MEDEDELING AAN DE LEDEN

Transcriptie

1 EUROPEES PARLEMENT Commissie verzoekschriften MEDEDELING AAN DE LEDEN Betreft: Verzoekschrift 977/2004, ingediend door Antero Oliveira Resende (Portugese nationaliteit), namens de 'Coligação Democrática Unitária-PCP/PEV', over het dumpen van giftige afvalstoffen en de daardoor ontstane gevaren voor het milieu en de volksgezondheid in Lourosa-Santa Maria da Feira Verzoekschrift 638/2005, ingediend door Carlos Alberto De Oliveira (Portugese nationaliteit), namens 'Liga Operária Catolicá/Movimento de Trabalhadores Cristâos', betreffende vervuiling in Lourosa in Portugal 1. Samenvatting van verzoekschrift 0977/2004 Indiener beweert dat een aantal ondernemingen in de buurt van Lourosa-Santa Maria da Feira illegaal giftige afvalstoffen hebben gedumpt en dat kennelijk sporen van zink en aluminium in irrigatie- en drinkwater zijn gevonden. Bovendien verwijst indiener naar verschillende gevallen van huidallergie bij de lokale bevolking, die naar alle waarschijnlijkheid door de watervervuiling wordt veroorzaakt. Indiener verzoekt het Europees Parlement derhalve actie te ondernemen om deze rampzalige situatie te verhelpen. Samenvatting van verzoekschrift 638/2005 Indiener drukt zijn bezorgdheid uit over de ernstige vervuiling waar Lourosa in Portugal al twintig jaar mee te kampen heeft doordat zowel Portugal als Spanje in een voormalige steengroeve afval storten. De vereniging die indiener vertegenwoordigt, heeft al tevergeefs een beroep gedaan op de lokale, regionale en nationale autoriteiten. Indiener roept dan ook de hulp van het Europees Parlement in om een einde te maken aan deze toestand, die ernstig gevaar voor de volksgezondheid oplevert. 2. Ontvankelijkheid CM\ doc PE v10-00 In verscheidenheid verenigd

2 Verzoekschrift 977/2004 is ontvankelijk verklaard op 20 april Verzoekschrift 638/2005 is ontvankelijk verklaard op 8 november De Commissie is om inlichtingen verzocht (artikel 192, lid 4, van het Reglement). 3. Antwoord van de Commissie, ontvangen op 30 november 2005 voor de verzoekschriften 977/2004 en 638/2005 Indieners klagen over het feit dat verschillende steengroeven in Lourosa als stortplaats voor giftige afvalstoffen worden gebruikt door de omliggende industriegebieden. Indiener van het eerste verzoekschrift geeft aan dat de uitgevoerde analyses van het water uit de nabij gelegen putten sporen van aluminium en zink hebben aangetoond, wat erop zou kunnen wijzen dat de waterhoudende lagen reeds vervuild zijn. De communautaire wetgeving bepaalt dat afvalstoffen slechts mogen worden gerecycleerd of verwijderd op voorwaarde dat dit geen gevaar oplevert voor de gezondheid van de mens en geen werkwijzen worden gebruikt die nadelige gevolgen voor het milieu hebben. Bovendien moeten de EU-lidstaten uit hoofde van voornoemde wetgeving de nodige maatregelen nemen om sluikstorten en afvallozing te verbieden (zie artikel 4 van Richtlijn 75/442/EEG van 15 juli 1975 betreffende afvalstoffen 1 ). Met betrekking tot de bescherming van de waterhoudende lagen bepaalt artikel 3 van Richtlijn 80/68/EEG van de Raad van 17 december 1979 betreffende de bescherming van het grondwater tegen verontreiniging veroorzaakt door de lozing van bepaalde gevaarlijke stoffen 2 dat de lidstaten de nodige maatregelen moeten treffen om de inleiding van stoffen van lijst II in het grondwater te beperken, teneinde de verontreiniging daarvan door deze stoffen te voorkomen. Tot de stoffen die op deze lijst voorkomen, behoort o.a. zink. De Commissie heeft een klacht over hetzelfde onderwerp ontvangen, namelijk klacht 2005/4266. In dit verband werd een brief naar de Portugese autoriteiten gestuurd waarin hun aandacht op deze situatie wordt gevestigd en waarin hen wordt verzocht de zaak te onderzoeken. 4. Antwoord van de Commissie, ontvangen op 30 augustus 2006 voor de verzoekschriften 977/2004 en 638/2005 In aansluiting op haar eerdere antwoord kan de Commissie de Commissie verzoekschriften mededelen dat haar diensten de aandacht van de Portugese autoriteiten op de situatie hebben gevestigd en hun vragen hebben gesteld in het licht van de bepalingen van Richtlijn 75/442/EEG van 15 juli 1975 betreffende afvalstoffen en Richtlijn 80/68/EEG van 17 december 1979 betreffende de bescherming van het grondwater tegen verontreiniging veroorzaakt door de lozing van bepaalde gevaarlijke stoffen. In antwoord op het verzoek om opheldering van de Commissie hebben de Portugese autoriteiten bevestigd dat in Lourosa, behorend tot de gemeente Feira, drie buiten gebruik gestelde steengroeven met de namen "Limas", "Linos" en "Barreiros" gedurende een aantal jaren zijn gebruikt als niet-gecontroleerde stortplaats. Ze hebben tevens aangegeven dat het gebruik van de steengroeven als stortplaats aanleiding geweest is voor inbreukprocedures en sancties tegen de 1 PB L 194 van , blz PB L 20 van , blz. 43. PE v /7 CM\ doc

3 verantwoordelijken. Naar aanleiding van die stappen is zes jaar geleden gestopt met het storten van afvalstoffen in de groeve "Limas". In de groeve "Barreiros" is dit twee jaar geleden gebeurd. De groeve "Linos" is zes jaar geleden overgenomen om te worden gebruikt als stortplaats voor bouwafval, maar wordt daarvoor sinds een jaar niet meer gebruikt. Ten aanzien van de sanering van deze locaties hebben de Portugese autoriteiten laten weten dat de gemeente Feira in 2004 een actieplan heeft opgesteld met als doel vast te stellen welke technische oplossingen geschikt zijn. In dit plan is een monitoringprogramma opgenomen voor het grondwater. Bij de monitoring is op een aantal punten vervuiling van het grondwater vastgesteld, waarna het gebruik van het water uit de putten in het gebied verboden is verklaard voor menselijke consumptie en irrigatie. Daarnaast is in het plan een aantal maatregelen vastgelegd ten behoeve van de reiniging en terugwinning van de locaties, zoals het draineren van stilstaand water, het aanbrengen van een plantendek op de bodem en het herstellen van het landschappelijk uiterlijk. Tijdens een bijeenkomst gewijd aan de beoordeling van klachtendossiers jegens Portugal hebben de Portugese autoriteiten de Commissie uitgelegd dat er na de eerder verschafte opheldering geen verdere ontwikkelingen zijn geweest in de situatie ter plaatse. Ze hebben niettemin aangegeven dat er geen oorzakelijk verband is vastgesteld tussen de resultaten van de analyses van het grondwater in het gebied en de toestand van de steengroeven, aangezien het gebied zich kenmerkt door een relatief groot aantal industriële installaties. De bevolking is overigens gewezen op het verbod op de consumptie van het water uit de putten. Voorts hebben de Portugese autoriteiten gewezen op een bijeenkomst van alle bevoegde autoriteiten die binnenkort zal plaatsvinden met als doel een nieuw actieplan op te stellen voor de definitieve sanering van de locaties. Zodra dit plan gereed is, zal het de Commissie worden toegestuurd. De Commissie heeft al een klacht (nr. 2005/4266) geregistreerd over hetzelfde onderwerp als de onderhavige verzoekschriften. Met het oog op het bovenstaande deelt de Commissie de Commissie verzoekschriften mee dat de klacht open blijft staan totdat de Commissie de verwachte aanvullende informatie van de Portugese autoriteiten heeft ontvangen. 5. Antwoord van de Commissie, ontvangen op 17 april 2008 voor de verzoekschriften 977/2004 en 638/2005 Het verzoekschrift vestigt de aandacht op de verontreiniging, met name door metalen, van het grondwater van de stad Lorousa (gemeente Santa Maria da Feira), veroorzaakt door het gebruik van diverse buiten gebruik gestelde steengroeven als stortplaats voor industrieafval uit het gebied. De Portugese autoriteiten hebben op verzoek van de Commissie inlichtingen verschaft over de genomen stappen met het oog op sanering. Blijkens deze inlichtingen worden de steengroeven niet meer als stortplaats gebruikt en is de bevolking verzocht het water van de putten in de streek niet te gebruiken voor menselijke consumptie. Bovendien hebben de verschillende betrokken autoriteiten actieplannen voor 2004 en 2006 goedgekeurd. Het doel daarvan is technische oplossingen voor de reiniging en de terugwinning van de locaties vast te stellen, zoals het draineren van stilstaand water, het aanbrengen van een plantendek, het herstel van het landschappelijk uiterlijk en de financiering CM\ doc 3/7 PE v10-00

4 van monitoringprogramma s inzake de kwaliteit van het bodemwater. Het is echter gebleken dat, afgezien van de monitoring van de kwaliteit van het grondwater, de in het actieplan genoemde maatregelen nog niet ten uitvoer zijn gebracht. Krachtens artikel 4 van Richtlijn 75/442/EEG van 15 juli 1975 betreffende afvalstoffen 1, gecodificeerd door Richtlijn 2006/12/EG van 5 april , moeten lidstaten de nodige maatregelen nemen om ervoor te zorgen dat de nuttige toepassing of verwijdering van afvalstoffen plaatsvindt zonder gevaar voor de gezondheid van de mens en zonder dat procedés of methoden worden aangewend die nadelige gevolgen kunnen hebben voor het milieu; de lidstaten moeten bovendien de nodige maatregelen nemen om het achterlaten of lozen van afvalstoffen te verbieden. Volgens artikel 8 nemen de lidstaten de nodige maatregelen om ervoor te zorgen dat iedere houder van afvalstoffen deze afgeeft aan een ophaler of zelf zorg draagt voor de nuttige toepassing of de verwijdering ervan. Volgens artikel 3 van Richtlijn 80/68/EEG van 17 december 1979 betreffende de bescherming van het grondwater tegen verontreiniging veroorzaakt door de lozing van bepaalde gevaarlijke stoffen 3 moeten de lidstaten de nodige maatregelen nemen om de inleiding van stoffen van lijst I van de bijlage in het grondwater te verhinderen en de inleiding van stoffen van lijst II te beperken. Lijst II vermeldt zink en stoffen met een schadelijke werking op de smaak en/of geur van het water die het ongeschikt maken voor menselijke consumptie. Aangezien de Commissie tot het oordeel is gekomen dat de situatie een schending inhoudt van de artikelen 4 en 8 van de gecodificeerde Richtlijn 75/442/EEG en van artikel 3 van Richtlijn 80/68/EEG, heeft de Commissie in het kader van artikel 226 van het EG-Verdrag een inbreukprocedure tegen Portugal ingeleid zaak nr. 2005/4266 welke zich in het stadium van een met redenen omkleed advies bevindt. 6 Antwoord van de Commissie, ontvangen op 13 januari 2011 voor de verzoekschriften 977/2004 en 638/2005 De Commissie deelt het Parlement mee dat het Hof van Justitie zich in zijn arrest van 10 juni 2010 (zaak C-37/09) op het standpunt heeft gesteld dat twee van de drie vuilstortplaatsen waarvan sprake is in de verzoekschriften (die zich bevonden in de voormalige steengroeven Limas en Linos) in strijd waren met communautaire bepalingen, in het bijzonder met Richtlijn 2006/12/EG 4 van 5 april 2006, waarbij Richtlijn 75/442/EEG 5 van 15 juli 1975 betreffende afvalstoffen is gecodificeerd, en Richtlijn 80/68/EEG 6 van 17 december 1979 betreffende de bescherming van het grondwater tegen verontreiniging veroorzaakt door de lozing van bepaalde gevaarlijke stoffen. In antwoord op de vraag van de Commissie om inlichtingen over de maatregelen die zijn genomen om uitvoering te geven aan het arrest, hebben de Portugese autoriteiten zich 1 PB L 194 van , blz PB L 114 van , blz PB L 20 van , blz PB L 114 van PB L 194 van PB L 20 van PE v /7 CM\ doc

5 uitgesproken over de voortgang van het "Projecto de Recuperação Ambiental das Pedreiras abandonadas de Lourosa", een herstelproject voor de voormalige steengroeven. De Portugese autoriteiten hebben gewezen op de stappen die zijn ondernomen om de noodzakelijke vergunningen te krijgen, teneinde in te kunnen grijpen op het terrein, in privé-eigendom, waar zich de steengroeven bevinden. De Portugese autoriteiten hebben tevens aangegeven dat het project onderwerp is van een aanvraag voor communautaire financiering. Voorts hebben zij uitleg verschaft over de openbare aanbesteding ter uitvoering van het project, en aangegeven dat ze een nieuwe campagne gestart zijn om de kwaliteit van het grondwater te controleren. In vervolg op het hierboven aangehaalde antwoord heeft de Commissie, teneinde over het dossier een beslissing te kunnen nemen, de Portugese autoriteiten verzocht om nadere informatie omtrent de maatregelen die zijn opgenomen in het herstelproject en om een agenda van de tenuitvoerlegging van alle fasen van het project. 7. Antwoord van de Commissie, ontvangen op 18 juli 2011 voor de verzoekschriften 977/2004 en 638/2005 Het dossier is bestudeerd tijdens een bijeenkomst op 29 maart De Portugese autoriteiten hebben na de bijeenkomst in een schriftelijk antwoord een gedetailleerde toelichting gegeven op de situatie. Ook hebben zij een kopie doen toekomen van het monitoringplan voor de milieueffecten dat is opgesteld op basis van de onderzoeken die zijn uitgevoerd door de Faculteit der Civiele Bouwkunde van de Universiteit van Porto en dat is gebruikt bij de uitwerking van het herstelproject (Projecto de Recuperação Ambiental das Pedreiras abandonadas de Lourosa). De verkregen informatie kan als volgt worden samengevat: Het afval dat is gedumpt in de steengroeven bestaat voornamelijk uit vast huishoudelijk afval, afval afkomstig van bouwwerkzaamheden en, in mindere mate, afval uit de regionale kurk- en schoenenindustrie. In 2010 is de stand van zaken van de referentiesituatie opnieuw vastgesteld wat betreft het bodemwater, volgend op het onderzoek dat in 2007 is uitgevoerd en aan de hand waarvan het herstelproject in gang is gezet. Net als de eerste resultaten heeft deze nieuwe analyse geen ernstige verontreiniging aan het licht gebracht. De maximale nitraatwaarden zijn overschreden in twee van de vier putten die als bemonsteringspunten hebben gediend, maar er kan geen oorzakelijk verband worden aangetoond met het gedumpte afval en waarschijnlijk zijn deze overschreden waarden toe te schrijven aan de landbouwactiviteiten in het gebied. Wat betreft de metalen (aluminium, zink, ijzer en koper) heeft geen van de bemonsteringspunten waarden laten zien die boven de maximaal toelaatbare waarden liggen en lagen de resultaten slechts op één punt hoger dan de aanbevolen maximumwaarden voor ijzer en koper die zijn vastgesteld in de verordening betreffende water dat bestemd is voor menselijke consumptie. De analyse van de referentiesituatie zal in 2011 worden voltooid om het aantal parameters te vergroten en om alle parameters toe te voegen die het onderwerp zullen uitmaken van de monitoring die moet worden uitgevoerd nadat de locaties zijn verzegeld. Voor de goedgekeurde technische oplossing zijn de technische specificaties gevolgd uit Richtlijn 1999/31/EG van 26 april 1999 betreffende het storten van afvalstoffen, als omgezet bij de wetsbesluiten 152/2002 van 23 mei 2002 en 183/2009 van 10 augustus De oplossing bestaat uit het verzegelen van de locaties, het draineren van regenwater, het herstellen van het landschap en de daaruit voorvloeiende monitoring van de milieueffecten van de locaties. Het verzegelen houdt in: het aanbrengen van een geomembraan van polyethyleen (PEAD) van één CM\ doc 5/7 PE v10-00

6 millimeter dik om ervoor te zorgen dat de terreinen van bovenaf waterdicht zijn, een drainerend geo-element van 300g/m2 voor het regenwater, om een drainerende en beschermende laag boven het geomembraan te vormen, en het plaatsen van een bedekkende laag aarde met een totale dikte van 1,20 m. Het monitoringplan voor het bodemwater zal aanvankelijk twee jaar beslaan en kan afhankelijk van de resultaten worden verlengd. De monitoring zal worden uitgevoerd door middel van een netwerk bestaande uit zes piëzometers die geplaatst moeten worden in het gebied waarin de steengroeven gelegen zijn en in vier putten die door particulieren worden gebruikt. Bij de driemaandelijkse analyse zullen de volgende parameters in aanmerking worden genomen: bodemwaterpeil, ph, geleidingsvermogen en chloridegehalte. Voor de jaarlijkse analyses zal een groter aantal vervuilende stoffen in aanmerking worden genomen, dat ook is vastgesteld. De openbare aanbesteding voor het herstelproject is in februari 2011 uitgeschreven door de gemeente Santa Maria da Feira. De deadline voor het inzenden van de kandidaatstellingen was aanvankelijk vastgesteld op 18 april, maar is uitgesteld tot 16 mei Er wordt verwacht dat de volgende fasen (bestuderen van de voorstellen, onderhoud met de geïnteresseerden en gunning) in augustus 2011 kunnen worden afgerond. Naar verwachting zal de interventie in de volgende drie maanden worden afgesloten. Het herstelproject zal worden begeleid door de Commissie voor regionale coördinatie en ontwikkeling voor Noord-Portugal (Comissão de Coordenação e Desenvolvimento Regional do Norte (CCDR-Norte)), de eenheid die verantwoordelijk is voor de nationale component van de medefinanciering van het project, en door de administratie van de hydrografische regio van Noord-Portugal (Administração da Região Hidrográfica do Norte (ARH-Norte)). Tot slot verwijzen de Portugese autoriteiten nog naar de maatregelen die zijn genomen ter verbetering van de verwerking van afvalwater en van water bedoeld voor menselijke consumptie in het gebied, aangezien die ook een positief effect zullen hebben op de bescherming van het bodemwater. De verbinding van de gemeente (Freguesia) Lourosa met het zuiveringsstation in Espinho is in 2008 voltooid en beslaat momenteel 85% van de bevolking. Bovendien is op dit moment 95 % van de gemeenschap aangesloten op het drinkwaterdistributienet. Conclusie Gelet op het voorgaande is de Commissie van mening dat de situatie zich positief heeft ontwikkeld. Zij neemt echter geen definitief standpunt over het dossier in voordat het project voor het herstel van de locaties is uitgevoerd. 8. Aanvullend antwoord van de Commissie, ontvangen op 17 februari 2012 voor de verzoekschriften 977/2004 en 638/2005 De Portugese autoriteiten hebben de Commissie onlangs laten weten dat de opdracht voor de uitvoering van het project om de locaties te saneren op 6 oktober 2011 is geplaatst en dat de werkzaamheden naar verwachting binnen een termijn van een jaar afgerond zullen zijn. Daar de uitvoering van het project om de locaties te saneren herhaaldelijk is uitgesteld (volgens de eerder verstrekte inlichtingen zou de uitvoering van het project eind 2011 afgerond zijn) en omdat de Portugese autoriteiten nog altijd niet de nodige maatregelen hebben getroffen ter PE v /7 CM\ doc

7 uitvoering van het arrest van het Hof van 10 juni 2010, heeft de Commissie besloten een schriftelijke ingebrekestelling te sturen op grond van artikel 260 VWEU. CM\ doc 7/7 PE v10-00