Beheerplan civiele kunstwerken Afdeling Beheer Openbare Ruimte

Transcriptie

1 Beheerplan civiele kunstwerken Afdeling Beheer Openbare Ruimte Gemeente Nieuwkoop Afd. Beheer Openbare Ruimte juli

2

3

4 Inhoud 1 SAMENVATTING SAMENVATTING CONCLUSIES INLEIDING AANLEIDING DOELSTELLING LEESWIJZER EVALUATIE VORIGE BEHEERPLANPERIODE ALGEMEEN INSPECTIES UITVOERING REGULIER EN KLEIN ONDERHOUD UITVOERING GROOT ONDERHOUD FINANCIËLE ONTWIKKELING Regulier en klein onderhoud 2009 t/m 2014 (exploitatie) GROOT ONDERHOUD 2009 T/M 2014 (VOORZIENING) AREAALUITBREIDING OVERDRACHT BEHEER BEWEEGBARE BRUGGEN Algemeen KADERS EN UITGANGSPUNTEN DE ORGANISATIE Nieuwkoop 2040 gemeentelijke structuurvisie Collegeprogramma LANDELIJKE WET- & REGELGEVING Nieuw Burgerlijk Wetboek Wegenwet Woningwet en Bouwbesluit Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (Wabo) Natuurwetgeving VERKEERSBELASTING EN CONSTRUCTIEVE VEILIGHEID Duurzaam beheer Duurzaam inkopen Duurzame materialen BEHEERSTRATEGIE AANPAK VASTLEGGING GRAFISCHE EN ADMINISTRATIEVE GEGEVENS INSPECTIES Algemeen Technische inspectie cf CUR Inspecties elektrisch mechanisch beweegbare bruggen KWALITEITSNIVEAU Kennis en capaciteit beheer beweegbare bruggen BEHEERPROGRAMMA ONDERHOUDSPROGRAMMA 2015 T/M Algemeen Areaal Aanpak Regulier en klein onderhoud Programma groot onderhoud 2015 t/m Achterstallig onderhoud Programma groot onderhoud 2020 t/m

5 6.2 FINANCIËLE CONSEQUENTIES Algemeen Uitvoering regulier en klein onderhoud Uitvoering groot onderhoud BIJLAGE 1 LIJST CIVIELE KUNSTWERKEN BIJLAGE 2 VERLOOP VOORZIENING KUNSTWERKEN 3

6 4

7 1 Samenvatting 1.1 Samenvatting Het beheerplan kunstwerken geeft een beschrijving van het te plegen onderhoud aan civiele kunstwerken. Het voorliggende plan is een beheerplan kunstwerken voor het gehele grondgebied van de gemeente. In het belang van een goed technisch maar ook financieel beheer, is het wenselijk dat een beheerplan elke vijf jaar wordt geactualiseerd. Dit geactualiseerde beheerplan geeft de uitgangspunten voor de periode 2015 t/m 2019, 2020 t/m 2024 en een prognose t/m Onder de civiele kunstwerken vallen doorgaans constructies gelegen in de infrastructuur van wegen, water, spoorbanen, waterkeringen en/of leidingen met als doel te worden gebruikt voor overbrugging (bijvoorbeeld brug, viaduct, aquaduct), als waterstaatkundig werk (bijvoorbeeld sluis) of voor de waterkering (bijvoorbeeld stuw, vaste dam). Per januari 2015 omvat het areaal 351 kunstwerken. Het areaal is als volgt te categoriseren: bruggen (incl. duikerbruggen en remmingwerken): 201 aquaducten: 1 tunnels: 2 duikers: 80 steigers (verblijfssteigers): 1 vlonders: 10 veeroosters: 56 Dit beheerplan geeft inzicht in de maatregelen die nodig zijn om te voldoen aan de wettelijke verplichtingen op het gebied van veiligheid, de maatregelen die nodig zijn om de functionaliteit te waarborgen en de civiele kunstwerken in de gemeente duurzaam in stand te houden. Dit beheerplan omvat: een terugblik op de vorige planperiode; een overzicht van beleidsuitgangspunten en wet- en regelgeving; een inventarisatie van de civiele kunstwerken en de kwaliteit er van op basis van inspecties; een beheerstrategie; een overzicht van de te nemen maatregelen; een overzicht van de kosten. De uitvoering van het onderhoud is onder te verdelen in groot onderhoud en het regulier en klein onderhoud. Alle onderhoudsmaatregelen minder dan ,- vallen onder klein onderhoud, alles daarboven is groot onderhoud. Het regulier en klein onderhoud richt zich de komende periode vooral op: Overige kunstwerken Elektrisch mechanische bruggen onderhoud slijtlagen storingsdienst vervangen kleine delen rij- of loopdek smeren reinigen objecten reinigen onderdelen Het groot onderhoud richt zich de komende periode vooral op: Overige kunstwerken Elektrisch mechanische bruggen vervangen 2 duikers Jonge Zevenhovenseweg overlagen of vervangen conservering vervangen 2 bruggen Paradijsweg herstel betonschade groot onderhoud Kwakelbrug vervangen aandrijving Grote Brug en Paradijsbrug 5

8 1.2 Conclusies Geconcludeerd wordt dat de kunstwerken in de gemeente Nieuwkoop een redelijke tot goede staat van onderhoud hebben. Het voorstel is om de civiele kunstwerken op onderhoudsniveau B (basis) te onderhouden. De verhouding tussen de kwaliteit van de kunstwerken en de kosten is dan optimaal. De kunstwerken gaan lang mee zonder te kort te doen aan de veiligheid en functionaliteit. Sinds enkele jaren past de gemeente Nieuwkoop steeds meer duurzame materialen toe. Bij de overige kunstwerken wordt duurzaamheid bereikt door het toepassen van betonnen funderingspalen, stallen liggers en leuningen en een composiet (kunsthars) dek. De bruggen gaan hierdoor langer mee en zijn onderhoudsarm. Het areaal is ten opzichte van het beheerplan met 3 kunstwerken toegenomen. Op dit moment is er voor de overige kunstwerken, buiten het in hoofdstuk 3 genoemde uitgestelde onderhoud, geen sprake van structureel achterstallig onderhoud. Door de inhoud van het contract met de provincie Zuid-Holland voor het onderhoud van de elektrisch mechanisch beweegbare bruggen is er bij deze bruggen wel achterstallig onderhoud ontstaan. Dit is in 3,8 Overdracht beheer beweegbare bruggen omschreven. Doordat de elektrisch mechanisch beweegbare bruggen uit de voormalige gemeente Ter Aar in beheer en onderhoud van de provincie Zuid-Holland zijn overgenomen is er veel meer accent komen te liggen op de verschillende benodigde (wettelijke) inspecties van deze bruggen. Ook de inspectie van de overige kunstwerken volgens de C.U.R. richtlijnen is veel omvangrijker dan de globale inspectie die als input diende voor het vorige beheerplan. Dit beheerplan geeft nu een volledig beeld van al het benodigde groot onderhoud, inclusief vervangingen en het regulier en klein onderhoud. Het groot onderhoud kan ook bestaan uit het vervangen van het object. Alle maatregelen zijn bepaald door de inspecties (zie 5.3). De kosten van het groot onderhoud komen ten laste van de voorziening. Een deel van de kunstwerken heeft een levensduur van ongeveer 80 jaar. De kosten binnen de totale levenscyclus zijn voor alle bruggen doorgerekend tot en met Omdat de onzekerheid m.b.t. planjaar en hoogte van de ramingen verder in de toekomst steeds meer afneemt, is er bij het opstellen van dit plan voor gekozen om voor een periode van 20 jaar (t/m 2034) door te kijken. Bij de huidige prognose zal vanaf 2039 de stand van de voorziening wel onder 0 komen. De storting in de voorziening neemt met toe tot een bedrag van ,- per jaar. Daar worden de kosten voor de beïnvloedbare posten voor regulier en klein onderhoud aan toegevoegd á ,- per jaar (gemiddelde kosten regulier en klein onderhoud ). Dat brengt de jaarlijkse storting in totaal op , ,- = ,- per jaar. In de raadsvergadering van 2 juli 2015 is er amendement aangenomen waarbij er vanuit de bestemmingsreserve jaarrekening 2014 een éénmalige extra storting van ,- in de voorziening wordt gestort. In 2015 is totale storting in de voorziening , ,- = ,- De toename in de benodigde storting wordt met name veroorzaakt doordat aan het vorige beheerplan alleen een globale inspectie ten grondslag lag, zoals is toegelicht in hoofdstuk 3 Evaluatie vorige beheerplanperiode. Voor het beheerplan 2015 t/m/ 2019 zijn alle kunstwerken geïnventariseerd waardoor er een volledig beeld ontstaat. Daarnaast zijn ook de elektrisch mechanisch beweegbare bruggen volledig geïnspecteerd en in het beheerplan opgenomen. Daarnaast wordt het regulier en klein onderhoud vanuit de voorziening bekostigd. De kosten op de exploitatiebegroting zijn jaarlijks niet meer gelijk omdat de maatregelen op basis van de technische inspecties zijn bepaald. In het vorige beheerplan is een theoretische aanname van het regulier en klein onderhoud gedaan. In vergelijking tot de huidige exploitatiebegroting liggen de kosten gemiddeld over de planperiode nagenoeg gelijk. 6

9 2 Inleiding 2.1 Aanleiding In 2009 is het eerste beheerplan civiele kunstwerken opgesteld, met een doorkijk tot In het eerste beheerplan zijn de verschillende beheerprogramma s van de voormalige gemeenten Nieuwkoop, Ter Aar en Liemeer samengevoegd tot één integraal programma en is op basis van een globale inspectie van 39 kunstwerken een onderhoudsprogramma opgesteld voor alle kunstwerken. In het belang van een goed technisch maar ook financieel beheer, is het wenselijk dat een beheerplan elke vijf jaar wordt geactualiseerd. Dit geactualiseerde beheerplan geeft de uitgangspunten voor de periode 2015 t/m 2019, 2020 t/m 2024 en een prognose t/m Onder de civiele kunstwerken vallen doorgaans constructies gelegen in de infrastructuur van wegen, water, spoorbanen, waterkeringen en/of leidingen met als doel te worden gebruikt voor overbrugging (bijvoorbeeld brug, viaduct, aquaduct), als waterstaatkundig werk (bijvoorbeeld sluis) of voor de waterkering (bijvoorbeeld stuw, vaste dam). De volgende typen kunstwerken zijn opgenomen in dit beheerplan die van toepassing zijn binnen de gemeente Nieuwkoop : bruggen (vaste en beweegbare) aquaducten tunnels duikers remmingswerken,geleidewerken (nabij bruggen) steigers (exclusief kluun,- vis,- en aanlegsteigers) vlonders veeroosters Remmingswerken binnen het Nieuwkoopseplassengebied zijn opgenomen in het beheerplan Nautisch- en vaarwegbeheer. Steigers hebben voor het grootste deel een recreatieve functie en worden in het kader van recreatieve voorzieningen onderhouden. Het beheer en onderhoud van stuwen is in het beheerplan waterpartijen opgenomen. Overige tot een kunstwerk behorende objecten zijn in de gemeente Nieuwkoop niet van toepassing zoals een viaduct. Wettelijk gezien worden kunstwerken beschouwd als onderdelen van wegen en vallen zij in die hoedanigheid ook onder de Wegenwet. Op grond van die wet is de gemeente verantwoordelijk er voor te zorgen dat de kunstwerken in goede staat verkeren. Het gaat hierbij om de technische staat, maar ook om de zorg dat de kunstwerken hun functie naar behoren kunnen blijven vervullen. De uitgebreide zorgplicht maakt dat het belangrijk is het beheer in een beheerplan te regelen en het beheerplan met regelmaat te actualiseren. 2.2 Doelstelling Dit beheerplan geeft inzicht in de maatregelen die nodig zijn om te voldoen aan de wettelijke verplichtingen op het gebied van veiligheid, de maatregelen die minimaal nodig zijn om de functionaliteit te waarborgen en de civiele kunstwerken in de gemeente duurzaam in stand te houden. Dit beheerplan omvat: een inventarisatie van de civiele kunstwerken en de kwaliteit er van op basis van inspecties; een beheerstrategie; een overzicht van de te nemen maatregelen; een overzicht van de kosten. Dit beleidsplan betreft het in stand houden van het huidige areaal aan kunstwerken. Het aanleggen van nieuwe kunstwerken en het onderhouden van nieuwe kunstwerken buiten het huidige areaal valt buiten dit beleidsplan. 7

10 2.3 Leeswijzer Hoofdstuk 3 Evaluatie vorige beheerplanperiode geeft inzicht in de geplande en uitgevoerde werkzaamheden in beheerplanperiode 2009 t/m In het hoofdstuk wordt toegelicht waardoor er verschillen zijn ontstaan en worden de financiële consequenties nader beschreven. Hoofdstuk 4 Kaders en uitgangspunten gaat in op het wettelijk kader en de uitgangspunten op basis waarvan dit beheerplan is opgesteld. Het betreft ook het beleid en de visie van de gemeente Nieuwkoop zelf, zoals de structuurvisie en het collegeprogramma. In hoofdstuk 5 Onderhoudsstrategie worden strategische keuzes en beleidsuitgangspunten vastgelegd. Deze zijn gebaseerd op de kaders en uitgangspunten of inzichten vanuit de afgelopen beheerplanperiodes. De vastgestelde strategie wordt vervolgens in hoofdstuk 6 Beheerprogramma verwerkt. Hoofdstuk 6 Beheerprogramma is de vertaling van de strategie naar een concreet uitvoeringsprogramma voor de periode 2015 t/m 2019 en 2020 t/m 2024 opgenomen en een prognose t/m Op basis van dit uitvoeringsprogramma worden de financiële consequenties voor zowel de Voorziening Kunstwerken, als de exploitatiebegroting weergegeven. 8

11 3 Evaluatie vorige beheerplanperiode 3.1 Algemeen Dit hoofdstuk gaat in op de uitvoering van de activiteiten tot en met 2014 van het vorige beheerplan en de financiële ontwikkelingen in die periode. Aan het vorige beheerplan lag een globale inventarisatie en een beperkte inspectie van 39 kunstwerken ten grondslag. Oude inventarisatiegegevens van de voormalige gemeenten Liemeer, Nieuwkoop en Ter Aar zijn daarnaast door vertaald. Op basis daarvan is toen een maatregelenpakket vastgesteld en is een onderhoudsbegroting ( ) en een investeringsraming ( ) opgesteld. Voor het gewenste kwaliteitsniveau is in het vorige beheerplan het niveau basis als uitgangspunt genomen. Op grond van dit kwaliteitsniveau en de uitkomst van de inspecties, is voor alle kunstwerken een overzicht van maatregelen opgesteld. Het gaat daarbij om regulier klein en groot onderhoud en renovaties en vervanging. Doordat bij het opstellen van het beheerplan ( ) het onderhoud van elektrisch mechanische bruggen grotendeels in een contract met de provincie Zuid-Holland was belegd, is dit in het vorige beheerplan onderbelicht. 3.2 Inspecties Op grond van inspecties van kunstwerken uit de voormalige gemeenten vielen 39 objecten onder een hogere urgentienorm. Om inzicht te krijgen in de toenmalige onderhoudsstaat zijn deze 39 kunstwerken opnieuw geïnspecteerd. Voor de overige kunstwerken is een analyse gemaakt op basis van de oudere inspecties van de voormalige gemeenten. Aan de hand van deze gegevens is de investeringsbegroting (voorziening) en het onderhoudsbudget (exploitatie) voor de afgelopen en komende jaren opgesteld. Achteraf moet worden vastgesteld dat op die werkwijze een te beknopte en te globale basis heeft opgeleverd voor een betrouwbaar beheerplan. 3.3 Uitvoering regulier en klein onderhoud Bij de uitvoering van het onderhoud wordt onder regulier onderhoud verstaan het kleinschalig onderhoud dat over het algemeen met een hogere frequentie wordt uitgevoerd en waarvan de kosten lager zijn dan , zoals schoonmaakwerk, schilderwerk, smeren van bewegende delen, kleine vervangingen, etc. In de afgelopen planperiode hebben zich bij de uitvoering van het reguliere onderhoud geen grote bijzonderheden voorgedaan. Wel is gebleken dat bij het herstel van dekken van kleinere fiets- en voetgangersbruggen er vaak sprake is van noodzakelijk herstel van de onderliggende liggers. Hierdoor wordt klein onderhoud al snel groot onderhoud. Zowel bij de aanleg als bij de inspecties en het programmeren van het onderhoud is dit iets om rekening mee te houden. 3.4 Uitvoering groot onderhoud Groot onderhoud zijn de meer ingrijpende maatregelen en vervangingen, die minder vaak worden uitgevoerd en waarvan de kosten hoger zijn dan In de afgelopen planperiode is de omvang van het groot onderhoud beperkt geweest. Hieronder wordt een opsomming met toelichting gegeven van het belangrijkste groot onderhoud uit de afgelopen planperiode, maar ook van groot onderhoud dat is uitgesteld. 9

12 jaar gepland groot onderhoud status bijzonderheden 2010 Woerdense Verlaat, Westveensebrug uitgevoerd onderhoud Ter Aar, brug Iepenpad uitgevoerd vervanging Nieuwveen, brug Johannespad uitgevoerd vervanging 2011 Nieuwkoop, brug Meidoornlaan uitgevoerd onderhoud Nieuwkoop, brug Churchilllaan uitgevoerd onderhoud 2012 Nieuwkoop, brug Zuideinde uitgevoerd onderhoud Noorden, brug Leliestraat uitgevoerd vervanging 2013 Brug Paradijsweg 66 uitgesteld Onderhoud uitgesteld vanwege betonrot Brug Paradijsweg 46 uitgesteld Onderhoud uitgesteld vanwege betonrot Woerdense Verlaat, Westveensebrug uitgevoerd 2014 Brug Paradijsweg 96 uitgesteld Kwakelbrug Langeraar, Grote Brug Ter Aar, Paradijsbrug uitgesteld uitgevoerd uitgevoerd Bijzonder groot onderhoud in verband met ombouwen naar zelfbediening Opnieuw ingepland op basis van inspectie kunstwerken 2014 Wordt gecombineerd met reconstructie Meijepad Bijzonder groot onderhoud in verband met ombouwen naar zelfbediening Bijzonder groot onderhoud in verband met ombouwen naar zelfbediening Overzetbrug Kromme Mijdrecht De fietsbrug over de Kromme Mijdrecht, vanaf de Sluitkade richting De Hoef-oostzijde, is in 2010 door de provincie overgedragen aan de gemeenten Nieuwkoop en de Ronde Venen. Hierbij is afgesproken dat de gemeente De Ronde Venen de brug beheert en de kosten deelt met de gemeente Nieuwkoop. Westveensebrug, Grote brug en Paradijsbrug Voor deze drie bruggen had de gemeente tot voor kort nog brugwachters in dienst. In 2012 heeft één van de brugwachters aangegeven de stoppen. Met het vooruitzicht dat ook de beide andere brugwachters binnen enkele jaren zouden stoppen en dat vervangende brugwachters tegen aanvaardbare kosten niet te werven zijn, is gezocht naar een andere oplossing. Wij hebben besloten de drie bruggen om te bouwen naar zelfbediening. Die werkzaamheden zijn in de periode 2013 tot 2014 uitgevoerd. Voorafgaande aan het ombouwen van de bruggen is het noodzakelijke grootschalige onderhoud uitgevoerd. Betonrot bruggen Paradijsweg 46 en 66 Vooruitlopend op het geplande groot onderhoud is bij deze twee vaste betonnen bruggen in de Paradijsweg is ASR, betonrot (alkali-silica reactie) geconstateerd. De ernst daarvan is nader onderzocht door een specialistisch bedrijf. Door de betonrot is het plegen van groot onderhoud aan het beton zinloos. Er is dan ook besloten dit type onderhoud aan deze bruggen niet uit te voeren, maar de bruggen te vervangen. De kosten zijn opnieuw geraamd en in het beheerplan opgenomen. Vervanging is noodzakelijk omdat de constructiesterkte door de betonrot langzaam afneemt. In 2014 is daarom voor deze bruggen een geslotenverklaring ingesteld voor een totaalmassa die hoger is dan 30 ton. Duikers Jonge Zevenhovenseweg/Achterweg Naar aanleiding van de technische inspectie van de kunstwerken gebleken dat de betonnen duiker op de kruising J. Zevenhovenseweg-Achterweg in Zevenhoven schadebeelden vertoond en dus niet meer voldoet aan de constructieve veiligheid. Ditzelfde geldt voor de andere duiker richting de Kousweg. Direct hierop volgend is een verificatieberekening uitgevoerd en materiaalonderzoek gedaan. Hiermee is bevestigd dat de constructie niet meer voldoet en een lastbeperking moet worden ingesteld voor voertuigen die zwaarder zijn dan 35 ton en of een aslast hebben die zwaarder is dan 8 ton. Onderhoud Kwakelbrug De Kwakelbrug in de Nieuwkoopse Plassen ligt in het Meijepad. Het Meijepad staat op de planning om geheel te worden gereconstrueerd. Een afsluiting van het Meijepad brengt veel overlast voor burgers met zich mee. Om de afsluitingen zoveel mogelijk te beperken streven wij naar uitvoering van het 10

13 groot onderhoud aan de Kwakelbrug in combinatie met de reconstructie van het Meijepad. (Het groot onderhoud betreft voornamelijk het verbeteren van de aanbruggen met bijbehorende funderingen. Hierdoor wordt de toegang van de brug verbeterd.) Voor de reconstructie van het Meijepad is subsidie aangevraagd bij de provincie voor de Subsidieregeling fietsprojecten Zuid-Holland Hierdoor is de uitvoering van de reconstructie uitgesteld naar Financiële ontwikkeling Regulier en klein onderhoud 2009 t/m 2014 (exploitatie) In de tabel hieronder zijn de budgetten weergegeven zoals die vanuit het beheerplan zijn opgenomen in de begrotingen van de jaren 2010 t/m 2014 en de werkelijke bestedingen. Jaar Begroting Uitgaven Verschil De overschrijding in 2010 is te verklaren door een extra bijdrage aan de Overzetbrug over de Kromme Mijdrecht en een lekkage van een duiker onder de Kennedylaan. De overschrijding in 2012 houdt verband met een extra bijdrage aan de overzetbrug over de Kromme Mijdrecht voor het vernieuwen van het brugdek. Voor dit brugdek is gekozen voor een duurzaam composiet (kunststof) om onderhoudskosten in de toekomst te beperken. In 2013 is er een restantbudget. Dit komt doordat de inspecties van de kunstwerken, die nodig waren voor het nieuwe beheerplan, niet tijdig konden worden uitgevoerd. De kosten zijn ten laste gekomen van In 2014 is er een restant doordat een deel van de werkzaamheden is uitgesteld en in het te actualiseren beheerplan opnieuw is ingepland Binnen de gehele planperiode bedraagt de afwijking van de werkelijke bestedingen ten opzichte van de geraamde budgetten 1,7%. 3.6 Groot onderhoud 2009 t/m 2014 (voorziening) In de tabellen hieronder is het oorspronkelijke verloop van de voorziening kunstwerken weergegeven met stortingen en onttrekkingen en het werkelijke verloop, na de uitvoering van het onderhoudsprogramma 2010 t/m Oorspronkelijk jan storting onttrekking Actueel jan storting Onttrekking

14 Bij vergelijking van de beide tabellen blijkt dat in de gehele planperiode 2010 t/m minder is onttrokken. Dit houdt verband met het doorschuiven van groot onderhoud in de jaren 2013 en Over de periode 2010 t/m 2012 zijn de werkelijke onttrekkingen in overeenstemming met de geraamde onttrekkingen. Per januari 2015 bedraagt de stand van de voorziening in de voorziening. 3.7 Areaaluitbreiding Per januari 2015 omvat het areaal 351 kunstwerken. Het areaal is als volgt te categoriseren: bruggen (incl. duikerbruggen en remmingwerken): 201 aquaducten: 1 tunnels: 2 duikers: 80 steigers (verblijfssteigers): 1 vlonders: 10 veeroosters: 56 Het areaal is ten opzichte van het beheerplan met 3 kunstwerken toegenomen. 3.8 Overdracht beheer beweegbare bruggen Algemeen De gemeente Nieuwkoop is eigenaar van drie beweegbare bruggen waarvan het beheer door de voormalige gemeente Ter Aar was ondergebracht bij de provincie Zuid-Holland: De Grote Brug in Langeraar en de Paradijsbrug en de Hoekse Aarbrug in Ter Aar. De Paradijsbrug is sinds maart 1990 en de Grote Brug sinds december 1993 bij de provincie in beheer. De Hoekse Aarbrug is bij de gemeente in eigendom gekomen toen op grond van de Wet herverdeling wegen in 1994 de weg in beheer is overgedragen aan de gemeente. In de contracten zijn destijds afspraken gemaakt voor het uitvoeren van kleinschalig onderhoud en het verhelpen van storingen. Het uitvoeren van grootschalig onderhoud was niet in de contracten geregeld. Er was sprake van reactief beheer op basis van storingen. Hierdoor is er in de loop van jaren achterstallig onderhoud ontstaan. In dit beheerplan zijn de te nemen maatregelen voor groot onderhoud wel geraamd, ingepland en opgenomen. De provincie Zuid-Holland heeft nieuwe beleidslijnen vastgesteld voor het beheer van bruggen. Bruggen die geen functie hebben in de doorvaart van provinciale vaarwateren worden bij voorkeur afgestoten. Daarnaast is de provincie er toe overgegaan het onderhoud van de bruggen uit te besteden op basis van prestatiecontracten. Hierdoor wordt het onderhoud van een in verhouding kleine gemeentelijke brug uitgevoerd op basis van de voorschriften en eisen die ook gelden voor een grotere provinciale brug. Hierdoor nemen de kosten exorbitant toe. Inmiddels rekent de provincie sinds enkele jaren ook de eigen interne kosten door. Hierdoor zijn de onderhoudskosten al gestegen. Het huidige contract is per 1 januari 2015 beëindigd. Vanaf 2015 zijn de Grote Brug, de Paradijsbrug dus geheel in beheer bij de gemeente en moeten de kosten voor zowel regulier als groot onderhoud worden opgenomen in het beheerplan civiele kunstwerken. Voor de Hoekse Aarbrug geldt dit voor het moment na het ombouwen van de brug, in september

15 4 Kaders en uitgangspunten 4.1 De organisatie De gemeente Nieuwkoop is een gemeente in het Groene Hart van de Randstad. Nieuwkoop is een landelijke gemeente met 13 woonkernen. De oppervlakte is ruim hectare, waarvan 20% water. Per 1 januari 2015 heeft de gemeente inwoners. Het beheer van de openbare ruimte, waaronder het beheer van de civiele kunstwerken, is ondergebracht bij de afdeling Beheer Openbare Ruimte (BOR). Deze afdeling bestaat uit drie teams: Beheer, Werkvoorbereiding & Uitvoering en Buitendienst. Het team Beheer houdt zich bezig met het dagelijks beheer van de openbare ruimte, legt de doelstellingen vast door het opstellen en implementeren van beleid. Het Team Buitendienst voert een deel van het reguliere beheer in de openbare ruimte uit. Het overige reguliere onderhoud besteed het team Beheer uit. Groot onderhoud wordt voorbereid en uitgevoerd door het team Werkvoorbereiding & Uitvoering Nieuwkoop 2040 gemeentelijke structuurvisie De gemeente Nieuwkoop heeft in 2009 een structuurvisie opgesteld. Hierin zijn de ambities, het wenselijke toekomstbeeld, tot het jaar 2040 beschreven. Een groene, dynamische en op duurzaamheid gerichte gemeenschap met sterke contrasten tussen de kernen, het agrarisch landschap en het natuurgebied. Nieuwkoop is in 2040 een duurzame gemeente die op zijn eigen manier sterk bijdraagt aan een mooi en vitaal Groene Hart. Daarbij richt de gemeente zich op kansrijke thema s voor de toekomst: rust, groen en ruimte voor de stedeling, duurzaamheid en het uitbouwen van het netwerk van de Hollandse Plassen Collegeprogramma In de raadsvergadering van 17 juli 2014 is het collegeprogramma vastgesteld. Dit programma is de uitwerking van het coalitieakkoord en is tot stand gekomen samenwerking tussen college en organisatie met input vanuit de samenleving. Uitgangspunt is het samenwerken met de samenleving en uitgaan van haar kracht: Wij hebben er alle vertrouwen in dat wij samen met de gemeenteraad en de Nieuwkoopse samenleving in staat zijn de uitdagingen die op ons afkomen het hoofd te bieden. Hierbij worden de kernen als uitgangspunt genomen en verbinden deze onderling: de gemeente stimuleert inwoners, bedrijven en kernen om elkaar te helpen. Dit op vrijwel alle maatschappelijke terreinen in het sociale en fysieke domein. De focus van de gemeente ligt bij de samenwerking steeds op het algemeen belang, uiteraard met respect voor individuele belangen. Daar waar de inwoners dat willen krijgen ze meer verantwoordelijkheid over het beheer van hun directe woonomgeving en werken daarin samen met de gemeente. Dit door het stimuleren van vormen van zelfbeheer, op basis van ervaringen van andere gemeenten en het uitvoeren van pilots. De dorpsraden hebben hierin een belangrijke rol. Het collegeprogramma geeft aan dat er een goede balans tussen economie en ecologie moet zijn. Dit vanuit de gedachte dat de in de gemeente aanwezige natuur en landschap de unique selling points van de gemeente Nieuwkoop zijn. Recreatie en toerisme (economie - werkgelegenheid) en natuur en landschap (ecologie) nauw met elkaar zijn verbonden en wederzijds afhankelijkheid van elkaar. In het collegeprogramma geeft een aantal punten duidelijk richting aan het beheer van de openbare ruimte. De openbare ruimte moet schoon, heel en toegankelijk zijn en waarbij geen sprake van achterstallig onderhoud mag zijn. Het collegeprogramma onderkent het belang van een kwalitatief goede woonomgeving. 13

16 Daarnaast is in het collegeprogramma opgenomen dat de beheerplannen voor de openbare ruimte periodiek geactualiseerd moeten worden en uitvoering gegeven moet worden aan de beheerplannen. Het collegeprogramma geeft ook aan dat met name het deelgebied Nieuwkoopse Plassen zich kenmerkt door de aanwezigheid van (water-)natuur, recreatie en wonen aan het water. Wonen en werken in dit gedeelte van de gemeente zijn verbonden aan recreatie en toerisme (wandelen, fietsen, vissen, kanoën). 4.2 Landelijke wet- & regelgeving De gemeente Nieuwkoop draagt als eigenaar en beheerder van zijn kapitaalgoederen, waaronder de civiele kunstwerken, de bestuurlijke- en civielrechtelijke verantwoordelijkheid voor de staat waarin deze zich bevinden. Die verantwoordelijkheid omvat twee categorieën: aansprakelijkheid en een algemene zorgplicht. De aansprakelijkheid is verankerd in het Nieuw Burgerlijk Wetboek en de algemene zorgplicht in de Wegenwet en de Woningwet. Overzicht fingerende wet- en regelgeving 14

17 4.2.1 Nieuw Burgerlijk Wetboek In het Nieuw Burgerlijk Wetboek is de aansprakelijk voor schade als gevolg van een onrechtmatige daad geregeld. De beheerder kan aansprakelijk worden gesteld voor schade als gevolg van gebreken aan een civiel kunstwerk. Zo kan iemand zijn arm breken als gevolg van een val door een losliggende dekplank. Volgens het Nieuw Burgerlijk Wetboek moet de beheerder van het kunstwerk aantonen dat hij zorgvuldig inspectie en onderhoud heeft uitgevoerd. Dit is de enige manier om het risico voor aansprakelijkheid terug te dringen. Hiertoe zijn een preventief inspectie en onderhoudsbeleid, een goede registratie en afhandeling van klachten en een goed onderhoudssysteem onmisbaar. Indien de beheerder kan aantonen dat hij over een volledig, actueel en werkend beheersysteem beschikt, is de kans op aansprakelijkheidsstelling veel kleiner. In het Nieuw Burgerlijk Wetboek is de aansprakelijkheidsstelling op basis van twee artikelen geregeld: art. 6:174 Risicoaansprakelijkheid en art. 6:162 Schuldaansprakelijkheid. Volgens de Wet is aansprakelijkheid niet over te dragen. De gemeente is ook aansprakelijk voor schade door aannemers die namens de gemeente werk uitvoeren. Binnen de wet is er wel de mogelijkheid de schade te verhalen op de daadwerkelijke veroorzaker. Er is sprake van risicoaansprakelijkheid indien er een gebrek optreedt (in de zin van de wegenwet) en een weggebruiker als gevolg hiervan schade heeft geleden. Dit geldt ook voor kunstwerken als onderdeel van wegen. Bij risicoaansprakelijkheid gaat het meestal over schade die wordt geleden als gevolg van slecht onderhoud. Er is sprake van schuldaansprakelijkheid indien schade ontstaat als gevolg van een onrechtmatige daad, hieronder valt ook het te lang laten voortbestaan van gevaarlijke situaties. Ook vervolgschade kan leiden tot schuldaansprakelijkheid Wegenwet Civiele kunstwerken maken onderdeel uit van de weg. Daarom geldt de wegenwet dus ook voor civiele kunstwerken. In artikel 1 lid 2 worden bruggen impliciet genoemd als onderdeel van een weg. Op grond van de Wegenwet is de beheerder verplicht om alle civiele kunstwerken die hij in beheer heeft in een goede onderhoudsstaat te hebben. Hierbij wordt niet nader aangegeven wat onder de term in goede staat verstaan wordt. Er is dan sprake van een onderhoudsverplichting zonder een concreet vastgelegd kwaliteitsniveau. De gemeente heeft dus op deze manier enige vorm van vrijheid voor invulling van het kwaliteitsniveau waarop wordt onderhouden. In de Wegenwet wordt een onderscheid gemaakt tussen het beheer van wegen en de onderhoudsplicht daarvan. Beheer is een publiekrechtelijke en toezichthoudende taak die alleen bij de overheid (rijk, provincie, waterschap of gemeente) kan liggen. De onderhoudsplicht is de verplichting het onderhoud uit te voeren en te financieren. Beheerder en onderhoudsplichtige is in de meeste gevallen dezelfde instantie. Binnen de Wegenwet wordt goed rentmeesterschap van een gemeente geëist. Dit houdt in dat hij verplicht is er zorg voor te dragen dat het geïnvesteerde kapitaal in stand blijft door het tijdig plegen van onderhoud Woningwet en Bouwbesluit Civieltechnische kunstwerken zijn eveneens bouwwerken en vallen ook onder Woningwet en Bouwbesluit. De gemeente Nieuwkoop dient de kunstwerken zodanig te bouwen en in stand te houden dat er geen gevaar voor de gezondheid en de veiligheid ontstaat. Het kunstwerk moet voldoen aan bepaalde voorschriften. Deze voorschriften zijn vastgelegd in het Bouwbesluit. In het Bouwbesluit 2012 worden eisen gesteld aan nieuwe en bestaande bouwwerken. De voorschriften hebben betrekking op aspecten als: veiligheid, gezondheid, bruikbaarheid, energiezuinigheid en milieu. Een bouwwerk dient te allen tijde te voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit. In de NEN-normen worden de eisen uit het bouwbesluit verder uitgewerkt. Soms zijn Europese normen van toepassing, in dat geval spreken we van EN-normen. 15

18 4.2.4 Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (Wabo) De gemeente heeft in het kader van de Wabo ook een toezichtstaak op civieltechnische kunstwerken binnen haar grondgebied. Dus ook civieltechnische kunstwerken van derden. Deze toezichtstaak ligt bij de afdeling Vergunningen, Voorzieningen en Handhaving. Geconstateerde schades welke niet binnen afzienbare tijd opgelost kunnen worden, moeten worden gemeld bij de toezichthouder. Het Beheerplan Civieltechnische Kunstwerken gaat over de gemeentelijke kunstwerken. Schades aan kunstwerken van derden worden niet benoemd, tenzij er een overdracht van het kunstwerk gewenst is, of er mogelijk een financiële bijdrage van de Gemeente verlangd kan worden Natuurwetgeving Flora en Faunawet In 2002 is de Flora- en Faunawet in werking getreden. Het doel van de wet is de bescherming van de in het wild levende planten en dieren. De in de Wet opgenomen zorgplicht houdt in dat planten en dieren niet onnodig vernield/gedood of verstoord mogen worden. Wanneer handelingen moeten worden uitgevoerd waarbij de kans op vernieling of verstoring op kan treden, moeten maatregelen worden getroffen, voor zover dit in redelijkheid kan. Voor de uitvoering van werkzaamheden heeft de gemeente Nieuwkoop een gedragscode Flora en Faunawet laten opstellen. Deze gedragscode is ter goedkeurig ingediend bij het toenmalige Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit. Op 28 oktober 2010 is de gedragscode vastgesteld. De geldigheidsduur bedraagt vijf jaar. Dit houdt in dat in deze beheerplanperiode (uiterlijk 28 oktober 2015) een verlenging moet worden aangevraagd. Met de vastgestelde gedragscode kunnen werkzaamheden, met uitzondering van gebieden die onder de Natuurbeschermingswet (NB) vallen, met in achtneming van de aanbevelingen, zonder ontheffingsaanvraag uitgevoerd worden. Natura 2000 Natura 2000 is een Europees netwerk van natuurgebieden waarin belangrijke flora en fauna voorkomen. Op 6 januari 2014 is door het rijk het gebied Nieuwkoopse Plassen & De Haeck definitief aangewezen als Natura 2000 gebied. Het Ontwerp beheerplan voor het gebied heeft ter inzage gelegen, maar is nog niet vastgesteld. In het beheerplan staat welke maatregelen worden genomen om de bijzondere natuur van de Nieuwkoopse Plassen en De Haeck te beschermen. Ook staat er in welke activiteiten er in en rondom het gebied mogen plaatsvinden. Bij uitvoering van werkzaamheden in het Natura 2000 gebied zullen de richtlijnen uit het beheerplan als uitgangspunt dienen. figuur 1: Natura 2000-gebied (Ministerie van Economische Zaken, 2014) 16

19 4.3 Verkeersbelasting en constructieve veiligheid Bij sterkteberekeningen en ontwerpberekeningen worden de voorgeschreven normen gebruikt. In de loop van jaren zijn deze normen gewijzigd doordat er meer begrip is ontstaan over belastingen en het gedrag van bouwmaterialen en constructies. Voor verkeersbruggen verschenen pas omstreeks 1920 meer algemene bepalingen voor de aan te houden belasting. Daarvoor formuleerden de beheerders hun eigen eisen voor de belasting. Omstreeks 1920 werd er nog uitgegaan van voertuigen van maximaal 14 ton met een gelijkmatige verdeling van de belasting. In 1933 verscheen het voorschrift Voorschrift voor het Ontwerpen en voor het Vervaardigen en Opstellen van Stalen Bruggen In 1938 werd deze definitief VOSB Hierin werden de verkeersklassen A, B, C en D onderscheiden. Sinds 1963 werd de volgende indeling gehanteerd volgens de VOSB 1963: Klasse 60 Klasse 45 Klasse 30 Bruggen in hoofdverkeerswegen, waarbij omleggen van verkeer is uitgesloten. Gelijkmatig verdeelde belasting van 400 kg/m². Een wagen met 3 assen van 20 ton, h.o.h 1,0 en 4,0 meter. Bruggen in hoofdverkeerswegen, waarbij de mogelijkheid bestaat een zeer zware wagen, die slechts bij uitzondering voorkomt, langs een (om)weg met bruggen, gebouwd volgens klasse 60, te leiden. Gelijkmatig verdeelde belasting van 300 kg/m² Een wagen met 3 assen van 15 ton, h.o.h 1,0 en 4,0 meter Bruggen niet bestemd voor zeer zware voertuigen. Gelijkmatig verdeelde belasting van 200 kg/m² Een wagen met 3 assen van 10 ton, h.o.h 1,0 en 4,0 meter. Huidige normen In 1995 is in de NEN 6706 een nieuwe richtlijn gegeven voor de aan te houden verkeersbelastingen. Deze werden toen nog steeds aangeduid als klasse 60, 45 en 30. De aan te houden belastingsconfiguraties en de grootte van de gelijkmatig verdeelde belastingen waren nauwelijks gewijzigd. Sinds april 2012 zijn de eurocodes van kracht. In de NEN-EN Eurocode 1: Belastingen op constructies Deel 2: Verkeersbelasting op bruggen wordt gesproken over zogenaamde Belasting Modellen in plaats van de oude verkeersklassen. Voor de enkel geïnspecteerde kunstwerken is Belasting Model (BM) 1 van toepassing, volgens de eurocode. BM 1 is een tandemstelsel met twee assen van 30 ton met een h.o.h van 1,2 meter. Voor veel kleine bruggen is dit een zeer zware belasting. Voor kleine kunstwerken kunnen reductiefactoren van toepassing zijn op de grootte van de belastingen van BM 1. Een groot deel van de kunstwerken is gebouwd in de tweede helft van de vorige eeuw. Daarbij is uitgegaan van een belasting door het wegverkeer gebaseerd op de verkeersintensiteiten en het gewicht van voertuigen uit die tijd. Sindsdien is de belasting door het wegverkeer op de kunstwerken sterk toegenomen. Daarnaast neemt door ouderdom en door veranderd gebruik de kans op schade en onveiligheid toe. In maart 2011 heeft de VROM-Inspectie daarom een handreiking opgesteld over de constructieve veiligheid van bruggen en viaducten. Hieruit volgt de noodzaak om inzicht te krijgen in de risico s in constructieve onveiligheid. Voor het herberekenen van bestaande kunstwerken kan gebruik worden gemaakt van de NEN 8700 Beoordeling van de constructieve veiligheid van een bestaand bouwwerk bij verbouwen en afkeuren Belastingen. Bruggen die niet zijn berekend volgens klasse 60, voldoen zeer waarschijnlijk niet aan BM 1. De NEN 8701 biedt de mogelijkheid om met bebording een lastbeperking vast te stellen, om zo als beheerder de constructieve veiligheid te borgen. Dit dient wel door een verificatieberekening te worden vastgesteld. Voor deze controle zijn er modellen ontwikkeld waaronder een quick-scan. Voor een goed onderzoek is het nodig te beschikken over tekeningen van het kunstwerk. Zijn die niet voorhanden, dan moet een rekenkundige benadering worden gevolgd. 17

20 In de nabije toekomst is het verstandig om inzicht te krijgen in de constructieve veiligheid van de bruggen op doorgaande wegen. Helaas ontbreken vele constructietekeningen waardoor een eventueel project moeizaam en langzamer zal verlopen en kostbaar wordt door ontbrekende informatie. In het beheerplan is na het jaar van inspecteren een extra inspectiebudget opgenomen. Met dit budget kunnen de uit de inspectie voortkomende urgente gevallen nader onderzocht worden op o.a. constructieve veiligheid. Het accent hiervoor zal vooral liggen op de grotere doorgaande routes, zoals de Zevenhovenseweg en Jonge Zevenhovenseweg Duurzaam beheer Duurzaam inkopen Het ministerie van Infrastructuur en milieu heeft voor diverse productgroepen criteria voor duurzaam inkopen opgesteld. Voor dit beheerplan zijn de criteria voor kunstwerken en waterbouwkundige constructies van toepassing. (Ministerie van infrastructuur en milieu, 2011) In het kader van duurzame ontwikkeling is in 2010 een start gemaakt met duurzaam inkopen en duurzaam beheer en onderhoud. Voor gemeenten geldt voor duurzaam inkopen een taakstelling van 75% in 2010, toenemend tot 100% in Duurzame materialen Sinds enkele jaren past de gemeente Nieuwkoop steeds meer duurzame materialen toe. Redelijk nieuw in de bruggenbouw is het materiaal composiet. Dit is een soort kunststof dat met glasvezel of koolstoofvezel is versterkt. Het materiaal is goed te gebruiken voor brugdekken en wordt door de gemeente Nieuwkoop ook al toegepast. Naast de lange levensduur heeft composiet ook als voordeel dat he over een grote draagkracht beschikt. De huidige ontwikkelingen zorgen er verder voor dat dit materiaal op een steeds breder vlak toepasbaar wordt. De gemeente Nieuwkoop heeft een standaard opbouw van een fiets- voetgangersbrug opgesteld om de levensduur van een brug te verlengen. Hierdoor is een veilig gebruik van het kunstwerk langer verzekerd. Er is bijvoorbeeld minder kans op een ongeval door een verrotte brugdekplank. Vijfbruggenpad, Zevenhoven Deze opbouw en materialen zijn als volgt: Betonnen fundering en palen Door het toepassen van betonnen funderingen en palen ontstaat geen houtrot meer op de waterlijn. Hardhouten paalfunderingen hebben een levensduur van ca. 30 jaar. Betonnen paalfunderingen gaan daarentegen langer dan 60 jaar mee. Stalen liggers Door het toepassen van stalen liggers, waarbij het staal is behandeld, ontstaat geen kans meer op houtrot waardoor de draagkracht van de brug niet wordt aangetast. Hardhouten liggers gaan ca. 30 jaar mee, stalen liggers langer dan 60 jaar. Composiet brugdek In plaats van hardhouten brugdekplanken wordt nu gebruik gemaakt van composiet als het dek vervangen moet worden. Composiet brugdekken hebben een levensduur langer dan 60 jaar. Een hardhouten dek een levensduur van ongeveer 25 jaar. Stalen leuningen Behandelde stalen leuningen zijn sterk en hebben een langere levensduur dan hardhout. Stalen leuningen gaan ca. 60 jaar mee, hardhouten leuningen circa 25 jaar. 18

21 Duurzame materialen hebben buiten de langere levensduur ook voordelen op het gebied van de onderhoudsfrequentie, het aanzien (blijft langer mooi) en milieutechnische zaken (geen hardhout). De aanschaf van duurzame materialen is vaak wel kostbaarder. In de loop van tijd worden deze kosten terug verdiend. 19

22 5 Beheerstrategie In dit hoofdstuk stellen we een aantal strategische keuzes en beleidsuitgangspunten vast. Deze zijn gebaseerd op de aard van de kunstwerken en hun functies, de kaders en uitgangspunten of inzichten vanuit de afgelopen beheerplanperiodes. De vastgestelde strategie wordt vervolgens in hoofdstuk 6 Beheerprogramma verwerkt. 5.1 Aanpak Het groot onderhoud van de civiele kunstwerken is van cyclische aard. Dit houdt in dat de werkzaamheden over een bepaalde tijdsperiode terugkomen. De uitvoering van de werkzaamheden moet volgens een gestructureerd patroon plaatsvinden. Hiermee wordt bereikt dat er jaarlijks een zo regelmatig mogelijk uitgavenpatroon ontstaat en de beschikbare middelen zo doelmatig mogelijk worden ingezet. Door de diversiteit van de verschillende kunstwerken, de vele verschillende onderdelen per kunstwerken en het grote verschil in aanleg jaar is dit moeilijk realiseerbaar. Door gebruik te maken van een voorziening Kunstwerken wordt de storting in deze voorziening voor de begroting voor groot onderhoud wel jaarlijks gelijk gehouden. De uitgaven variëren wel. In de procedure van kunstwerkenbeheer worden de navolgende stappen gezet om te komen tot een afgewogen begrotingsopzet: Actualisatie gegevens De locatie, aard en omvang van de te beheren kunstwerken zijn geactualiseerd. Wijzigingen naar aanleiding van nieuwe projecten zijn doorgevoerd. Alleen bij een actueel gegevensbestand kan een betrouwbare begroting worden gemaakt. Uitvoeren van een inspectie De inspectie bestaat uit het bepalen van de kwaliteit van de kunstwerken. Dit beheerplan is opgesteld aan de hand van de inspectierapporten van in 2014 verrichte inspecties van alle kunstwerken. De inspecties worden verricht volgens de hiervoor geldende normen en richtlijnen. Budgetbegroting en beheer Op basis van de in de gemeentebegroting aanwezige budgettaire ruimte wordt het plan definitief opgesteld en wordt de storting in de voorziening Kunstwerken opnieuw bepaald. Beheerrapport Hierin worden de afwegingscriteria in relatie tot de benodigde budgetten aan het bestuur kenbaar gemaakt. De afwegingscriteria zijn: - de omvang van het areaal aan kunstwerken; - aard en type kunstwerken; - kwaliteitsniveau van de kunstwerken; - afschrijvingstermijn van de kunstwerken (of onderdelen daarvan). Stap 1: Actualisatie geg. kunstwerken Stap 2: Uitvoeren inspectie Stap 3: Budgetbegroting Stap 4: Beheerrapport Activiteit - verwerken opmerkingen - actualiseren areaal - invoer uitgevoerd onderhoud - actualiseren onderhoudsmaat-regelen - Exportbestand kunstwerken - Uitvoeren inspectie - Importbestand kunstwerken - Bepalen budgetten - Bepalen prioriteiten - Genereren Budgetbegroting (en) - Verzamelen benodigde informatie uit kunstwerkenbeheer Resultaten Geactualiseerd gegevensbestand Kunstwerken Inspectiegegevens kunstwerken Budgetbegroting Beheerrapport 20

23 5.2 Vastlegging grafische en administratieve gegevens Alle civiele kunstwerken worden op een digitale kaart ingetekend en voorzien van een nummer. Dit nummer correspondeert met een inspectiebestand (zie 5.3). Dit bestand wordt aan de hand van de inspecties en uitgevoerd onderhoud actueel gehouden. Op termijn wordt in relatie met de ontwikkeling van de Basiskaart grootschalige topografie (BGT) bezien of de kunstwerken ook in een grafisch bestand moeten worden opgenomen. 5.3 Inspecties Algemeen Om een duidelijk inzicht te krijgen over de onderhoudsstaat van het areaal van de kunstwerken zijn inspecties nodig. Inspecties zijn er in meerdere vormen met ieder zijn eigen doel. Voor beweegbare bruggen worden andere typen inspecties uitgevoerd dan voor vaste bruggen en of duikers. Bij beweegbare bruggen zijn meer richtlijnen op het gebied van veiligheid in relatie met het functioneren en of onderhouden van de brug. Voor dit beheerplan zijn verschillende inspecties uitgevoerd. Aan de hand van de inspecties worden de werkzaamheden voor de komende vijf jaar (2015 t/m 2019) geprioriteerd naar urgentie voor veiligheid en functionaliteit. Voor de lange termijn (2019 e.v.) wordt een helder beeld gegeven van de te verwachten onderhoudsbehoefte (technisch en financieel). Bij de eerst volgende inspectierondes, medio 2019, kan dit beeld worden bijgesteld met de resultaten en bevindingen uit die inspecties. Het uitgangspunt voor de termijn tot en met 2019 is dat: Veiligheid en functionaliteit dienen te worden gewaarborgd; Enig kapitaalverlies (tot maximaal 10% van de kosten) wordt geaccepteerd Technische inspectie cf CUR Begin 2014 is er een zogenaamde technische inspectie uitgevoerd volgens de C.U.R. 72 type 1.2. Deze inspectie is gericht op de technische onderhoudsstaat van vaste onderdelen zoals hout- of betonschades. Deze inspectie is namelijk ook uitgevoerd bij elektrisch mechanisch beweegbare bruggen maar kijkt niet naar de bewegingsonderdelen en of het functioneren van de brug. Nagenoeg het gehele areaal is geïnspecteerd op kleinere (kunststof) duikers en of veeroosters na. Voor deze objecten zijn standaard kosten opgenomen. Voor een inspectie wordt er per object betaald. Het inspecteren van bijvoorbeeld vele kleine p.v.c. duikers kost dan in verhouding relatief veel geld. In totaal zijn er 127 (kleinere) fiets- voetgangersobjecten en 74 (grotere) verkeersobjecten geïnspecteerd. Bij elk object is er een paspoort gemaakt waarop foto s van de schadebeelden zijn te zien en in welk jaar er een bepaalde onderhoudsmaatregel getroffen moet worden met de daarbij behorende kosten. 21

24 5.3.3 Inspecties elektrisch mechanisch beweegbare bruggen Voor elektrisch mechanisch beweegbare bruggen zijn er vele, soms verplichte, verschillende inspecties. Zo zijn er inspecties op het gebied van de elektronische installaties, de mechanische onderdelen die in relatie staan op het gebied van veiligheid en Arbozaken Voor de elektrisch mechanisch beweegbare bruggen in de gemeente Nieuwkoop, Westveensebrug, Paradijsbrug, De Grote Brug en de Hoekse Aarbrug zijn de verplichte inspecties uitgevoerd. Deze staan hieronder weergegeven: Elektrotechnische inspectie Werktuigbouwkundige inspectie Civiele inspectie Risico inventarisatie en Evaluatie NEN 3140 keuring NEN 1010 keuring Check wet- en regelgeving De resultaten van deze inspecties zijn verwerkt in het onderhoudsprogramma voor zowel klein- als groot onderhoud. Onderhoudsinspectie RI&E Risico Inventarisatie en Evaluatie (RI&E) Door een Risico Inventarisatie en Evaluatie op basis van de Arbowet uit te voeren wordt een beeld gegeven van de mogelijke risico s. De Arbowet geeft juiste richting aan beleid en arbeidsomstandigheden waaraan voldaan moet worden. NEN 3140 keuring De NEN 3140 is in Nederland de norm welke aangeeft hoe men veilig kan werken aan en met elektrotechnische installaties. Het is voor iedereen belangrijk dat elektrotechnische installaties voldoende veilig zijn gezien hier dagelijks gebruik van wordt gemaakt. Het is verplicht een veilige werkplek te bieden vanuit de arbeidsomstandighedenwet. NEN 1010 keuring Door het automatiseren van de bedieningen van een aantal bruggen dienen de elektronische installaties gecontroleerd te worden of deze voldoen aan de huidige richtlijnen. Deze keuringen hebben plaatsgevonden bij de Paradijsbrug, De Grote Brug en de Westveensebrug nadat deze werkzaamheden zijn afgerond. De Hoekse Aarbrug is hiervoor apart geïnspecteerd Kwaliteitsniveau De civiele kunstwerken in beheer van de gemeente hebben onderhoud nodig zodat de constructies functioneel en veilig blijven. Pas als er geen sprake is van achterstallig onderhoud is het mogelijk om de kunstwerken op het gewenste onderhoudsniveau te onderhouden. Dit vindt zoveel mogelijk plaats door middel van het uitvoeren van cyclisch onderhoud.

25 Om een goede keuze te maken in de te volgen onderhoudsstrategie zijn een aantal kwaliteitsniveaus uitgewerkt. Hoewel zeer beperkt voor civiele kunstwerken is hierbij gekeken naar de CROW beoordelingssystematiek. Deze voorziet in een vijftal niveaus. De niveaus geven aan welk onderhoud er wordt uitgevoerd en hoe vaak dit wordt gedaan. Op deze manier kan inzicht in de geraamde kosten worden gecreëerd. Als uitgangspunt is eerst niveau A+ (zeer hoog) uitgewerkt. Hierbij zijn alle mogelijke onderhoudsacties opgenomen op de meest ideale frequentie. Insteek bij het vaststellen van de andere niveaus is dat er steeds een concessie wordt gedaan ten aanzien van het uit te voeren onderhoud. Dit vertaalt zich in afnemende frequenties en het laten vervallen van onderhoudsprojecten. De verschillende niveaus zijn als volgt gedefinieerd; Niveau A+ (zeer hoog) Zeer hoge kosten onderhoud, hoge kwaliteit en toonbaarheid; Niveau A (hoog) Hogere kosten onderhoud, goede kwaliteit; Niveau B (basis) Acceptabele kosten onderhoud, redelijke kwaliteit; Niveau C (laag) Lagere onderhoudskosten, matige kwaliteit, vaker vervangen. Niveau D (zeer laag) Laagste onderhoudskosten, vergroot risico op falen, vaker vervangen. Niveau A+ (zeer hoog) Bij een zeer hoog onderhoudsniveau wordt geen enkele concessie gedaan in het onderhoud. Conservering wordt bijgehouden zodat er geen krasjes, roest of loslatende verf zichtbaar zijn. Onderdelen worden vervangen voor deze zichtbare slijtage vertonen en de kunstwerken worden nagenoeg permanent schoon gehouden. Hierdoor zijn de civiele kunstwerken in technisch en esthetisch opzicht in uitstekende staat. Niveau A (hoog) Op het onderhoudsniveau hoog wordt het onderhoud met betrekking tot de technische staat gelijk gehouden. Wel worden wat concessies gedaan op esthetisch vlak. Dus een krasje of roestplekje in de verf wordt geaccepteerd. Ook wordt er iets langer gewacht met het vervangen van onderdelen. Technische gezien zijn de civiele kunstwerken in zeer goede staat. Niveau B (basis) Bij dit niveau komt een aantal beheeractiviteiten met betrekking op de toonbaarheid te vervallen. Bij sommige beheeractiviteiten worden bijvoorbeeld lagere frequenties gehanteerd. Dit betekent dat de civiele kunstwerken nog steeds in goede staat worden gehouden maar dat er geaccepteerd wordt dat kleine schades voor kunnen komen mits de functionaliteit of veiligheid niet in gevaar is. Aanslag en vuilwordt voor lief genomen. Het onderhoud is er vooral op gericht de levensduur van de onderdelen zo lang mogelijk te houden. Niveau C (laag) Bij dit niveau vervallen enkele beheeractiviteiten van Niveau B (basis) en bij andere activiteiten worden lagere frequenties gehanteerd. Dit heeft effect op de levensduur van de onderdelen en een object zal dus eerder vervangen moeten worden. Bij dit niveau zal vaker storingsafhankelijk onderhoud gepleegd moeten worden. Niveau D (zeer laag) Bij dit niveau wordt er alleen nog maar storingsafhankelijk onderhoud gepleegd. Doordat er geen regulier onderhoud wordt gepleegd, moet het civiele kunstwerk dus eerder worden vervangen en moet er rekening worden gehouden met calamiteitenonderhoud. Bij dit niveau wordt geaccepteerd dat de brug eventueel kan worden afgesloten voor één of meerdere verkeerssoorten in verband met een kans op bezwijken. Mogelijk kan een onderdeel zoals een plank of leuning bezwijken met mogelijk ernstige gevolgen. 23

26 Keuze onderhoudsniveau Op basis van het aantal objecten, de bijhorende objecttypes en gemiddelde afmetingen zijn de verschillende onderhoudsniveaus doorgerekend. Hieruit is een globale kostenraming per onderhoudsniveau ontstaan. Met de grafische weergave hierboven wordt een indicatie gegeven van de verhoudingen van de jaarlijkse kosten per onderhoudsniveau. Het voorstel is om de kunstwerken op onderhoudsniveau B (basis) te onderhouden. De prijs-/kwaliteitsverhouding van de kunstwerken is daardoor optimaal. De kunstwerken gaan lang mee zonder te kort te doen aan de veiligheid en functionaliteit. Door middel van de thema s veiligheid, functionaliteit, duurzaamheid en toonbaarheid is het mogelijk aan te geven op welke randvoorwaarden een actie betrekking heeft. Door aan een bepaald thema meer of minder aandacht te geven kan de gemeente inspelen op de behoefte van de gebruiker. Onderhoudsprojecten welke betrekking hebben op thema veiligheid worden in de regel belangrijker gevonden dan onderhoudsprojecten welke betrekking hebben op de thema s duurzaamheid of toonbaarheid. Met het doel een goed beeld te hebben van een bepaald thema wordt hieronder elk thema nader omschreven. Veiligheid Onder het thema veiligheid wordt verstaan of van het kunstwerk veilig gebruik kan worden gemaakt. Bepaalde schades of achterstallig onderhoud kunnen gevaarlijke situaties veroorzaken voor gebruikers. Door onderhoudsprojecten uit te voeren kunnen gevaarlijke situaties worden voorkomen. Het moge duidelijk zijn dat aan veiligheid hoge eisen worden gesteld vanuit het oogpunt van de gebruiker. Tevens is het zo dat wanneer hier voldoende aandacht aan wordt besteed, claims in het kader van de aansprakelijkheid worden voorkomen. De veiligheid is bijvoorbeeld in het geding als er brugdekplanken ontbreken of als de leuning loszit. Functionaliteit Dit is de mate waarin een kunstwerk beschikbaar is voor de gebruiker, functioneel is en comfortabel is te gebruiken. Indien onderhoudsprojecten niet (tijdig) worden uitgevoerd kan dat betekenen dat het kunstwerk zijn functie (tijdelijk) niet kan vervullen of dat het gebruik als oncomfortabel wordt beschreven. Bijvoorbeeld: het vastlopen van een beweegbare brug betekent dat de brug zijn functie niet meer vervuld. Duurzaamheid De duurzaamheid is in het geding wanneer onderdelen na herstel niet meer in de originele ontwerpstaat kunnen worden terug gebracht, bijvoorbeeld door afname van staaldikte door corrosie. Voor hout kan worden gedacht aan het reinigen van groenaanslag, deze groenaanslag kan de aantasting van houten onderdelen versnellen. Toonbaarheid Onder toonbaarheid wordt de uitstraling van een kunstwerk verstaan. De beheerder en gebruiker hechten belang aan hoe een kunstwerk eruit ziet. Afhankelijk van locatie en functie wordt meer of minder belang gehecht aan de toonbaarheid. 24

27 5.4.1 Kennis en capaciteit beheer beweegbare bruggen Een goed kunstwerkenbeheer vraagt van de medewerkers niet alleen technische kennis, maar ook kennis van de nieuwste wettelijke bepalingen en normeringen. Het onderhoud van de elektrisch mechanisch beweegbare bruggen was voorheen ondergebracht bij de provincie Zuid-Holland, maar wordt vanaf 2015 om diverse redenen weer in eigen beheer uitgevoerd. Zoals in 3.8 is omschreven is een van de redenen de toename in de kosten. Het beheren van beweegbare bruggen is een specialistisch vakgebied. Een beweegbare brug bevat elektrische en mechanische onderdelen. Aan het beheer en onderhoud van elektrisch mechanisch bediende bruggen worden hoge eisen gesteld, en hebben we te maken met diverse veiligheidsrichtlijnen. Deze specifieke kennis en capaciteit ontbreekt op dit moment bij de gemeente Nieuwkoop. Het ligt voor de hand de voorbereiding van het specialistische onderhoud van de beweegbare bruggen ook in de toekomst uit te besteden, maar ook dan is het noodzakelijk voldoende kennis te verwerven om adequaat regie te voeren op het onderhoud. Het verwerven van de benodigde kennis en de organisatie van het werk wordt bezien in relatie tot het opleidingsplan van de afdeling BOR. 25

28 6 Beheerprogramma 6.1 Onderhoudsprogramma 2015 t/m Algemeen In dit hoofdstuk wordt het beheerprogramma toegelicht. Een programma voor de korte termijn (2015 t/m 2019), de midden lange termijn (2020 t/m 2024) en een prognose van de kosten tot Het onderhoudsprogramma is gebaseerd op de functie van kunstwerken, kaders en uitgangspunten en de strategie. Daarbij worden aan de hand van achterliggende rekenmodellen de financiële consequenties doorgerekend. De volgende beheergegevens zijn in de bijlagen opgenomen: Bijlage 1 Lijst civiele kunstwerken Bijlage 2. Verloop voorziening kunstwerken Areaal Zoals in 3.7 is aangegeven bestaat het areaal per 1 januari 2015 uit 351 kunstwerken. Een volledig overzicht van alle civiele kunstwerken is opgenomen in bijlage 1. Uitgangspunt bij de vaststelling van de beheerplannen dat voor het areaal nog geen rekening wordt gehouden met areaaluitbreiding die wordt voorzien tijdens de planperiode. Voor dit beheerplan is dan ook nog geen rekening gehouden met uitbreidingen van areaal door de projecten Zuidhoek, De Verwondering en de toegangsbrug bij Altior. Het gaat hier om circa 40 extra kunstwerken. Deze projecten zijn op dit moment nog in ontwikkeling of zijn kort geleden afgerond, maar nog niet volledig opgeleverd en overgedragen Aanpak Het programma 2015 t/m 2019 is gebaseerd op uitvoerige inspecties die zijn uitgevoerd in 2014 door een adviesbureau A-Quin. Voor de beweegbare zijn de inspecties uitgevoerd door Antea Group. De technische inspecties worden eens per vijf jaar uitgevoerd Regulier en klein onderhoud Regulier en klein onderhoud van civiele kunstwerken omvat kleinschalig onderhoud dat relatief frequent wordt uitgevoerd, afhankelijk van de aard van het kunstwerk. Hierbij moet worden gedacht aan periodieke controles en onderhoudswerkzaamheden (smeren en vervangen van kleine onderdelen) van mechanische bruggen, schilderwerk, kleine reparaties, vervangen van delen van brugdekken, reinigen van kunstwerken etc. Werkzaamheden waarvan de kosten < euro zijn, vallen onder regulier en klein onderhoud De aandacht voor klein onderhoud kunstwerken ligt de komende 5 jaar op: Vaste kunstwerken: onderhoud slijtlagen; vervangen kleine delen rij- of loopdek brug); reinigen objecten (per jaar 1/3 de deel van het areaal); onderhoud en herstel veeroosters; onderhoud leuningwerken (reinigen, reparatie kleine schades; onderhoud bebording/signalering; onderhoud beschermlaag/conservering (bijwerken schades in verflagen brug); Mechanisch beweegbare bruggen storingsdienst mechanisch beweegbare bruggen; smeren; vervangen lampen scheepsvaartverlichting; reparatie kleine betonschades; reinigen brug en elektrische onderdelen (scanners); 26

29 6.1.5 Programma groot onderhoud 2015 t/m 2019 Groot onderhoud van civiele kunstwerken omvat de meer omvangrijkere ingrepen die minder frequent worden uitgevoerd, zoals het vervangen van brugdekken tot complete bruggen en duikers, het vervangen van installaties van mechanische bruggen, etc. Bij de uitvoering van groot onderhoud wordt onderscheid gemaakt in het onderhoud van de elektrisch mechanisch bedienbare bruggen en de overige kunstwerken. In onderstaande tabel zijn de maatregelen voor de overige kunstwerken in komende planperiode weergegeven. jaar gepland groot onderhoud Maatregel 2015 Bijdrage aan HHRijnland duiker Kerkweg, Ter Aar Bijdrage aan HHRijnland duiker Zevenhovensweg nabij nr. 8 / 15, Ter Aar Bijdrage aan HHRijnland duiker Achtienkavelseweg, Ter Aar Brug Rietveen, Ter Aar Twee duikers J. Zevenhovenseweg, Zevenhoven Groot onderhoud Kwakelbrug, Nieuwkoop Vervangen doorlaatkoker Vervangen hoofddraagconstructie Vervangen hoofddraagconstructie Vervangen hoofddraagconstructie Vervangen hoofddraagconstructie Vervangen aanbruggen 2016 Brug Paradijsweg nr. 46, Papenveer Vervangen hoofddraagconstructie 2017 Brug Paradijsweg nr. 66, Papenveer Vervangen hoofddraagconstructie 2018 Brug Kwakelbrug, Nieuwkoop Vervangen beschermingslaag Brug Paradijsweg nr. 32, Papenveer Technische inspectie 2019 Nadere inspectie Vervangen damwand Inspectie voor actualiseren beheerplan Nadere inspectie n.a.v. technische inspectie (indien noodzakelijk) Bijdrage HHRijnland duikers Ter Aar Het Hoogheemraadschap van Rijnland heeft het watergebeidsplan Polder Nieuwkoop opnieuw vastgesteld. Een drietal duikers in Ter Aar/Korteraar vormden een hydraulisch knelpunt in het watersysteem. Door een te geringe diameter ontstond er teveel opstuwing. Het Hoogheemraadschap heeft de duikers inmiddels vernieuwd. Het college van het Hoogheemraadschap heeft een richtlijn kostenverdeling watergebiedsplannen vastgesteld. Hierin is vastgelegd dat de eigenaren voor 50 % van de kosten gecompenseerd worden. Het werk is voorbereid en begin 2015 uitgevoerd door het Hoogheemraadschap. De bijdrage van de gemeente aan het Hoogheemraadschap is in totaal ,- Twee duikers Jonge Zevenhovenseweg/Achterweg Tijdens de inspectie er ernstige schade aan twee duikbruggen aan de Jonge Zevenhovenseweg geconstateerd (zie 3.4). Beide duikerbruggen zijn gefundeerd op stalen damwanden. Die vertonen ernstige rottingsverschijnselen waarschijnlijk veroorzaakt door een aanlegfout in de constructie. Het advies is beide duikerbruggen op een zo kort mogelijke termijn te vervangen. De werkzaamheden zijn in het beheerplan dan ook voor 2015 ingepland. De totale kosten zijn geraamd op ,-. Vooruitlopend op dit beheerplan is de werkvoorbereiding alvast opgestart. Schadebeeld duiker Jonge Zevenhovenseweg 27