlinten - Onderzoeksgebied bureauonderzoek: Cirkel met een straal van één kilometer rond het centrum van het plangebied 1.3 Onderzoek Op 6 april 2009 is door ArcheoPro een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) uitgevoerd op een terrein aan de Maarnse Grindweg te Maarn. Het archeologisch onderzoek betrof een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) met bureaustudie. Bureauonderzoek heeft tot doel om op basis van beschikbare informatie te komen tot een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel. Het Inventariserend Veldonderzoek heeft vervolgens tot doel om het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel te toetsen door middel van veldwaarnemingen. Hiermee kan de vraagstelling beantwoord worden of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of deze vervolgonderzoek en/of planaanpassing vereisen. ArcheoPro voert haar onderzoeken uit conform de hiervoor vastgelegde normen en richtlijnen en is door de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) vergunning verleend tot het verrichten van bepaalde archeologische werkzaamheden in het kader van het doen van opgravingen, bestaande uit prospectie door middel van booronderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd door drs. R.P. Exaltus (senior-archeoloog), A. Koekkelkoren en H. Rik (veldtechnici).

6 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 6 Figuur 1: De ligging van het plangebied (rood omlijnd) met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

7 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 7 2 Bureauonderzoek 2.1 Methode en bronnen Tijdens het bureauonderzoek wordt door de bestudering van beschikbare bronnen, kennis vergaard omtrent de bodem en geologie van het onderzoeksgebied en de hierin bekende en te verwachten archeologische waarden. Aan de hand van de resultaten van het bureauonderzoek kan de beste aanpak voor het veldonderzoek worden bepaald. Hierbij zijn de volgende bronnen geraadpleegd (voor bronvermelding; zie ook literatuurlijst, dit geldt ook voor de kaarten die in de tekst opgenomen zijn): -Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) -Archeologische MonumentenKaart (AMK) -ARCHeologisch Informatie Systeem (ARCHIS) -Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) -Provincie Utrecht, tastbare tijd, Cultuurhistorische atlas van de provincie Utrecht -Bodemkaart 1: Geomorfologische kaart 1: Geologische kaart 1: Kadastrale minuutplan met aanwijzende tafels, Grote historische atlas van Nederland 1: (Deel West Nederland) -Grote historische topografische atlas van Nederland, provincie Utrecht 1: Atlas van topografische kaarten Nederland , 1: Figuur 2: Luchtfoto met daarop rood omlijnd het onderzoeksgebied.

8 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina Geo(morfo)logie, aardkunde en bodem Het plangebied ligt op de oostelijke flank van de Utrechtse heuvelrug. De Utrechtse Heuvelrug is ongeveer jaar geleden ontstaan tijdens de voorlaatste ijstijd; het Saaleglaciaal. Tijdens dit glaciaal werden pleistocene fluviatiele afzettingen door Scandinavisch landijs opgestuwd tot stuwwallen. Tijdens een groot deel van de laatste ijstijd (het Weichselien), heerste in Nederland een poolklimaat. Door het ontbreken van begroeiing had de wind vrij spel en kon vanuit het Noordzeebekken dekzand worden afgezet. Dit dekzand behoort tot het Laagpakket van Wierden (Formatie van Boxtel). Ter plaatse van het plangebied is dit dekzand her-afgezet in de vorm van een glooiing van hellingafspoelingen (legenda eenheid 4H3 op figuur 4). Deze gaat naar het zuiden toe over in een daluitspoelingswaaier (legenda eenheid 4G3 op figuur 4). De hellingafspoelingen zijn afkomstig van de ten westen van het plangebied gelegen hoge stuwwal (legenda eenheid 14B3 op figuur 4). Deze wordt doorsneden door west oost lopende droogdalen (legenda eenheid 11/10 R3 op figuur 4). Ten westen van het plangebied liggen gordeldekzandwelving (legenda eenheid 3L6 op figuur 4). Hier en daar zijn binnen het onderzoeksgebied stuifduinen met bijbehorende vlakten en laagten gevormd (legenda eenheden 4L8 en 4L9 op figuur 4) Op de uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN; figuur 6) is goed te zien dat het plangebied aan de voet van een helling ligt. Op de drogere delen van het dekzandlandschap zijn veelal podzolgronden ontstaan. Deze worden gekenmerkt door een uitspoelingslaag (E-horizont) en een inspoelingslaag (Bhorizont). De B-horizont gaat veelal via een overgangslaag (de BC-horizont) over in het niet door bodemvorming beïnvloede zand (de C-horizont). In de omgeving van het plangebied zijn veelal holtpodzolgronden ontstaan in grof zand (legenda eenheid Y30-VII op figuur 5). Ter plaatse van het plangebied geeft de bodemkaart echter de aanwezigheid aan van hoge zwarte enkeerdgronden die zijn gevormd in leemarm en zwak lemig fijn zand (legenda eenheid zez21-vii op figuur 5). 2.3 Referentieprofiel De enkeerdgronden worden gekenmerkt door een tenminste 50 cm dikke zwarte humeuze bovengrond die veelal in de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd ( tot ± 1900), is ontstaan ten gevolge van eeuwenlange bemesting met potstalmest. Veelal gaat het esdek geleidelijk aan over in het niet door plaggenbemesting met humus verrijkte zand. Doordat enkeerdgronden vaak zijn aangelegd in gebieden waar oorspronkelijk podzolgronden zijn ontstaan, kunnen resten hiervan onder het esdek aanwezig zijn. (Zie figuur 3 uit Ten Cate et al. 1995) De dikte van een esdek is afhankelijk van de ouderdom en de intensiteit waarmee materiaal is opgebracht. Figuur 3: Voorbeeld van een hoge zwarte enkeerdgrond op een podzol profiel.

9 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 9 Figuur 4: Uitsnede uit de geomorfologische kaart met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

10 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 10 Figuur 5: Uitsnede uit de bodemkaart met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

11 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 11 Figuur 6: Uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

12 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina Archeologie Volgens de Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) ligt het plangebied in een zone met een hoge kans op het aantreffen van archeologische waarden. Binnen het onderzoeksgebied liggen elf waarnemingen en één vondstmelding. Ongeveer 150 meter ten zuidoosten van het onderzoeksgebied ligt het monument 2854, dat wordt omschreven als een grafheuvel uit de periode laat neolithicum tot ijzertijd. Ten noorden van het plangebied ligt op circa 230 meter afstand een gebied dat in 2002 door RAAP Archeologisch Adviesbureau is onderzocht. In dit gebied liggen de waarnemingen en Naast een vuurstenen afslag uit de periode paleolithicum tot ijzertijd (56415) zijn laatmiddeleeuwse kogelpotten aangetroffen (55844 en 56415). Ten noorden van het door RAAP onderzochte gebied liggen de waarnemingen en 26304, die de vondst betreffen van vroegmiddeleeuws Badorf aardewerk. Circa 460 meter ten oosten van het plangebied ligt een gebied dat in 1993 is onderzocht door AWN, afdeling 14, Vallei en Eemland (Amersfoort e.o.). Hierbinnen zijn in Archis geen archeologische vindplaatsen bekend. In het oosten doorkruist de rand van het onderzoeksgebied een gebied dat in 2007 door RAAP is onderzocht. In dit gebied ligt de vondstmelding , die de vondst beschrijft van een onbekend fragment metaal daterend uit de periode late middeleeuwen tot nieuwe tijd. Ten zuidoosten van het plangebied ligt een gebied dat in 2003 door RAAP is onderzocht (10049). Dit onderzoek heeft geen archeologische vindplaatsen opgeleverd. De waarneming ligt ruim een halve kilometer ten zuiden van het plangebied en betreft de vondst van een zogenaamde halspotbeker, afkomstig uit de Klokbekercultuur en daterend uit het laat neolithicum. Circa 350 meter ten westen van deze waarneming ligt de waarneming 44145, die de vondst betreft van een vuurstenen werktuig uit het midden paleolithicum. Op een afstand van ruim achthonderd meter ten zuidwesten van het plangebied ligt een gebied dat in 2005 door Vestigia BV is onderzocht. In dit gebied liggen de waarnemingen 26305, 26324, en Ter plaatse zijn fragmenten steen aangetroffen afkomstig van een cultusplaats/heiligdom/tempel en daterend uit de periode paleolithicum tot nieuwe tijd (58245) en kunstmatige ophogingen uit de periode laat neolithicum tot ijzertijd (26324 en 26325). De ophogingen betreffen een grafheuvel. De waarneming betreft onbekende vondsten van een urnenveld uit de nederrijnse grafheuvelcultuur die dateren uit de periode late bronstijd tot vroege ijzertijd. Monumenten en waarnemingen Nummer Coördinaat Periode Vondsten / Laat neolithicum tot ijzertijd Een grafheuvel / Laat neolithicum Keramiek / Laat neolithicum tot ijzertijd Een kunstmatige ophoging / Vroege middeleeuwen Keramiek / Vroege middeleeuwen Keramiek / Late bronstijd tot vroege Onbekend ijzertijd / Laat neolithicum tot ijzertijd Een kunstmatige ophoging / Laat neolithicum tot ijzertijd Een kunstmatige ophoging / Midden paleolithicum Een vuurstenen werktuig/ gereedschap / Late middeleeuwen Keramiek / Paleolithicum tot ijzertijd Een vuurstenen afslag Late middeleeuwen Keramiek / Paleolithicum tot nieuwe tijd Onbekende fragmenten steen / Late middeleeuwen tot nieuwe tijd Een onbekend fragment metaal

13 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 13 Figuur 7: Kaart met Archis-gegevens met daarop een cirkel met een straal van één kilometer rond het plangebied die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

14 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 14 De cultuurhistorische waardekaart van de provincie Utrecht toont met betrekking tot het plangebied geen bijzonderheden. Figuur 8: Provinciale waardekaart, uitsnede onderzoeksgebied. (Uit Tastbare tijd, kaart )

15 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina Historie De kadasterkaart uit 1832 toont dat het plangebied destijds uit perceel 187 bestond. Uit de aanwijzende tafels blijkt dat dit perceel in eigendom was bij Hermanns de Vriend en in gebruik was als dennenbos. Figuur 9: Uitsnede uit de kadastrale kaart uit 1832

16 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 16 Figuur 10 toont achtereenvolgens topografische kaarten van het onderzoeksgebied uit 1845, 1891, +/-1962 en Op deze kaarten is te zien dat het plangebied gedurende de gehele negentiende eeuw een bosperceel vormde dat ten westen lag van de weg van Amersfoort naar Doorn. Ten oosten van deze weg stond in de eerste helft van de negentiende eeuw al bebouwing. De westzijde van de weg is pas vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw bebouwd. De bebouwing ter plaatse van het plangebied, dateert uit de tweede helft van de twintigste eeuw. Figuur 10: Uitsneden uit de topografische kaarten uit achtereenvolgens: 1845, 1891, +/-1962 en 2008.

17 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Specifieke ligging (locatie) Het plangebied ligt op de oostelijke flank van de Utrechtse heuvelrug op een relatief laag gelegen deel van de voet hiervan. Verwachte perioden (datering) Op basis van de bekende gegevens omtrent archeologische waarden in het gebied moet worden geconcludeerd dat voor het plangebied een hoge archeologische verwachting geldt voor archeologische resten daterend vanaf het paleolithicum, het mesolithicum, het neolithicum, de bronstijd, de ijzertijd, de Romeinse tijd, de middeleeuwen en de nieuwe tijd dateren. Complextypen Binnen het plangebied kunnen resten van nederzettingen uit het neolithicum, de bronstijd, de ijzertijd, de Romeinse tijd aanwezig zijn alsmede de resten van huisplaatsen uit de middeleeuwen. Door de relatief lage ligging is de kans op grafvelden en grafheuvels, hooguit middelhoog. Uiterlijke kenmerken Nederzettingsresten uit alle perioden zullen binnen het plangebied uit vondststrooingen bestaan en/of uit opgevulde spoorvullingen onder de bouwvoor of onder het esdek. Mogelijke verstoringen Door het planten en rooien van bomen en de bebouwing op het plangebied in de tweede helft van de twintigste eeuw, zal tenminste plaatselijk, aanzienlijke bodemverstoring zijn opgetreden.

18 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina Onderzoeksstrategie Tijdens het veldwerk moet allereerst worden vastgesteld hoe de bodem is opgebouwd, in hoeverre deze intact is en of hierin archeologische indicatoren aanwezig (kunnen) zijn. Om de bodemopbouw zo exact mogelijk te kunnen bestuderen kan het beste gebruik gemaakt worden van een guts. Indien blijkt dat de huidige grondbewerking tot in de natuurlijke bodem reikt en een goede vondstzichtbaarheid heerst, is een oppervlaktekartering het meest geschikt voor het opsporen van archeologische indicatoren. De meeste van de archeologische vondsten in de omgeving van het plangebied zijn immers gedaan als oppervlaktevondsten. Indien een oppervlaktekartering niet mogelijk is of in onvoldoende mate effectief zal zijn, wordt nageboord met een edelmanboor met een diameter van 15 cm. Het hiermee opgeboorde materiaal wordt gezeefd op een zeef met een maaswijdte van vier millimeter. Binnen het plangebied zijn vijf boorpunten verdeeld over een zo gelijkmatig mogelijk netwerk. Hierdoor wordt binnen het 0,1 hectare grote plangebied een boordichtheid bereikt van ruim 30 boringen per hectare. Een dergelijke boordichtheid voldoet volgens de Leidraad inventariserend veldonderzoek; Deel: karterend booronderzoek (SIKB, 2006), ruimschoots als brede zoekoptie om vindplaatsen uit alle perioden, in zand op te sporen. Zelfs met de door ArcheoPro gehanteerde hoge boordichtheid is op basis van booronderzoek nooit te garanderen dat alle typen archeologische resten kunnen worden opgespoord. De kans op het aantreffen van grondsporen is bijvoorbeeld aanmerkelijk groter indien een proefsleuvenonderzoek wordt uitgevoerd. Een dergelijke aanpak zou echter in dit stadium van het onderzoek een te zwaar middel vormen en dient pas te worden toegepast na vaststelling dat een intact esdek (onverstoord bodemprofiel) aanwezig is Van alle boorpunten wordt de NAP-hoogte bepaald. Figuur 11: Het plangebied nabij boorpunt 5, gezien in zuidelijke richting

19 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 19 3 Veldonderzoek 3.1 Verrichte werkzaamheden - Positie boringen: regelmatige verdeling over het plangebied, zie figuur Gebruikt boormateriaal: guts met diameter van 3 cm / edelmanboor met diameter van 15 cm. - Totaal aantal boringen: 5 - Boorgrid: 25 x 13 m - Boordichtheid: ruim 30 boringen per hectare - Geboorde diepte: 1,2 1,5 m -Mv - Inmeten boorlocaties: GPS, meetlint en waterpas - Boorbeschrijving: Archeologische Standaard Boorbeschrijving (ASB 5.1) - Inspectie bodemontsluitingen en/of oppervlaktekartering: In verband met de begroeiing van het plangebied was geen oppervlaktekartering mogelijk 3.2 Resultaten booronderzoek De ligging van de boorpunten is weergegeven op de boorpuntenkaart. De resultaten van het booronderzoek zijn opgesomd in Bijlage 1. Tijdens het veldonderzoek is ter plaatse van boorpunt 1 een tamelijk intacte bodemopbouw aangetroffen die grote overeenkomsten vertoont met het in hoofdstuk 2.3 getoonde referentieprofiel. Ter plaatse van boorpunt 1 is een één meter dik pakket humusrijk zand aanwezig dat boven sterk humeus en onderin, matig humeus is. Hieronder zijn resten van podzolvorming aangetroffen in de vorm van een dunne inspoelingshorizont (B-horizont) met daaronder een overgangslaag (BC-horizont) naar het schone gele zand van de C-horizont, onderin de boring. Ook de overige boringen zijn doorgezet tot in het schone gele zand van de C-horizont. Het zand is matig grof en zwak grindhoudend. Op de overige delen van het plangebied is nergens een bodemopbouw aangetroffen die overeenkomt met die in boring 1. Ter plaatse van de boorpunten 2 tot en met 5 wordt de bovenste 70 tot 90 cm van de bodem gekenmerkt door de aanwezigheid van opgebracht bouwzand (boring 2) en een pakket vergraven zand dat bestaat uit brokken humusrijk en humusarm zand (zie figuur 13). Hieronder is in elk van deze boringen direct het schone gele zand van de C-horizont aangetroffen. Het lijkt er derhalve sterk op dat de oorspronkelijke bodemopbouw vrijwel overal binnen het plangebied volledig verloren is gegaan ten gevolge van bosbouw, de bouw van het huis en tuin-aanleg. Ondanks het zeven van het met de megaboor opgeboorde materiaal, zijn nergens binnen het plangebied archeologische indicatoren aangetroffen. Figuur 12: Het uit brokken humusrijk en brokken humusarm bestaande zandpakket dat bovenin de boringen 2 toto en met 5 is aangetroffen.

20 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 20 Figuur 13: Boorprofielen

21 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 21 Figuur 14: Boorpunten met verstoringsdiepten.

22 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 22 4 Conclusies en aanbevelingen (selectieadvies) Het plangebied ligt op de oostelijke flank van de Utrechtse heuvelrug op een relatief laag gelegen deel van de voet hiervan. Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel geldt voor het plangebied een hoge archeologische verwachting geldt voor archeologische resten daterend vanaf het paleolithicum, het mesolithicum, het neolithicum, de bronstijd, de ijzertijd, de Romeinse tijd, de middeleeuwen en de nieuwe tijd dateren. Deze verwachting geldt met name voor resten van nederzettingen uit het neolithicum, de bronstijd, de ijzertijd en de Romeinse tijd alsmede voor resten van huisplaatsen uit de middeleeuwen. Door de relatief lage ligging is de kans op grafvelden en grafheuvels, hooguit middelhoog. Om de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren zo groot mogelijk te maken zijn binnen het plangebied vijf boringen gezet met behulp van een zandguts en een megaboor. Uit het met de zandguts verrichte onderzoek blijkt dat de bodem binnen het plangebied oorspronkelijk inderdaad uit een enkeerdgrond met daaronder resten van podzolvorming bestaan zal hebben. Deze bodemopbouw is echter slechts op één boorpunt aangetroffen en is op de overige delen van het plangebied, volledig verloren gegaan. Dit is waarschijnlijk het gevolg van bosbouw in de negentiende eeuw en de bouw van een huis met de aanleg van een bijbehorende tuin, in de twintigste eeuw. Ondanks het zeven van het met de megaboor opgeboorde materiaal, zijn nergens binnen het plangebied, archeologische indicatoren aangetroffen. Gezien de sterke mate van bodemverstoring en het volledig ontbreken van archeologische indicatoren, geven de resultaten van het onderzoek geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren. Evenmin zijn tijdens het onderzoek archeologische resten aangetroffen waarmee tijdens de verdere planvorming of bij de uitvoering van de geplande werkzaamheden rekening zou moeten worden gehouden. In verband met het volledig ontbreken van archeologische indicatoren binnen het plangebied, zijn de KNA-onderdelen Waardestelling en Selectieadvies, in dit rapport niet nader uitgewerkt. In alle gevallen geldt dat indien archeologische materialen en/of sporen aangetroffen worden, deze gemeld dienen te worden bij de gemeente Utrechtse Heuvelrug, conform Monumentenwet 1988, laatste wijzing van 1 september 2007, paragraaf 7, artikel 53 en verder.

23 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 23 Verklarende woordenlijst: GPS: Global Positioning System IVO: Inventariserend VeldOnderzoek NAP: Nieuw Amsterdams Peil. RACM: Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten. SIKB: Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer Archeologische tijdschaal Periode Datering Midden- en Laat Paleolithicum (oude steentijd) Mesolithicum (midden steentijd) Neolithicum (nieuwe steentijd) Bronstijd IJzertijd v. chr. Romeinse tijd 12 v chr n. chr. Vroege middeleeuwen Volle middeleeuwen Late middeleeuwen Nieuwe tijd heden Bronnen Grote historische Provincie Atlas van Nederland; deel 1 West-Nederland : Topografische dienst Wolters Noordhoff Groningen 1990 Grote topografische atlas van Nederland 1: Deel 1 West-Nederland. Topografische dienst. Wolters Noordhoff Groningen 1997 Kadastrale minuut 1830 met aanwijzende tafels, ( Kadaster Topografische Dienst, Top25Raster, Top10Vector, GBKN kaarten, Emmen 2008 Luchtfoto, Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, IKAW 2 (Indicatieve kaart Archeologische Waarden), Amersfoort. Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, AMK (Archeologische monumentenkaart), Amersfoort. Rijksdienst voor archeologie, cultuurlandschap en monumenten, ARCHIS II (Archeologisch Informatie Systeem), Rijkswaterstaat, Servicedesk Data, AHN (Actueel Hoogtebestand Nederland), Delft. Stichting voor Bodemkartering, Bodemkaart van Nederland 1: Wageningen, Stichting voor Bodemkartering: Geomorfologische kaart van Nederland 1:50.000, Staring Centrum, Wageningen, 1989

24 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 24 Stichting voor Bodemkartering, Geologische kaart van Nederland 1: Wageningen, Twaalf provinciën Atlas van topografische kaarten. Nederland Uitgeverij twaalf provinciën. Landsmeer. Literatuur Berendsen, H.J.A. & E. Stouthamer, Palaeogeographic development of the Rhine-Meuse delta, The Netherlands. Assen. Blijdenstein, R., Tastbare Tijd, Cultuurhistorische atlas van de provincie Utrecht, Utrecht, 2005 Cate, J. A. M. ten. A. F. van Holst, H. Kleijer en J. Stolp, Handleiding bodemgeografisch onderzoek; richtlijnen en voorschriften. Deel A: Bodem. Wageningen, DLO-Staring Centrum. Technisch Document 19A. Es. Van W.A., Sarfatij, H. & P.J. Woltering (red.) Archeologie in Nederland; De rijkdom van het bodemarchief. Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek. Amersfoort. Kuiper, M. 2006/2007. Atlas van topografische kaarten Nederland, Uitgeverij 12 Provinciën, Landsmeer.

25 Archeologische onderzoek Maarnse Grindweg, Maarn, Gemeente Utrechtse heuvelrug. ArcheoPro Rapport, 930, Pagina 25 Bijlage 1: Boorbeschrijving Algemene kopgegevens Soort boring Projectnummer Projectnaam Deelgebied Organisatie CIS-code coördinaatsysteem Coördinaatsysteemdatum Locatiebepaling Referentievlak Bepaling maaiveldhoogte Boormethode Boordiameter Opdrachtgever BAR S Maarnse Grindweg, Maarn Nvt ArcheoPro XX RD2000 ETRS89 GPS en meetlint NAP AHN Waterpas Guts en edelman 3 cm en 15 cm De Steekproef Posities van de boringen (boorlocaties) Boornummer XCO YCO MA, M s tov NAP Boorbeschrijving volgens ASB 5.1 Boor Nr LDO Lithologie Kleur Overige kenmerken GD BK BS BZ BG BH HK TK IK VLK CO PLH VS SST BHN BI GI 1 63 Z 3 BR DO BOV 100 Z 2 BR 106 Z 1 BR RO DO BHB DEZ 117 Z 1 GE OR BHBC DEZ 150 Z 1 GE LI BHC DEZ 2 40 Z GE OPG 85 Z 2 BR GR GE VRG 150 Z 1 GE LI DEZ 3 90 Z 2 BR GR GE VRG 120 Z 1 GE LI DEZ 4 70 Z 2 BR GR GE VRG 100 Z 1 GE LI DEZ 5 75 Z 2 BR GR GE VRG 100 Z 1 GE LI DEZ Betekenis van de afkortingen: LDO Onderzijde boortraject Lithologie: GD Onverharde sedimenten: G = grind, K = klei, L = leem, V = veen en Z = zand Bijmengsels: BK = bijmengsel klei, BS = bijmengsel silt, BZ =bijmengsel zand, BG= bijmengsel grind, BH = bijmengsel humus. Betekenis toegevoegde cijfers: 1 = zwak, 2 = matig, 3 = sterk en 4 = uiterst. Kleur: HK = hoofdkleur, BL = blauw, BR = bruin, GE = geel, GN = groen, GR = grijs, OL = olijf, OR =oranje, PA = paars, RO = rood, RZ = roze, WI = wit, ZW = zwart. TK = Tweede kleur (kleurafkortingen als boven). IK = Intensiteit kleur: LI = licht en DO = donker VLK = Vlekken (V): 2 e en 3 e letter is kleurafkorting als boven, 1 = weinig, 2 = matig, 3= veel Overige kenmerken: CO = Consistentie (C ): ZSL-zeer slap, SLA-slap, MSL-matig slap, MST-matig stevig, STV-stevig PLH = plantenresten (PL0 = geen, PL1 = spoor, PL2 = weinig, PL3 = veel) VS = veensoorten SST = Sedimentaire structuren BHN = Bodemhorizont; BHC = C-horizont BI = Bodemkundige interpretaties; BOV = bouwvoor, ROG = rommelig, OPG = opgebracht GI = Geologische interpretaties AIS = Archeologische indicatoren AIS