ALGEMENE VERGADERING. Relevante kaders Waterschapswet Waterschapsbesluit. Lelystad, 5 september het college van Dijkgraaf en Heemraden,

Transcriptie

1 VERGADERDATUM SECTOR/AFDELING 24 september 2013 Stafafdeling STUKDATUM NAAM STELLER 5 september 2013 J. Van As / B. Donker ALGEMENE VERGADERING AGENDAPUNT ONDERWERP 7 Kostentoedelingsverordening 2014 PROGRAMMA Bedrijfsvoering PORTEFEUILLEHOUDER Maenhout, C.A.A.A. PARAAF HOOFD AFDELING STAF Smink, G.C.J. Voorstel 1. Kennisnemen van de zienswijzen van LTO Noord en van de provincie Flevoland en de Flevolandse gemeenten; 2. instemmen met de voorgestelde reacties op de zienswijzen door het college van DenH; 3. de Kostentoedelingsverordening watersysteembeheer Waterschap Zuiderzeeland 2014 vaststellen. Samenvatting De waarden van de infrastructuur zijn geactualiseerd door Ingenieursbureau Tauw met als waardepeildatum 1 januari De laatste keer dat Tauw deze actualisatie had uitgevoerd was in het jaar 2008 met waardepeildatum De waarde van infrastructuur is in de afgelopen jaren toegenomen. Uit recente gegevens van de Dienst Landelijk Gebied blijkt daarnaast dat de agrarische grondprijzen op de waardepeildatum niet zijn gestegen ten opzichte van de prijzen waar Zuiderzeeland in de Kostentoedelingsverordening (KTD) 2012 vanuit wordt gegaan. Tevens heeft de Unie van Waterschappen recent een onderzoek gedaan naar de waarde van bouwterreinen. Het onderzoek geeft aan dat de waarde hiervan met gemiddeld 10% is afgenomen ten opzichte van de KTD 2012.Het is wettelijk verplicht dat de KTD ten minste eenmaal in de vijf jaren wordt herzien. De huidige KTD 2012 gaat voor de categorie Ongebouwd agrarische en overige gronden uit van de waarde met peildatum van de Kostentoedelingsverordening 2011 (1 januari 2009), maar voor infrastructuur wordt nog uitgegaan van waardepeildatum 1 januari Bovenstaande is voor het college aanleiding geweest om een nieuwe versie van de kostentoedelingsverordening ter inzage te leggen, met daarin voor alle categorieën de meest recente waardes en oppervlaktes. Daarnaast stelt het college een tariefdifferentiatie van 50% op de verharde openbare wegen voor. De provincie Flevoland en de Flevolandse gemeenten (gezamenlijke zienswijze) en LTO Noord hebben gereageerd op het voornemen van Zuiderzeeland om de Kostentoedelingsverordening aan te passen. De binnengekomen reacties geven aanleiding een zin toe te voegen aan de artikelsgewijze toelichting op de verordening bij artikel 4. Ambtshalve zijn er nog twee technische aanpassingen gedaan. Het is aan de AV om de definitieve Kostentoedelingsverordening vast te stellen, inclusief de percentages. Relevante kaders Waterschapswet Waterschapsbesluit Lelystad, 5 september 2013 het college van Dijkgraaf en Heemraden, de secretaris-directeur, de dijkgraaf, ir. J.B. van der Veen. mr. ir. H.L. Tiesinga. 1 / 6

2 Toelichting De waarden van de infrastructuur zijn geactualiseerd door Ingenieursbureau Tauw met als waardepeildatum 1 januari De laatste keer dat Tauw deze actualisatie had uitgevoerd was in het jaar 2008 met waardepeildatum De waarde van infrastructuur is in de afgelopen jaren toegenomen. Uit recente gegevens van de Dienst Landelijk Gebied blijkt daarnaast dat de agrarische grondprijzen op de waardepeildatum niet zijn gestegen ten opzichte van de prijzen waar Zuiderzeeland in de Kostentoedelingsverordening (KTD) 2012 vanuit wordt gegaan. Tevens heeft de Unie van Waterschappen recent een onderzoek gedaan naar de waarde van bouwterreinen. Het onderzoek geeft aan dat de waarde hiervan met gemiddeld 10% is afgenomen ten opzichte van de KTD Het is wettelijk verplicht dat de KTD ten minste eenmaal in de vijf jaren wordt herzien. De huidige KTD 2012 gaat voor de categorie Ongebouwd agrarische en overige gronden uit van de waarde met peildatum van de Kostentoedelingsverordening 2011 (1 januari 2009), maar voor de infrastructuur wordt nog uitgegaan van de waardepeildatum 1 januari Bovenstaande is voor het college aanleiding geweest om een nieuwe versie van de kostentoedelingsverordening ter inzage te leggen. Tijdens de AVvergadering op 28 mei 2013 heeft het college de AV kenbaar gemaakt dat het college de concept-kostentoedelingsverordening ter inzage zou gaan leggen. Hierbij stelde het college een tariefdifferentiatie van 50% op de verharde openbare wegen voor. Tijdens de ter inzage legging zijn er twee zienswijzen binnengekomen. Eén gezamenlijke zienswijze van de provincie Flevoland en de Flevolandse gemeenten en één van LTO Noord. De AV dient de zienswijzen te beoordelen en een afweging te maken aangaande het voorstel van DenH. Het is eveneens aan de AV om de definitieve Kostentoedelingsverordening vast te stellen, inclusief de percentages. De AV kan bij de besluitvorming afwijken van hetgeen ter visie is gelegd. Onderstaand wordt eerst ingegaan op de status van de Hanzelijn. Daarna komt het ingezetenenpercentage aan de orde en de mogelijkheid tot tariefdifferentiatie. Tot slot worden de ingebrachte zienswijzen behandeld. Hanzelijn Waterschap Groot Salland heeft ervoor gekozen de oppervlakte van de Hanzelijn wel mee te nemen in de waardebepaling voor de kostentoedelingsverordening Het aantal hectares spoorwegen waarmee wordt gerekend is een afzonderlijke parameter die moet worden ingevuld in het rekenmodel. Die hectares worden bepaald via de gismodule van de Unie van Waterschappen, maar op de kaarten waarmee die module werkt staat de Hanzelijn nog niet. Daartoe heeft Groot Salland de hectares voor de Hanzelijn 'handmatig' in de berekening ingevoegd. Zuiderzeeland heeft de oppervlakte van de Hanzelijn in de ter inzage gelegde kostentoedeling niet meegenomen om de volgende redenen: 1. De Hanzelijn is in december 2012 in gebruik genomen en was op de waardepeildatum 1 januari 2012 dus nog niet in gebruik. Uit de Nota van toelichting op het Waterschapsbesluit volgt dat er een verschil in benadering dient te zijn tussen gebouwde en ongebouwde zaken: gebouwde onroerende zaken in aanleg/aanbouw vallen onder de WOZsystematiek en dienen qua waarde dus te worden meegenomen naar de stand van zaken/waarde op dat moment. Ongebouwde onroerende zaken dienen echter niet te worden meegenomen op het moment dat deze nog in aanleg en/of niet in gebruik zijn. Dit wordt ook door Tauw verwoord bij punt 1.3 van de Handleiding bij de Taxatiewijzer: De bepaling van de vervangingswaarde van de wegen en de spoorwegen is gebaseerd op het areaal dat in gebruik is aan wegen en spoorwegen op standlijn 1 januari Wegen, spoorwegen en kunstwerken die op dat moment in aanleg waren en/of niet in gebruik zijn in de waardebepaling niet meegenomen. Overigens is de Hanzelijn op een later moment, op een verzoek van een waterschap, alsnog meegenomen door Tauw. 2. Volgens de toelichting op het Waterschapsbesluit moet voor het bepalen van de wegenclassificatie aansluiting worden gezocht bij Top10NL, het digitale topografische bestand met een schaal van 1: van het Kadaster, dat met ingang van 1 januari 2008 het hoofdbestanddeel vormt 2 / 6

3 van de basisregistratie topografie (Wet basisregistraties kadaster en topografie). Op een uitdraai van Top10NL, gedateerd juni 2012, staat de Hanzelijn nog niet ingetekend. Op een uitdraai van december 2012, de maand dat de Hanzelijn in gebruik werd genomen, is dat wel het geval. Uitgaande van de waardepeildatum van 1 januari 2012, wordt de Hanzelijn daarom niet meegenomen in de waardebepaling voor de Kostentoedeling Ingezetenenpercentage Hoe hoger de inwonerdichtheid, hoe meer belang deze categorie als totaal heeft bij het waterbeheer. Hierdoor is het redelijk dat deze categorie als totaal ook een hoger aandeel in de kosten draagt. Deze redenatie kan andersom ook worden toegepast: Hoe lager de inwonerdichtheid, hoe minder belang deze categorie als totaal heeft bij het waterbeheer. Hierdoor is het redelijk dat deze categorie als totaal ook een lager aandeel in de kosten draagt. Ingevolge het tweede lid van artikel 120 Waterschapswet wordt de toedeling van het kostendeel aan de categorie ingezetenen bepaald aan de hand van de gemiddelde inwonerdichtheid per vierkante kilometer in het gebied van het waterschap. Deze is als volgt: Inwonerdichtheid Ingezetenenaandeel (%) Max. 500 inw/km > inw/km > inw/km Bij Zuiderzeeland is door het betrekken van buitendijks water in het aantal inwoners per vierkante kilometer gedaald van 257 naar 157. Zoals hierboven weergegeven bedraagt het toedelingspercentage, bij een gemiddeld aantal inwoners per vierkante kilometer van 500 of minder, minimaal 20% en maximaal 30%. Het algemeen bestuur van een waterschap kan dit maximale kostentoedelingspercentage verhogen tot 40%. Dit is in het derde lid van artikel 120 geregeld. Blijkens de wetsgeschiedenis kan verhoging in bijzondere omstandigheden plaatsvinden. Als voorbeeld wordt een situatie genoemd waarin in het gebied van het waterschap een relatief groot aantal natuurterreinen voorkomt. De wet zegt echter niet wat hieronder moet worden verstaan. De Unie van Waterschappen relateert deze begrippen in de modelverordening omwille van de eenduidigheid aan het objectief fiscaal criterium in betekenende mate'. Dit staat voor 25% of meer. In Zuiderzeeland bestaat, dankzij het buitendijks water, bijna 50% van de oppervlakte van het beheergebied uit natuur. Uit bovenstaande volgt dat Waterschap Zuiderzeeland wat inwonerdichtheid zeer laag in de onderste categorie zit. Dit zou een reden kunnen zijn om lager dan het thans geldende ingezetenenpercentage van 25% te gaan zitten. Aan de andere kant biedt de Waterschapswet de mogelijkheid om het maximale kostentoedelingspercentage te verhogen tot 40%. Dit zou een argument kunnen zijn om juist boven het thans geldende ingezetenenpercentage van 25% te gaan zitten. Het college stelt voor om het ingezetenenpercentage te houden op 25%. Tariefsdifferentiatie De AV kan besluiten de belastingtarieven, zoals die voor de categorieën Ongebouwd, Natuur en Gebouwd in de verordening op de watersysteemheffing zijn vastgesteld, te differentiëren. Het gaat hier om een facultatieve bevoegdheid van het waterschapsbestuur en niet om een verplichting. De waarde van ongebouwd wordt sterk beïnvloed door de waarde van de aanwezige infrastructuur zoals wegen en spoorlijnen. Dit blijkt ook uit de berekening die voor ons waterschap worden gemaakt. De KTD 2014 stijgt voor ongebouwd met 2,4%. Dit wordt volledig veroorzaakt door de stijging van de waarde van de infrastructuur. Daarnaast neemt het areaal ongebouwd met ruim 2% af. Hierdoor stijgt het tarief van ongebouwd, zonder rekening te houden met een stijgende begrotingsomvang, al met bijna 5%. Conform artikel 122 lid 3 sub b Waterschapswet is het mogelijk om de tarieven van de 3 / 6

4 verharde openbare wegen (dus geen spoorwegen) te verhogen met maximaal 100%. Het college stelt daarom voor om tariefdifferentiatie op wegen in te voeren om de gestegen waarde voor de categorie ongebouwd, als gevolg van een hogere waarde van infrastructuur, te corrigeren door het toepassen van een tariefdifferentiatie van 50% op verharde openbare wegen. Zienswijzen Op basis van het DenH-besluit van 7 mei 2013 is de Kostentoedelingsverordening en -kaart vanaf 6 juni gedurende vier weken ter inzage gelegd. Het college heeft voorafgaand aan de officiële terinzagelegging een exemplaar gestuurd aan de belangrijkste gebiedspartners van Zuiderzeeland, zoals het Rijk, de provincie en de gemeenten. De provincie Flevoland en de Flevolandse gemeenten (gezamenlijke zienswijze) en LTO Noord hebben gereageerd op het voornemen van Zuiderzeeland om de Kostentoedelingsverordening aan te passen. De binnengekomen reacties geven aanleiding een zin toe te voegen aan de artikelsgewijze toelichting op de verordening bij artikel 4. Ambtshalve wordt nog het percentage van 50% aan punt 8 toegevoegd en wordt bij de omschrijving van het begrip ingezetene in artikel 1 sub c geanticipeerd op een mogelijke wetswijziging van de Wet basisregistratie personen die ertoe leidt dat de verwijzing naar de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (zie huidig artikel 116, onder a, Waterschapswet), verandert in een verwijzing naar de basisregistratie personen. De wijzigingen ten opzichte van de concept-verordening die ter inzage heeft gelegen, zijn met rood aangegeven. Onderstaand een overzicht van de ingekomen zienswijzen en de reactie van het college daarop: Zienswijze provincie Flevoland en Flevolandse gemeenten: 1. Criteria voor het toepassen van tariefdifferentiatie zijn onduidelijk De aanleiding voor de tariefverhoging en het toepassen van de tariefdifferentiatie is de toegenomen economische waarde van de infrastructuur ten opzichte van de agrarische gronden. De Waterschapswet geeft het waterschap de mogelijkheid om een tariefdifferentiatie toe te passen. Het is voor ons echter onduidelijk welke criteria daarvoor bij het ontwerp vanuit het landelijke onderzoek zijn gehanteerd en waarom is gekozen voor de verhoging, zoals die in de ontwerpverordening is aangegeven. Wij hebben de indruk dat het aandeel van infrastructuur in de categorie "ongebouwd" (niet zijnde natuur) in Flevoland onvoldoende aanleiding geeft voor de beoogde tariefverhoging. In artikel 122 van de Waterschapswet wordt de mogelijkheid van tariefdifferentiatie geboden. De wetgever heeft nadrukkelijk aangegeven dat de waterschappen met betrekking tot de tariefdifferentiatie een bestuurlijke vrijheid hebben. De financiële waarde van de wegen is gestegen en daarmee ook de tarieven voor de agrariërs, omdat deze in dezelfde categorie ongebouwd zitten. De stijging van het kostenaandeel dat door ongebouwd moet worden opgebracht, wordt volledig veroorzaakt door de stijging van de waarde van de infrastructuur. Daarom heeft Waterschap Zuiderzeeland het voornemen deze stijging bij de wegeigenaren neer te leggen, zodat de lasten voor de agrariërs minder sterk zullen stijgen. Bovenstaande argumentatie zal worden opgenomen in de definitieve versie van de toelichting op de Kostentoedelingsverordening De stijging van het tarief is onevenredig hoog in relatie tot de toegenomen economische waarde De verhoging is onderbouwd door de gewijzigde waarde van onroerende zaken in het economisch verkeer. Volgens het onderzoek van Tauw is sinds 2007 die waarde met 7,3 % toegenomen voor hoofdwegen en regionale wegen en met gemiddeld 11 % voor lokale wegen en overige verharde wegen. De differentiatie van het tarief bestaat uit de verhoging van de kosten voor het areaal van de wegverhardingen met 50 %. Het tarief voor het overige areaal van de infrastructuur (wegbermen e.d.) blijft ongewijzigd, zodat sprake is van een gemiddelde lastenverzwaring van 15 % - 20 %. Deze stijging rechtvaardigt 4 / 6

5 in de optiek van de provincie en van de Flevolandse gemeenten de beoogde tariefstijgingen niet. De waarde van ongebouwd wordt sterk beïnvloed door de waarde van de aanwezige infrastructuur zoals wegen en spoorlijnen. Dit blijkt ook uit de berekening die voor ons waterschap wordt gemaakt. Conform artikel 122 lid 3 sub b Waterschapswet is het mogelijk dat Waterschap Zuiderzeeland de tarieven van de verharde openbare wegen (dus geen spoorwegen) verhoogt met maximaal 100%. Vorig jaar heeft de Tweede Kamer de mogelijkheden tot tariefdifferentiatie verruimd door in artikel 122 lid 3 Waterschapswet te bepalen dat de heffing voor verharde openbare wegen maximaal 400% hoger mag worden vastgesteld, indien het algemeen bestuur voor 1 juli 2012 tariefdifferentiatie toepaste. Daarnaast bepaalde de Kamer dat de heffing voor verharde openbare wegen maximaal 100% hoger mag worden vastgesteld, indien het algemeen bestuur voor 1 juli 2012 geen tariefdifferentiatie toepaste. De wetgever heeft er dus bewust voor gekozen om waterschappen die voor 1 juli 2012 nog geen tariefdifferentiatie toepasten, nog steeds de mogelijkheid te geven om dit alsnog te doen. Aanvullende voorwaarden voor deze tariefdifferentiatie zijn door de wetgever niet gesteld. Uit de begeleidende tekst van het amendement 1 dat aan deze wetswijziging ten grondslag ligt, blijkt dat de mogelijkheid tot tariefdifferentiatie door de wetgever is ingevoerd om weten regelgeving zo aan te passen dat onevenredige waterschapsheffingen voor agrarische grondeigenaren als gevolg van het feit dat ook infrastructuur in de categorie ongebouwd valt, zo veel mogelijk voorkomen worden. Artikel 6.3 Waterschapsbesluit schrijft voor dat de waarde van de ongebouwde onroerende zaken, niet zijnde natuurterreinen, de som is van de waarden in het economische verkeer van de agrarische gronden, openbare landwegen inclusief kunstwerken, de banen voor openbaar vervoer per rail inclusief kunstwerken, bouwpercelen en overige ongebouwde onroerende zaken. De waarde van de grond is sterk afhankelijk van het gebruik ervan. Een hectare wegen is bijvoorbeeld vele malen meer waard dan een hectare landbouwgrond. De belastingaanslag wordt echter opgelegd op basis van oppervlakte en niet op basis van de daadwerkelijke waarde van het perceel. Hoewel de waarde van infrastructuur van grote invloed is op de waardebepaling, wordt de meeste grond echter juist gebruikt voor agrarische doeleinden en veel minder voor wegen. Bovenstaande pleit, gezien het hoge beschermd economisch belang van wegen, voor een hoger tarief voor wegeigenaren. Daarnaast is het ook zo dat wegen als verhard oppervlak meer waterbezwaar maken dan overig ongebouwd, zowel vanwege de verhoogde piekafvoer als vanwege de belangrijke bron van diffuse verontreiniging. Het Waterschapsbesluit 2 hanteert overigens een ruimere definitie van het begrip weg dan waarvan de provincie en gemeenten lijken uit te gaan: Delen van het kadastrale perceel buiten de rijbanen, die dienstbaar zijn aan het verkeer over de weg, worden tot de weg gerekend. Het gaat hierbij om grond die een bijdrage levert aan de verkeerskundige functionaliteit van de weg. Dit betekent dat ook tussenbermen, obstakelvrije zones buiten de verharding, die worden aangehouden met het oog op de verkeersveiligheid, geluidswerende voorzieningen en bermsloten die een functie vervullen bij de afvoer van hemelwater, bij de waardebepaling in aanmerking dienen te worden genomen. 3. Doorkijk naar 2015 Tenslotte willen wij nog een opmerking maken over de doorkijk naar 2015 van de Kostentoedelingsverordening, die blijkt uit agendapunt 12 van de Algemene vergadering van 28 mei Hoewel deze doorkijk geen onderdeel uitmaakt van het ter inzage liggende ontwerp, hebben wij de behoefte om daar toch een opmerking over te maken. Als reden voor een mogelijke verdere verhoging van het tarief tot 100 % gebruikt u het argument, dat het areaal aan infrastructuur in Flevoland met de aanleg van de Hanzelijn en de N 23 is uitgebreid. Wij verzoeken u om bij de voorbereiding op die mogelijke verhoging in de 1 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr Staatsblad , blz / 6

6 beschouwing de verhouding mee te nemen tussen de omvang van dat nieuwe areaal van provincie en gemeenten ten opzichte van de aanwezige infrastructuur. Zeker ten aanzien van de provinciale weginfrastructuur bedraagt die uitbreiding maximaal 2 % van het huidige areaal. De AV zal in de loop van 2014 hierover een integrale afweging maken. Zo spelen ook andere ontwikkelingen, zoals de afgenomen waarde van onroerend goed, een rol bij deze afweging. Het voert te ver om hier op dit moment al een uitspraak over te doen. Zienswijze LTO Noord: LTO Noord is content met uw besluit om van deze mogelijkheid gebruik te maken, maar wij constateren dat er desondanks sprake is van een stijging voor agrarische grondeigenaren. Wij pleiten er voor de mogelijkheid van tariefdifferentiatie volledig te benutten. In de ontwerp verordening is uitgegaan van een tariefdifferentiatie van 50% op wegen, waardoor de stijging van het tarief ongebouwd (niet zijnde wegen) ongeveer 3% bedraagt. Dat betekent dat het tarief voor agrarische grondgebruikers sterker stijgt dan de gemiddelde stijging van 1,5% die het voor alle categorieën gezamenlijk geldt. Dit is in onze ogen ongewenst. Wij verzoeken daarom een hogere tariefdifferentiatie op wegen toe te passen, zodanig dat de stijging van lasten voor agrarische grondeigenaren niet boven de gemiddelde stijging van 1,5% uitkomt. De tariefdifferentiatie zal daartoe naar schatting 75% moeten bedragen. Het college is van mening dat een tariefdifferentiatie van 50% op wegen leidt tot een redelijke balans tussen de stijging van de lasten voor de medeoverheden en de lastenstijging voor de agrarische grondeigenaren. Personele consequenties n.v.t. Financiële consequenties Indien de AV besluit de Kostentoedelingsverordening te wijzigen, zal bij de berekening van de tarieven voor 2014 de nieuwe Kostentoedelingsverordening worden toegepast. Juridische consequenties Het AV-besluit wordt gepubliceerd en wordt zo spoedig mogelijk ter goedkeuring voorgelegd aan Gedeputeerde Staten. Binnen 13 weken na toezending van het vaststellingsbesluit moet GS van de provincie Flevoland het besluit goedkeuren. GS kan dit besluit met eenmaal 13 weken verdagen. Consequenties voor Communicatie De nieuwe Kostentoedelingsverordening dient tijdig (acht dagen voor inwerkingtreding) te worden gepubliceerd. Bijlagen 1. Zienswijze provincie Flevoland en de Flevolandse gemeenten 2. Zienswijze LTO Noord 3. Kostentoedelingsverordening watersysteembeheer Waterschap Zuiderzeeland Kostentoedelingskaart 2014 (ter inzage bij secretariaat Bestuursondersteuning) 6 / 6