Nieuwe HBH-loonschaal en verhoging cao VVT 4% Cao-afspraken. Extra tussenrapportage Openbaar. 18 februari 2019

Transcriptie

1 Nieuwe HBH-loonschaal en verhoging cao VVT 4% a. Cao-afspraken Extra tussenrapportage Openbaar 18 februari 2019

2 58384 Openbaar 2 Cao-afspraken Nieuwe HBH-loonschaal en verhoging cao VVT 4% Bram Berkhout Melanie Knieriem Paul Schenderling Wouter Poels Emma Zwaveling 18 februari 2019

3 58384 Openbaar 3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 4 2. Enquête 6 3. De nieuwe HBH-loonschaal 7 4. De generieke loonsverhoging van 4% in de cao VVT 12 Bijlage 1 16

4 58384 Openbaar 4 1. Inleiding In opdracht van het Ministerie van VWS voert Berenschot een evaluatieonderzoek uit naar de AMvB reële prijs (in het vervolg: AMvB reële prijs). Deze AMvB reële prijs geeft nadere regels die invulling geven aan de gemeentelijke opdracht om regels te stellen ter waarborging van een goede verhouding tussen de prijs voor de levering van een voorziening en de eisen die worden gesteld aan de kwaliteit van diezelfde voorziening. In dit onderzoek wordt over meerdere jaren bezien hoe de AMvB reële prijs door gemeenten en aanbieders wordt toegepast. Het doel van het onderzoek is in kaart brengen in hoeverre de AMvB reële prijs ervoor zorgt dat gemeenten na toepassing ervan bij het vaststellen van de tarieven voor Wmo-dienstverlening rekening houden met de vastgestelde kostprijselementen. De beleidstheorie is dat dit eraan moet bijdragen dat de kwaliteit en continuïteit van diensten beter kan worden gewaarborgd. Het onderzoek richt zich naast kwalitatieve effecten van de AMvB reële prijs ook op kwantitatieve effecten zoals de prijsontwikkeling en volumeontwikkeling van Wmodienstverlening van 2015 t/m In het onderzoek wordt breed gekeken naar de toepassing van de AMvB reële prijs voor alle Wmo-voorzieningen. Hierbij gaat het niet alleen om huishoudelijke hulp, maar ook om andere Wmo-voorzieningen, zoals vervoersdiensten en arrangementen van begeleiding, beschermd wonen en dagbesteding. Gedurende het onderzoek zijn er drie metingen waarbij gemeenten worden bevraagd door middel van een enquête en interviews worden gehouden met gemeenten en aanbieders. Cao-afspraken Per 1 april 2018 is er een nieuwe, hogere loonschaal huishoudelijke hulp ingevoerd, de HBH-loonschaal. Zorgaanbieders die aangesloten zijn bij één van de cao-partijen zijn sinds dat moment verplicht de nieuwe loonschaal in te voeren. De wijziging van cao Verpleeg-, Verzorgingshuizen en Thuiszorg (cao VVT) waarin de nieuwe loonschaal is opgenomen, is op 7 mei 2018 algemeen verbindend verklaard. Dat betekent dat vanaf dat moment alle zorgaanbieders aan de afspraken zijn gebonden. In de cao-afspraken staat dat aanbieders en gemeenten uiterlijk per 1 januari 2019 afspraken moeten hebben gemaakt over de toepassing van de nieuwe loonschaal. De invoering van de HBH-loonschaal is in de cao-afspraken expliciet gekoppeld aan de inwerkingtreding van de AMvB reële prijs op 1 juni Aanbieders hoeven de loonschaal op grond van de cao VVT pas in te voeren als een gemeente de AMvB reële prijs moet toepassen. Het kan voorkomen dat een gemeente (nog) niet AMvB-plichtig is. Die situatie doet zich voor bij contracten die gemeenten voor 1 juni 2017 hebben gesloten of waarvan de aanbestedingsprocedure voor 1 juni 2017 is gepubliceerd. 2. Naast de cao-afspraak over de HBH-loonschaal zijn er als onderdeel van de nieuwe cao VVT afspraken gemaakt over een algemene loonsverhoging in de cao VVT van 4%. Deze cao-afspraak van generieke loonsverhoging is ingegaan op 1 oktober Deze algemene loonsverhoging staat in beginsel los van de nieuwe loonschaal. Met deze loonsverhoging moet dus bij het bepalen van de tarieven en het afsluiten van nieuwe contracten ook rekening worden gehouden. Tijdens de formulering van de deelvragen van het evaluatieonderzoek waren de afspraken over de invoering van de nieuwe loonschaal Hulp bij het Huishouden nog niet definitief. Tevens was de salarisverhoging van 4% in de 1 Besluit van 10 februari 2017, houdende regels ter waarborging van een goede verhouding tussen de prijs voor de levering van een voorziening en de eisen die worden gesteld aan de kwaliteit van de voorziening en de continuïteit in de hulpverlening tussen de cliënt en de hulpverlener. 2 De factsheet van PIANOo gaat hier meer in detail op in:

5 58384 Openbaar 5 cao VVT nog niet bekend. Naar aanleiding van de (definitieve) cao-afspraken is besloten hier binnen de reeds gegunde evaluatie specifieke aandacht aan te besteden. In de al voorgestelde enquête onder gemeenten zijn daartoe extra vragen opgenomen specifiek in relatie tot de nieuwe loonschaal voor Hulp bij Huishouden en de 4% loonsverhoging in 2018 op basis van de aangepaste cao VVT. Deze rapportage In deze korte extra tussenrapportage beschrijven we uitsluitend de antwoorden op de specifieke vragen over de nieuwe loonschaal en de 4% loonsverhoging die de gemeenten die aan onze enquête deelnamen, hebben gegeven. Eind maart 2019 volgt de eerste volledige tussenrapportage waarin alle resultaten van de enquête en interviews uit meetronde 1 van de evaluatie zijn meegenomen. In deze rapportage beschrijven we ook vragen waarbij respondenten als antwoord konden geven dat hun gemeente (nog) niet gehouden is aan de AMvB reële prijs. Belangrijk is in dit verband op te merken dat Berenschot bij dit soort antwoorden niet beoordeeld heeft of het ook feitelijk klopt dat de responderende individuele gemeente aangeeft dat zij juridisch gezien (nog) niet gehouden is aan de AMvB reële prijs. Deze juridische toetsing behoort niet tot onze opdracht.

6 58384 Openbaar 6 2. Enquête Dinsdag 6 november 2018 is onze enquête uitgezet bij alle 380 gemeenten in Nederland. De gemeenten konden tot en met 19 december 2018 de enquête invullen. In deze meting gericht op de periode 2015 tot en met 2018 zijn de vragen over de cao-afspraken meegenomen. Respons Uiteindelijk hebben er individueel en via samenwerkingsverbanden 208 gemeenten meegewerkt aan de enquête. Er hebben 101 gemeenten de vragenlijst individueel ingevuld en 107 gemeenten via een samenwerkingsverband. Onderstaande tabel geeft de verdeling weer van de deelnemende gemeenten op basis van het aantal inwoners. Tabel 1. Respons meting 1naar gemeentegrootteklasse Gemeentegrootte klasse Respons absoluut Relatieve respons naar grootteklasse Aantal gemeenten in Nederland Verdeling alle gemeenten naar gemeentegrootte klasse tot % 21 6% % % % 49 13% % 23 6% % 8 2% Totaal % % Tabel 1 laat zien dat de verdeling van de respons naar gemeentegrootteklasse sterk overeenkomt met de verdeling van het totaal aantal gemeenten. Dit betekent dat de enquêteresultaten niet herwogen hoeven te worden voor gemeentegrootte. Enquêtevragen Cao-afspraken In de enquête zijn twee onderwerpen uitgevraagd met betrekking tot de cao-afspraken: 1. De nieuwe HBH-loonschaal (per 1 april 2018) 2. De generieke loonsverhoging van 4% in de CAO VVT (per 1 oktober 2018) De relevante enquêtevragen voor deze rapportage zijn opgenomen in bijlage 1.

7 58384 Openbaar 7 3. De nieuwe HBH-loonschaal In deze paragraaf worden de empirische resultaten met betrekking tot de nieuwe HBH-loonschaal per enquêtevraag beschreven. Bekendheid met nieuwe loonschaal Uit de enquête blijkt dat vrijwel alle deelnemende gemeenten bekend zijn met de nieuwe loonschaal die per 1 april 2018 van kracht is gegaan. Slechts één gemeente is niet bekend met de nieuwe loonschaal. Tabel 2. Enquête vraag 15a1 Enquête vraag 15a1 - Is uw gemeente bekend met de nieuwe loonschaal uit de cao VVT die per 1 april 2018 van kracht is voor medewerkers in de huishoudelijke hulp? (n=208) Is bekend 99,5% Is niet bekend 0,5% Afstemming met aanbieders over nieuwe loonschaal Van de 207 gemeenten die bekend zijn met de nieuwe loonschaal, geven veruit de meeste respondenten aan de nieuwe loonschaal besproken te hebben met de gecontracteerde aanbieders voor huishoudelijke hulp. Het belangrijkste doel van dit gesprek was het creëren van draagvlak en daarna het aanpassen van de tarieven. Tien van 207 responderende gemeenten die wel bekend waren met de nieuwe loonschaal, hebben de loonschaal niet besproken met aanbieders. Zes daarvan zijn dit nog van plan, bij de overige vier gemeenten hebben de invullers van de enquête een van de volgende antwoorden ingevuld: (1) de gemeente is (nog) niet AMvB plichtig 3, (2) de gemeente heeft een raamovereenkomst of (3) omdat het al is meegenomen in de kostprijsberekening. Tabel 3. Enquêtevraag 15a2, 15a3 Enquêtevraag 15a2 - Heeft uw gemeente over de nieuwe loonschaal gesproken met de aanbieders die gecontracteerd zijn voor huishoudelijke hulp? (n = 207) Wel besproken Niet besproken 95,2% 4,8% Enquêtevraag 15a2 - Wat was het doel van dit gesprek en wat heeft dit overleg opgeleverd? (n = 197) Tarief aanpassen: 25,4% Draagvlak creëren: 42,1% Informeren/toelichten: 9,1% Inzicht in effecten: 5,6% Overig: 17,8% Enquêtevraag 15a3 - Waarom heeft u hierover niet gesproken met uw aanbieders? (n = 10) Nog op de planning: 60,0% Niet nodig: 40,0% 3 Zoals beschreven in hoofdstuk 1 van deze rapportage, hebben wij niet beoordeeld of dit door de invullers gegeven antwoord juridisch juist is.

8 58384 Openbaar 8 Tarieven aangepast naar aanleiding van nieuwe loonschaal Uit de enquête blijkt dat 69,6% van de gemeenten die bekend is met de nieuwe loonschaal (n=144), de tarieven ten tijde van de enquête heeft aangepast (zie tabel 4 en figuur 1, blauwe parten). In tabel 7 wordt beschreven hoe deze gemeenten tot nieuwe tarieven zijn gekomen. Verder blijkt dat 30,4% van de gemeenten (n=63) de tarieven (nog) niet heeft gewijzigd, dit zijn de oranje parten in figuur 1. De redenen dat deze gemeenten het tarief nog niet hebben gewijzigd, worden weergeven in tabel 6. Van de betrokken 63 gemeenten geven er 47 expliciet aan dat het tarief nog niet is gewijzigd, maar dat dit nog wel gaat gebeuren. De andere 16 gemeenten geven aan geen tariefswijziging door te voeren naar aanleiding van de nieuwe loonschaal. Tabel 4. Enquêtevraag Vraag 15b Enquêtevraag Vraag 15b - Heeft uw gemeente naar aanleiding van de nieuwe HBH-loonschaal de tarieven gewijzigd? N =207 Tarieven gewijzigd ten tijde van enquête 69,6% (n=144) Ja, deze zijn vanaf 1 april 2018 gewijzigd. (n=53) Ja, deze zijn gewijzigd, maar pas na 1 april Voor de periode tussen 1 april en de wijziging betaalt de gemeente een vergoeding aan aanbieders. (n=38) Ja, deze zijn gewijzigd, maar pas na 1 april Voor de periode tussen 1 april en de wijziging betaalt de gemeente geen vergoeding aan aanbieders. (n=53) Tarieven nog niet gewijzigd ten tijde van enquête 30,4% (n=63) Nee, deze zijn nog niet gewijzigd. Wanneer het tarief gewijzigd is, betaalt de gemeente met terugwerkende kracht een vergoeding aan aanbieders. (n=9) Nee, deze zijn nog niet gewijzigd. Wanneer het tarief gewijzigd is, betaalt de gemeente geen vergoeding aan aanbieders. (n=38) Nee, de gemeente voert naar aanleiding van de nieuwe loonschaal geen tariefwijziging door. (n=16) Uit de enquête blijkt ook of gemeenten wel of geen vergoeding hebben betaald aan aanbieders na de wijziging van de tarieven, of dat ze dit wel of niet van plan zijn nadat de tarieven worden gewijzigd (zie tabel 4). Van de gemeenten die het tarief na 1 april 2018 hebben aangepast (n=91), geeft een kleine meerderheid (n=53, 58,2%) aan geen vergoeding te betalen aan aanbieders voor de periode tussen 1 april 2018 en het moment van wijzigen. Van de gemeenten die het tarief nog gaan wijzigen (n=47), geeft een grote meerderheid (n=38, 80,1%) aan geen vergoeding te betalen aan aanbieders. De volgende figuur geeft de zes hiervoor besproken antwoordcategorieën op enquêtevraag 15b als percentages weer van het totaal aantal gemeenten dat heeft aangegeven bekend te zijn met de nieuwe loonschaal (n=207).

9 58384 Openbaar 9 Tarieven aangepast n.a.v. nieuwe loonschaal (n=207) 7,7% 18,4% 25,6% 4,3% 18,4% 25,6% Ja, deze zijn vanaf 1 april 2018 gewijzigd. Ja, na 1 april 2018 gewijzigd. Wel vergoeding aan aanbieders. Ja, na 1 april 2018 gewijzigd. Geen vergoeding aan aanbieders. Nee, deze zijn nog niet gewijzigd. Wanneer het tarief gewijzigd is, wel vergoeding aan aanbieders. Nee, deze zijn nog niet gewijzigd. Wanneer het tarief gewijzigd is, geen vergoeding aan aanbieders. Nee, de gemeente voert naar aanleiding van de nieuwe loonschaal geen tariefwijziging door. Figuur 1. Aandeel gemeenten dat tarieven heeft aangepast naar aanleiding van nieuwe loonschaal We hebben ook geanalyseerd of er zich verschillen voordoen in het percentage gemeenten dat haar tarieven voor huishoudelijke hulp heeft aangepast naar aanleiding van de nieuwe loonschaal als gekeken wordt naar gemeentegrootteklasse. Hieruit werd duidelijk (zie onderstaande tabel) dat we vrijwel geen verschil in dit percentage zien naar gemeentegrootteklasse, behalve in de klasse van gemeenten zijn er evenveel responderende gemeenten die de tarieven wel als niet hebben aangepast naar aanleiding van de nieuwe loonschaal. Tabel 5. Verdeling gemeenten tarief wel/niet aangepast Type gemeente % Tarief wel aangepast % Tarief (nog) niet aangepast Minder dan inwoners 73,3% 26,7% inwoners 69,7% 30,3% inwoners 69,6% 30,4% inwoners 70,0% 30,0% inwoners 50,0% 50,0% Alle responderende gemeenten 69,6% 30,4%

10 58384 Openbaar 10 Waarom hebben sommige gemeenten tarieven (nog) niet gewijzigd? In de enquête hebben we de subpopulatie van 63 gemeenten die hun tarief voor huishoudelijke hulp (nog) niet heeft gewijzigd naar aanleiding van de nieuwe loonschaal, ook gevraagd naar de redenen hiervoor (tabel 6). Bij 42,9 procent van deze gemeenten heeft de respondent in de enquête aangegeven dat de reden daarvoor is dat hun gemeente (nog) niet AMvB-plichtig is 4. Vervolgens geeft net iets minder dan een kwart van deze 63 gemeenten (22,2%) aan dat de tarieven al hoog genoeg zijn om de nieuwe loonschaal te compenseren. Beide groepen gemeenten vormen samen de groep gemeenten die in figuur 1 heeft aangegeven het tarief niet te gaan wijzigen naar aanleiding van de nieuwe loonschaal 5. Onder de 63 gemeenten die hun tarieven (nog) niet hebben gewijzigd, bevinden zich echter ook gemeenten die hebben aangegeven dit op een later tijdstip wel te gaan doen (22,2%), namelijk op 1 januari Twee derde van deze gemeenten heeft al afspraken met aanbieders gemaakt over het te volgen proces om tot een nieuw tarief te komen waarin de nieuwe loonschaal HBH is verwerkt. De categorie anders, namelijk betreft met name gemeenten die nog in overleg zijn met hun aanbieders, of waarbij een voorstel nog moet worden goedgekeurd. Tabel 6. Enquêtevraag 15c Vraag 15c - Wat is de verklaring voor uw eerdere antwoord dat uw gemeente het tarief op dit moment (nog) niet heeft gewijzigd? N=63 De gemeente is niet AMvB-plichtig, dus we hoeven onze tarieven niet aan te passen. 42,9% De gemeente hanteert tarieven die hoog genoeg zijn om de nieuwe loonschaal te compenseren. 22,2% De tarieven worden nog gewijzigd op een later moment. 22,2% Anders, namelijk 12,7% Berekening tariefwijziging Van de gemeenten die het tarief hebben gewijzigd (n=144), heeft meer dan de helft dit tarief zelf vastgesteld en mochten zorgaanbieders input leveren op de berekening van de diverse kostprijselementen. De op een na grootste groep van gemeenten die het tarief heeft gewijzigd, heeft het nieuwe tarief zelf vastgesteld zonder hierbij aanbieders (opnieuw) te betrekken. Weer een kleinere groep heeft een (advies)bureau ingehuurd om tarieven te berekenen, waarbij in de meerderheid van de gevallen aanbieders wel zijn betrokken. In slechts een klein deel van de gemeenten die het tarief heeft gewijzigd, mochten aanbieders een tarief offreren waarmee inzichtelijk is gemaakt hoe de nieuwe loonschaal is verdisconteerd in het nieuwe tarief, waarna de betrokken gemeente het nieuwe (uur)tarief heeft vastgesteld. 4 Zoals beschreven in hoofdstuk 1 van deze rapportage, hebben wij niet beoordeeld of dit door de invullers gegeven antwoord juridisch juist is. 5 Minus twee gemeenten die anders, namelijk hebben aangeven.

11 58384 Openbaar 11 Tabel 7. Enquêtevraag 15e Vraag 15e - Hoe heeft uw gemeente de tariefwijziging naar aanleiding van de nieuwe HBHloonschaal berekend? Aanbieders mochten input leveren op de berekening van de diverse kostprijselementen waarna de gemeente het nieuwe (uur)tarief heeft vastgesteld. Aanbieders mochten een (uur)tarief offreren, waar mee inzichtelijk is gemaakt hoe de nieuwe loonschaal is verdisconteerd in het nieuwe tarief, waarna de gemeente het nieuwe (uur)tarief heeft vastgesteld. N=144 58,3% 3,5% De gemeente heeft zelf nieuwe tarieven berekend die zijn doorgevoerd t.o.v. het huidige tarief (aanbieders zijn niet (opnieuw) betrokken geweest). De gemeente heeft een (advies)bureau ingehuurd om nieuwe tarieven te berekenen en zij hebben aanbieders betrokken. De gemeente heeft een (advies)bureau ingehuurd om nieuwe tarieven te berekenen en zij hebben geen aanbieders betrokken. 20,1% 12,5% 5,6% Samenvatting De volgende figuur geeft een samenvatting van de belangrijkste enquêteuitkomsten voor wat betreft de nieuwe HBH-loonschaal. Figuur 2. Samenvatting antwoorden HBH-loonschaal

12 58384 Openbaar De generieke loonsverhoging van 4% in de cao VVT In deze paragraaf worden de empirische resultaten met betrekking tot generieke loonsverhoging van 4% in de cao VVT per enquêtevraag beschreven. Bekendheid met generieke loonsverhoging van 4% Uit de enquête blijkt dat 198 van de 208 gemeenten (95,2%) die aan onze enquête heeft deelgenomen, ook bekend is met de generieke loonsverhoging van 4 procent per 1 oktober Slechts tien gemeenten zijn niet bekend met deze wijziging van de cao VVT. Tabel 8. Enquêtevraag 16a1 Enquête vraag 16a1 - Is uw gemeente bekend met wijziging van de cao VVT (generieke loonsverhoging van 4 procent per 1 oktober 2018)? (n=208) Is bekend 95,2% Is niet bekend 4,8% Afstemming met aanbieders over generieke loonsverhoging van 4% Van de 198 gemeenten die bekend zijn met de wijziging van de cao VVT, geven veruit de meeste respondenten (96,0%) aan de generieke loonsverhoging van 4 procent te hebben besproken met gecontracteerde aanbieders voor huishoudelijke hulp. Het belangrijkste doel van dit gesprek was het creëren van draagvlak en daarna het aanpassen van de tarieven. Acht gemeenten die wel bekend zijn met de generieke loonsverhoging van 4 procent, hebben in de enquête aangegeven deze niet besproken te hebben met hun aanbieders. Twee daarvan zijn dit nog wel van plan te doen. Respondenten van de overige zes gemeenten hebben in de enquête aangeven dat hun gemeente dit niet nodig vond, bijvoorbeeld omdat er al een tariefverhoging is doorgevoerd. Tabel 9. Enquêtevraag 16a2, 16a3 Enquêtevraag 16a2 - Heeft uw gemeente gesproken met de aanbieders die gecontracteerd zijn voor HH over de 4% loonsverhoging? (N = 198) Wel besproken Niet besproken 96,0% 4,0% Enquêtevraag 16a2 - Wat was het doel van dit gesprek en wat heeft dit overleg opgeleverd? (n = 190) Tarief aanpassen: 25,3% Draagvlak creëren: 36,8% Informeren/toelichten: 14,7% Inzicht in effecten: 4,7% Overig: 18,4% Enquêtevraag 16a3 - Waarom heeft u hierover niet gesproken met uw aanbieders? (n = 8) Nog van plan: 25,0% Niet nodig: 75,0%

13 58384 Openbaar 13 Tarieven aangepast naar aanleiding van generieke loonsverhoging van 4% Uit de enquête blijkt dat 65,7% van de gemeenten die bekend is met de generieke loonsverhoging van 4% (n=130), hun tarieven naar aanleiding van deze loonsverhoging ten tijde van de enquête heeft gewijzigd (zie tabel 10 en figuur 3, de blauwe parten). In tabel 13 wordt beschreven hoe deze gemeenten tot nieuwe tarieven zijn gekomen. Verder blijkt dat 34,3% van de gemeenten (n=68) de tarieven nog niet heeft gewijzigd naar aanleiding van de generieke loonsverhoging ten tijde van de enquête. Dit zijn de oranje parten in figuur 3. De redenen dat deze gemeenten het tarief nog niet hebben gewijzigd, worden weergeven in tabel 12. Van deze 68 gemeenten geven er 56 expliciet aan dat het tarief nog niet is gewijzigd, maar dat dit nog wel gaat gebeuren. De andere 12 gemeenten geven aan geen tariefswijziging door te voeren naar aanleiding van generieke loonsverhoging. Tabel 10. Enquêtevraag 16b Enquêtevraag Vraag 16b - Heeft uw gemeente naar aanleiding van de nieuwe wijziging van de cao VVT van 4% loonsverhoging de tarieven gewijzigd? N =198 Tarieven gewijzigd ten tijde van enquête 65,7% (n=130) Ja, deze zijn vanaf 1 oktober 2018 gewijzigd (n=57): Ja, deze zijn gewijzigd maar pas na 1 oktober Voor de periode tussen 1 oktober en de wijziging betaalt de gemeente een vergoeding aan aanbieders (n=21) Ja, deze zijn gewijzigd maar pas na 1 oktober Voor de periode tussen 1 oktober en de wijziging betaalt de gemeente geen vergoeding aan aanbieders (n=52). Tarieven nog niet gewijzigd ten tijde van enquête 34,3% (n=68) Nee, deze zijn nog niet gewijzigd. Wanneer het tarief gewijzigd is, betaalt de gemeente met terugwerkende kracht een vergoeding aan aanbieders (n=19). Nee, deze zijn nog niet gewijzigd. Wanneer het tarief gewijzigd is, betaalt de gemeente geen vergoeding aan aanbieders (n=37). Nee, de gemeente voert naar aanleiding van de 4% loonsverhoging geen tariefwijziging door (n=12). Uit de enquête blijkt ook of gemeenten wel of geen vergoeding hebben betaald aan aanbieders na de wijziging van de tarieven, of dat ze dit wel of niet van plan zijn nadat de tarieven worden gewijzigd (zie figuur 3). Van de gemeenten die het tarief na 1 oktober 2018 hebben aangepast (n=73), geeft een ruime meerderheid (n=52, 71,22%) aan geen vergoeding te betalen aan aanbieders voor de periode tussen 1 oktober 2018 en het moment van wijzigen. Van de gemeenten die het tarief nog gaan wijzigen (n=56), geeft een meerderheid (n=37, 66,0%) aan geen vergoeding met terugwerkende kracht te betalen aan aanbieders. In de volgende figuur geven we de zes hiervoor besproken antwoordcategorieën op enquêtevraag 16b als percentages weer van het totaal aantal gemeenten dat heeft aangegeven bekend te zijn met de generieke loonsverhoging van 4% (n=198).

14 58384 Openbaar 14 Tarieven aangepast naar aanleiding van generieke loonsverhoging van 4% 6,1% 18,7% 28,8% 9,6% 10,6% 26,3% Ja, deze zijn vanaf 1 oktober 2018 gewijzigd: Ja, deze zijn gewijzigd maar pas na 1 oktober Wel vergoeding aan aanbieders. Ja, deze zijn gewijzigd maar pas na 1 oktober Geen vergoeding aan aanbieders. Nee, deze zijn nog niet gewijzigd. Wanneer het tarief gewijzigd is, wel vergoeding aan aanbieders. Nee, deze zijn nog niet gewijzigd. Wanneer het tarief gewijzigd is, geen vergoeding aan aanbieders. Nee, de gemeente voert naar aanleiding van de 4% loonsverhoging geen tariefwijziging door. Figuur 3. Verdeling aantal gemeenten dat tarieven heeft aangepast naar aanleiding van generieke loonsverhoging We hebben ook geanalyseerd of er zich verschillen voordoen in het percentage gemeenten dat haar tarieven voor huishoudelijke hulp heeft aangepast naar aanleiding van de generieke loonsverhoging als gekeken wordt naar gemeentegrootteklasse. Hieruit blijkt dat gemeenten met minder dan inwoners en gemeenten met inwoners tussen de en de inwoners relatief vaker het tarief niet hebben aangepast ten opzichte van de andere gemeentegrootteklasse. (zie onderstaande tabel). Tabel 111. Verdeling gemeenten tarief wel/niet aangepast Type gemeente % Tarief wel aangepast % Tarief (nog) niet aangepast Minder dan inwoners 58,3% 41,7% inwoners 67,3% 32,7% inwoners 54,5% 45,5% inwoners 70,0% 30,0% inwoners 75,0% 25,0% Alle responderende gemeenten 65,7% 34,3%

15 58384 Openbaar 15 Waarom hebben sommige gemeenten tarieven (nog) niet gewijzigd? In de enquête hebben we de subpopulatie van 68 gemeenten die hun tarief voor huishoudelijke hulp (nog) niet hebben gewijzigd naar aanleiding van de generieke loonsverhoging, ook gevraagd naar de redenen hiervoor (tabel 12). Van deze subpopulatie geeft het merendeel van de respondenten aan dat hun gemeenten van plan zijn het tarief op een later moment te wijzigen, namelijk op 1 januari Van de 41 gemeenten die hun tarieven nog gaan wijzigen, geeft 82,8% aan al afspraken te hebben gemaakt met aanbieders over het proces dat wordt gevolgd om tot een nieuw tarief te komen waar de 4 procent loonsverhoging in is verwerkt. Tabel 12 maakt ook duidelijk dat een aanzienlijk deel van de respondenten van gemeenten die de tarieven (nog) niet heeft gewijzigd naar aanleiding van de generieke loonsverhoging (27,9%), het antwoord Anders, namelijk heeft ingevuld. Een klein deel van deze groep gemeenten beschrijft in hun open antwoorden dat het proces nog gaande is, bijvoorbeeld doordat er een integraal voorstel ligt bij het college van B&W dat nog goedgekeurd moet worden of dat ze wachten op de VNG-rekentool. De rest geeft aan het tarief niet te wijzigen omdat (1) het tarief eerder al is verhoogd, (2) omdat het niet verplicht is of (3) omdat tarieven worden geïndexeerd conform contractuele voorwaarden waar tussentijdse branche-indexeringen niet onder vallen en worden geacht als onderdeel binnen de indexreeksen van het CBS te worden opgenomen. Een klein deel van de gemeenten die de tarieven niet heeft aangepast op de generieke loonsverhoging (11,8%), geeft aan dit niet gedaan te hebben omdat de geldende huidige tarieven hoog genoeg zijn om de cao-wijziging te compenseren. Tabel 122. Enquêtevraag 16c Enquêtevraag vraag 16c - Wat is de verklaring voor uw eerdere antwoord dat uw gemeente het tarief op dit moment (nog) niet heeft gewijzigd? De gemeente hanteert tarieven die hoog genoeg zijn om de cao-wijziging van 4% loonsverhoging te compenseren. N = 68 11,8% De tarieven worden nog gewijzigd op een later moment. 60,3% Anders, namelijk 27,9% Berekening tariefwijziging Van de 130 gemeenten die het tarief hebben gewijzigd naar aanleiding van de generieke loonsverhoging, heeft meer dan de helft dit tarief zelf vastgesteld en mochten zorgaanbieders input leveren op de berekening van de diverse kostprijselementen. De op een na grootste groep van gemeenten die het tarief heeft gewijzigd, heeft het nieuwe tarief zelf vastgesteld zonder hierbij aanbieders (opnieuw) te betrekken. Een kleinere groep heeft een (advies)bureau ingehuurd om tarieven te berekenen, waarbij in de meerderheid van de gevallen aanbieders wel zijn betrokken. In slechts een klein deel van de gemeenten die het tarief hebben gewijzigd mochten aanbieders een tarief offreren waarmee inzichtelijk is gemaakt hoe de 4 procent loonsverhoging is verdisconteerd in het nieuwe tarief, waarna de gemeente het nieuwe (uur)tarief heeft vastgesteld.

16 58384 Openbaar 16 Tabel 13. Enquêtevraag 17 Vraag 17 - Hoe heeft uw gemeente de tariefwijziging naar aanleiding van de 4% loonsverhoging door de wijziging van de cao VVT berekend? Aanbieders mochten input leveren op de berekening van de diverse kostprijselementen waarna de gemeente het nieuwe (uur)tarief heeft vastgesteld. Aanbieders mochten een (uur)tarief offreren, waar mee inzichtelijk is gemaakt hoe de 4% loonsverhoging is verdisconteerd in het nieuwe tarief, waarna de gemeente het nieuwe (uur)tarief heeft vastgesteld. De gemeente heeft zelf nieuwe tarieven berekend die zijn doorgevoerd t.o.v. het huidige tarief (aanbieders zijn niet (opnieuw) betrokken geweest). De gemeente heeft een (advies)bureau ingehuurd om nieuwe tarieven te berekenen en zij hebben aanbieders betrokken. De gemeente heeft een (advies)bureau ingehuurd om nieuwe tarieven te berekenen en zij hebben geen aanbieders betrokken. N = ,5% 3,1% 31,5% 10,8% 6,2% Samenvatting Onderstaand figuur geeft een samenvatting van de antwoorden op de vragen over de generieke loonsverhoging van 4 procent. Figuur 4. Samenvatting antwoorden generieke loonsverhoging van 4 procent in de cao VVT

17 58384 Openbaar 17 Bijlage 1 Enquête vragen over cao-afspraken Vraag 15a1 Is uw gemeente bekend met de nieuwe loonschaal uit de cao VVT die per 1 april 2018 van kracht is voor medewerkers in de huishoudelijke hulp (ook wel de nieuwe HBH-loonschaal genoemd)? Ja, de gemeente is hiermee bekend vraag 15a2 Nee, de gemeente is hier niet mee bekend door naar vraag 16a Vraag 15a2 Heeft uw gemeente over de nieuwe loonschaal gesproken met de aanbieders die gecontracteerd zijn voor huishoudelijke hulp? Ja, wij hebben hierover gesproken met onze aanbieders ->vraag 15a3 Nee, wij hebben hier niet over gesproken met onze aanbieders Uitleggen waarom niet ->vraag 15b Vraag 15a3 Wat was het doel van dit gesprek en wat heeft dit overleg opgeleverd? Open vraag Vraag 15b Heeft uw gemeente naar aanleiding van de nieuwe HBH-loonschaal de tarieven gewijzigd? Ja, deze zijn vanaf 1 april 2018 gewijzigd. vraag 15e Ja, deze zijn gewijzigd maar pas na 1 april Voor de periode tussen 1 april en de wijziging betaalt de gemeente een vergoeding aan aanbieders. vraag 15e Ja, deze zijn gewijzigd maar pas na 1 april Voor de periode tussen 1 april en de wijziging betaalt de gemeente geen vergoeding aan aanbieders. vraag 15e Nee, deze zijn nog niet gewijzigd. Wanneer het tarief gewijzigd is, betaalt de gemeente met terugwerkende kracht een vergoeding aan aanbieders. vraag 15c Nee, deze zijn nog niet gewijzigd. Wanneer het tarief gewijzigd is, betaalt de gemeente niet met terugwerkende kracht een vergoeding aan aanbieders voor de HBH loonschaal. vraag 15c Nee, de gemeente voert naar aanleiding van de nieuwe loonschaal geen tariefwijziging door. vraag 15c

18 58384 Openbaar 18 Vraag 15c Wat is de verklaring voor uw eerdere antwoord dat uw gemeente het tarief op dit moment (nog) niet heeft gewijzigd? De gemeente is niet AMvB-plichtig, dus we hoeven onze tarieven niet aan te passen vraag 16a De gemeente hanteert tarieven die hoog genoeg zijn om de nieuwe loonschaal te compenseren vraag 16a Anders, namelijk. door naar vraag 16a De tarieven worden nog gewijzigd op een later moment. vraag 15d1 Vraag 15d1 Op welke verwachte toekomstige datum worden de nieuwe tarieven van kracht waarin de nieuwe loonschaal is verwerkt? [Datumvraag of weet niet.] Vraag 15d2 Zijn er al afspraken gemaakt met de aanbieders over het proces dat wordt gevolgd om tot een nieuw tarief met de nieuwe loonschaal HBH daarin verwerkt te komen? Zo ja, licht dit hieronder toe. Open vraag Ga door naar vraag 16a Vraag 15e Hoe heeft uw gemeente de tariefwijziging naar aanleiding van de nieuwe HBH-loonschaal berekend? Aanbieders mochten input leveren op de berekening van de diverse kostprijselementen waarna de gemeente het nieuwe (uur)tarief heeft vastgesteld Aanbieders mochten een (uur)tarief offreren, waar mee inzichtelijk is gemaakt hoe de nieuwe loonschaal is verdisconteerd in het nieuwe tarief, waarna de gemeente het nieuwe (uur)tarief heeft vastgesteld De gemeente heeft zelf nieuwe tarieven berekend die zijn doorgevoerd t.o.v. het huidige tarief (aanbieders zijn niet (opnieuw) betrokken geweest) De gemeente heeft een (advies)bureau ingehuurd om nieuwe tarieven te berekenen en zij hebben aanbieders betrokken De gemeente heeft een (advies)bureau ingehuurd om nieuwe tarieven te berekenen en zij hebben geen aanbieders betrokken Vraag 16a Is uw gemeente bekend met de wijziging van de cao VVT (generieke loonsverhoging van 4 procent per 1 oktober 2018)? Ja, de gemeente is hiermee bekend vraag 16a2 Nee, de gemeente is hier niet mee bekend naar vraag 18

19 58384 Openbaar 19 Vraag 16a2 Heeft uw gemeente gesproken met de aanbieders die gecontracteerd zijn voor huishoudelijke hulp over de 4% loonsverhoging? Ja, wij hebben hierover gesproken met onze aanbieders vraag 16a3 Nee, wij hebben hier niet over gesproken met onze aanbieders Uitleggen waarom niet ->vraag 16b Vraag 16a3 Wat was het doel van dit gesprek en wat heeft dit overleg opgeleverd? Open vraag Vraag 16b Heeft uw gemeente naar aanleiding van de nieuwe wijziging van de cao VVT van 4% loonsverhoging de tarieven gewijzigd? Ja, deze zijn vanaf 1 oktober 2018 gewijzigd vraag 17 Ja, deze zijn gewijzigd maar pas na 1 oktober Voor de periode tussen 1 oktober en de wijziging betaalt de gemeente een vergoeding aan aanbieders. vraag 17 Ja, deze zijn gewijzigd maar pas na 1 oktober Voor de periode tussen 1 oktober en de wijziging betaalt de gemeente niet met terugwerkende kracht een vergoeding aan aanbieders. vraag 17 Nee, deze zijn nog niet gewijzigd. Wanneer het tarief gewijzigd is, betaalt de gemeente met terugwerkende kracht een vergoeding aan aanbieders. vraag 16c Nee, deze zijn nog niet gewijzigd. Wanneer het tarief gewijzigd is, betaalt de gemeente geen vergoeding aan aanbieders. vraag 16c Nee, de gemeente voert naar aanleiding van de 4% loonsverhoging geen tariefwijziging door. vraag 16c Vraag 16c Wat is de verklaring voor uw eerdere antwoord dat uw gemeente op dit moment het tarief (nog) niet heeft gewijzigd? De gemeente hanteert tarieven die hoog genoeg zijn om de cao-wijziging van 4% loonsverhoging te compenseren door naar vraag 18 Anders, namelijk. door naar vraag 18 De tarieven worden nog gewijzigd op een later moment. vraag 16d1 Vraag 16d1 Op welke verwachte toekomstige datum worden de nieuwe tarieven van kracht waarin de 4% loonsverhoging is verwerkt? Vraag 16d2 Zijn er al afspraken gemaakt met de aanbieders over het proces dat wordt gevolgd om tot een nieuw tarief HBH te komen waar de 4% loonsverhoging in is verwerkt? Zo ja, licht dit hieronder toe. Open vraag Ga door naar vraag 18 (reguliere enquête)

20 58384 Openbaar 20 Vraag 17 Hoe heeft uw gemeente de tariefwijziging naar aanleiding van de 4% loonsverhoging door de wijziging van de cao vvt berekend? Aanbieders mochten input leveren op de berekening van de diverse kostprijselementen waarna de gemeente het nieuwe (uur)tarief heeft vastgesteld Aanbieders mochten een (uur)tarief offreren, waar mee inzichtelijk is gemaakt hoe de nieuwe loonschaal is verdisconteerd in het nieuwe tarief, waarna de gemeente het nieuwe (uur)tarief heeft vastgesteld De gemeente heeft zelf nieuwe tarieven berekend die zijn doorgevoerd t.o.v. het huidige tarief (aanbieders zijn niet (opnieuw) betrokken geweest) De gemeente heeft een (advies)bureau ingehuurd om nieuwe tarieven te berekenen en zij hebben aanbieders betrokken De gemeente heeft een (advies)bureau ingehuurd om nieuwe tarieven te berekenen en zij hebben geen aanbieders betrokken

21 58384 Openbaar 21 Berenschot is een onafhankelijk organisatieadviesbureau met 350 medewerkers wereldwijd. Al 80 jaar verrassen wij onze opdrachtgevers in de publieke sector en het bedrijfsleven met slimme en nieuwe inzichten. We verwerven ze en maken ze toepasbaar. Dit door innovatie te koppelen aan creativiteit. Steeds opnieuw. Klanten kiezen voor Berenschot omdat onze adviezen hen op een voorsprong zetten. Ons bureau zit vol inspirerende en eigenwijze individuen die allen dezelfde passie delen: organiseren. Ingewikkelde vraagstukken omzetten in werkbare constructies. Door ons brede werkterrein en onze brede expertise kunnen opdrachtgevers ons inschakelen voor uiteenlopende opdrachten. En zijn we in staat om met multidisciplinaire teams alle aspecten van een vraagstuk aan te pakken. Berenschot Groep B.V. Europalaan 40, 3526 KS Utrecht Postbus 8039, 3503 RA Utrecht /berenschot