GASTLEZING: DISTRIBUTIONELE VECTOREN IN ALTERNANTIEONDERZOEK. Dirk Pijpops, Nederlandse Taalkunde: Hedendaagse stromingen, UCL, Louvain-La-Neuve

Transcriptie

1 GASTLEZING: DISTRIBUTIONELE VECTOREN IN ALTERNANTIEONDERZOEK Dirk Pijpops, Nederlandse Taalkunde: Hedendaagse stromingen, UCL, Louvain-La-Neuve

2 Rationele paradigma Empirische paradigma Simulatieparadigma Data-gedreven paradigma Theorie Thesis Discussie Theorie Hypothese Data Theorie Simulatie Data Data Exploratie Trends Geen data Beperkte data Beperkte data Veel data Wiskunde, filosofie, theoretische fysica Experimentele fysica, biologie, psychologie Astronomie, nucleaire fysica, evol. biologie, economie Chomsky (1995) Bybee (2010) Steels (2015), Pijpops, Beuls & Van de Velde (2015) Speelman et al. (forthc.), Levshina & Heylen (2014)

3 ALTERNANTIEONDERZOEK BIJ ARGUMENTSREALISATIE Alternantieonderzoek: gegeven twee of meerdere vormelijke varianten die uitwisselbaar zijn (+- dezelfde betekenis uitdrukken), wat bepaalt de keuze van de taalgebruiker tussen die varianten? Bv. iets leuks vs. iets leuk Je vais chanter vs. je chanterai J ai pas d argent vs. je n ai pas d argent ik liep vs. ik loopte

4 ALTERNANTIEONDERZOEK BIJ ARGUMENTSREALISATIE Argumentsrealisatie: wat zijn de complementen bij het werkwoord, bv. subject, direct object, prepositioneel object, (valentie, argumentstructuur, ) Bv. kijken subject subject zien slapen prepositoneel object direct object subject subject geven indirect object direct object

5 ALTERNANTIEONDERZOEK BIJ ARGUMENTSREALISATIE Alternantieonderzoek bij argumentsrealisatie: gegeven twee (of meerdere) manieren om de complementen van een werkwoord uit te drukken, wat bepaalt de keuze van de taalgebruiker tussen die manieren? Bv. ergeren: to give: to swarm: zoeken: Elizabeth ergert John vs. John ergert zich aan Elizabeth I gave John a present vs. I gave a present to John The garden is swarming with bees vs. Bees are swarming the garden Ik zoek mijn boek vs. Ik zoek naar mijn boek

6 EMPIRISCHE PARADIGMA Werkwoord: ergeren Experiencer: John Stimulus: Elizabeth John ergert zich aan Elizabeth Elizabeth ergert John

7 EMPIRISCHE PARADIGMA Elizabeth ergert John vs. John ergert zich aan Elizabeth Elizabeth interesseert John vs. John interesseert zich voor Elizabeth Elizabeth stoort John vs. John stoort zich aan Elizabeth Elizabeth verbaast John vs. John verbaast zich over Elizabeth Elizabeth irriteert John vs. John irriteert zich aan Elizabeth Elizabeth verwondert John vs. John verwondert zich over Elizabeth Elizabeth verbijstert John vs. John verbijstert zich over Elizabeth Elizabeth geneert John vs. John geneert zich over Elizabeth

8 EMPIRISCHE PARADIGMA 1. (check of het onderzoek niet eerder uitgevoerd is en of het uitvoerbaar is) 2. Duik in de theorie over argumentsrealisatie en psych verbs 3. Formuleer enkele hypotheses op basis van theorie: De meest agentieve participant zal het subject zijn 4. Operationaliseer hypothese: Als de stimulus een levend wezen is, is er een grotere kans dat hij/zij in subjectpositie staat 5. Verzamel data en test hypothese Extraheer alle voorkomens van ergeren uit het corpus en label ze voor de levendheid van de stimulus 6. Test hypothese p-waardes, effect size, regressiemodellen

9 EMPIRISCHE PARADIGMA Terugkeer van dezelfde hypotheses bias voor abstracte, algemene variabelen zoals levendheid, concreetheid, Beperkte, gespecialiseerde data nodig Vereist binaire beslissing (p-waardes)

10 DISTRIBUTIONELE VECTOREN IN ALTERNANTIEONDERZOEK Direct object vs. prepositioneel object De koning zoekt John vs. De koning zoekt naar John De koning kies de derde optie vs. De koning kiest voor de derde optie De koning regeert zijn koninkrijk vs. De koning regeert over zijn koninkrijk De koning belt zijn moeder vs. De koning belt naar/met zijn moeder De koning zwiept zijn staart vs. De koning zwiept met zijn staart De koning huwt zijn grote liefde vs. De koning huwt met zijn grote liefde De koning vertrouwt jou vs. De koning vertrouwt op jou

11

12 object context aanvaardbaar kwijt jaszak wagen luisteren probleem sleutel oplossing werk portefeuille portemonnee Vector van probleem Vector van werk

13 kwijt.. sleutel (0, 235) portefeuille (1, 148). portemonnee (3, 127). oplossing (142, 2). aanvaardbaar probleem (133, 0)

14

15 DISTRIBUTIONELE VECTOREN IN ALTERNANTIEONDERZOEK Cluster Lengte van object Definietheid van object Lengte van subject Tijd van het werkwoord Regio Register Regressiemodel

16 AFSLUITENDE OPMERKINGEN Wetenschap als speelveld Taalkunde als veld in verandering Theorie: dominantie van generatieve taalkunde wordt gebroken opkomst constructiegrammatica, cognitieve taalkunde, gebruiksgebaseerde taalkunde, Methodologie: opbloei van nieuwe technieken, zoals distributionele vectoren, collocationele technieken, agent-gebaseerde simulaties, Big data

17 DANKWOORD & REFERENTIES Dank aan Kris Heylen voor interessante discussies aangaande het onderwerp van deze presentatie Bybee, Joan Language, usage and cognition. Cambridge: Cambridge University Press. Chomsky, Noam The Minimalist Program. Cambridge (Mass.): MIT press. Levshina, Natalia and Kris Heylen A radically data-driven Construction Grammar: Experiments with Dutch causative constructions. In Ronny Boogaart, Timothy Colleman & Gijsbert Rutten (eds.), Extending the Scope of Construction Grammar, Berlin: Mouton de Gruyter. Pijpops, Dirk, Katrien Beuls and Freek Van de Velde The rise of the verbal weak inflection in Germanic. An agent-based model. Computational linguistics in the Netherlands Journal Speelman, Dirk, Kris Heylen and Stefan Grondelaers. A bottom-up, data-driven operationalization of semantic classes and predictability in syntactic alternation research. In Stefan Grondelaers & Roeland van Hout (eds.), New ways of analyzing syntactic variation. Berlin: Mouton de Gruyter. Steels, Luc The Talking Heads experiment. Origins of words and meanings. 2nd edn. Berlin: Language Science Press.

18 DISTRIBUTIONELE VECTOREN Betekenis = vector, bv. betekenis van probleem = [ ] Handig voor kwantificatie Cognitief realistisch: beschrijft toestand van neuronennetwerk