Basisinformatie maatschappelijke opdracht

Transcriptie

1 Nastreven van leergebiedoverschrijdende eindtermen Een kader om met het schoolteam aan de slag te gaan Basisinformatie maatschappelijke opdracht In dit deel wordt het wettelijk kader geschetst dat voor scholen werd uitgetekend. Scholen zijn verplicht om zich binnen dit kader te bewegen. Dit is basisinformatie voor elk schoolteam dat op een planmatige wijze aan het nastreven van leergebiedoverschrijdende eindtermen gaat werken. Decreet basisonderwijs van 25/02/1997 In het Decreet Basisonderwijs art. 44, 2 lezen we m.b.t. de leergebiedoverschrijdende eindtermen: Leergebiedoverschrijdende eindtermen zijn minimumdoelen die niet specifiek behoren tot één leergebied, maar onder meer door middel van meer leergebieden of onderwijsprojecten worden nagestreefd. Elke school heeft de maatschappelijke opdracht de leergebiedoverschrijdende eindtermen bij de leerlingen na te streven. De school toont aan dat ze met een eigen planning aan de leergebiedoverschrijdende eindtermen werkt. Er zijn leergebiedoverschrijdende eindtermen geformuleerd voor leren leren, sociale vaardigheden en ICT. Voor elk van deze domeinen zijn er ook uitgangspunten beschreven die het denkkader vormden om tot deze eindtermen te komen. Deze uitgangspunten en eindtermen vormen het kader en geven de scholen de ruimte waarbinnen ze zich kunnen profileren binnen hun eigen planning. De uitgangspunten en eindtermen zijn terug te vinden op het web : Een planmatige structuur om deze opdracht te realiseren Deze structuur kan door het schoolteam gehanteerd worden maar ook worden aangepast aan de lokale situatie en behoeften. Een planmatige aanpak betekent ook dat schoolteams dit geleidelijk en over een voldoende grote tijdsspanne zullen kunnen aanpakken. 1. Ontwikkelen van een visie op het domein De school bepaalt zelf haar visie op leren leren, sociale vaardigheden en ICT. Ze laat zich hierbij leiden en inspireren door de visie en uitgangspunten uitgeschreven in de eindtermen, de eindtermen leren leren, het leerplan wereldoriëntatie, domein mens en het ontwikkelingsplan ICT. Deze stap is essentieel om een gedragen en eenduidig kader op schoolniveau te creëren en het is noodzakelijk om dit grondig en met alle teamleden te doen. 1

2 Een mogelijke werkvorm is om hier één of enkele teamvergaderingen aan te wijden vanuit een aantal richtvragen. Hier kan dan in groep en gezamenlijk over worden nagedacht en gereflecteerd. Het doel is het ontwikkelen van een schoolspecifieke visie over het domein waarbij het ganse schoolteam werd betrokken. Deze werkwijze biedt garanties dat de uitgewerkte visie ook door de teamleden wordt gedragen en als eigendom wordt ervaren. Er zijn twee grote opties om hieraan met het schoolteam te beginnen: 1. Het team vertrekt vanuit de dagelijkse realiteit in de klas en in de school: wat doen we er aan, wat loopt er goed, wat kan er beter, waar stellen we ons vragen bij Na deze verkenning kan het kader van uitgangspunten en eindtermen dan worden voorgesteld. Dit kader zal de dagelijkse realiteit verder kunnen vorm geven om tot een gedragen visie te komen. 2. Het team maakt (opnieuw) kennis met het kader van uitgangspunten en eindtermen. Op basis van die informatie wordt er een schoolspecifieke visie ontwikkeld die de basis vormt voor de planmatige aanpak van het domein op school- en klasniveau. Hoe men het proces doorloopt, is een zaak van de groep mensen die eraan participeert. Toch is het noodzakelijk dat men beide richtingen doorloopt. Hieronder geven we een aantal richtvragen om in teamoverleg een gezamenlijke visie vorm te geven. Als voorbeeld nemen we het domein leren leren, maar de vragen zijn ook bruikbaar voor andere domeinen: Wat wordt van mij/ons verwacht m.b.t. leren leren? Wat houdt leren leren voor mij in? Hebben wij afspraken over leren leren op onze school? Staan we allen op dezelfde lijn? Wat en hoe doe ik aan leren leren in mijn lessen? Weet ik wat mijn collega in het jaar voor mij en na mij doet aan leren leren? Registreren wij ergens wat we rond leren leren doen? Hoe bewaken we een eenheid in de school? Hoe kunnen we de continuïteit in onze school m.b.t. leren leren bevorderen en optimaliseren? Hoe integreren we leren leren in de leergebieden Nederlandse taal, wiskunde, wereldoriëntatie, muzische vorming, (Franse taal)? Welke vragen heb ik nog rond leren leren? Voorzie voldoende tijd om dit denkproces de nodige kansen te geven. Vraag en stimuleer inbreng van alle teamleden. Interessante werkvormen kunnen zijn : het houden van een brainstorm, het ontwikkelen van een breinkaart of mindmap, het werken met stellingen Belangrijk is om telkens de nodige conclusies te trekken en deze vast te leggen. Dit vormt een gedragen visie op het besproken domein. Deze visie is later terug te vinden in het schoolwerkplan en vormt naast uitgangspunten en eindtermen het specifieke kader voor de school. 2

3 2. Aanknopingspunten bij het pedagogisch project In het pedagogisch project heeft het schoolbestuur de fundamentele uitgangspunten voor het onderwijs en de opvoeding in de school vastgelegd. Hier kan een koppeling worden gemaakt tussen dit project en het behandelde domein: waar geven elementen uit onze visie weer hoe we ons pedagogisch project binnen dit domein concretiseren op onze school? 3. School- en klasafspraken Vanaf hier gaat het team met concrete afspraken aan de slag. Het team moet er over waken dat alle gemaakte afspraken in overeenstemming zijn met de ontwikkelde visie. Voorzie regelmatige controle- en reflectiemomenten om na te gaan hoe de afspraken op de klasvloer worden gerealiseerd. Volgens het decreet Basisonderwijs van 25 februari 1997 moet de school met een eigen planning kunnen aantonen dat ze de leergebiedoverschrijdende eindtermen nastreeft. De school bepaalt in deze planning hoe, waar en wanneer er in de verschillende groepen aan deze eindtermen wordt gewerkt. Elke school beslist autonoom welke vorm deze planning aanneemt. Een aantal suggesties per gebied: o Sociale vaardigheden o ICT - Voor sociale vaardigheden is het leerplan wereldoriëntatie, domein mens, een belangrijke bron. Hierin vind je een vertaling van de eindtermen sociale vaardigheden. De doelstellingen binnen dit domein zijn van die aard dat het uitdrukkelijk nastreven en het bereiken van deze doelstellingen moeilijk kan gekoppeld worden aan een bepaalde groep. Men zal blijvend aandacht moeten hebben voor de realisatie doorheen de basisschool vanaf het moment dat de doelstelling in een groep wordt nagestreefd. De school kan wel met een eigen code- of kleursysteem aangeven wanneer bepaalde doelstellingen sterke accenten krijgen in een bepaalde groep. Er kan ook worden aangegeven hoe concreet aan die doelstellingen wordt gewerkt. - De school kan werken met bestaande methodieken om sociale vaardigheden na te streven. Zij kan echter ook haar eigen methodiek ontwikkelen. Belangrijk is dat er afspraken worden gemaakt tussen teamleden over de concrete manier waarop met deze methodiek wordt omgegaan, zodat dit een doorgaande en afgestemde lijn vormt doorheen de basisschool. Deze afspraken krijgen hier een plaats en komen in het schoolwerkplan. - Voor ICT kan de school een beroep doen op het ontwikkelingsplan ICT. Daarin zijn leerlijnen opgenomen die gekoppeld zijn aan groepen en leeftijden. De leeftijd waarop aan een doelstelling kan worden gewerkt is weergegeven door een grijsgetint vakje. Deze werkwijze geeft het schoolteam de ruimte om zelf te bepalen wanneer er 3

4 o Leren leren systematisch aan de ICT-doelen wordt gewerkt. Dit impliceert eveneens dat na verloop van tijd deze aanduiding van leeftijdsgroepen bij een bepaalde leerlijn kan veranderen en de desbetreffende leerlijn kan worden aangepast. Een schoolteam heeft de ruimte om zelf te bepalen wanneer er systematisch aan de ICT-doelen wordt gewerkt. Op welke manier deze doelen worden nagestreefd neemt de school indien mogelijk ook concreet op. Doel hiervan is weer het bekomen van een doorgaande lijn en het creëren van transparantie naar alle teamleden toe. Deze afspraken worden vastgelegd en komen in het schoolwerkplan. - Voor leren leren kan het schoolteam de zes eindtermen vertalen naar concrete doelen en methodieken. De school kan op deze manier een eigen doorgaande lijn ontwerpen. Men besteedt hierbij ruime aandacht aan het vastleggen van afspraken over de manier waarop men in de verschillende groepen aan deze doelen concreet gaat werken. Het staat de school uiteraard vrij om dit in een eigen vorm te gieten. Deze eindtermen zijn leergebiedoverschrijdend. Dit betekent dat ze worden nagestreefd in de verschillende leergebieden. Een aparte leergang kan dus enkel als die ingebed wordt in de andere leergebieden die in de klas/school aan bod komen. 4. Werk- en aandachtspunten Als je systematisch aan vernieuwing werkt, heeft dit veranderingen op de werkvloer als gevolg. Denk daar grondig over na, baken je werkterrein af, neem niet te veel hooi op je vork en geef jezelf en je collega s tijd om te veranderen. Leg de gerealiseerde vernieuwingen ook weer vast, zodat ze gerealiseerd blijven, ook later. Het is evident dat elke school een bepaalde weg heeft afgelegd. Elke school werkt aan de leergebiedoverschrijdende eindtermen. Door het meer systematisch aan te pakken, komen er waarschijnlijk een aantal werk- en aandachtspunten te voorschijn. Het is zinvol om deze punten vast te leggen en hierrond concrete afspraken te maken. Welke zijn onze werkpunten? Hoe pakken wij ze in onze klas/school aan? Hoeveel tijd geven wij ons daarvoor? Hoe wordt dit opgevolgd? Wanneer evalueren we? Is het resultaat geworden wat we hadden vooropgesteld? Werk- en aandachtspunten kunnen evolueren tot school- en klasafspraken van zodra ze tot de gewone praktijk van klas en school behoren. Deze afspraken worden toegevoegd aan de eerder vastgelegde afspraken en vormen mee het kader dat richting geeft aan het concrete handelen i.v.m. dit domein. 4

5 5. Documentatie, bronnen, materialen Het is handig om een overzicht te maken van wat er in de school aanwezig is rond het domein. Welke bronnen zijn in onze school aanwezig? Waar vind je er meer informatie over? Bij welke collega kan ik het vinden? Hoe worden die bronnen gebruikt? Als de school deze werkwijze volgt, werkt ze planmatig aan het nastreven van de leergebiedoverschrijdende eindtermen. Deze planning krijgt een neerslag in het schoolwerkplan. En het belangrijkste: deze planning moet zichtbaar zijn op de klasvloer en effecten op leerlingenniveau teweeg brengen. De school kan steeds beroep doen op de pedagogisch adviseur die het traject kan begeleiden en ondersteunen. 5