EUROPEES PARLEMENT. Commissie verzoekschriften MEDEDELING AAN DE LEDEN

Transcriptie

1 EUROPEES PARLEMENT 2004 Commissie verzoekschriften MEDEDELING AAN DE LEDEN Betreft: Verzoekschrift 1609/2008, ingediend door D. A. L. (Britse nationaliteit), over vermeende discriminatie bij de inschrijving voor een Nederlandstalige school in Brussel-hoofdstad 1. Samenvatting van het verzoekschrift Indieners zoon is Nederlandstalig, maar heeft de Britse en de Spaanse nationaliteit. Hij spreekt geen Frans. Zijn ouders willen hem in Brussel inschrijven op een Nederlandstalige school. Hij maakt weinig kans om te worden ingeschreven omdat hij niet als Nederlandstalig geldt in de zin van artikel III.3 van paragraaf 1 van het Vlaamse decreet van gelijke onderwijskansen (GOK). Krachtens dit artikel wordt bij inschrijving voorrang gegeven aan leerlingen wier "thuistaal" Nederlands is. Thuistaal wordt gedefinieerd als de taal die, bewezen aan hand van een verklaring op eer, in het gezin wordt gebruikt voor de gangbare communicatie. Indiener kan deze verklaring niet geven aangezien de thuistalen in zijn gezin Welsh en Spaans zijn. Hij is van mening dat het decreet in strijd is met het beginsel van gelijke behandeling van EU-burgers, omdat Nederlandstalige Belgen die elders in de EU wonen bij inschrijving ook niet wordt gevraagd om thuis een andere taal te spreken dan hun moedertaal. Indiener is van opvatting dat Britse en Spaanse staatsburgers het recht hebben thuis hun eigen taal te spreken zonder daardoor hun recht op gelijke behandeling bij inschrijving voor een school te verliezen. 2. Ontvankelijkheid Ontvankelijk verklaard op 20 maart De Commissie is om inlichtingen verzocht (artikel 202, lid 6 van het Reglement). 3. Antwoord van de Commissie, ontvangen op 19 juni 2009 De diensten van de Commissie behandelen de problemen in verband met de toelating van de zoon van indiener tot een Nederlandstalige instelling voor basisonderwijs in de tweetalige CM\ doc PE v01-00 In verscheidenheid verenigd

2 regio Brussel-hoofdstad. De zoon is 2 jaar oud en bezit de Britse en Spaanse nationaliteit. Kennelijk genieten leerlingen die thuis Nederlands praten bij toelating voorrang. Belanghebbende spreekt weliswaar Nederlands, maar thuis bedient hij zich van de moedertalen van zijn ouders. Hij spreekt bovendien geen Frans. Dit verklaart de keuze van zijn ouders voor inschrijving in een Nederlandstalige school en de ingrijpende gevolgen van afwijzing. De maatregelen in kwestie komen voort uit het bepaalde in artikel III, lid 3, eerste alinea van het decreet van 28 juni 2008 inzake de gelijke onderwijskansen - I, zoals gewijzigd bij het decreet van 15 juli In dit artikel uit afdeling 2. - Voorrangsregelingen, wordt bepaald dat de inrichtende machten voor één of meerdere van hun scholen gelegen in het tweetalige gebied Brussel-hoofdstad, in het gewoon basisonderwijs en in de eerste graad van het gewoon secundair onderwijs een voorrang verlenen aan leerlingen die in het gezin het Nederlands spreken, op voorwaarde dat de thuistaal Nederlands aangetoond is met een verklaring op eer. Voorts moet het percentage dat voorrang mag krijgen vooraf zijn vastgelegd door het lokaal overlegplatform van Brussel. Dit percentage moet minstens 20 zijn. Indien het overlegplatform geen percentage vaststelt, kan aan slechts ten hoogste 25% van de leerlingen voorrang worden verleend. Het lijkt erop dat de desbetreffende maatregelen vormen van niet-rechtstreekse discriminatie wegens nationaliteit zijn. De diensten van de Commissie wijzen er overigens op dat een burger van de Europese Unie die legaal op het grondgebied van de ontvangende lidstaat verblijft overeenkomstig de vaste rechtspraak in alle omstandigheden op het gebied van de toepassing ratione materiae van de Gemeenschapswetgeving een beroep kan doen op het beginsel dat hij niet wordt gediscrimineerd wegens zijn nationaliteit, dat is vastgelegd in artikel 12, lid 1 van het Verdrag 1. Overeenkomstig artikel 12 juncto 149 van het Verdrag geldt voor de voorwaarden van toelating tot onderwijs het algemene beginsel van nondiscriminatie 2. In artikel 17 van het Verdrag wordt voorts bepaald dat de burgers van de Unie de rechten en plichten hebben die in het Verdrag zijn vastgelegd en in artikel 18 wordt bepaald dat iedere burger van de Unie het recht heeft zich vrijelijk op het grondgebied van de lidstaten te bewegen en er te verblijven, mits wordt voldaan aan de in het Verdrag gestelde beperkingen en voorwaarden en de toepassingsbepalingen. Overeenkomstig artikel 24 van Richtlijn 2004/38 3 geniet iedere burger van de Unie die op basis van deze richtlijn op het grondgebied van een gastland verblijft, binnen het toepassingsgebied van het Verdrag dezelfde behandeling als de onderdanen van dat gastland. Overeenkomstig artikel 12 van Verordening (EEG) nr. 1612/68 4 van de Raad tenslotte worden de kinderen van een onderdaan van een lidstaat die op het grondgebied van een andere lidstaat arbeid verricht of heeft verricht, indien zij aldaar woonachtig zijn, onder dezelfde voorwaarden als de eigen onderdanen van deze 1 Zie arrest van 12 mei 1998, zaak C-85/96, Martinez Sala, punt Het Hof erkent met name het non-discriminatiebeginsel met betrekking tot de toegang tot hoger onderwijs: zie arrest van 7 juli 2005, C-147/03, Commissie/Oostenrijk, punt Richtlijn 2004/38/EG van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 betreffende het recht van vrij verkeer en verblijf op het grondgebied van de lidstaten voor de burgers van de Unie en hun familieleden. 4 Verordening (EEG) nr. 1612/68 van de Raad van 15 oktober 1968 betreffende het vrije verkeer van werknemers binnen de Gemeenschap. PE v /5 CM\ doc

3 staat toegelaten tot het algemene onderwijs, het leerlingstelsel en de beroepsopleiding. Uit de jurisprudentie van het Hof blijkt dat op basis van het beginsel van gelijke behandeling dat met name tot uitdrukking komt in het verbod op iedere vorm van discriminatie wegens nationaliteit overeenkomstig artikel 12, lid 1, van het Verdrag, niet alleen manifeste discriminatie wegens nationaliteit verboden is, maar eveneens alle vormen van verborgen discriminatie die aan de hand van andere criteria in feite hetzelfde resultaat opleveren 1. Gezien de Gemeenschapswetgeving die van toepassing is lijkt het er in dit geval op dat de uitvoering van een voorrangsregeling voor toelating tot het onderwijs aan de hand van het criterium of het Nederlands als thuistaal wordt gebruikt een vorm van niet-rechtstreekse discriminatie is, daar zij nadelige gevolgen kan hebben voor de burgers van de andere lidstaten. Volgens de jurisprudentie van het Hof 2 moeten de nationale overheden die afwijken van het grondbeginsel van vrij verkeer van personen in voorkomend geval aantonen dat hun regelgeving noodzakelijk en evenredig is met betrekking tot een door hen nagestreefd doel van algemeen belang. De Commissie is dan ook voornemens contact op te nemen met de bevoegde instanties om hun standpunt ten aanzien van de wetgeving in kwestie te vernemen. 4. Antwoord van de Commissie, ontvangen op 19 februari 2010 De Commissie is van mening dat de maatregelen die in het verzoekschrift worden genoemd, vormen van niet-rechtstreekse discriminatie wegens nationaliteit kunnen inhouden, waarbij taal als criterium wordt gebruikt. Als zodanig zijn deze in strijd met artikel 18 VWEU (voorheen artikel 12 EG), juncto de artikelen 21 en 165 VWEU (voorheen de artikelen 18 EG en 149 EG) betreffende toegang tot onderwijs. Binnen de EU-wetgeving is niet-rechtstreekse discriminatie uitsluitend toegestaan wanneer hiermee een legitiem doel wordt nagestreefd en wanneer de toegepaste maatregelen zowel noodzakelijk als evenredig zijn. Bovendien is in artikel 7, lid 2 van Verordening 1612/68/EG van de Raad van 15 oktober 1968 betreffende het vrije verkeer van werknemers binnen de Gemeenschap vastgelegd dat migrerende werknemers op dezelfde wijze moeten worden behandeld als werknemers die staatsburgers zijn van de ontvangende lidstaat. In artikel 12 van dezelfde verordening wordt bepaald dat de kinderen van een migrerende werknemer onder dezelfde voorwaarden tot onderwijs moeten worden toegelaten als staatsburgers van de ontvangende lidstaat. Overeenkomstig overweging 20 van Richtlijn 2004/38/EG van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 betreffende het recht van vrij verkeer en verblijf op het grondgebied van de lidstaten voor de burgers van de Unie en hun familieleden, moet iedere burger van de Unie die op basis van deze richtlijn op het grondgebied van een gastland verblijft, binnen het toepassingsgebied van het Verdrag gelijk worden behandeld als de onderdanen van dat gastland. Op 27 oktober 2009 is er een administratieve brief naar de Belgische autoriteiten gestuurd 1 Zie met name arrest van 16 januari 2003, Commissie/Italië, C-388/01, punt Zie met name arrest van 7 juli 2005, Commissie/Oostenrijk, C-147/03, punt 63. CM\ doc 3/5 PE v01-00

4 waarin het standpunt van de Commissie over deze situatie uiteen wordt gezet en waarin de Belgische autoriteiten verzocht werd hun standpunt kenbaar te maken. De Commissie heeft op 21 december 2009 het antwoord ontvangen. De Belgische autoriteiten menen dat de maatregelen geen discriminatie wegens nationaliteit uitmaken. Daarnaast stellen zij dat maatregelen om een minimumaantal Nederlandstalige leerlingen in Vlaamse scholen in Brussel-hoofdstad toe te laten, noodzakelijk en evenredig zijn om het doel te bereiken de kwaliteit van het in het Nederlands geboden onderwijssysteem te waarborgen. Conclusie De Commissie onderzoekt op dit moment het antwoord van de Belgische autoriteiten en zal het Parlement informeren over eventuele vervolgmaatregelen. 5. Antwoord van de Commissie (REV II), ontvangen op 29 maart 2011 Advies en actie van de Commissie De EU-wetgeving die in deze zaak als rechtsgrond wordt beschouwd, bestaat uit: artikel 18 VWEU (verbod op iedere vorm van discriminatie wegens nationaliteit), in combinatie met artikel 21 (het recht zich vrij op het grondgebied van de lidstaten te verplaatsen en er vrij te verblijven) en 165 (onderwijs); artikel 7, lid 2 van Verordening (EEG) 1612/68 van de Raad van 15 oktober 1968 betreffende het vrije verkeer van werknemers binnen de Gemeenschap, dat bepaalt dat migrerende werknemers dezelfde sociale en fiscale voordelen genieten als nationale werknemers; artikel 12 van diezelfde verordening, inhoudende dat de kinderen van een migrerende werknemer onder dezelfde voorwaarden tot onderwijs moeten worden toegelaten als staatsburgers van de ontvangende lidstaat; artikel 24, lid 1 van Richtlijn 2004/38/EG van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 betreffende het recht van vrij verkeer en verblijf op het grondgebied van de lidstaten voor de burgers van de Unie en hun familieleden, dat bepaalt dat iedere burger van de Unie die op basis van deze richtlijn op het grondgebied van een gastland verblijft, binnen het toepassingsgebied van het Verdrag gelijk moet worden behandeld als de onderdanen van dat gastland. De beoordeling door de diensten van de Commissie in zaken als deze richt zich op de vraag of de maatregelen die door de lidstaat in kwestie (België) zijn toegepast noodzakelijk en evenredig zijn, rekening houdend met de gevolgen ervan voor het vrije verkeer van burgers komend uit andere EU-lidstaten, op grond waarvan, onder andere, hun kinderen onder dezelfde voorwaarden als de onderdanen van de lidstaat van ontvangst toegang hebben tot onderwijs. Na bestudering van het antwoord van de Belgische autoriteiten dat op 21 december 2009 werd ontvangen, stuurde de Commissie deze autoriteiten in juli 2010 een brief met een verzoek om nadere inlichtingen. PE v /5 CM\ doc

5 In hun antwoord van 14 september 2010 legden de Belgische autoriteiten (de permanente vertegenwoordiger van België, die het antwoord van de Vlaamse overheid overbracht) een aantal nieuwe aspecten voor met betrekking tot de inspanningen die worden geleverd om voor alle kinderen een plek op school te vinden door middel van advisering en begeleiding en de invoering van een beroepsprocedure. Daar komt bij dat leerlingen op een basisschool worden ingeschreven indien zij preprimair onderwijs in de Nederlandse taal hebben genoten. Dit geldt voor alle kinderen, ongeacht hun thuistaal. Kinderen die geen voorschoolse educatie genieten, kunnen eveneens op een basisschool worden ingeschreven, maar moeten dan wel met goed gevolg een taaltest hebben afgelegd. Halen ze de test niet, dan moeten ze een jaar voorschools onderwijs volgen (waarna ze alsnog naar de basisschool kunnen). Volgens de Belgische autoriteiten hebben deze maatregelen tot doel om een voor taalkennis minimum kritisch niveau te garanderen, bij gebreke waarvan het niet mogelijk is kwalitatief hoogwaardig onderwijs op Nederlandstalige scholen te geven. Alle leerlingen van die scholen zouden daarvan de dupe worden. Na van de aanvullende informatie over de ondersteunende maatregelen kennis te hebben genomen, zijn de diensten van de Commissie van mening dat de betwiste maatregel kan worden gerechtvaardigd met de legitieme doelstelling de kwaliteit van het gegeven onderwijs te waarborgen en als evenredig is te beschouwen door het bestaan van: de uitzondering die wordt gemaakt voor kinderen wier thuistaal weliswaar niet het Nederlands is, maar die preprimair onderwijs in het Nederlands hebben genoten; de hulp aan getroffen gezinnen bij het vinden van een plaats op andere Nederlandstalige scholen; de beroepsprocedure die ervoor zorgt dat individuele gevallen een eerlijke behandeling krijgen; en de ondersteunende maatregelen die zijn ingevoerd voor kinderen die thuis geen Nederlands spreken, noch preprimair onderwijs in het Nederlands hebben genoten. Conclusie Na op 20 oktober 2010 indiener van de klacht te hebben geïnformeerd, besloot de Commissie op haar bijeenkomst van 27 januari 2011 de zaak te sluiten. CM\ doc 5/5 PE v01-00