Voorstel 1. Vaststellen van de geactualiseerde wateropgave. 2. Vaststellen van de bouwstenen voor de actualisatie van het beleid wateroverlast.

Transcriptie

1 VERGADERDATUM SECTOR/AFDELING 26 februari 2013 PWB / SSO STUKDATUM NAAM STELLER 18 januari 2013 mw. M.W. Vermeer, mw. M. Visser F. Stoppeleburg, T. Wendt ALGEMENE VERGADERING AGENDAPUNT 10 Voorstel 1. Vaststellen van de geactualiseerde wateropgave. 2. Vaststellen van de bouwstenen voor de actualisatie van het beleid wateroverlast. ONDERWERP Resultaten Toetsing Watersysteem en actualisatie beleid Wateroverlast PROGRAMMA PORTEFEUILLEHOUDER Nieuwenhuis, J. PARAAF HOOFD AFDELING CCBO drs. E. Borsboom Samenvatting De watersysteemtoets 2012 is uitgevoerd. De watersysteemtoets is de zesjaarlijkse controle of het watersysteem voldoet aan de Flevolandse inundatienormen. Het zichtjaar voor deze toetsing is Wateropgave Tot 2024 is er een wateropgave van 600 ha. Deze ligt volledig in Noordelijk Flevoland. Tot 2024 is er geen opgave in Zuidelijk en Oostelijk Flevoland. Daarnaast blijkt uit de toetsing dat er in 2015 nog steeds een wateropgave is in het gebied Noordwest Schokland. In de toetsing is ook vooruitgekeken naar 2050 voor het langetermijnbeeld. De langetermijnopgave wordt hoofdzakelijk bepaald door bodemdaling. Ook klimaatverandering is een niet te verwaarlozen oorzaak. Actualisatie beleid wateroverlast Om de wateropgave te kunnen oplossen, is onderzocht of het huidige wateroverlastbeleid nog actueel is. Uit deze analyse blijkt dat aanpassing van het huidige beleid nodig is, inclusief het oplossingskwadrant. Hiervoor zijn enkele bouwstenen ontwikkeld die nu ter instemming voorliggen. Procedure Aan de hand van deze bouwstenen worden komend jaar mogelijke oplossingsrichtingen uitgewerkt en maatregelen doorgerekend. Eind 2013, begin 2014 wordt dan een voorstel voorgelegd voor een nieuw beleid wateroverlast en bijbehorende maatregelen voor de periode tot 2015 en voor de nieuwe planperiode (WBP3). De resultaten van de watersysteemtoets worden na vaststelling, conform de verordening, aan Gedeputeerde Staten gestuurd. Relevante kaders In de Verordening voor de fysieke leefomgeving Flevoland 2012 is opgenomen aan welke inundatienormen het watersysteem moet voldoen (uitwerking Waterwet). De provincie Flevoland heeft het Rekenvoorschrift Flevolandse norm opgesteld met belangrijke uitgangspunten voor de watersysteemtoets, waaronder een eenduidige toepassing van de inundatienormen. 1 / 6

2 Voor de uitwerking van het beleid is het provinciale Omgevingsplan het kader. De provincie heeft in samenwerking met het waterschap een kader opgesteld voor de uitwerking van de maatregelen. De provincie is voornemens dit kader als uitwerking van het Omgevingsplan vast te stellen. Lelystad, 5 februari 2013, het college van Dijkgraaf en Heemraden, de secretaris-directeur, de dijkgraaf, ir. J.B. van der Veen. mr. ir. H.L. Tiesinga. 2 / 6

3 Toelichting Na de watersysteemtoetsing in 2007 en de NBW-Koersbepaling 2008 is het NBW Uitvoeringsprogramma ( ) uitgevoerd. In het afgelopen jaar bent u diverse keren geïnformeerd over aspecten uit dit programma, zoals de nieuwe bodemdalingsprognoses, de voortgang van de NBW-gebiedsprocessen en het onderwerp schade uitkeren. In dit programma is tevens de nieuwe watersysteemtoets voorbereid. In dit voorstel worden de resultaten van de watersysteemtoets 2012 aan u voorgelegd en een aantal eerste richtingen voor het uitwerken van nieuw beleid voor wateroverlast. Met deze nieuwe wateropgave begint een nieuwe fase in de aanpak van de wateropgave in Flevoland. Op 31 januari 2012 is de Algemene Vergadering thematisch geïnformeerd over de aanpak van de toetsing en de beleidsactualisatie. In de aanpak zijn de aandachtspunten en vragen met betrekking tot wateroverlast uit de algemene beschouwingen van de AV op 26 november 2012 meegenomen. Resultaten watersysteemtoets 2012 Conform provinciaal beleid toetst Waterschap Zuiderzeeland het watersysteem eens in de zes jaar aan de inundatienormen. Hierbij is afgesproken de wateropgave aan te pakken die binnen een termijn van twee toetsronden (12 jaar) optreedt. Voor de watersysteemtoets 2012 gaat het dus om de wateropgave die voor 2024 ontstaat. Ook is de wateropgave voor 2050 in beeld gebracht om maatregelen robuust te ontwerpen. Voordat de toetsing 2012 is uitgevoerd, is in de wijze van toetsen een aantal verbeteringen doorgevoerd. Onder andere is het model geactualiseerd met recente wijzigingen in het watersysteem, stedelijke gebieden zijn in meer detail gemodelleerd, kleischeuren zijn opgenomen in het model en de meest recente maaiveldhoogtes zijn gebruikt. Verder zijn de vernieuwde prognoses voor bodemdaling (2012) en klimaatverandering (2006) gebruikt en is de toetsing uitgevoerd conform het rekenvoorschrift van de provincie. Hierdoor geeft deze toetsing een beter inzicht in de huidige en toekomstige wateropgave dan de toetsing uit Wateropgave Zuidelijk en Oostelijk Flevoland Uit de rekenkundige toetsing en het beheerdersoordeel volgt dat er in Zuidelijk en Oostelijk Flevoland tot 2024 geen wateropgave ontstaat (m.u.v. een klein knelpunt langs de Lage Vaart in Almere Buiten). Het watersysteem voldoet daar aan de inundatienormen. Een doorkijk naar 2050 laat echter zien dat na 2024, door verdergaande bodemdaling en klimaatverandering, wel een opgave ontstaat. Wateropgave Noordelijk Flevoland In Noordelijk Flevoland zijn er in 2024 vijf gebieden met een wateropgave. Het gaat om: 1. Kassengebied Weteringweg Luttelgeest (ca. 60 ha). 2. Urk: Heerenkampsingel en omgeving (ca. 4 ha). 3. Pilotentocht (ca. 120 ha). 4. Hertentocht bovenstrooms stuw (ca. 25 ha). 5. Bodemdalinggebied Noordoostpolder met o.a. NW-Schokland en onderbemaling Piet Oberman (ca. 390 ha). De gebieden 1 t/m 4 zijn nieuwe lokale wateropgaven die aan het licht zijn gekomen door de verbeterde toetsmethode. Gebied 5 is het resterende knelpunt Noordwest Schokland dat uit de vorige toetsing al bekend was. Bij Ens ligt een klein gebied dat vermoedelijk voldoet aan de normen, maar waarvoor aanvullend onderzoek noodzakelijk is. Ook in Noordelijk Flevoland neemt de wateropgave in 2050 toe door bodemdaling en klimaatverandering. Maatregelen om de wateropgave van 2024 op te lossen worden zo robuust ontworpen dat ze ook voor 2050 de wateropgave ter plekke oplossen. 3 / 6

4 Door de instelling van een regionaal platform toetsing 2012, waarin provincie, gemeenten en Rijkswaterstaat zitting hadden, is het toetsingsproces in goed overleg met de gebiedspartners verlopen. Hiermee is er draagvlak gecreëerd voor de werkwijze van de watersysteemtoets. De gebiedspartners hebben een rol gehad in het beheerdersoordeel, waarmee het beeld van de geactualiseerde wateropgave wordt herkend. Deze samenwerking werd door alle deelnemende partijen op prijs gesteld. In bijlage I: Samenvattende rapportage Watersysteemtoets 2012 vindt u de bestuurlijke samenvatting van de watersysteemtoets Verantwoordelijkheid Zuiderzeeland In de AV leeft de vraag of Waterschap Zuiderzeeland aansprakelijk is voor schade die na 2015 ontstaat in gebieden die nog niet op orde zijn gebracht. Vooralsnog is alleen voor Noordwest Schokland de wateropgave nog niet opgelost. Er zijn hierbij drie aandachtspunten: 1. De Verordening voor de fysieke leefomgeving Flevoland is op 12 december 2012 aangepast. Hierin is nu opgenomen dat Gedeputeerde Staten voor bepaalde tijd een ontheffing kunnen verlenen voor de zorg van het waterschap dat het watersysteem in 2015 op orde moet zijn. 2. Verantwoordelijkheid is iets anders dan aansprakelijkheid. Het waterschap kan pas aansprakelijk worden gesteld voor schade als het waterschap niet of niet tijdig de bestuurlijk afgesproken en in beheerplannen vastgelegde maatregelen heeft uitgevoerd, zonder daarvoor een steekhoudende reden te kunnen aanvoeren. 3. In de nieuwe bouwstenen van het beleid wateroverlast wordt ingestoken op het winnen van tijd in gebieden die door de voortgaande bodemdaling steeds meer beperkingen in gebruik gaan kennen. Hierdoor ontstaat meer tijd om over te schakelen naar een duurzame oplossing. In het geval van Noordwest Schokland is het waterschap tot op heden alle bestuurlijke afspraken nagekomen en heeft het de in het beheerplan vastgelegde maatregelen uitgevoerd. Uit dit traject is naar voren gekomen dat de kosten voor de al onderzochte oplossingsrichtingen voor deze opgave buitenproportioneel zijn en bovendien gezien de voortgaande bodemdaling niet duurzaam. Daarnaast volgen uit de nieuwe watersysteemtoetsing enkele nieuwe gebieden waar al voor 2015 een opgave ontstaat. Deze nieuwe gebieden hoeven niet voor 2015 op orde te zijn. Voor deze gebieden geldt dat ze uiterlijk in 2024 moeten worden opgelost. Voorstel bouwstenen actualisatie beleid wateroverlast Om op de nieuwe toetsresultaten goed te kunnen anticiperen, is onderzocht of het huidige wateroverlastbeleid moet worden geactualiseerd. Het blijkt dat in de afgelopen planperiode een groot deel van het watersysteem op orde is gebracht. Het watersysteem is nu voor ruim 99% op orde. De wateropgave bij NW Schokland door bodemdaling is echter niet opgelost. Uit de toetsing van 2012 blijkt wel dat deze opgave voor 2015 kleiner is dan eerder is berekend. Hiervoor is al wel veel onderzocht in de afgelopen periode. Technische maatregelen zijn in dit gebied niet kosteneffectief. De maatregelen zijn duur en door de voortgaande bodemdaling is het effect beperkt. Schade uitkeren is als instrument niet inzetbaar, omdat dit instrument vanuit de zorgplicht van het waterschap niet nodig is en bovendien praktisch lastig uitvoerbaar. Tegelijkertijd zijn er ook diverse ontwikkelingen geweest die aanleiding geven tot actualisatie van het beleid. Ontwikkelingen zijn onder meer dat doelmatigheid in de afgelopen jaren steeds centraler is komen te staan (Bestuursakkoord Water). Vanuit de agrarische sector is toenadering gezocht om waterdoelen te behalen (Deltaprogramma Agrarisch Waterbeheer) en in de ruimtelijke ordening hebben verschuivingen plaatsgevonden (Ontwikkeling Almere Oosterwold en Oostvaarderswold). 4 / 6

5 De komende maanden wordt het beleid voor wateroverlast daarom geactualiseerd. Voorstel is om de volgende bouwstenen hiervoor te gebruiken, die parallel naast elkaar worden ingezet: 1. Inbreng in Ruimtelijke Ordening: Zuiderzeeland zet als waterdeskundige onverminderd in op water medesturend in de ruimtelijke ontwikkeling (bijvoorbeeld provinciale natuurdiscussie). 2. Technische oplossingen waar effectief: De afgelopen periode wijst uit dat technische maatregelen in lokale inundatiegebieden goede resultaten geven. Zuiderzeeland onderzoekt samen met de betrokken gebiedspartners welke mogelijkheden hier zijn en stelt vervolgens een set maatregelen hiervoor vast (bijvoorbeeld in kassengebied Weteringweg en Heerenkampsingel Urk). 3. Optimalisatie watersysteem bodemdalingsgebieden: Zuiderzeeland spant zich in om in bodemdalingsgebieden beperkingen in het landgebruik zo veel mogelijk te vertragen door optimalisatie van het watersysteem of afremmen van de bodemdaling. Het gaat hier om kosteneffectieve maatregelen die geen volledige oplossing bieden, maar wel positief bijdragen (bijvoorbeeld vervangen enkele duikers in Noordwest Schokland). 4. Maatregelen op kavelniveau: Benutten van kansen in de agrarische sector om het waterbeheer op de kavel te optimaliseren. In gezamenlijk onderzoek met de sector wordt onderzocht wat de mogelijkheden van maatregelen op de kavel zijn. Hierbij wordt aangesloten op het Deltaprogramma Agrarisch Waterbeheer en subsidiekansen uit POP3. 5. Normaanpassing (teeltaanpassing) of functiewijziging: Zuiderzeeland wil in 2013 een gezamenlijke aanpak en eindbeeld ontwikkelen voor andere normen of functiewijziging in bodemdalingsgebieden. Door nu tijd te winnen met optimalisatie van het watersysteem en maatregelen op kavelniveau, is er ook daadwerkelijk ruimte om deze aanpak de komende jaren te communiceren en te implementeren. Met deze vijf bouwstenen neemt Zuiderzeeland zijn verantwoordelijkheid en, conform de meerjarenbegroting, de regie in het proces om te komen tot een oplossing van de wateropgave. We kijken vooruit naar toekomstige ontwikkelingen en oplossingen en winnen waar mogelijk tijd voordat deze oplossingen noodzakelijk zijn. Ten opzichte van het oplossingskwadrant uit de Koers 2008 zijn de belangrijkste wijzigingen dat in technische oplossingen onderscheid is gemaakt tussen het oplossen van de opgave en het optimaliseren van het watersysteem. Toegevoegd is het nemen van maatregelen op kavelniveau. Schade uitkeren is vanwege eerder genoemde argumenten niet nodig. Vervolg In de komende periode wordt het beleid voor wateroverlast en het maatregelenprogramma verder vormgegeven. Hiervoor worden de volgende stappen doorlopen: - gebiedsprocessen (KRW en wateroverlast gecombineerd) met focus op agrarische sector; - uitvoeren van maatregelenstudies; - uitwerken van de bouwstenen wateroverlast in geactualiseerd beleid; - afstemmen tussen provincie, gemeenten en Rijkswaterstaat. Resultaat van dit traject is dat eind 2013 geactualiseerd beleid voor wateroverlast kan worden vastgesteld met het bijbehorende maatregelenprogramma. Op dat moment zijn ook de financiële consequenties inzichtelijk en wordt u dit voorgelegd. 5 / 6

6 De Verordening voor de Fysieke Leefomgeving bevat de verplichting Gedeputeerde Staten te informeren over de resultaten van de periodieke toetsing van het watersysteem. Voorstel is dat het college van DenH, na vaststelling van de wateropgave door de Algemene Vergadering, de wateropgave ter kennisname naar Gedeputeerde Staten stuurt. De wateropgave wordt daarbij voorzien van een beknopte beschrijving van de richting waarin de maatregelen uitgewerkt zullen worden in de komende periode. Deze richting kan dan besproken worden in het eerstvolgende bestuurlijk overleg met de provincie. Personele consequenties De komende periode worden de te nemen maatregelen en de beleidsactualisatie verder vormgegeven. Dit is conform het jaarplan Financiële consequenties In de komende periode worden de oplossingsrichtingen uitgewerkt tot concrete maatregelen. Dit heeft financiële gevolgen. Het is nog onbekend welke financiële consequenties bij het maatregelenprogramma horen. Zodra hierover meer bekend is, wordt dit aan u voorgelegd. Juridische consequenties Zie onderdeel Verantwoordelijkheid Zuiderzeeland. Consequenties voor Communicatie - In de Algemene Vergadering van 12 februari 2013 worden de voorstellen thematisch behandeld. - Na goedkeuring door de Algemene Vergadering op 26 februari zal het college van Dijkgraaf en Heemraden de samenvattende rapportage van de watersysteemtoets 2012, conform de verordening, aanbieden aan GS van de provincie Flevoland. - De overige gebiedspartners worden ambtelijk ingelicht over de geactualiseerde wateropgave. - Tijdens de vervolguitwerking (het uitvoeren van de maatregelenstudies en het uitwerken van het beleid) is er aandacht voor communicatie met overheidsinstanties (provincie, gemeenten en Rijkswaterstaat) en de agrarische sector in de betreffende gebieden. Bijlagen - Samenvattende rapportage Watersysteemtoets / 6