Verslag inspiratiedag lokaal cultuureducatiebeleid

Transcriptie

1 Verslag inspiratiedag lokaal cultuureducatiebeleid D8 Een kwaliteitskader voor cultuureducatie, ook op lokaal vlak Waaraan herken je kwaliteitsvolle cultuureducatie? En vooral, waarop kan een organisatie of lokaal bestuur zich baseren om hier zelf aan te werken? In het kader van hun conceptnota Groeien in Cultuur richtten ministers Schauvliege en Smet een commissie op met experts uit het cultuureducatieve veld om een referentiekader uit te werken (met richtinggevende criteria) voor kwaliteitsvolle cultuureducatie. De commissieleden stellen hun voorlopige resultaten voor en gaan graag in dialoog met u over de toepassingsmogelijkheden en bruikbaarheid ervan. Commissieleden: Kaat Peeters (voorzitster), Karolien Akkermans, Koen Boesman, Dirk Bogaert, Tom Buytaert, Dirk De Wit, Marijke Leye, Isabel Lowyck, Freddy Mariën, Dirk Piqueur, Iris Verhoeyen, Lode Vermeersch 1 Sprekers Marijke Verdoodt Iris Verhoeyen Tom Buytaert Dirk Bogaert Lode Vermeersch 2 Inleiding en situatieschets Marijke Verdoodt licht kort het bredere kader toe. De commissie GIC is in het leven geroepen door ministers Schauvliege en Smet naar aanleiding van de conceptnota Groeien in cultuur in het najaar van Ze kreeg twee opdrachten mee: ten eerste het bestaande beleidsinstrumentarium, in het bijzonder de verschillende decreten te screenen op cultuureducatie en ten tweede een kwaliteitskader te ontwikkelen voor cultuureducatie specifiek binnen de sectoren cultuur en jeugd. Dit moet volgende output opleveren: beleidsaanbevelingen concrete suggesties voor een optimalere praktijkondersteuning en dossierbehandeling concrete instrumenten (bv. zelfscan) om organisaties te helpen hun eigen cultuureducatieve visie, werking, aanbod, bereik kritisch door te lichten De commissieleden werden gekozen op basis van expertise en kennis binnen het cultuureducatieve werkveld. Ze hebben een onafhankelijke positie. Zij beslissen autonoom maar ontvangen wel feedback vanuit onder andere het werkveld (bv. via klankbordmomenten zoals op het Cultuurforum of vandaag). Definitieve oplevering van de resultaten is voorzien voor april Voorstelling kwaliteitskader, zelfreflectie instrument & toepassingsmogelijkheden a) Het kwaliteitskader 1

2 Dirk Bogaert is docent aan de Vrije Universiteit Brussel op het departement lerarenopleiding. Hij neemt nu het woord en stelt het kwaliteitskader voor. Eerst staat hij stil bij de verschillende definities van cultuur die je kan hanteren. De commissie neemt de definitie die Groeien in cultuur hanteert als uitgangspunt, maar heeft ook aandacht voor andere mogelijke. Hetzelfde geldt voor cultuureducatie. Hoe is het kwaliteitskader nu opgebouwd? Volgende 5 componenten maken er deel van uit en vormen dus volgens de commissieleden essentiële criteria om te spreken van kwaliteit in cultuureducatie: Missie en visie Proces (doelstelling, participanten gerichtheid, doelpubliek, context) en methodieken Begeleiding Samenwerking Effect, impact en evaluatie Er zijn nog heel wat andere componenten die bijdragen tot een kwalitatieve werking (b.v. arbeidsvoorwaarden van de professionals), maar er werd gekozen om deze niet op te nemen omdat het doel toch is om specifiek te kijken waarin de kwaliteit in cultuureducatie schuilt. Deze componenten moeten aanleiding geven tot een zelfreflectie door organisaties op vlak van hun cultuureducatieve werking. Men kan zijn organisatie bevragen a.h.v. dit formeel kader, waaraan ook een werkzaam instrument zal gekoppeld worden met begrijpelijke vragen. Aan de hand van deze zelfreflectie kan men doelgericht als organisatie groeien in cultuureducatie. b) Het zelfreflectieinstrument Iris Verhoeyen is reeds tien jaar actief geweest in cultuureducatieve organisaties. Zij is nu stafmedewerker bij de Ambrassade, het bureau voor jonge zaken, waar zij werkt rond cultuur en onderwijs bij jeugd. Zij neemt nu het woord. Vandaag wil de commissie deze vijf aspecten van het kwaliteitskader voorleggen en bespreken met mensen die actief werkzaam zijn in de cultuureducatieve sector. Dit om zicht te krijgen of de commissie op de goede weg is met dit kwaliteitskader? Het gaat immers om work in progress. Vandaag worden de componenten proces, methodiek en begeleiding eruit gelicht. Een optimale situatie wordt steevast als referentiepunt genomen. Bij wijze van illustratie wordt er ingezoomd op participantgerichtheid. De commissie heeft het zelfbevragingsinstrument hier uitgewerkt a.h.v. open vragen en indicatoren op schaal. Enkele voorbeeldvragen: op welk niveau wordt er geparticipeerd, hoe wordt er geparticipeerd, hebben de participanten inspraak in de doelen Op volgende vragen willen de commissieleden graag een antwoord krijgen vandaag: Zijn de gebruikte vraagstellingen in het zelfreflectieinstrument duidelijk? Biedt dit instrument een meerwaarde? Kan dit instrument aanleiding geven tot [reflectie over] een verbetering van de kwaliteit van cultuureducatie? Krijg je als organisatie door dit kader een idee in welke richting je zou moeten werken om je werking te willen verbeteren? De commissie wil op die manier graag aftoetsen of er draagvlak bestaat voor een dergelijk kwaliteitskader en hoe ze het door haar voorgestelde kader nog kaan verbeteren. 2

3 c) Toepassingsmogelijkheden Lode Vermeersch is onderzoeker aan de Universiteit van Leuven en de Vrije Universiteit van Brussel. Hij neemt nu het woord. VOOR WIE IS HET BESTEMD? Het is een instrument op organisatieniveau. De focus ligt op jeugd en cultuur (dit kan heel breed zijn en variëren van werkingen zoals musea tot amateurkunstenverenigingen en kunsteducatieve organisaties). Zowel organisaties die intensief cultuureducatief werken als organisaties die hier slechts zijdelings mee bezig zijn, zullen met dit kader aan de slag kunnen gaan. Het kan vrijwillig gebruikt worden. Er is geen verplichting tot toepassing, noch direct (decretaal) noch indirect (via bijvoorbeeld verwachtingen of een beoordelingscommissie). WAARTOE DIENT HET? Het moet er in de eerste plaats toe leiden om intern reflectie en dialoog te creëren: waar staan wij als organisatie? Wat is ons profiel? Wat kan er beter en welke kant kunnen we hiermee op? Op deze manier kan de organisatie groei en een hogere kwaliteit van zijn diensten bereiken. Ook extern kan dit instrument zijn nut hebben, maar er valt nog te bekijken of hier effectief ook draagvlak voor is. Dit kan bijvoorbeeld door anonieme benchmarking of positionering (zien of het cultuureducatief profiel van de organisatie vergelijkbaar is met anderen uit de sector) of door een niet anoniem lerend netwerk (waarbij er een mogelijkheid is tot contact met organisaties met hetzelfde profiel, dezelfde vragen in functie van dialoog). De geviseerde outcome is hoe dan ook een hogere kwaliteit in de cultuureducatieve werking van organisties of reflectie hierover. Als mogelijke output wordt gedacht aan o.a. een score, een uitgeschreven maar gestandaardiseerde feedback, concrete suggesties, contactgegevens van andere organisaties afhankelijk van keuze voor interne en/of externe toepassingen) HOE GAAT DIT INSTRUMENT ER CONCREET UIT ZIEN? Inhoudelijk zal de commissie hiervoor dit kwaliteitskader uitwerken. Vormelijk of technisch kan dit via een extern bureau, alleen is men er nog niet uit hoe men dit zal doen: analoog of digitaal, door open of gesloten vragen? Wat is hier de beste optie? Deze vragen liggen nog voor. 4 Feedback van het publiek Na de presentatie door de commissieleden wordt het publiek verdeeld in groepen van vier personen. De groepen worden gevraagd om na te denken over hetzij het zelfreflectieinstrument, hetzij de toepassingsmogelijkheden, dit op basis van volgende vragen: [M.b.t. het zelfreflectieinstrument:] 1. Vraagstelling / structuur duidelijk (plenair)? 2. Is de vraagstelling op 2 manieren een meerwaarde (+ uitleg) 3. In welke mate kan dit instrument aanleiding geven tot verbetering van je cultuureducatie? Wat is nodig om de impuls te krijgen om hieraan te werken? 3

4 4. Krijg je een idee van in welke richting je zou kunnen werken aan de kwaliteit van je CE? Zoniet, wat is hiervoor nodig? Of hoe kan dat idee nog versterkt worden? [M.b.t. de toepassingsmogelijkheden:] 1. Kan je op basis van het zelfreflectie instrument voor jezelf groeipaden uittekenen? 2. Verwacht je hierin ondersteuning? Zo ja, hoe zie je dit mogelijk: testimonials van peers, rol van intermediaire organisaties, externe coaching...? 3. Is het zinvol om ook te werken naar een extern gerichte positionerings /uitwisselingstool (eventueel online) en daaraan gekoppeld een lerend netwerk? a) Feedback over het instrument Vraagstelling: o Open vragen: zijn moeilijk te verwerken als ze voor externe toepassing (bv. benchmarking) gebruikt worden. o Gesloten vragen: tracht goed met de indicatoren te werken om het beleid te evalueren (praktische ondersteuning, duidelijk inlichten). Je start telkens vanuit de ideale situatie is dat de ideale situatie volgens de commissie? Gaat het dan om cultuureducatie in het algemeen? Want er zijn altijd heel veel vormen. Natuurlijk gaan we er bv van uit dat in elk cultuureducatief proces altijd participanten zijn; toch is de ideale situatie misschien in één vorm/context van cultuureducatie niet meteen de ideale situatie in een andere vorm/context. Misschien beter spreken van referentiepunt? Normerende ideale situatie + scores bij stellingen maken het zeer moeilijk. Nuancering is nodig: bv. participant moet niet altijd betrokken worden, je moet je positioneren tegenover de stelling. De vorm is heel normerend en hangt sterk af van het doel en de specifieke context van je project. Een criterialijst kan men aanmaken, maar de ideale situatie moet je kunnen vertalen naar je specifieke context. Er moeten meer realistische criteria komen. b) Feedback over de toepassingsmogelijkheden Men ziet het nut van het instrument wel in om intern of in relatie tot andere organisaties de eigen cultuureducatieve werking tegen het licht te houden. Het is belangrijk dat er zelfreflectie kan zijn voor nieuwkomers in de sector als handleiding om mee te starten, vooral om te zien of je missie en visie nog up to date zijn. Belangrijkste is nood aan verschillende soorten kwaliteitskaders voor verschillende contexten / velden zoals communicatie (zowel naar doelgroep, als respondenten van vragenlijst toe). Kwaliteitskader is dus moeilijk te realiseren in algemeen. Het is een belangrijk instrument, maar kan je hier effectief mee verder? Is het een reflectie of kan je er ook mee aan de slag om jezelf te veranderen? Ondersteuning biedt meerwaarde, maar hoe doe je dat? Door coaching bijvoorbeeld? Liever faceto face contact en ondersteuning. Er zijn veel manieren om te ondersteunen: zowel intern als extern. Maar voor extern moet je de mogelijkheden en de voorwaarden hebben. Databank en dingen online is één ding, maar beter is specifiek kunnen weten hoe je in je context moet vertalen via ondersteuning en uitwisseling om in actie te treden binnen je specifieke organisatie. Online gegeven valt moeilijk in te schatten hoe dit gaat werken, het is zeer vaag. Is een ontmoeting niet directer en misschien ook leerrijker? Het instrument zou een betere werking hebben als zij die dit systeem niet kennen kritisch het moeten beoordelen. Zij hebben vaak een interessante visie. Mensen die formulieren beste en bruikbaarste invullen, zijn mensen die vanuit hun karakter vaker reflecteren vanuit hetgeen dat 4

5 ze doen. Effect moet echter zijn op degenen die hier van nature niet mee bezig zijn. Open vragen zijn dus zeker nodig. Organisatiezoektocht: Zoeken naar een volledig team als respondent zodat de hele organisatie reflecteert! Niet enkel de directeur, maar bottom up, met de volledige werkploeg en liefst ook participanten. Men zou ook de studenten in lerarenopleiding kunnen vertrouwd maken met dit instrument en de toepassingsmogelijkheden. 5 Conclusie De tijd was te kort om én voldoende grondig het kwaliteitskader zelf voor te stellen én met de deelnemers aan de sessie in dialoog te gaan over het zelfreflectie instrument en de toepassingsmogelijkheden ervan. Toch ziet men wel het nut in van een dergelijk kwaliteitskader en wat die kan betekenen voor het cultuureducatieve veld. Algemeen onthouden de commissieleden twee belangrijke zaken van de feedback: 1. Er leeft een grote vraag naar een instrument dat rekening houdt met de verschillende cultuureducatieve contexten waarbinnen een organisatie kan werken. Het moet dus een dynamisch instrument zijn, waarbij een organisatie eerst zijn eigen context bepaalt en dan pas op vragen antwoord geeft. Een zekere gelaagdheid in het instrument is vereist. Alle mogelijke cultuureducatieve contexten inbouwen in het instrument is echter onmogelijk en de commissieleden achter zich ook niet in staat om deze allemaal te gaan beschrijven. 2. Het instrument moet uitnodigen tot zelfreflectie en dialoog, maar mag niet normerend zijn, in de zin van jezelf positioneren t.a.v. een zgn. ideale situatie; werken met een spectrum van +++ tot lijkt daarbij niet aangewezen. De ideale situatie kan dan ook beter omschreven worden als uitgangspunt of referentie situatie om op die manier reflectie op gang te brengen over de huidige positionering (algemeen of binnen een specifieke context) en organisaties uit te nodigen voor zichzelf eventueel groeipaden uit te tekenen. 5