ArcheoPro Archeologisch rapport Nr 12003

Transcriptie

1 ArcheoPro Archeologisch rapport Nr Lage Barakken 22, Maastricht Gemeente Maastricht Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); Bureauonderzoek en karterend booronderzoek Versie (Zonder opmerkingen zal deze versie na 3 maanden als definitief rapport worden opgeleverd) Joep Orbons Richard Exaltus Maart 2012 ArcheoPro

2 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 2 ArcheoPro Archeologisch rapport Nr Lage Barakken 22, Maastricht Gemeente Maastricht Inventariserend Veldonderzoek (IVO-O); Bureauonderzoek en karterend booronderzoek Versie (Zonder opmerkingen zal deze versie na 3 maanden als definitief rapport worden opgeleverd) Colofon Opdrachtgever: PP Projectontwikkeling, Dorpstraat 41, 6102 TR Echt Status: versie Projectcode : Bestandsnaam : ArcheoPro, Lage Barakken 22, Maastricht, Opgesteld conform KNA 3.2 Archis onderzoeksmelding (OM nummer): Bevoegd gezag: Gemeente Maastricht Opslagplaats documentatie: Provincie Limburg Auteur: Joep Orbons Projectleider : Joep Orbons Projectmedewerkers: Richard Exaltus, Joep Orbons, Onderaannemers: nvt Autorisatie: Drs. R.P. Exaltus; senior-archeoloog ISSN : Uitgegeven door ArcheoPro Copyright 2012 ArcheoPro, Maastricht ArcheoPro Sint Jozefstraat 45 Tel : 0(0 31) Kamer van Koophandel Limburg: NL 6245 LL Eijsden Fax: 0(0 31) info@archeopro.nl Nederland

3 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 3 Inhoudsopgave: Samenvatting Inleiding Algemeen Locatiegegevens Onderzoek Bureauonderzoek Methode en bronnen Geo(morfo)logie, aardkunde en bodem Archeologie Historie Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Onderzoeksstrategie Veldonderzoek Verrichte werkzaamheden Resultaten booronderzoek Conclusies en aanbevelingen (beleidsadvies) Archeologische tijdschaal Bronnen Literatuur Bijlage 1: Boorbeschrijving... 29

4 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 4 Samenvatting Op 13 februari 2012 is door ArcheoPro een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) uitgevoerd op een terrein aan de Lage Barakken 22 te Maastricht. Het archeologisch onderzoek betrof een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) met bureaustudie. Bureauonderzoek heeft tot doel om op basis van beschikbare informatie te komen tot een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel. Het Inventariserend Veldonderzoek heeft vervolgens tot doel om het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel te toetsen door middel van veldwaarnemingen. Hiermee kan de vraagstelling beantwoord worden of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of deze vervolgonderzoek en/of planaanpassing vereisen. Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel geldt voor het plangebied een hoge verwachting voor wat betreft de aanwezigheid van archeologische resten daterend vanaf het laat-paleolithicum. De verwachting is met name hoog voor resten uit de Romeinse tijd, de middeleeuwen en de nieuwe tijd. Om de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren zo groot mogelijk te maken zijn binnen het plangebied 5 boringen gezet met behulp van een guts en een edelmanboor. Uit de resultaten van het booronderzoek blijkt dat de bodem binnen het plangebied tot een diepte van m +NAP (2.20 m onder vloerniveau) sterk verstoord is. Het grindpakket begint op m +NAP (2.70 onder vloerniveau). De tussenliggende laag is aan de straatkant geheel verstoord. Binnen het grootste deel van het plangebied ligt tussen de verrommelde laag en het grind een zandige leemlaag. In deze laag is een slak gevonden van niet te bepalen ouderdom. De bodemingrepen binnen het plangebied reiken niet dieper dan de normale funderingsdiepte van 80 cm onder het maaiveld en blijven daarmee binnen de reeds verstoorde zone. De resultaten van het onderzoek geven derhalve geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren zolang de bodemingrepen niet dieper reiken dan twee meter onder het huidige vloerniveau. Daarmee wordt een buffer van 20 centimeter behouden tussen de bodemingreep en de zandige leemlaag.

5 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 5 1 Inleiding 1.1 Algemeen - Opdrachtgever: PP Projectontwikkeling, Dorpstraat 41, 6102 TR Echt - Geplande ingrepen: De sloop van bedrijfsruimte en de bouw van vier grondgebonden woningen.(zie figuur 2) - Datum uitvoering veldwerk: 13 februari Archis onderzoeksmelding (OM nummer): Bevoegd gezag: Gemeente Maastricht - Bewaarplaats vondsten: Provincie Limburg - Bewaarplaats documentatie: Provincie Limburg 1.2 Locatiegegevens - Provincie:Limburg - Gemeente: Maastricht - Plaats: Maastricht - Toponiem: Lage Barakken 22 - Globale ligging: Parkeerplaats bij het voormalige pand van Glashandel Cuijpers - Hoekcoördinaten plangebied: o / o / o / o / Oppervlakte plangebied: 0.06 ha - Eigendom: Particulier - Grondgebruik: Bebouwd - Hoogteligging: ± 47.5 m +NAP - Bepaling locaties: GPS Garmin, meetlinten - Onderzoeksgebied bureauonderzoek: Cirkel met een straal van één kilometer rond het centrum van het plangebied 1.3 Onderzoek Op 13 februari 2012 is door ArcheoPro een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) uitgevoerd op een terrein aan de Lage Barakken 22 te Maastricht. Het archeologisch onderzoek betrof een Inventariserend Veldonderzoek Overig (IVO-O) met bureaustudie. Bureauonderzoek heeft tot doel om op basis van beschikbare informatie te komen tot een gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel. Het Inventariserend Veldonderzoek heeft vervolgens tot doel om het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel te toetsen door middel van veldwaarnemingen. Hiermee kan de vraagstelling beantwoord worden of binnen het plangebied archeologische waarden aanwezig (kunnen) zijn en of deze vervolgonderzoek en/of planaanpassing vereisen. ArcheoPro voert haar onderzoeken uit conform de hiervoor vastgelegde normen en richtlijnen en is door de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) vergunning verleend tot het verrichten van bepaalde archeologische werkzaamheden in het kader van het doen van opgravingen, bestaande uit prospectie door middel van booronderzoek. Het onderzoek is uitgevoerd door drs. R.P. Exaltus (senior-archeoloog), ing. P.J. Orbons (senior vakspecialist).

6 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 6 Figuur 1: De ligging van het plangebied (rood omlijnd) met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

7 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 7 Figuur 2: De binnen het plangebied voorgenomen bouw van vier grondgebonden woningen

8 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 8 2 Bureauonderzoek 2.1 Methode en bronnen Tijdens het bureauonderzoek wordt door de bestudering van beschikbare bronnen, kennis vergaard omtrent de bodem en geologie van het onderzoeksgebied en de hierin bekende en te verwachten archeologische waarden. Aan de hand van de resultaten van het bureauonderzoek kan de beste aanpak voor het veldonderzoek worden bepaald. Hierbij zijn de volgende bronnen geraadpleegd (voor bronvermelding; zie ook literatuurlijst, dit geldt ook voor de kaarten die in de tekst opgenomen zijn): -Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN) -Archeologische MonumentenKaart (AMK) -ARCHeologisch Informatie Systeem (ARCHIS) -Atlas van topografische kaarten Nederland , 1: Bodemkaart 1: De geschiedenis van het Zuidlimburgse cultuurlandschap, J. Renes Gemeente Maastricht, Archeologische beleidskaart -Geomorfologische kaart 1: Geologische kaart 1: Grote historische atlas van Nederland 1: (Deel Zuid) -Grote historische topografische atlas van Nederland, provincie Limburg 1: Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW) -Kadastrale minuutplan met aanwijzende tafels, 1830 Figuur 3: Luchtfoto met daarop rood omlijnd het plangebied.

9 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina Geo(morfo)logie, aardkunde en bodem Het plangebied ligt in het dal van de Maas. Dit dal is gevormd door een vlechtende rivier met meerdere stroomdraden die van elkaar gescheiden worden door grind- en zandbanken. Het plangebiedt ligt op het terras van Geistingen dat 73 tot 13 duizend jaar geleden is gevormd. Dit terras bestaat uit grind met één tot drie meter dikke pakketten zand en zwak en sterk zandige leem. Binnen het terras van Geistingen zijn laaggelegen maasgeulen en hoger gelegen grindruggen aanwezig. De bodemkaart en de geomorfologische kaart bieden voor het onderzoeksgebied geen gegevens in verband met de ligging van het plangebied binnen de bebouwing. De uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland (AHN; figuur 4) laat duidelijk de lage ligging van het plangebied zien. Figuur 4: Uitsnede uit het Actueel Hoogtebestand Nederland met daarin rood omlijnd het plangebied met daaromheen de cirkel die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

10 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina Archeologie Volgens de Indicatieve Kaart Archeologische Waarden (IKAW 3.0) ligt het plangebied in een zone met een hoge kans op het aantreffen van archeologische waarden (zie figuur 6). Het betreft de stadskern van Maastricht die dateert uit de middeleeuwen en de nieuwe tijd. Deze zone is ook door de provincie aangewezen als beschermd stadsgezicht (bruine arcering in figuur 6). Binnen de kaart van figuur 6 zijn twee eerdere onderzochte gebieden aangegeven alsmede één waarneming en negen gemeentelijke meldingen. De Archis waarneming ligt 195 meter ten noordwesten van het plangebied en betreft een complex van vele vondsten uit de Romeinse tijd die zijn gedaan in Hiertoe behoren ook de resten van een Romeins gebouw. In de Maastrichtse database zijn meer Romeinse waarnemingen zoals een Romeinse munt bij nr 4 uit 1820, de opgraving bij nr 227, het aardewerk bij nr 248 en de waterput bij 281, aanwezig. De vroege middeleeuwen die voor Maastricht een belangrijke overgangsperiode vormen tussen de Romeinse tijd en de middeleeuwen zijn vertegenwoordigd in de vroeg middeleeuwse oven die bij 281 is aangetroffen. Van latere datum dateren de laat middeleeuwse spatel bij 253, de nieuwe tijdse beerput/waterput bij 269 en de vondst van aardewerk uit de nieuwe tijd bij nr. 111, nr en nr A De onderzoeksmelding betreft een onderzoek van Becker en van de Graaf uit 2010 waarbij middeleeuwse sporen zijn aangetroffen. Tijdens dit onderzoek is voor het gebied pal ten noorden van het plangebied een kaart gemaakt die is weergeven in figuur 6. Over de onderzoeksmelding 689 meldt Archis geen nadere gegevens. Tabel 1 Monumenten en waarnemingen Nummer Coördinaat Periode Vondsten Archis / Romeins Aardewerk, Lepel, fibula, Terra Sigillata Maastricht / Romeins Munt Maastricht / Nieuwe tijd Aardewerk Maastricht / Romeins Opgraving, geen nadere informatie Maastricht / Romeins Aardewerk Maastricht / Laat middeleeuws Spatel Maastricht / Nieuwe tijd Waterput/beerput Maastricht / Romeins - Vroeg middeleeuws - Waterput - Oven Maastricht / Late middeleeuwen Aardewerk 1000 Maastricht 1001 A / Middeleeuwen Aardewerk

11 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 11 Figuur 5: Op deze figuur is de door Becker en Van de Graaf in 2010 voor het gebied pal ten noorden van het plangebied vervaardigde kaart. In deze figuur is de ligging van het plangebied geplot. Deze ligt buiten de eigenlijke kaart, in de legenda. Dit laat zien dat het plangebied in een verlaagde zone met langs de oostrand een gracht.

12 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 12 Figuur 6: Kaart met Archis-gegevens met daarop een cirkel met een straal van één kilometer rond het plangebied die de buitengrens van het onderzoeksgebied aangeeft.

13 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 13 De cultuurhistorische waardekaart van de gemeente Maastricht toont met betrekking tot het plangebied dat dit in eenzone ligt waarvoor een hoge archeologisch verwachting geldt (donker blauw). het betreft de historische kern van de middeleeuwse stad Maastricht. Direct ten oosten van de historische kern ligt in licht-blauw de fortificaties rondom Maastricht. Daarbuiten in oranje de buitenzone van de stad. Figuur 7: Uitsnede uit de gemeentelijke beleidskaart

14 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina Historie De kadasterkaart uit 1832 toont dat het plangebied destijds binnen de percelen 1735, 1737, 1747 en 1750 lag. Uit de aanwijzende tafels blijkt dat deze in eigendom waren bij Raeven, Vanlijf, Mieck en Krull en in gebruik waren als huis en tuin. Langs de oostrand van het plangebied aan de straat "De Lage Barakken" stonden destijds al woningen. Langs de zuidrand van het plangebied stond een losse woning. Verder was het plangebied onbebouwd. Figuur 8: Uitsnede uit de kadastrale kaart uit 1832

15 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 15 Figuur 9 toont achtereenvolgens topografische kaarten van het onderzoeksgebied uit 1581, 1845, 1924 en Op deze kaarten is te zien dat het plangebied in 1581 binnen een woonblok lag dat grensde aan de stadsmuur. De straatnaam "Lage Barakken" verwijst ook naar een militaire aanwezigheid namelijk de verdediging rondom Wijck, de oostelijke kern van Maastricht. Aan de oostkant van het plangebied staan op deze kaart (woon) huizen met ten westen daarvan, tuinen. De kaart van 1845, vlak voor de opheffing van de vesting Maastricht in 1867, toont nog dezelfde situatie. De bewoning langs de straat wordt als niet structurele bebouwing aangegeven. In 1924, na de opheffing van de vesting Maastricht, is de situatie totaal veranderd. De vestingwerken zijn geslecht en geheel volgebouwd, zo ook het woonblok van de Lage Barakken. Dit is in 2012 nog altijd het geval. Figuur 9: Uitsneden uit de topografische kaarten uit achtereenvolgens: 1845, 1891, 1960 en 2008.

16 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 16 Bij de gemeente Maastricht zijn de bouwdossiers van het plangebied opgevraagd. De recente bouwbescheiden zijn bekeken en deze bevatten goede beschrijvingen van de bouwaanvragen vanaf ongeveer het jaar De onderstaande doorsnede en plattegrond komen uit dit dossier. Het toont de kelder onder de bebouwing aan de straatkant (oost). Ook is te zien dat het achterliggende deel iets lager ligt dan het straatniveau. Figuur 10: Doorsnede bestaande bebouwing Figuur 11: Plattegrond van de kelder onder het gebouw aan de straatzijde.

17 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 17 Bij de gemeente zijn alleen de recente bouwdossiers beschikbaar. De oude dossiers liggen in het Rijksarchief. Deze oude dossiers zijn ook opgevraagd en bekeken. Het betrof de microfiches 1549, 975, 1545, 1463, en 8856 microfiches die teruggaan tot De oude bouwdossiers laten geen informatie zien van kelders of funderingen maar slechts van muren of dakconstructies of de herbouw van een dak na een brand. Het eerste dossier waarop informatie staat over kelders en funderingen is een bouwtekening uit Deze bouwtekening is opgenomen in onderstaande figuur. Figuur 12: Bouwtekening plangebied uit Tijdens het veldwerk zijn de bouwtekeningen vergeleken met de situatie ter plaatse. De gegevens op de bouwtekening uit 1985 komen nog grotendeels overeen met de huidige situatie zien en wijken hier alleen vanaf voor wat betreft het gebouw aan de westkant dat na 1985 is ingekort in verband met een nieuwbouwproject ten westen van het plangebied.

18 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 18 In figuur 13 is een samenvatting gegeven van de bodemingrepen binnen het plangebied zoals deze zijn afgeleid uit de historische bouwdossiers. Het betreft de kelder aan de voorzijde die tot 250 cm onder maaiveld reikt en een kelder midden op het terrein die tot 65 cm onder vloerniveau reikt. Figuur 13: De informatie uit de historische bouwdossiers die van betekenis is voor de verstoring van de ondergrond

19 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina Gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel Specifieke ligging (locatie) Het plangebied ligt binnen de historische kern van Maastricht op een Maasterras. De vestingwerken die tot 1867 rondom de stad lagen, liggen pal ten oosten van het plangebied. Verwachte perioden (datering) Op basis van de ligging van het plangebied moet worden geconcludeerd dat voor het plangebied een hoge archeologische verwachting geldt voor archeologische resten die uit het Laat-Paleolithicum, het Mesolithicum, het Neolithicum, de Bronstijd, de IJzertijd, de Romeinse tijd, de Middeleeuwen en de Nieuwe Tijd dateren. Bijzondere aandacht gaat uit naar resten uit de Romeinse tijd die meer informatie kunnen bieden over de Romeinse aanwezigheid op de oostelijke oever. Complextypen Door de ligging van het plangebied in het Maasdal is de kans op resten van nederzettingen of grafvelden uit het Neolithicum, de Bronstijd, de IJzertijd, en de Romeinse tijd, op grindeilanden groot. Ook wordt een Romeinse component verwacht op de oostoever van de Maas. Resten uit de middeleeuwen en de Nieuwe tijd zullen vooral samenhangen met vestingwerken. Uiterlijke kenmerken Nederzettingsresten uit alle perioden zullen binnen het plangebied uit vondststrooingen bestaan en/of uit opgevulde spoorvullingen onder de bouwvoor of onder het esdek. Romeinse sporen zouden bovendien kunnen bestaan uit resten van een weg. Sporen uit de middeleeuwen en de nieuwe tijd kunnen (ook) uit stenen funderingsresten bestaan. Mogelijke verstoringen Door het gebruik als (moes)tuin en de bebouwing aan de straatkant kan (ten minste plaatselijk) aanzienlijke bodemverstoring zijn opgetreden.

20 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina Onderzoeksstrategie Tijdens het veldwerk moet allereerst worden vastgesteld hoe de bodem is opgebouwd, in hoeverre deze intact is en of hierin archeologische indicatoren aanwezig (kunnen) zijn. Om de bodemopbouw zo exact mogelijk te kunnen bestuderen kan het beste gebruik gemaakt worden van een guts. Het terrein is bebouwd waardoor de uitvoering van een oppervlaktekartering niet mogelijk is. Het booronderzoek waarbij de bodemopbouw verkend wordt (IVO-O, verkennende fase) zal bestaan uit vijf grondboringen. Deze boringen worden verricht in samenwerking met het milieukundig onderzoek. De milieukundige boorkernen worden archeologisch beschreven en zo nodig verder doorgezet. De doorgezette boringen worden afhankelijk van de bodemopbouw uitgevoerd met een guts of met een smalle edelmanboor met een diameter van 7 cm. De boorpunten worden uitgezet met behulp van GPS en/of meetlinten met een nauwkeurigheid van 2 meter. Eventueel worden de boorpunten zodanig geplaatst dat een netwerk ontstaat dat niet gehinderd wordt door de aanwezigheid van gebouwen en bestrating. Indien mogelijk worden enkele boringen doorgezet tot op de grovere beddingafzettingen van de Maas (zand of grind). Tijdens het booronderzoek wordt de bodemopbouw en de intactheid van het bodemprofiel onderzocht. Indien mogelijk worden aard en ouderdom van eventuele bodemverstoringen beschreven. In verband met de ligging van het plangebied binnen een alluviale dalbodem, richt het booronderzoek zich mede op het vaststellen van begraven bodemlagen met een hogere archeologische verwachting die eventueel voor gericht nader onderzoek in aanmerking komen. De beschrijving van de boringen vindt laagsgewijs plaats volgens de handleiding ASB 5.2 van het SIKB. Van relevante boorprofielen worden foto s gemaakt. Dergelijke foto s kunnen met name dienen om verstoring van het bodemprofiel te demonstreren. Van elk boorpunt wordt de NAP-hoogte bepaald met behulp van het AHN. Figuur 14: De voorgevel van het pand waarbinnen het onderzoek plaatsvond

21 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 21 3 Veldonderzoek 3.1 Verrichte werkzaamheden - Positie boringen: regelmatige verdeling over het plangebied, zie figuur Gebruikt boormateriaal: Guts met een diameter van 3 cm en edelmanboor met een diameter van 15 cm. - Totaal aantal boringen: 5 - Boordichtheid: Ruim tachtig boringen per hectare - Geboorde diepte: m Mv - Inmeten boorlocaties: Meetlint en waterpas - Boorbeschrijving: Archeologische Standaard Boorbeschrijving (ASB 5.1) - Inspectie bodemontsluitingen en/of oppervlaktekartering: In verband met de bebouwing van het plangebied was geen oppervlaktekartering mogelijk. Evenmin waren bodemontsluitingen aanwezig die geïnspecteerd konden worden op de aanwezigheid van archeologische indicatoren. 3.2 Resultaten booronderzoek De ligging van de boorpunten is weergegeven op de boorpuntenkaart. De resultaten van het booronderzoek zijn opgesomd in Bijlage 1. Het gehele plangebied was bedekt met een betonvloer. Om deze reden is voor het veldonderzoek gebruik gemaakt van de 5 boringen die door de firma Geonius zijn gezet. Deze zijn voorgeboord door eerst de cm dikke betonlaag door te zagen en te verwijderen. Van de boringen 2, 3 en 4 heeft Geonius de eerste 50 centimeter met de schep uitgegraven om er milieumonsters van te nemen. De uitgeschepte grond is op stapeltjes geplaatst en archeologisch geïnspecteerd voor de milieumonsters genomen zijn. Figuur 15: Het boren door de betonvloer Boring 5 is door Geonius doorgezet tot 5 meter onder het vloerniveau. De andere boringen zijn door Geonius tot 50 cm onder het vloerniveau doorgezet. ArcheoPro heeft deze boringen verdiept met behulp van een edelmanboor en een guts verdiept. Alle boringen zijn ingemeten met een meetlint en een waterpasinstrument. Boring 1 ligt vlak bij de ingang. Direct hierna volgt een geleidelijke helling naar onderen waarna de rest van de boringen in een horizontaal vlak liggen, ongeveer 35 centimeter lager dan het straatniveau.

22 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 22 De boringen laten een algemene opbouw zien waarbij de bovenste laag (40-80 cm) de toplaag is met de betonafdekking, baksteenvloer en zeer recent ophogingsmateriaal. Onder deze laag ligt een dikke, zwarte laag met daarin kalksteen, puin, aardewerk (18e eeuws) en veel meer (sub)recent materiaal. Deze ophogingslaag is duidelijk post-middeleeuws en totaal verstoord. In boring 2 is op 1.70 m onder het maaiveld een verbrand stuk leisteen aangetroffen (zie figuur 16, rechts). In de boringen 2, 4 en 5 is onder de verstoorde laag een laag zandige leem/klei aangetroffen. Dit materiaal is typisch voor afzettingen op het Geistingen terras. In boring 2 is in dit materiaal op 2.40 m onder het maaiveld, een slak gevonden van niet nader te definiëren ovenmateriaal (zie figuur 16, links). Onder deze zandige kleilaag ligt direct het grind op ongeveer 44 m +NAP. Dit is voor alle boringen die tot het grond zijn gezet ongeveer gelijk. Binnen het grind is dus nauwelijks variatie aanwezig. Deze diepte komt overeen met de gegevens uit het onderzoek van Becker en Van de Graaf op het noordelijk gelegen terrein. Uit dit onderzoek blijkt dat de zone direct westelijk van de Lage Barakken een verlaagde zone was met een laatmiddeleeuwse gracht. Westelijker lag een verhoogde zone. Het huidige plangebied reikt echter niet tot in deze zone zone (zie figuur 13). Figuur 16: Vondsten in boring 2. Links een slak die is aangetroffen op 2.4 m onder het maaiveld en rechts een verbrand stuk leisteen dat is aangetroffen op 1.70 onder maaiveld. Boring 1 is geplaatst op ongeveer één meter afstand van de kelder aan de straatkant. Mogelijk is de in deze boring vastgestelde diepe verstoring veroorzaakt tijdens de aanleg van de put die gegraven is voor de aanleg van de kelder (zie figuur 17). Figuur 17: Foto van boring 1 tot 350 cm onder maaiveld. Duidelijk zijn kalksteenbrokken en andere puin te zien.

23 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 23 Boring 3 kon niet verder doorgezet worden dan 1.1 m onder maaiveld omdat op een ondoordringbare puinlaag werd gestoten. Boring 5 is tot 5 meter onder het vloerniveau doorgezet om een peilbuis te slaan. Deze boring is geheel archeologisch begeleid. Tot 2.20 meter is de boring met een mechanische boor met een grote diameter gedaan. Tussen 2.20 en 2.70 m onder vloerniveau is met een edelmanboor gewerkt. Daaronder is tot 5 meter onder het vloerniveau met een ramguts gewerkt om door het grind heen te komen. Figuur 18: Het uit boorpunt 5 opgeboorde materiaal In de boringen 1 en 4 is op de overgang tussen de postmiddeleeuwse verstoorde laag en de moderne laag een keienlaag aangetroffen. Deze keienlaag is 1 kei dik (ongeveer 5 cm) en bestaat uit nauw aaneensluitende keien.

24 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 24 Figuur 19: Boorprofielen

25 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 25 Figuur 20: Boorpunten met verstoringsdiepten.

26 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 26 4 Conclusies en aanbevelingen (beleidsadvies) Volgens het gespecificeerd archeologisch verwachtingsmodel geldt voor het plangebied een hoge verwachting voor wat betreft de aanwezigheid van archeologische resten daterend vanaf het laat-paleolithicum. De verwachting is met name hoog voor resten uit de Romeinse tijd, de middeleeuwen en de nieuwe tijd. Om de kans op het aantreffen van archeologische indicatoren zo groot mogelijk te maken zijn binnen het plangebied 5 boringen gezet met behulp van een guts en een edelmanboor. Uit de resultaten van het booronderzoek blijkt dat de bodem binnen het plangebied tot een diepte van m +NAP (2.20 m onder vloerniveau) sterk verstoord is. Het grindpakket begint op m +NAP (2.70 onder vloerniveau). De tussenliggende laag is aan de straatkant geheel verstoord. Binnen het grootste deel van het plangebied ligt tussen de verrommelde laag en het grind een zandige leemlaag. In deze laag is een slak gevonden van niet te bepalen ouderdom. De bodemingrepen binnen het plangebied reiken niet dieper dan de normale funderingsdiepte van 80 cm onder het maaiveld en blijven daarmee binnen de reeds verstoorde zone. De resultaten van het onderzoek geven derhalve geen aanleiding om archeologisch vervolgonderzoek te adviseren zolang de bodemingrepen niet dieper reiken dan twee meter onder het huidige vloerniveau. Daarmee wordt een buffer van 20 centimeter behouden tussen de bodemingreep en de zandige leemlaag. In verband met het volledig ontbreken van archeologische indicatoren binnen het plangebied, zijn de KNA-onderdelen Waardestelling en Beleidsadvies, in dit rapport niet nader uitgewerkt. In alle gevallen geldt dat indien archeologische materialen en/of sporen aangetroffen worden, deze gemeld dienen te worden bij de gemeente Maastricht, conform Monumentenwet 1988, laatste wijziging van 1 september 2007, paragraaf 7, artikel 53 en verder.

27 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 27 Verklarende woordenlijst: BP: Before Present (present = 1950) GPS: Global Positioning System IVO: Inventariserend VeldOnderzoek NAP: Normaal Amsterdams Peil. RCE: Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed SIKB: Stichting Infrastructuur Kwaliteitsborging Bodembeheer Archeologische tijdschaal Periode Datering Midden- en Laat Paleolithicum (oude steentijd) Mesolithicum (midden steentijd) Neolithicum (nieuwe steentijd) Bronstijd IJzertijd v. chr. Romeinse tijd 12 v chr n. chr. Vroege middeleeuwen Volle middeleeuwen Late middeleeuwen Nieuwe tijd heden Bronnen Grote historische Provincie Atlas van Nederland; deel 4 Zuid-Nederland : Topografische dienst Wolters Noordhoff Groningen 1990 Grote historische topografische Provincie Atlas Limburg; : Nieuwland Tilburg 2006 Grote topografische atlas van Nederland 1: Deel 4 Zuid-Nederland. Topografische dienst. Wolters Noordhoff Groningen 1997 Kadastrale minuut 1830 met aanwijzende tafels, ( Kadaster Topografische Dienst, Top25Raster, Top10Vector, GBKN kaarten, Emmen 2008 Luchtfoto, Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, IKAW 2 (Indicatieve kaart Archeologische Waarden), Amersfoort. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, AMK (Archeologische monumentenkaart), Amersfoort. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, ARCHIS II (Archeologisch Informatie Systeem), Rijkswaterstaat, Servicedesk Data, AHN (Actueel Hoogtebestand Nederland), Delft. Stichting voor Bodemkartering, Bodemkaart van Nederland 1: Wageningen, 1968.

28 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 28 Stichting voor Bodemkartering: Geomorfologische kaart van Nederland 1:50.000, Staring Centrum, Wageningen, 1989 Stichting voor Bodemkartering, Geologische kaart van Nederland 1: Wageningen, Twaalf provinciën Atlas van topografische kaarten. Nederland Uitgeverij twaalf provinciën. Landsmeer. Literatuur Berendsen, H.J.A. & E. Stouthamer, Palaeogeographic development of the Rhine-Meuse delta, The Netherlands. Assen. Cate, J. A. M. ten. A. F. van Holst, H. Kleijer en J. Stolp, Handleiding bodemgeografisch onderzoek; richtlijnen en voorschriften. Deel A: Bodem. Wageningen, DLO-Staring Centrum. Technisch Document 19A. Es. Van W.A., Sarfatij, H. & P.J. Woltering (red.) Archeologie in Nederland; De rijkdom van het bodemarchief. Rijksdienst voor het Oudheidkundig Bodemonderzoek. Amersfoort. Kramer, J. de., Archeologisch burfeauonderzoek & inventariserend Veldonderzoek, verkennende fase & beperkt inventariseren bouwhistorisch onderzoek Lage Barakken / Bourgognestraat, Maastricht, Gemeente Maastricht, Becker en van de Graaf rapport 961. Kuiper, M. 2006/2007. Atlas van topografische kaarten Nederland, Uitgeverij 12 Provinciën, Landsmeer. Leidraad inventariserend veldonderzoek; Deel: karterend booronderzoek (SIKB, 2006) Renes, J. De geschiedenis van het Zuidlimburgse cultuurlandschap, Maastricht, 1988

29 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 29 Bijlage 1: Boorbeschrijving Algemene kopgegevens Soort boring BAR Projectnummer Projectnaam Lage Barakken 22, Maastricht Deelgebied Nvt Organisatie ArcheoPro OM-nummer XX coördinaatsysteem RD2000 Coördinaatsysteemdatum ETRS89 Locatiebepaling GPS en meetlint Referentievlak NAP Bepaling maaiveldhoogte AHN Waterpas Boormethode Guts en edelman Boordiameter 3 cm en 15 cm Opdrachtgever PP Projectontwikkeling Posities van de boringen (boorlocaties) Boornummer XCO YCO MA, M s tov NAP Boorbeschrijving volgens ASB 5.1 Boor LDO Lithologie Kleur Overige kenmerken AIS Nr GD B K BS BZ B G BH HK TK IK VL K C O PLH VS SST BHN BI GI 1 60 L VRS Baklsteen, mergel 70 G Keilaag 210 L VRS Baksteen 350 L VRS 355 G BHC 2 80 L BR DO 220 L ZW VRS Mergel, aardewerk, leisteen 275 L BR VRS Mergel 300 G BHC L BR DO VRS 110 Ondoordringbaar puin 4 60 L BR DO 65 G VRS keilaag 80 L BR DO VRS 250 L ZW VRS 280 L BR 285 G BHC 5 45 L BR DO VRS Aardewerk 18e eeuws, mergel 53 L ZW VRS mergel, baksteen, anthraciet 220 L BR DO VRS mergel, baksteen, anthraciet 270 L 1 BR 500 G BHC

30 Archeologische onderzoek Lage Barakken 22, Maastricht, Gemeente Maastricht. ArcheoPro Rapport, 12003, Pagina 30 Betekenis van de afkortingen: LDO Onderzijde boortraject Lithologie: GD Onverharde sedimenten: G = grind, K = klei, L = leem, V = veen en Z = zand Bijmengsels: BK = bijmengsel klei, BS = bijmengsel silt, BZ =bijmengsel zand, BG= bijmengsel grind, BH = bijmengsel humus. Betekenis toegevoegde cijfers: 1 = zwak, 2 = matig, 3 = sterk en 4 = uiterst. Kleur: HK = hoofdkleur, BL = blauw, BR = bruin, GE = geel, GN = groen, GR = grijs, OL = olijf, OR =oranje, PA = paars, RO = rood, RZ = roze, WI = wit, ZW = zwart. TK = Tweede kleur (kleurafkortingen als boven). IK = Intensiteit kleur: LI = licht en DO = donker VLK = Vlekken (V): 2 e en 3 e letter is kleurafkorting als boven, 1 = weinig, 2 = matig, 3= veel Overige kenmerken: CO = Consistentie (C ): ZSL-zeer slap, SLA-slap, MSL-matig slap, MST-matig stevig, STV-stevig PLH = plantenresten (PL0 = geen, PL1 = spoor, PL2 = weinig, PL3 = veel) VS = veensoorten SST = Sedimentaire structuren BHN = Bodemhorizont; BHC = C-horizont BI = Bodemkundige interpretaties; BOV = bouwvoor, ROG = rommelig, OPG = opgebracht, VRS = Verstoord GI = Geologische interpretaties AIS = Archeologische indicatoren