ŵ Grontmij GM

Transcriptie

1 ŵ Grontmij Water 81 Gezondheid Advies Notitie Kenmerk Betreft Zwemwater Zwanewater Aanleiding In de gemeente Krimpen aan de IJssel ligt de zwemwaterlocatie Zwanewater. Het Zwanewater is gelegen in een klein natuurpark midden in een woonwijk van Krimpen aan de IJssel. De gemeente Krimpen aan de IJssel is de beheerder van de locatie en voert ook zelf het onderhoud uit. De watermonsters worden genomen door het Hoogheemraadschap Schieland en Krimpenerwaard, provincie Zuid-Holland is het bevoegd gezag. De zwemwaterlocatie trekt met name bezoekers uit de wijk. Op een drukke, zomerse dag komen dagelijks zo'n 100 bezoekers. Gezien de lokale functie die het zwemwater heeft, wil de gemeente graag de locatie behouden. Dit is echter een aandachtspunt, aangezien de locatie op dit moment niet voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van zwemwaterkwaliteit. De gemeente wil echter de locatie behouden en heeft de afgelopen jaren al een aantal maatregelen doorgevoerd, zoals het verwijderen van het lamellenfilter, plaatsen dispensers en een ander maaibeheer. De gemeente heeft aangegeven dat ze graag met de provincie in overleg gaan om te kijken of de locatie behouden kan blijven en hoe omgegaan kan worden met de berekening van de kwaliteits klasse. Deze notitie vormt de basis voor het gesprek. In deze notitie komen de volgende onder delen aan de orde:» stand van zaken;» genomen maatregelen in 2014;» te nemen maatregelen in 2016 (beheer, aanleg hondenstrand en dergelijke);» communicatieplan richting burgers;» bestuurlijk draagvlak gemeente. 2 Stand van zaken 2.1 Waterkwaliteit en regelgeving Het waterschap bemonstert gedurende het zwemwaterseizoen (april tot oktober) maandelijks het oppervlaktewater. De locatie waar het water wordt bemonsterd ligt min of meer vast en is opgenomen in het zwemwaterprofiel. Het water wordt onder meer geanalyseerd op de twee verplichte parameters E. coli en intestinale enterococcen. De grenswaarde wordt landelijk jaarlijks bepaald voor beide parameters. Voor E. coli ligt deze op kve/100 ml en voor intestinale enterococcen ligt deze op 400 kve/100 ml (2015). Indien deze waarde overschreden wordt, geeft de provin cie een negatief zwemadvies. Naast de tweewekelijks analyse van de gegevens wordt ook gekeken naar de langjarige trend. Hierbij wordt op basis van de meetgegevens van de afgelopen vier jaar gekeken in welke kwali teitsklasse de zwemwaterlocatie valt. In de afgelopen drie jaar kwam de beoordeling uit in de klasse 'slecht'. Vanuit de zwemwaterrichtlijn is echter aangegeven dat een zwemwaterlocatie niet meer dan vijf jaar achter elkaar in de klasse 'slecht' mag vallen. Indien dit het geval is dient de locatie gesloten te worden.

2 ŵ Grontmij 2 van 10 W a t e r 8L G e z o n d h e i d A d v i e s Op basis van bovenstaande kan geconcludeerd worden dat de gemeente nog twee jaar heeft om maatregelen te nemen, die een positieve invloed hebben op de waterkwaliteit. In bovenstaande alinea is aangegeven dat de toetsperiode vier jaar betreft, dit houdt in dat voor gaande jaren met een slechte waterkwaliteit blijven doorwerken. In de wet staat echter ook aan gegeven dat, als er maatregelen uitgevoerd worden, die een positief effect hebben op de water kwaliteit, dat een reden is om toetsperiode te verkorten, waardoor voorgaande slechte jaren niet meer mee worden genomen in de beoordeling van de waterkwaliteitsklasse. 2.2 Uitgevoerd onderzoek Vanuit de EU-zwemwaterrichtlijn is het een verplichting om naast de bemonstering ook zorg te dragen voor het opstellen van een zwemwaterprofiel. Voor de locatie Zwanewater is een profiel opgesteld, dat inmiddels meerdere keren is geactualiseerd. In het zwemwaterprofiel wordt onder meer een beschrijving gegeven van het watersysteem, de waterkwaliteit, mogelijke bronnen en wordt door middel van het programma ZWEMPROF in beeld gebracht wat de invloed van deze bronnen is op de waterkwaliteit. Uit deze berekeningen blijkt dat geen van deze bronnen invloed hebben op de zwemwaterkwaliteit. Alle bronnen tezamen, bij zeer drukke omstandigheden, heb ben een geringe invloed op de zwemwaterkwaliteit. Het gaat hierbij om de parameter intestinale enterococcen. Het gaat hierbij dan om de volgende bronnen: bezoekers, watervogels en honden. De uitkomsten van ZWEMPROF komen helaas niet overeen met de gemeten waarden aan E.coli en intestinale enterococcen. Omdat de uitkomsten niet overeenkomen, is er aanvullend onderzoek gedaan om meer inzicht te krijgen in de bronnen, zodat ook gericht maatregelen genomen kunnen worden. Het gaat hierbij om bronopsporing door middel van DNA onderzoek. Dit onderzoek is uitgevoerd door KWR en de uitkomsten zijn verwerkt in de rapportage 'Bronopsporing fecale verontreiniging op zwemwaterlocaties met behulp van DNA technieken', KWR, november De resultaten van het onderzoek vielen echter tegen, een fors deel van de monsters leverde geen bruikbare resultaten op en ver der werd er meestal geen enkele bron aangetoond. Slechts op twee momenten is er een potenti ële bron aangetroffen, te weten honden en mensen. De omvang van deze bronnen, op basis van het aangetroffen DNA, bleek niet erg groot. 2.3 Genomen maatregelen De gemeente wil graag de locatie Zwanewater behouden als zwemwaterlocatie. Vandaar dat ze in 2014 en 2015 gestart zijn met het nemen van verschillende maatregelen. Onderstaand worden deze maatregelen toegelicht. Aangezien honden als een van de mogelijke bronnen naar voren zijn genomen, richt een groot deel van de genomen maatregelen zich hierop Aanpassen maaibeheer Honden zijn in de uitgevoerde analyses naar voren gekomen als mogelijke bron. Honden worden veel uitgelaten in het parkje in en rondom de plas. Op de zwemwaterlocatie zelf zijn honden ver boden, er staat een hek zodat honden niet makkelijk bij de zwemplas kunnen komen. Verder staat er op het informatiebord dat honden verboden zijn op de zwemwaterlocatie. Om het gebied wat onaantrekkelijker te maken voor honden, zodat ze minder makkelijk bij het water kunnen komen, is het maaibeheer vanaf 2014 aangepast. Riet en ruigte zorgen ervoor dat de honden minder makkelijk bij de zwemplas kunnen komen Dispensers geplaatst De gemeente heeft in 2015 twee dispensers geplaats ten noorden van het hek. Van deze dispen ser wordt door de bewoners gebruik gemaakt. Door de gemeente worden de dispensers regel matig geleegd. De bewoners worden zo meer gestimuleerd om de feces van hun hond op te ruimen zodat er minder feces in de zwemplas komt.

3 ŵ Grontmij 3 van 10 W a t e r 8L G e z o n d h e i d A d v i e s Lamellenfilter Uit het zwemwaterprofiel (2014) blijkt dat in 2007 metingen zijn verricht ter hoogte van het lamel lenfilter. Via dit filter werd oppervlaktewater van de Park- en Vijverflat, welke ten zuiden van het Zwanewater liggen, geloosd op de waterloop welke in directe verbinding staat met de zwemplas. Uit de metingen kwam naar voren dat er hoge concentraties aan bacteriën zijn aangetroffen. Het water uit het filter is dan ook aangewezen als een van de mogelijke vervuilingsbronnen. Naar aanleiding hiervan heeft de gemeente in 2015 besloten het water vanuit het filter op een andere manier af te voeren. Het water van de flats komt nu niet meer uit op de plas, maar er is een over stort geplaatst op de vijver die gelegen is zuidelijk van de flats. Deze vijver staat niet in verbinding met het Zwanewater. Op basis van de uitgevoerde maatregelen in 2014 en 2015, kan gesteld worden dat deze naar verwachting een gunstige invloed hebben op de waterkwaliteit ter plaatse van het zwemwater locatie. Voor honden is het lastiger om de zwemplas te bereiken en het water van de flats (ver vuild met feces van bijvoorbeeld vogels) komt niet meer op de waterloop uit, die in verbinding staat met de zwemwaterlocatie. In 2015 zijn er geen overschrijdingen geweest van de grens waarde. Het algemene beeld is dat de waterkwaliteit in 2015 een stuk beter was dan in voor gaande jaren, dit geeft aan naar verwachting de genomen maatregelen een positief effect heb ben op de waterkwaliteit. 3 Te nemen maatregelen De gemeente wil het Zwanewater graag behouden als zwemwater en wil daarom ook in 2016 doorgaan op de ingezette weg om de invloed van de verschillende verontreinigingsbronnen te verminderen. De mogelijke te nemen maatregelen worden hieronder toegelicht Inzicht in watersysteem Om goed inzicht te krijgen in het effect van de maatregelen is het van belang te weten hoe het watersysteem van het Zwanewater functioneert. Uit navraag bij het waterschap en bestudering van kaarten lijkt het erop dat over het algemeen de afvoer vanuit de zwemplas plaats vindt in zuidoostelijke richting, richting het gemaal Johan Veurnink. Aan de noordzijde van de plas is er een vrij onduidelijke verbinding, welke eigenlijk is dichtgegroeid. De aanvoer en afvoer van het water in de zwemplas is met name afhankelijk van neerslag en aanvoer van water. Alleen aan de zuidzijde van de plas bevindt zich een duiker. Uit bovenstaande omschrijving kan afgeleid wor den dat naar verwachting alleen bronnen die direct aan de zwemplas zijn gelegen of daarmee in verbinding staan, invloed hebben op de waterkwaliteit Verder aanpassen maaibeheer en plaatsen riet/ruigtes Het maaibeheer is vanaf 2014 aangepast om het directe gebied rondom het strand wat onaan trekkelijker te maken voor honden, zodat ze minder makkelijk bij het water kunnen komen (zie ook ). Op verschillende plekken op de oever staat nog geen riet of hoger gras, waardoor op enkele plekken toch nog honden bij het water kunnen komen. In 2016 wordt dit aangepakt en worden alle oevers rondom de plas als ruig gras onderhouden en het maaibeheer daarop verder aangepast Aanscherpen van het (dagelijks) beheer van de locatie Het beheer van de locatie wordt aangescherpt. Tijdens het dagelijkse rondje wordt de poep (van watervogels en eventueel sporadisch van honden) langs de waterlijn en op het trekpontje weggeschept, zodat dit na regenval niet in het water afstroomt of dat bezoekers dit in het water kunnen lopen. Ook is er extra aandacht voor het schoonhouden van de afvalbakken, dispensers en roos ters bij de toegang naar het strandje. Op deze manier zal de locatie geen ongedierte aantrekken en zullen ook de bezoekers de locatie eerder schoonhouden. Momenteel zitten er enkele kuilen in het strand (die aantrekkelijk kunnen zijn voor vogels), die opgevuld kunnen worden.

4 ij Grontmìj 4 van Aanleggen hondenstrandje elders op het Zwaneneiland Er zijn vele omwonenden die hun honden uitlaten op het Zwanenstrand en soms ook de honden het water in laten. Om de bewoners tegemoet te komen aan de wens om hun hond (of samen met hun hond) te laten zwemmen zou het aanleggen van een hondenstrand elders op het Zwaneneiland een goede maatregel kunnen zijn. Als dit hondenstrand zodanig gesitueerd wordt, dat dit geen invloed heeft op de waterkwaliteit van het Zwanewater én het ook voor de omwonen den aantrekkelijk is om daar met hun honden te komen, dan zal dit zeker een positief effect heb ben op de zwemwaterkwaliteit van het Zwanewater. Een mogelijke plek is aangegeven in onder staande figuur. In overleg dient bekeken te worden of dit een goede locatie is of dat het mogelijk is het strandje nog iets verder van de zwemwaterlocatie aan te leggen. life '* ^M&Š Figuur 1: Overzicht van zwemlocatie Zwanewater en een mogelijke plek voor een hondenstrand Communicatie richting burgers Aangezien het Zwanewater vooral door de lokale omgeving wordt gebruikt en de bronnen van verontreiniging lokaal zijn, is een goede voorlichting en communicatie met de gebruikers over de invloed van diverse bronnen op het zwemwater van belang. Aanbevolen wordt om in de lokale (wijk)krant aandacht te hebben voor de waterkwaliteit van het Zwanewater en vooral wat de bewoners er aan kunnen doen om de kwaliteit zo goed mogelijk te houden. Enkele aandachts punten hierbij zijn:» uitleg van de zwemwaterichtlijn en vooral de mogelijke bronnen van verontreinigingen. Aan geven dat ook vogel- en hondenpoep ziekteverwekkers van de mens bevatten en deze dus liever niet in het water terecht moeten komen;» uitleg van een eventuele slechte beoordeling. Wat betekent dit. Uitleggen dat er elke twee weken wordt gemeten en dat de waterkwaliteit meestal goed is, maar af en toe er een waarde wordt gemeten die boven de norm ligt. De waterkwaliteit voldoet dan op dat moment niet aan de norm, deze situatie duurt naar verwachting enkele dagen. Indien uit herbemon stering blijkt dat de waterkwaliteit weer goed is, kan er gewoon weer gezwommen worden.» Wat hebben we al gedaan? o Geef aan welke maatregelen al zijn uitgevoerd. Weghalen lamellenfilter, ander beheer enz.;» Welke gaan we nog doen? o aangeven dat nagedacht wordt over een apart hondenstrand; o goed beheer van de locatie, zodat eventuele honden- en vogelpoep wordt wegge haald en niet het water in kan spoelen;

5 ŵ Grontmij 5 van 10 Water 8L Gezondheid Advies» Wat kunt u doen? o Honden en hondenpoep niet op het strand en/of water. Enkele grammen van hondenpoep is al voldoende om de waterkwaliteit zo te beïnvloeden dar deze als 'slecht' wordt beoordeeld. Met andere woorden, gebruik hondenpoepzakjes en ruim honden poep op of beter nog laat honden op een ander gedeelte in de buurt uit. o Geen vogels en eendjes voeren nabij of in het water van het Zwanewater, zodat vogelpoep niet in het water terecht komt en/of naar het water spoelt bij regenval. o Ruim rotzooi en etensresten op, zodat er geen ongedierte wordt aangetrokken. o Ga eerst naar het toilet voordat u gaat zwemmen, zodat ook uw poep niet het zwem water vervuilt. Naast een artikel in het krantje is het verstandig om enkele van deze tips of gebruikswensen ook ter plekke nog eens duidelijk te maken op het zwemwaterbord of een aparte plek. Eventueel kan ook op een mooie dag voorlichting gegeven worden. In bijlage 1 staat een voorzet voor communi catie richting de bewoners. 4 Bestuurlijk draagvlak gemeente De gemeente Krimpen aan de IJssel wil graag de locatie behouden als zwemwater voor hun inwoners. Zij zien dit als een waardevol element in hun gemeente. Ook bestuurlijk is uitgesproken dat zij het Zwanewater willen behouden.

6 Grontmìj 6 van 10 Riilfino 1 Communicatie burgers

7 Grontmij 7 van 10 Als bewoner kunt u, samen met anderen en bezoekers, in de toekomst op verschillende manieren genieten van zwemwater in het Zwanewater. U kunt er aan bijdragen dat het water mooi en schoon blijft en dat de waterkringloop in balans blijft. Hier leest u hoe. Hond niet op het strand, geen poep in het water! Hondenpoep: ergernis nummer één in Nederland. Bovendien is hondenpoep funest voor de waterkwaliteit: poep/mest stimuleert de algengroei en bevat ziekteverwekkers. Een enkele hondendrol is al voldoende om de waterkwaliteit zodanig te verslechteren dat zwemmen tijdelijk niet verantwoord is. Ook wordt het kwetsbare ecologische evenwicht verstoord. De gemeente Krimpen aan den IJssel hanteert een strikt hondenpoepbeleid: er zijn speciale hondenuitlaatplaatsen en daarbuiten mág uw hond ook zijn behoefte doen maar dan bent ú verplicht de hondenpoep op te ruimen. Daartoe zijn er op allerlei plekken hondenpoepbakken geplaatst. Eendjes voeren? Liever niet! Oud brood...voer je aan de eendjes. Dat doen we al jaren en het lijkt een aardige bezigheid. Maar...met uitzondering van een winterperiode met aanhoudende vorst is het voeren van eenden volstrekt overbodig. En belangrijker nog: de eend is er niet bepaald mee gebaat. Integendeel zelfs. In brood zit veel olie om het houdbaar te houden. Als je broodstukjes in het water gooit, wordt de olie er uitgezogen en vormt deze een plasje rondom het brood. Als eendjes het brood eten, raakt hun verenkleed bedekt met een laagje olie, waardoor ze minder goed kunnen zwemmen. Brood en ander mensenvoedsel verontreinigen bovendien het water. De hoeveelheid waterdiertjes die algen eten neemt daardoor af, terwijl deze juist als gezónd voedsel voor de eendjes dienen. De eenden en watervogels poepen veel en deze poep verontreinigd het zwemwater aanzienlijk, zodanig dat het niet veilig meer is om te zwemmen. Schoon water: Wat kun je zelf doen? Het is aan te raden om alleen te zwemmen op officiële aangewezen zwemwaterlocaties, omdat de overheid daar de waterkwaliteit en de fysieke veiligheid in de gaten houdt. Uit onderzoek blijkt dat bezoekers van zwemwaterlocaties zelf vaak verontreiniging van het strand en het water veroorzaken. Een vervuilde strandzone en verontreinigd zwemwater zijn een risico voor de gezondheid van de bezoekers. Houd u daarom aan de regels.» Gooi afval in de daarvoor bestemde afvalbakken.» Maak gebruik van toiletvoorzieningen indien aanwezig en gebruik de zwemplek zelf niet als toilet.» Gebruik zwemluiers voor de allerkleinsten.» Laat geen honden uit op de zwemplek (dit is in de meeste gevallen verboden) en/of verwijder zelf hun uitwerpselen.

8 Grontmìj 8 van 10 Niet voeren hondenkakje ^hoort in het zakjej Eendjes voeren Niet verbieden, maar uitleg geven OGELS NIET VOER Purmerend # Niet simpelweg ver bieden, maar uitleggen waarom hel geen goed idee is om de eendjes te voeren De gemeente Purmerend gooit het over een andere boeg. In sa menwerking met Duurzaam Fauna Advies informatieborder maakt waarop informatie wordt ge geven over de gevolgen van het voe deren van watervogels. De dieren ver leren het om zelf naar voedsel te zoeken, veroorzaken overlast en kunnen voortijdig overlijden omdat brood te eenzijdig voedsel is. De eer ste resultaten, zoals bíj winkelcen trum Meerland, zijn bemoedigend (OTODfA

9 ŵ Grontmij 9 van 10 - ì m j l a

10 Grontmìj 10 van 10 Vprantwnnrriina Projectnummer Revisie Datum C1 21 maart 2016 Auteur(s) adres Gecontroleerd door ir. M van Veen; dr. E.J.T.M. Leenen monique.vanveen@grontmij.nl; imke.leenen@outlook.com. ir. M. van Veen Paraaf gecontroleerd Goedgekeurd door Paraaf goedgekeurd