Voortgangsdocument herijking wateropgave Vechtstromen Noord Agendapunt 5 Kenmerk

Transcriptie

1 Opiniërend voor Commissie watersysteem Vergaderdatum 16 september 2015 Onderwerp Voortgangsdocument herijking wateropgave Vechtstromen Noord Agendapunt 5 Kenmerk B2015/u788 Portefeuillehouder W. Stegeman Opsteller/indiener M. Buitenkamp en L. Heitbrink J.F.W. Clasie m.buitenkamp@vechtstromen.nl en l.heitbrink@vechtstromen.nl Aard voorstel Opiniërend Vertrouwelijkheid Nee Routing Besluit Advies commissie watersysteem 16 september 2015 Besluit algemeen bestuur Niet van toepassing. I. Besluit Het project herijking wateropgave Vechtstromen Noord heeft geresulteerd in een document met daarin als belangrijkste onderdelen: de uitgangspunten van de nieuwe visie op omgaan met de klimaatopgave in Vechtstromen Noord en de gevolgen daarvan voor de projecten opgenomen in het Lokaal Bestuurs Akkoord Water (LBW). Dit document is als bijlage bijgevoegd. Essentieel daarin is de tabel met het overzicht van de gevolgen per project, waarbij onderscheid wordt gemaakt naar de mogelijke geschiktheid van het gebied en de bijdrage van het al gemaakte inrichtingsplan. Op basis van dit document kunnen met de vier LBW gemeenten in oktober 2015 nieuwe afspraken worden gemaakt over het vervolg en kan richting stakeholders duidelijkheid worden gegeven. Het dagelijks bestuur heeft 25 augustus 2015 besloten: 1. De conclusies uit het voortgangsdocument over te nemen en aldus te handelen. Dat wil zeggen: a. de voorbereiding van een aantal LBW projecten (weer) op te pakken. Dit betreft waterbeheersingsplan Oosteindseveen, Collendoorn I, Oosterhesselerlanden (Broeklanden), Sleenerstroom en Holslootdiep en Ossehaar, bergingsgebied en zo nodig daarvoor al gemaakte inrichtingsplannen te actualiseren. Via afzonderlijke projectvoorstellen over deze individuele projecten te besluiten; b. Met de gemeente Hardenberg te overleggen over de mogelijkheden om een deel van de wateropgave bij Brucht onder te brengen in het bedrijventerrein Broeklanden. c. voor de besluitvorming over de overige gebieden te wachten op de uitkomsten van het hydrologisch model en het overleg met Waterschap Groot Salland en Duitsland; d. het al gemaakte inrichtingsplan voor het Schoonebeekerdiep niet uit te voeren en separaat te besluiten over de voor dit project verworven gronden; e. het (bestemmings)plan voor Weijerswold stop te zetten; f. voor alle gebieden met betrokkenen afspraken te maken over de afwikkeling van aangegane verplichtingen en procedures, besluitvorming over deze afspraken laten terug komen in het DB via aparte bestuursvoorstellen. 1

2 2. Het voortgangsdocument herijking wateropgave Vechtstromen Noord als basis te gebruiken voor de in oktober 2015 vast te leggen afspraken met de gemeenten Ommen, Hardenberg, Emmen en Coevorden. Dit voortgangsdocument eveneens te gebruiken als basis voor de communicatie met stakeholders, te weten de inwoners en grondgebruikers/eigenaren, dorpsbelangenorganisaties, natuur- en milieufederaties, provincies Drenthe en Overijssel, LTO Noord afdelingen, Bestuurscommissie Bargerveen, NAM, NLWKN, Landwirtschaftskammer, Kreis Bentheim, Vechteverband, waterschap Groot Salland, waterschap Hunze en Aa s en waterschap Reest en Wieden. II. Inleiding / kader Waterschap Velt en Vecht heeft in samen met de gemeenten Emmen, Coevorden, Hardenberg en Ommen - in het Lokaal Bestuursakkoord Water (LBW) vastgelegd wat de lokale wateropgave is en hoe deze in te vullen. Het gaat daarbij zowel om maatregelen voor het vasthouden als voor het bergen van water in het stroomgebied dat Velt en Vecht in beheer had. De wateropgave is in het LBW bepaald op 12 miljoen m3 water. Voor 11 miljoen m3 is in het LBW ruimte gevonden in landelijk gebied, voor 1 miljoen m3 in stedelijk gebied. De gemeenten hebben zich met het LBW gecommitteerd om deze ruimte te reserveren in bestemmingsplannen en Velt en Vecht om de benodigde projecten uit te voeren. Het dagelijks bestuur van Vechtstromen heeft in oktober 2014 besloten om de wateropgave voor Vechtstromen Noord opnieuw tegen het licht te houden. Enerzijds omdat er sinds 2009 nieuwe inzichten zijn ontstaan in het omgaan met wateroverlast, anderzijds is er de noodzaak om de kosteneffectiviteit van maatregelen te verhogen om de stijging van waterschapstarieven te beperken. De projectgroep herijking wateropgave Vechtstromen Noord is met deze opdracht aan de slag gegaan. In overleg met stakeholders is een nieuwe visie op de klimaatopgave opgesteld en deze is door het DB vastgesteld en besproken met het AB (via de commissie watersysteem). Vervolgens is opnieuw in overleg met de stakeholders gewerkt aan een analyse van de LBW projecten in het licht van deze nieuwe visie. Dit heeft geleid tot een voorstel voor de individuele projecten/gebieden. Belangrijk is dat voor een complete heroverweging een goed functionerend model nodig is, dat eind 2016 beschikbaar zal komen. Voor een aantal gebieden is nu al duidelijkheid te geven. Het voortgangsdocument gaat in op de individuele projecten. III. Beoogd effect Er wordt nu zoveel mogelijk duidelijkheid gegeven aan stakeholders over de LBW gebieden en de inrichtingsplannen die voor sommige gebieden al waren gemaakt. Voor een groot deel van de gebieden kan die duidelijkheid er pas komen als er een goed hydrologisch model beschikbaar is en de uitkomsten van het overleg met Waterschap Groot Salland en Duitsland bekend zijn. Dit is naar verwachting eind 2016, begin IV. Argumenten Alle LBW projecten zijn beoordeeld in het licht van de nieuwe visie op de klimaatopgave. Daarbij is gekeken naar de bijdrage aan het oplossen van knelpunten in het watersysteem, de mogelijke koppeling met andere doelen, draagvlak en overige aspecten, zoals het stadium van voorbereiding. Op grond van deze beoordeling is een conclusie getrokken over de noodzaak/wenselijkheid van het betreffende project. Daarbij is onderscheid gemaakt naar het gebied enerzijds en (voor zover aanwezig) het bijbehorende inrichtingsplan anderzijds. Uit deze analyse is een aantal LBW gebieden naar voren gekomen, die zonder twijfel (no regret) geschikt en kosten effectief zijn om ruimte te bieden aan water in tijden van extreme neerslag. Voor deze gebieden ligt het voor de hand om de uitvoering c.q. de planvorming (weer) op te pakken. Voor het merendeel van de LBW gebieden blijkt dat deze een zinvolle bijdrage zouden kunnen leveren aan het oplossen van knelpunten, maar dat het zonder hydrologisch model niet goed te zeggen of deze gebieden wel allemaal nodig en/of kosteneffectief zijn en of de inrichtingsplannen (voor zover aanwezig) wel de juiste maatregelen bevatten. Dit heeft te maken met de nieuwe uitgangspunten, waarbij meer gewerkt wordt met het benutten van ruimte in de normen wateroverlast en de mogelijkheden om af te voeren. Deze duidelijkheid kan pas gegeven worden als het hydrologisch model beschikbaar is en als de uitkomsten van het overleg met WGS bekend worden. Deze duidelijkheid wordt niet eerder dan eind 2016/begin 2017 verwacht. Tot zo lang blijven deze gebieden in beeld. Het inrichtingsplan voor Schoonebeek gaat niet meer in de huidige vorm door, omdat het maatregelen bevat die niet meer logisch zijn in het kader van de nieuwe visie. Dit noopt tot aparte besluitvorming over de gronden die in dit kader reeds zijn verworven.

3 Omdat niet duidelijk is welke noodzaak er nog is voor Weijerswold in de nieuwe visie, moet nu niet voor dit gebied een (bestemmings)plan worden vastgesteld, mede in het licht van de dialoog die hierover met stakeholders is gevoerd. In de voorbereiding van de verschillende projecten zijn de afgelopen jaren verplichtingen aangegaan en verwachtingen gewekt. Zo zijn er planologische procedures gestart (en deels afgerond), is grond verworven en zijn er voorstellen voor recreatief medegebruik ontwikkeld. In het kader van transparantie en bieden van duidelijkheid zal per project gecommuniceerd moeten worden met stakeholders over de verplichtingen en verwachtingen. Het LBW van 2009 is een akkoord van het toenmalige waterschap en de betrokken vier gemeenten. De herijking is een zaak van dezelfde partijen. Net als in 2009 zal ook nu officieel vastgelegd moeten worden wat de partijen afspreken. Dit is dan de basis voor de gezamenlijke communicatie naar stakeholders. V. Risico s en kanttekeningen Het gaat nog een tijd duren voordat het waterschap echt weet wat nodig is om de klimaatopgave te kunnen invullen. De planning is sterk afhankelijk van de ontwikkeling van het hydrologisch model. Dit is een complex project, met onder andere een Europese aanbesteding en kan gemakkelijk uitlopen. Uit het hydrologisch onderzoek kan blijken dat er nog andere knelpunten gaan optreden dan die nu in beeld zijn. Daarmee kunnen nieuwe gebieden in beeld komen. Individuele grondgebruikers kunnen toch moeite hebben met een toenemende kans op wateroverlast. Als deze wateroverlast zich werkelijk voordoet, kan mogelijk schadevergoeding worden geclaimd. Dit zal in principe tevergeefs zijn als wordt aangetoond dat het waterschap rechtmatig heeft gehandeld. De beeldvorming dat het waterschap minder investeringen in het watersysteem doet is niet uit te sluiten. Als zich de komende jaren een situatie van wateroverlast voordoet zullen getroffenen mogelijk de nieuwe aanpak van Vechtstromen aangrijpen als verklaring. Vanuit de stroomgebiedsgedachte is er ook overleg met Duitsland wenselijk, over gewenste aanpak en maatregelen. Hierin schuilt echter wel het risico op vertraging van het proces. Voor de voorbereiding zijn de afgelopen jaren kosten gemaakt, dit zijn onder andere kosten voor grondverwerving en voorbereiding. Een deel van deze kosten kunnen beschouwd worden als desinvestering, voor zover de plannen nu worden stop gezet. VI. Financiën Er zijn destijds, bij de totstandkoming van het LBW 2009, ramingen gemaakt voor wat betreft de kosten. Voor een deel zitten deze nog verwerkt in de Meerjarenverkenning Deels zijn deze als gevolg van het zogenoemde nul-scenario en herprogrammeringen, niet (meer) in de begroting opgenomen. Op dit moment worden er geen aanpassingen in de (meerjaren)begroting voorgesteld, In het voorjaar van 2016 bij de Meerjarenverkenning zullen voor zover op dat moment mogelijk, voorstellen worden gedaan voor eventuele herprogrammering als gevolg van onderhavig besluit. VII. Communicatie Extern De vier gemeenten Ommen, Emmen, Coevorden en Hardenberg zijn vertegenwoordigd in de projectgroep herijking en in de stuurgroep LBW. Met de beide provincies wordt apart bestuurlijk overleg gehouden over dit onderwerp. In het kader van de herijking is gesproken met dorpsbelangen Schoonebeek en Nieuw Schoonebeek, natuur- en milieufederaties en terreinbeherende organisaties van Drenthe en Overijssel, provincies Drenthe en Overijssel, LTO Noord afdelingen, Bestuurscommissie Bargerveen, NAM, NLWKN, Landwirtschaftskammer, Kreis Bentheim, Vechteverband. Deze partijen zijn voor het vervolg ook van belang, waarbij er over individuele projecten afzonderlijk met partijen wordt gesproken. Zo worden er nog bijeenkomsten met de grondgebruikers/eigenaren van Weijerswold en Schoonebeekerdiep gehouden. In oktober 2015 zal er een algemene inloopavond voor de bewoners worden georganiseerd. Met de gemeenten wordt een informatiebijeenkomst voor raadsleden georganiseerd. De gemeenten zorgen zelf voor besluitvorming in eigen huis.

4 Met een persbericht en via onze social mediakanalen besteden we aandacht aan de herijking van het LBW, de nieuwe visie en de consequenties ervan voor onder meer het wel of niet doorgaan van projecten. Op onze website nemen we informatie op over het LBW en de herijking van de wateropgave. In een later stadium kan deze informatie verrijkt worden met informatie over de voortgang van LBW-projecten. Waterschap Velt en Vecht heeft destijds een folder gemaakt naar aanleiding van het LBW. Naar aanleiding van de herijking van de wateropgave zal een nieuwe folder worden gemaakt. Bijvoorbeeld op inloopavonden rondom LBW-projecten kan deze folder worden gebruikt als achtergrondinformatie bij het desbetreffende project. Verder wordt een vraag- en antwoordlijst opgesteld die tegemoetkomt aan vragen die de herijking van het LBW zouden kunnen oproepen. Intern Het AB wordt via periodieke agendering van de herijking bij de commissie Watersysteem op de hoogte gehouden van de stand van zaken en de voortgang. Eind juni is voor de waterschapsmedewerkers een informatiebijeenkomst gehouden. Via Intranet zijn er worden medewerkers geïnformeerd over de voortgang van de herijking. In het najaar zal er een artikel in Stromen worden geplaatst. Kernboodschap Waterschap Vechtstromen heeft het afgelopen jaar overlegd met partners in het noordelijk deel van zijn beheergebied (het vroegere beheergebied van rechtsvoorganger Velt en Vecht) om afspraken te herijken die in 2009 zijn vastgelegd in het Lokaal Bestuursakkoord Water (LBW). Deze herijking vindt plaats vanwege nieuwe inzichten in omgaan met water en een terughoudend beleid met betrekking tot lastendrukontwikkeling voor bedrijven en huishoudens. Een belangrijk uitgangspunt in de herijking is dat het doel van het LBW, namelijk voorbereid zijn op de gevolgen van klimaatverandering, niet ter discussie staat. In het LBW hebben het toenmalige waterschap Velt en Vecht en de gemeenten Emmen, Coevorden, Hardenberg en Ommen afgesproken dat er ruimte moet worden gereserveerd om in geval van hevige neerslag in totaal circa 12 miljoen m3 extra water te kunnen bergen. Afgesproken was om deze maatregelen in 2021 gereed te hebben, waarmee het waterschap het systeem op orde zou hebben voor de situatie die in 2050 als gevolg van klimaatverandering wordt verwacht. De nieuwe visie gaat er vanuit dat het watersysteem moet voldoen aan het actuele klimaat en dus niet in al aan de situatie van Er wordt dus meer tijd genomen om projecten te realiseren. Daarnaast gaat de nieuwe visie uit van een benadering waarin het voorkomen van knelpunten (geen overschrijding normen wateroverlast) centraal staat (en niet het realiseren van extra bergingscapaciteit). Vanuit de agrarische sector is aangegeven dat men liever incidenteel water op het land heeft, zeker als dit in het winterseizoen is, dan dat er permanent landbouwgrond voor waterberging wordt onttrokken. Verder wil Vechtstromen de maatregelen ook beschouwen in samenhang met maatregelen die bovenstrooms in Duitsland of benedenstrooms in het beheergebied van waterschap Groot Salland zijn te treffen. Om goed zicht te krijgen op welke maatregelen het meest effectief zijn om (toekomstige) knelpunten op te lossen, wil het waterschap de totstandkoming van een hydrologisch model afwachten. In oktober wil Vechtstromen op basis van de nieuwe inzichten afspraken vastleggen met de LBWpartners: de gemeenten Emmen, Coevorden, Hardenberg en Ommen. VIII. Uitvoering Na de behandeling in het DB, wordt de commissie watersysteem geïnformeerd in haar vergadering van 16 september. Het voorliggende document zal de komende maand met een aantal concrete afspraken per project nog worden aangevuld en er zal een projectaanpak voor het vervolg aan worden toegevoegd. Vervolgens zal het in oktober 2015 worden voorgelegd aan de stuurgroep LBW ter vaststelling.

5 Het vaststellen van het voortgangsdocument kan beschouwd worden als de evaluatie van het LBW, zoals dat destijds is afgesproken. Als de stuurgroep LBW in oktober instemt met de voorstellen, kan vervolgd worden met een aantal (deel-) projecten zoals de ontwikkeling van het hydrologisch model, het overleg met Duitsland, afstemming binnen de Vechtvisie, betrokkenheid bij de ontwikkeling van de bufferzone Bargerveen, het maken van plannen en het in uitvoering brengen van de genoemde projecten. Deze activiteiten worden projectmatig opgepakt. IX. Bijlage(n) 1. Document Herijking wateropgave Vechtstromen noord, juli 2015.