Luisteren: Elke taaluiting is relevant
|
|
- Margaretha Coppens
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Emma van Bijnen ADR Instituut 1 Luisteren: Elke taaluiting is relevant Niet de directe betekening van de bijdrage, maar de intentie van de spreker Er zijn ontelbaar veel verschillende dingen die partijen kunnen zeggen op een zeker moment in een discussie en ontelbaar veel verschillende manieren waarop zij die boodschap kunnen verpakken. Het is interessant voor elke taalgebruiker, maar met name voor mediators, om wat meer te weten over de manier waarop mensen taaluitingen ontrafelen en interpreteren. Voor mediators is luisteren dan ook een belangrijke taak. De vraag is echter waar luisteren wij naar en waarom? Elke uiting heeft niet alleen een betekenis, maar ook een doel; van informeren tot de conversatie blokkeren, van de andere partij beledigen tot de mediator overtuigen. Een partij kan tijdens een gesprek bijvoorbeeld de volgende taaluiting doen: Marie geeft alleen op maandag de planten water. De betekenis van de zin is vrij duidelijk. Het is echter lastiger te achterhalen wat precies de bedoeling van de taaluiting is. Taaluiting: Marie geeft alleen op maandag de planten water Betekenis: De betekenis is duidelijk en ondubbelzinnig Mogelijke intenties: - Marginalisatie van Marie s positie in het conflict - Verwijt - Informatie overbrengen Zelfs wanneer een taaluiting een ondubbelzinnige betekenis heeft kan het bericht verschillende intenties hebben Als het niet meteen duidelijk is wat de converationele bedoeling, ook wel intentie, van een taaluiting is, spreken we van conversationele implicatuur. Het kan dan de taak zijn van de mediator om de impliciete conversationele bedoeling van een bijdrage in het gesprek expliciet te maken. Een gesprek ontwikkelt zich door samenwerking Samen met conversationele implicatuur werd het idee dat elke taaluiting in een gesprek van belang is en een, al dan niet specifiek, doel dient in de jaren zeventig uitgedacht door Paul Grice. Voor een goede voortgang van een gesprek gaat Grice uit van een impliciete betrokkenheid van de participanten. Van de betrokken partijen wordt verwacht dat zij enkel
2 Emma van Bijnen ADR Instituut 2 taaluitingen doen met als doel een bijdrage te leveren aan de voortgang van de conversatie. Dit noemt Grice het coöperatieprincipe. Tot op zekere hoogte kan dit principe worden vergeleken met een commitment die een mediator expliciet van de partijen verwacht. Coöperatieprincipe: De participanten zullen bijdragen leveren die bevorderend zijn voor de voortgang van het gesprek. Commitment: De partijen zullen bijdragen leveren aan het gesprek die bevorderend zijn voor de voortgang van het resolutieproces. De coöperatie waar Grice over spreekt zorgt voor coherentie in conversaties. Dit zou echter suggereren dat als er commitment is, er coöperatie is, en als er coöperatie is er coherentie is. Grice s principe is in theorie vrij duidelijk, maar in de praktijk is de coherentie niet altijd even duidelijk. Het kan soms een hele klus zijn voor communicatieanalisten, zoals mediators, om het doel van een taaluiting te achterhalen en de communicatie te ontrafelen tot er een coherent en compleet beeld kan worden gevormd van de discussie. De aannames die een mediator kan maken Volgens de theorie van Grice gaan wij er dus van uit dat participanten bijdragen leveren die een toevoeging zijn voor de ontwikkeling van het gesprek. Op basis van dit principe geeft Grice aan dat mensen, onbewust, een aantal aannames maken bij elke taaluiting. De volgende drie aannames worden over het algemeen beschouwd als de belangrijkste: Relevantieaanname: De taaluiting die wordt gedaan door de spreker is relevant voor de voortgang van de conversatie. Kwantiteitsaanname: Met de taaluiting geeft de spreker een juiste hoeveelheid informatie. Kwaliteitsaanname: De taaluiting van de spreker is waar. Stijlaanname: De taaluiting is duidelijk en ondubbelzinnig. Bij mediation wordt er echter niet alleen van uitgegaan dat de verschillende partijen, door middel van taaluitingen, een bijdrage willen leveren aan het gesprek. Er wordt ook verwacht dat de verschillende partijen een bijdrage willen leveren aan een resolutie van het conflict. Voor mediation kunnen de bovenstaande Griceaanse aannames als volgt worden geherdefinieerd:
3 Emma van Bijnen ADR Instituut 3 Relevantieaanname: De mediator kan verwachten dat de participanten geen taaluitingen doen die irrelevant zijn voor een goede ontwikkeling van de discussie. Kwantiteitsaanname: De mediator kan verwachten dat participanten voor de goede ontwikkeling van de discussie niet te weinig informatie geven, waardoor de bijdrage incompleet is, of te veel informatie geven, waardoor de bijdrage langer en/of onduidelijker wordt dan nodig is. Kwaliteitsaanname: De mediator kan verwachten dat participanten geen onjuiste informatie geven, omdat ze anders de goede ontwikkeling van de discussie stagneren en een redelijke resolutie van het conflict blokkeren. Stijlaanname: De mediator kan verwachten dat de participanten duidelijk zijn in hun taalgebruik, omdat ambiguïteit en dergelijke onduidelijkheden het resolutieproces vertragen. Als de bijdrage afwijkt van de aanname Maar wat nou als een mediator luistert en hoort dat een taaluiting van een partij niet overeenkomt met een van de bovengenoemde aannamen van Grice? Het is vaak zo dat de afwijkingen van de vier bovengenoemde aannames interessant zijn om op door te vragen. Een duidelijk voorbeeld hiervan is een partij die tijdens het gesprek, of als antwoord op een specifieke vraag van de mediator, abrupt een ander onderwerp aansnijdt dat irrelevant is binnen het huidige gesprek. Hier wijkt een participant dus af van de mediator s relevantieaanname. Een van de partijen kan het bijvoorbeeld opeens hebben over het weer, terwijl de propositie ter discussie Jelle voelt zich ondergewaardeerd op de werkvloer is.
4 Emma van Bijnen ADR Instituut 4 Afwijkingen van aannames: De partij doet een irrelevante taaluiting (Relevantie) Mediator: Mis je de kinderen? Partij: In Rome kun je de lekkerste espresso drinken. De partij geeft onvoldoende (of, in sommige gevallen, te veel) informatie (kwantiteit) Mediator: Kun je me vertellen wanneer het probleem begon? Partij: op een zaterdag. De partij spreekt niet de waarheid (Kwaliteit) Mediator: Hoe lang bent u al in dienst? Partij 1: Ik ben al 20 jaar in dienst bij partij 2. Partij 2: Dat is onzin! Partij 1 is pas 10 jaar bij ons in dienst (De vraag is hier: Welke partij spreekt de waarheid en waarom wijkt de andere partij af van de waarheid?) De spreker doet onduidelijke of dubbelzinnige taaluitingen (Stijl) Mediator: Weet jij wie er aanwezig waren? Partij: Nou, ik zag de naam van die ene man op de foto. Nog een paar mensen en een dochter in een . Denk ik. Misschien zag een man met een telescoop ze staan. Zoals gezegd heeft elke taaluiting een bewust of onbewust doel. Om die reden is het belangrijk voor de mediator om aan alle taaluitingen aandacht te schenken. Dit betekent dat ook een afwijking van een algemene aanname in de conversatie een doel dient dat in beschouwing moet worden genomen. Het volgende voorbeeld illustreert dit principe: Een mediator vraagt aan twee partijen hoe het conflict is begonnen. Als reactie wijst de eerste partij een specifiek moment in het conflict aan als moment van escalatie. De tweede partij geeft een beschrijving van het begin van het conflict maar laat het specifiek aangegeven moment door de eerste partij in de beschrijving achterwege. Hiermee wijkt de tweede partij af van de kwantiteitsaanname. De vraag is dan: waarom laat de tweede partij dit achterwege? In een dergelijke situatie kan de betekenis van deze nieuwe bijdrage worden geanalyseerd. Bij een onverwacht overtreden van de regels is het vaak echter minder interessant om te kijken naar de betekenis van de ongehoorzaamheid en interessanter om de vraag te stellen: Wat is de conversationele intentie van de nieuwe bijdrage? Of in andere woorden: Waarom worden de regels overtreden? Voor het analyseren van conversationele implicatuur is het belangrijk om de context van de taaluiting, in engere en ruimere zin, goed na te gaan. Als het bekend is dat de sprekende partij de andere partij wantrouwt, zou het kunnen worden verklaard waarom de sprekende partij afwijkt van, bijvoorbeeld, de kwantiteitsaanname of relevantieaanname. Als de conversationele bedoeling van een taaluiting niet kan worden achterhaald na het beschouwen van de context, in engere en ruimere zin, dan moet de passende context nog worden achterhaald. Door middel van het stellen van vragen kan de mediator de context
5 Emma van Bijnen ADR Instituut 5 reconstrueren die de conversationele bedoeling van de afwijking van de aanname kan verklaren. Waarom is de theorie van Grice belangrijk voor mediation? De theorie van Grice ligt aan de basis van een interactie analyse die sommige mediators wellicht automatisch of onbewust uitvoeren om de plaats van elke taaluiting binnen een gesprek te bepalen. Het achterhalen van conversationele bedoelingen kan voor verheldering zorgen, zowel in positieve zin als negatieve zin. In positieve zin zorgt het voor verheldering wanneer er bepaalde intenties aan het licht worden gebracht. Deze verheldering kan het conflict een stap dichterbij een resolutie brengen. In negatieve zin zorg het voor verheldering wanneer een partij een gebrek aan commitment lijken te tonen, bijvoorbeeld wanneer een partij taaluitingen doet met als (ogenschijnlijk) doel de discussie te winnen en/of de andere partij te kwetsen. In een dergelijke situatie kan de mediator doorvragen naar de intentie van de taaluiting. Op basis van het antwoord kan de mediator beslissen of doorgaan met mediation zin heeft. Bibliografie/meer lezen? Grice, H. P. (1969). Utterer's Meaning and Intentions, The Philosophical Review, pp Grice H. P. (1971), Meaning, in J. F. Rosenberg and C. Travis (eds.), Readings in the Philosophy of Language (pp ). Englewood Cliffs, NJ: Pretince-Hall. Grice, H. P. (1975), Logic and conversation, in P. Cole and J. Morgan (eds), Syntax and Semantics 3: Speech Acts (pp ), New York: Academic Press. Grice, H. P. (1981). Presupposition and Conversational Implicature, in P. Cole (ed.), Radical Pragmatics (pp ), New York: Academic Press. Grice, H. P. (1989). Studies in the Way of Words. Cambridge, MA: Harvard University Press. Horn, L. R. (2004). Implicature, in Horn, L. R. & Ward, G. (eds.), the handbook of pragmatics (pp. 3-28). Oxford: Blackwell Publishers. Levinson, S. C. (2000). Presumptive meanings: The theory of generalized conversational implicature. Cambridge, MA: MIT press.
Interventies: het Gereedschap van de Mediator om het Gesprek te Repareren
Emma van Bijnen ADR Instituut 1 Interventies: het Gereedschap van de Mediator om het Gesprek te Repareren Uitwerking van de opties voor conflict transformatie Zoals reeds in stuk 4 is uitgelegd, hebben
Nadere informatieBeleefdheid: Het Belang van Erkenning
Emma van Bijnen ADR Instituut 1 Beleefdheid: Het Belang van Erkenning Beleefdheidstheorie Voor mediators is neutraliteit erg belangrijk. Net als elk ander mens heeft een mediator gevoelens en persoonlijke
Nadere informatieVragen: Het Sturen van het Gesprek of de Antwoorden?
Emma van Bijnen ADR Instituut 1 Vragen: Het Sturen van het Gesprek of de Antwoorden? Beperkingen voor antwoorders Er zijn meerdere vragen die een mediator kan stellen aan partijen. Het soort vraag dat
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/101624
Nadere informatieArgumentatie in Mediation: Een Discussie Winnen of een Oplossing Vinden?
Emma van Bijnen ADR Instituut 1 Argumentatie in Mediation: Een Discussie Winnen of een Oplossing Vinden? Over argumentatie gesproken... Als mensen denken aan argumentatie, denken ze vaak aan debatteren,
Nadere informatieDiscourse. 4. Discourse. Opdracht 4.1
4. Discourse Opdracht 4.1 Vraag: In voorbeeld (25) in dit hoofdstuk wordt een tekstfragment gepresenteerd waarin de samenhang ontbreekt. Teksten zonder samenhang zijn kenmerkend voor mensen met schizofrenie.
Nadere informatiePragmatiek. 6 juni 2009
Pragmatiek 6 juni 2009 Semantiek - Betekenis gedefinieerd in termen van verwijzing naar de werkelijkheid buiten de taal (denotatie) [[Jantje]] = het individu Jantje [[slaapt]] = de verzameling van slapende
Nadere informatie53. Anders ga je met pensioen!
53. Anders ga je met pensioen! Alex Reuneker, Universiteit Leiden 1 Het bijwoord anders kent volgens Smessaert en Van Belle (2010) drie typen gebruik, als in (1)-(3). (1) Ze zullen zich morgen anders gedragen
Nadere informatieDe betekenis(sen) van conditionele zinnen
De betekenis(sen) van conditionele zinnen Kevin Demiddele Eén van de vragen waar de taalfilosofie sinds de vorige eeuw mee heeft geworsteld, is wat de betekenis is van als dan in de natuurlijke taal. De
Nadere informatieCompassie leven. 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie. PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman
Compassie leven 52 wekelijkse inspiraties vanuit Geweldloze Communicatie PuddleDancer Press Samengesteld door Monie Doodeman Inhoudsopgave Voorwoord Wekelijkse inspiraties 01 Geweld in de taal? Wie, ik?
Nadere informatieKwaliteit in Beeld. Leren door te kijken, te doen en te delen
Kwaliteit in Beeld Leren door te kijken, te doen en te delen De Educatieve Kijkwijzer De Educatieve Kijkwijzer Kwaliteit Functies Extra s Kwaliteit Kwaliteit Cognitieve Theorie van Multimedia Leren Mayer,
Nadere informatieWeet u wanneer deze boerderij gebouwd is?
Taalkundige onderbouwing voor docenten van het lespakket Pragmatiek In dit bestand zal ik de wetenschappelijke onderbouwing van de lessenreeks Pragmatiek bespreken. Over het algemeen is de reeks gebaseerd
Nadere informatieOefenvragen Management Assistent A - Communicatie
Oefenvragen Management Assistent A - Communicatie 1. De meeste mensen zijn primair: A. visueel ingesteld. B. kinesthetisch ingesteld. C. socialistisch ingesteld. D. auditief ingesteld. 2. Wat is het belangrijkste
Nadere informatieSemantiek 1 college 8. Jan Koster
Semantiek 1 college 8 Jan Koster 1 Vandaag Vorige keer: constructie van betekenis in relatie tot situatie en context Vandaag: taalhandelingstheorie Speech acts, taalhandelingen, taaldaden Idee: taaluitingen
Nadere informatieTransactionele Analyse
TransactioneleAnalyse Detransactioneleanalysekunjegebruikenomjemaniervanomgaanmetmenseneffectiever temaken. Drieposities Transactioneleanalyse(vanE.Berne)gaatervanuitdatwevanuitdriepositiesof zijnswijzen
Nadere informatieBECCI: Behaviour Change Counselling Inventory
Pagina 1 van 7 BECCI: Behaviour Change Counselling Inventory Voorafgaand aan het gebruik van de BECCI checklist: Maak a.u.b. gebruik van de toegevoegde handleiding met een gedetailleerde uitleg over hoe
Nadere informatieLate fouten in het taalbegrip van kinderen
1 Late fouten in het taalbegrip van kinderen Petra Hendriks Hoogleraar Semantiek en Cognitie Center for Language and Cognition Groningen Rijksuniversiteit Groningen 2 De misvatting Actief versus passief
Nadere informatieWat doe je als er echt geen verandertaal is?
Wat doe je als er echt geen verandertaal is? Stijn van Merendonk Expert Motivational Interviewing @stijnvmerendonk Korte samenvatting MI Wie kan de patiënt het beste motiveren/overtuigen? Zelfperceptie
Nadere informatieKijken achter het masker
Kijken achter het masker Driedaagse bijscholing Karakterstructuren voor therapeuten en coaches Zoek je een bijscholing die jouw manier van werken als therapeut of coach verdiept? Zou je meer (praktisch)
Nadere informatieActief luisteren (De ander helpen zo duidelijk mogelijk te zijn)
Actief luisteren (De ander helpen zo duidelijk mogelijk te zijn) Laat de ander merken dat je echt luistert door je houding en ogen. Laat merken dat je aandacht op hem/haar gericht is. Stel zoveel mogelijk
Nadere informatieLogische geometrie en pragmatiek
Logische geometrie en pragmatiek Lorenz Demey en Hans Smessaert Deze bijdrage is een verkenning van de verbanden tussen de logische geometrie en de pragmatiek. Op het vlak van de pragmatiek focussen we
Nadere informatieDeze bijdrage is een verkenning van de verbanden tussen de logische
Logische geometrie en pragmatiek Lorenz Demey en Hans Smessaert (KU Leuven) Deze bijdrage is een verkenning van de verbanden tussen de logische geometrie en de pragmatiek. Op het vlak van de pragmatiek
Nadere informatieIdeeën presenteren aan sceptische mensen. Inleiding. Enkele begrippen vooraf
Ideeën presenteren aan sceptische mensen Inleiding Iedereen heeft wel eens meegemaakt dat het moeilijk kan zijn om gehoor te vinden voor informatie of een voorstel. Sommige mensen lijken er uisluitend
Nadere informatieDe grenzen van de meeste
De grenzen van de meeste Koen Roelandt Promotoren: Hans Smessaert Dany Jaspers (HUB) 1 De grenzen van de meeste Inleiding Stand van zaken Toekomst 1 Inleiding 1. Kwantoren en hun waarheidsvoorwaarden 2.
Nadere informatieStrange Strategy and Change
Doorbreken van patronen Kennisplatform P&O Futura Programma 1. Opwarmen 2. Ervaren hoe functionele en disfunctionele patronen ontstaan 3. Reflectie op de ervaring: theorie 4. De taal binnen woningcorporaties
Nadere informatieThema. Kernelementen. Oplossingsgericht taalgebruik Voorbeeld van communiceren 10 communicatie-tips
Thema Kernelementen Oplossingsgericht taalgebruik Voorbeeld van communiceren 10 communicatie-tips Tips voor de trainer: Doseer je informatie: less is more. Beoordeel wat je gymnasten doen, niet wie ze
Nadere informatieCommunicatie en Drogredenen. Tab 4
Communicatie en Drogredenen Tab 4 Vier communicatie aspecten Inhoudelijke aspect Datgene wat de deelnemer inhoudelijk wil overbrengen Expressieve aspect Gedrag taalgebruik en uiting van emoties Relationele
Nadere informatie-OPLEIDINGEN. 5 Tips. Als Je Mediator Wil Worden. Dé Opleider van Mediator tot Scheidingsspecialist
-OPLEIDINGEN Dé Opleider van Mediator tot Scheidingsspecialist 5 Tips Als Je Mediator Wil Worden Welkom bij AMV-Opleidingen! Steeds vaker kiezen mensen voor een mediator. Mediation is immers een goedkopere
Nadere informatieAutisme als contextblindheid
Leerlingen met autisme in het secundair onderwijs Autisme Limburg 18 oktober 2011 KobeVanroy Autisme Centraal, Gent Autisme als contextblindheid P. Vermeulen, 2009 Autisme: prevalentie 2010 Autisme Centraal
Nadere informatieRapportage Werksoorten. Bea het Voorbeeld. support@meurshrm.nl. Naam: Datum: 16.06.2015. Email:
Rapportage Werksoorten Naam: Bea het Voorbeeld Datum: 16.06.2015 Email: support@meurshrm.nl Bea het Voorbeeld / 16.06.2015 / Werksoorten (QWSM) 2 Inleiding Wat voor soort werk spreekt jou aan? Ben jij
Nadere informatie5. Welke stijl van leidinggeven, volgens het model van Situatiegericht Leiderschap, hoort bij onderstaande uitspraak?
Oefenvragen Middle Management A Module Leiderschap 1. Welke stijl van leidinggeven wordt bedoeld met het kernbegrip 'De kunst van het loslaten'? A. Uitleggen. B. Instrueren. C. Stimuleren. D. Delegeren.
Nadere informatieFeedback. in hapklare brokken
Feedback in hapklare brokken Jan van Baardewijk Zorgteamtrainer Op zorgteamtraining.nl is de meest recente versie van feedback gratis beschikbaar. Mocht je willen weten of je de meest recente versie hebt,
Nadere informatiePDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen
PDF hosted at the Radboud Repository of the Radboud University Nijmegen The following full text is a publisher's version. For additional information about this publication click this link. http://hdl.handle.net/2066/142381
Nadere informatieA1 A2 B1 B2 C1. betrekking op concrete betrekking op abstracte, complexe, onbekende vertrouwde
Luisteren - kwalitatieve niveaucriteria en zinsbouw tempo en articulatie Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben Teksten hebben o.a. betrekking op zeer betrekking op betrekking op betrekking
Nadere informatieLuisteren: muziek (A2 nr. 1)
OPDRACHTEN LUISTEREN: MUZIEK www.nt2taalmenu.nl nt2taalmenu is een website voor mensen die Nederlands willen leren én voor docenten NT2. Iedereen die Nederlands wil leren, kan gratis online oefenen. Kijk
Nadere informatieTips voor nieuwe ME-patiёnten
` Tips voor nieuwe ME-patiёnten ME Vereniging Nederland "Tips voor nieuwe ME-patiënten", ME Vereniging Nederland, 27 januari 2015 Deze collectie is samengesteld uit bijdragen van leden van de ME Vereniging
Nadere informatiewww.hildedeclercq.be hilde_de_clercq@telenet.be
1 Pervasieve Ontwikkelingsstoornis Spel en Verbeelding Taal en Communicatie Emoties Seksualiteit en Relatievorming Eten Slapen Zindelijk worden Zelfredzaamheid of Algemene Dagelijkse leefvaardigheden 2
Nadere informatieAccuraat communiceren
Accuraat communiceren Erna Pluym Senior Trainer Consultant/ Business Development Manager erna.pluym@acerta.be 0472 92 11 66 Communicatie, waarom zo belangrijk? Communicatie, waarom zo belangrijk? Had ik
Nadere informatieZelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W
Zelfreflectie meetinstrument Ondernemende houding studenten Z&W 1 Naam student: Studentnummer: Datum: Naam leercoach: Inleiding Voor jou ligt het meetinstrument ondernemende houding. Met dit meetinstrument
Nadere informatieIndexicale Problemen voor Frege
Indexicale Problemen voor Frege Een van de moeilijkheden waar een taalfilosofische theorie tegenaan loopt is het probleem van de indexicaliteit, dat wil zeggen: is de betekenis van persoons-, plaats- en
Nadere informatieRecente ontwikkelingen in de psychologie van de communicatie
Recente ontwikkelingen in de psychologie van de communicatie Vera Hoorens Katholieke Universiteit te Leuven Presentatie ter gelegenheid van de Najaarsconferentie van de VGT en VVGt (11-12 november 1999)
Nadere informatieVisualisatie Talenten
Mijn Koning of Koningin: Hoe ziet de Koning(in) eruit Hoe voelt de Koning(in) zich Wat heeft de Koning(in) nodig 1 Talent 1: Hoe ziet dit talent eruit Hoe voelt dit talent zich Wat heeft dit talent nodig
Nadere informatieWerkstijlen en attitudes van verzekeringsartsen van UWV ten aanzien van de communicatie met klanten tijdens beoordelingsgesprekken
Werkstijlen en attitudes van verzekeringsartsen van UWV ten aanzien van de communicatie met klanten tijdens beoordelingsgesprekken Drs. Jolanda van Rijssen 1 Dr. Ton Schellart, MBA 1 Dr. Han Anema 1 Drs.
Nadere informatieveel opgestoken! Programma voldeed niet aan mijn verwachting en half uur later beginnen stoorde mij.
prima Dat de hele keten was uitgenodigd. Goed om een beeld te hebben welk systemen er allemaal zijn en waar ze toe dienen. Afwisselende onderwerpen. De sfeer, locatie en informatie. iets meer inzicht in
Nadere informatieReflectief luisteren bij psychische problematiek? Léon van Woerden, MNSc Docent IVS, Trainer MI HAN
Reflectief luisteren bij psychische problematiek? Léon van Woerden, MNSc Docent IVS, Trainer MI HAN Introductie van de workshop Voorstellen, connectie met MGV Korte theoretische inleiding over reflectie
Nadere informatieGESPREKKEN VOEREN NEDERLANDS AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG:
AAN HET EINDE VAN DEZE UITLEG: - Kun je een verzorgde brief schrijven. - Kun je op een juiste manier werkwoorden vervoegen. - Schrijf je op een juiste manier in meervoud. - Gebruik je hoofdletters op een
Nadere informatieWorkshop Conflictcommunicatie. Cara Koesoemo Joedo en Bob Reinders Mei 2017
Workshop Conflictcommunicatie Cara Koesoemo Joedo en Bob Reinders Mei 2017 Workshop Conflicten en Mediation Cara Koesoemo Joedo en Bob Reinders Mei 2017 Programma 18 mei 2017 1. Introductie 2. Test Ouderboodschappen
Nadere informatieBijlage D) Bewust omgaan met taal en relatie: de ecoachpro methodiek
Bijlage D) Bewust omgaan met taal en relatie: de ecoachpro methodiek Module 4 - De schrijfvaardige Wikipediaan Inleiding De ecp-methode bestaat uit twee opeenvolgende processen. Het eerste proces behandelt
Nadere informatiePortfolio Maken Voor Dummies
Portfolio Maken Voor Dummies Uit: Turn The Page 06 07 Tekst: Suzanne van Mastrigt Met dank aan Koos Eissen In het kort De opstap naar een succesvolle carrière is een mooi portfolio. Het is immers jouw
Nadere informatieMANIEREN OM MET OUDERPARTICIPATIE OM TE GAAN
Blijf kalm; Verzeker je ervan dat je de juiste persoon aan de lijn hebt; Zeg duidelijk wie je bent en wat je functie is; Leg uit waarom je belt; Geef duidelijke en nauwkeurige informatie en vertel hoe
Nadere informatieOpleiding mediation voor gedragsdeskundigen
mensenkennis De opleiding sluit perfect aan: sterker nog, door de theorie worden de tools die ik nu onbewust gebruik, meer bewust Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen Opleiding mediation voor gedragsdeskundigen
Nadere informatieE-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER
E-BOOK FEEDBACK GEVEN IS EEN KUNST EXPRESS YOUR INNER POWER INLEIDING Het geven van feedback is een kunst. Het is iets anders dan het uiten van kritiek. Het verschil tussen beide ligt in de intentie. Bij
Nadere informatieDe Nieuwe Bestuurstafel Burgemeesters
De Nieuwe Bestuurstafel Burgemeesters Bijeenkomst 1 (in een serie van 3) SAMENVATTING Maandag 19 september 2011 Kasteel de Hooge Vuursche, Baarn Als burgemeester kan je autoriteit een handicap zijn De
Nadere informatiePresenteren the easy way
Presenteren the easy way Dit is een uitgave van Marie-Jose Custers van CustersCoaching (niets uit deze uitgave mag gekopieerd worden) Voor de meeste mensen is presenteren een echte opgave. Ze weten dat
Nadere informatieLive Radio. Bordes op de Borrel
Live Radio Bordes op de Borrel Bordes op de Borrel Live Radio tijdens jouw vrijdagmiddagborrel 2 Bordes op de Borrel bij jou Nodig Bordes uit op de Borrel bij jouw bedrijf. En maak samen een echt Radio
Nadere informatieNota Deel 2. Rick Nouwen. Week 2, 2010
1 Nota Deel 2 Rick Nouwen Week 2, 2010 2 Algemene Richtlijnen Wees zuinig met papier: nieuwe secties hoeven niet op een aparte pagina; de titel e.d. hoeft ook niet op een aparte pagina; maak er gewoon
Nadere informatieLIEGEN. Deze folder is een hulpmiddel voor jou en je kind om meer te leren over liegen en hoe je het kan stoppen.
LIEGEN Deze folder is een hulpmiddel voor jou en je kind om meer te leren over liegen en hoe je het kan stoppen. WAT IS LIEGEN? Liegen is als je er bewust voor kiest om niet de waarheid te zeggen of de
Nadere informatieWaarom met je bedrijf op Facebook?
Waarom met je bedrijf op Facebook? In deze les ga ik er een vanuit dat jij met jouw duurzame locatie, bedrijf of initiatief ook de mogelijkheden van Facebook wilt benutten. Of je dat ook inderdaad écht
Nadere informatieLEERKRACHTGEDEELTE DOE-ACTIVITEIT: SMS. AMIRA EN ILIAS VAN MAART TOT MEI
LEERKRACHTGEDEELTE DOE-ACTIVITEIT: SMS. AMIRA EN ILIAS VAN MAART TOT MEI Omschrijving van de activiteit De leerlingen lezen sms -jes van een verliefde jongere en bepalen aan de hand van de berichtjes het
Nadere informatieSignalling Games: hoe evolutie optimale strategieën selecteert
Signalling Games: hoe evolutie optimale strategieën selecteert Reinhard Blutner Erik Borra Tom Lentz Arnold Obdeijn Jasper Uijlings Reinier Zevenhuijzen October 16, 2006 1 Filosofie en Empirie Als filosofie
Nadere informatieWoord en wereld Een inleiding tot de taalfilosofie
Woord en wereld Een inleiding tot de taalfilosofie Filip Buekens Acco Leuven / Den Haag Hoofdstuk I. Freges uitgangspunten 11 I.1 De semantische dimensie van taal 11 I.2 Proposities: Freges kernstellingen
Nadere informatieDE DIALOOG. Kenmerken van een dialoog. Werkmodel dialoog. Communicatietips. Luisteren (3 niveaus) Waarderend onderzoeken. Soorten vragen - 1
DE DIALOOG 3 Kenmerken van een dialoog Werkmodel dialoog Communicatietips Luisteren (3 niveaus) Waarderend onderzoeken Soorten vragen - 1 Soorten vragen - 2 Er is meer dan taal (19 meervoudig intelligente
Nadere informatieTITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven.
TITEL ACTIVITEIT + beschrijving: filosofisch gesprek over geloven. Beginsituatie: De lln doen als inleiding op het project rond geloven en de kerkwandeling, een filosofisch gesprek. Er komen verschillende
Nadere informatieLUISTERVAARDIGHEID EN
LUISTERVAARDIGHEID EN SCHRIJFVAARDIGHEID IN DE ISK Goede zinnen schrijven vind ik best moeilijk. Lies Alons Bijeenkomst 8-15 november 2016 DOELEN VANDAAG 1. Je kijkt nog een keer naar luistervaardigheid
Nadere informatieVOORBEELD CASUS. Wanneer ben je verantwoordelijk voor een ander? een socratisch gesprek uitgeschreven
VOORBEELD CASUS Wanneer ben je verantwoordelijk voor een ander? een socratisch gesprek uitgeschreven Hieronder tref je een beschrijving van een socratisch gesprek van ca. 1 1/2 uur, in 5 stappen. Voor
Nadere informatieVragenlijst: Wat vind jij van je
Deze vragenlijst is bedacht door leerlingen. Met deze vragenlijst kunnen leerlingen er zelf achter kunnen komen wat andere leerlingen van hun school vinden. De volgende onderwerpen komen langs: Sfeer op
Nadere informatie(ON)Zin in PowerPoint Presentaties
(ON)Zin in PowerPoint Presentaties Make them LISTEN! - Een presentatie dient in de eerste plaats om te luisteren, niet om te lezen. Als spreker is het belangrijk om dat zelf in de hand te houden en dat
Nadere informatieKan-beschrijvingen ERK A2
Kan-beschrijvingen ERK A2 Lezen Ik kan zeer korte, eenvoudige teksten lezen. Ik kan specifieke voorspelbare informatie vinden in eenvoudige, alledaagse teksten zoals advertenties, folders, menu's en dienstregelingen
Nadere informatieBlok 3. Gesprekstechnieken, 2 uur
Blok 3. Gesprekstechnieken, 2 uur Wat is communicatie LSD (luisteren, samenvatten en doorvragen) Open vragen stellen Waarderend gesprek Hoe geef je feedback (doorlopend proces) Oefenen d.m.v. rollenspellen
Nadere informatieBeste ouders/verzorgers,
Beste ouders/verzorgers, Hoera! Het allereerst activiteitenboekje van de nieuwste BSO bij Montris kinderopvang: BSO De Zuyder. Het is allemaal best spannend voor je kind(eren) en jou: wie zitten er allemaal
Nadere informatieChecklist Presentatie geven 2F - handleiding
Checklist Presentatie geven 2F - handleiding Inleiding De checklist Presentatie geven 2F is ontwikkeld voor leerlingen die een presentatie moeten kunnen geven op 2F. In deze handleiding wordt toegelicht
Nadere informatieProeven aan Collegiale Bestuurlijke Visitatie. Kees Hoefnagel Marie-Anne van Reijen
Proeven aan Collegiale Bestuurlijke Visitatie Kees Hoefnagel Marie-Anne van Reijen Waarom pilot Collegiale Bestuurlijke Visitatie? Commissie Code Goed Onderwijsbestuur VO haar eindrapport De letter én
Nadere informatieWorkshop Complexe gesprekstechnieken. Donderdag 22 januari 2015 Joke Vanhoudt Cathy Dewolf
Workshop Complexe gesprekstechnieken Donderdag 22 januari 2015 Joke Vanhoudt Cathy Dewolf Complexe gesprekstechnieken 1.Gespreksmodellen 2. Definitie van coaching 3. Valkuilen bij het coachen 4. Participatiemodel
Nadere informatieOm mee te beginnen: boekfragment en opdrachten
Om mee te beginnen: boekfragment en opdrachten Bron: http://ninabrackman.blogspot.nl/p/de-alchemist-paulo-coelho.html Dit is een deel van een blog over De Alchemist van Paulo Coelho door Nina Brackman.
Nadere informatiePowerpoint workshop Omgaan met conflicten op je werk. 28,29,30 januari Trainer Ien Massaar 5d
Powerpoint workshop Omgaan met conflicten op je werk 28,29,30 januari 2019 Trainer Ien Massaar 5d ODAT Onderwerp Omgaan met conflicten op het werk Doel Inzichten in- en handvatten ontwikkelen om conflicten
Nadere informatieRecente ontwikkelingen in de psychologie van de communicatie
Recente ontwikkelingen in de psychologie van de communicatie Vera Hoorens Katholieke Universiteit te Leuven Presentatie ter gelegenheid van de Najaarsconferentie van de VGT en VVGt (11-12 november 1999)
Nadere informatieKan dat? Ook als je het van huis uit niet zo hebt meegekregen?
Omdat je je kennis wilt delen, nieuwe klanten wilt werven, politiek of maatschappelijk gezien een boodschap wilt overbrengen, je onderneming wilt promoten. Redenen genoeg om een sterke spreker te willen
Nadere informatiei.s.m. Start 2 Start...
i.s.m. Start 2 Start... i.s.m. Start 2 Start... Klanten werven JIJ MAAKT HET VERSCHIL! Wie vergeet zich voor te bereiden... bereidt zich voor vergeten te worden... Neem de juiste verkoopsattitude aan.
Nadere informatieOMGAAN MET VERANDERING
OEFENING OMGAAN MET VERANDERING OEFENING 1 UITSPRAKEN WELKE UITSPRAAK PAST HET BEST BIJ JOU? Hoe ga jij om met de gidsen in jouw organisatie? Zeg jij hoe de dingen moeten gebeuren? Of leg jij uit waarom
Nadere informatieWorkshop Conflictsituaties in de keten? Benut uw inkooppositie als bruggenbouwer en relatiemanager!
Workshop Conflictsituaties in de keten? Benut uw inkooppositie als bruggenbouwer en relatiemanager! 70 minuten workshop Effectieve stijlkeuzes bij conflicten in de keten Communicatievaardigheden tijdens
Nadere informatieVIEREN MET KINDEREN GEBED OM VERGEVING
VIEREN MET KINDEREN GEBED OM VERGEVING De schuldbelijdenis heeft in de openingsritus van elke viering een belangrijke betekenis en functie. De afstand die in het dagelijkse leven tussen God en mens is
Nadere informatieLeer hoe je effectiever kunt communiceren
Leer hoe je effectiever kunt communiceren De kracht van geweldloze communicatie Hoe vaak kom je in een gesprek terecht waarin je merkt dat je niet meer zegt wat je wilt zeggen; dat je iets doet wat de
Nadere informatieEen succesvolle attitude naar een conflict-oplossing vraagt om het activeren van bepaalde criteria en metaprogramma s.
Een succesvolle attitude naar een conflict-oplossing vraagt om het activeren van bepaalde criteria en metaprogramma s. Onderhandelen is een vorm van communicatie die erop gericht is om met de ander(en)
Nadere informatieEvaluatie PvKO Mastersessie 10 april 2014
Verwachting en aanbeveling Evaluatie PvKO Mastersessie 10 april 2014 Heeft de PvKO Mastersessie aan jouw verwachting voldaan? Toelichting: De link met Big Data was me niet echt duidelijk, titel dekte de
Nadere informatieWerkblad Gecommitteerde actie
Werkblad Gecommitteerde actie 1 Een onderdeel van mijn leven dat ik waardeer is Mijn intentie voor dit onderdeel is De gecommitteerde acties die ik wil ondernemen zijn de volgende (zorg ervoor dat je noteert
Nadere informatieHet gedragmodel. 1. Inleiding
Het gedragmodel 1. Inleiding Het gedragmodel is een NLP-techiek, ontwikkeld door Peter Dalmeijer (zie www.vidarte.nl) en Paul Lenferink. Het model leert ons feedback te geven waarbij we anderen op hun
Nadere informatieAssertiviteitstest: kom jij op voor jezelf?
1 Assertiviteitstest: kom jij op voor jezelf? Zet een kruisje bij het antwoord dat voor jou passend is - eerder juist indien je meestal op die manier handelt - eerder onjuist indien je slechts zelden op
Nadere informatieIn deze les ga ik er een beetje vanuit dat jij met jouw duurzame locatie, bedrijf of initiatief ook de mogelijkheden van Twitter wilt benutten.
Startopdracht: Waarom met je bedrijf op Twitter? In deze les ga ik er een beetje vanuit dat jij met jouw duurzame locatie, bedrijf of initiatief ook de mogelijkheden van Twitter wilt benutten. Misschien
Nadere informatieBasisbegrippen van de taalwetenschap: Pragmatiek
Basisbegrippen van de taalwetenschap: Pragmatiek Marc van Oostendorp M.van.Oostendorp@umail.LeidenUniv.NL 15 november 2004 Pragmatiek Wat is pragmatiek? Voorbeelden Definitie en subdisciplines Taalhandelingentheorie
Nadere informatieAlgemene Taalkunde. 1ste bach Taal en Letterkunde. uickprinter Koningstraat Antwerpen T EUR
1ste bach Taal en Letterkunde Algemene Taalkunde Pragmatiek en Sociolinguïstiek : Prof Cuvelier Q uickprinter Koningstraat 13 2000 Antwerpen www.quickprinter.be T03 5.00 EUR Nieuw!!! Online samenvattingen
Nadere informatieWorkshop Solliciteren
Workshop Solliciteren Haagse Hogeschool Maandag 4 maart Saskia Slotboom Poll - Ik heb al een stageplek - Ik heb ideeën over waar ik stage wil lopen - Ik heb nog geen idee Workshop Solliciteren Tips om
Nadere informatieDrie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven
Drie domeinen van handelen: Waarnemen, oordelen en beleven Situatie John volgt een opleiding coaching. Hij wil dat vak dolgraag leren. Beschikt ook over de nodige bagage in het begeleiden van mensen, maar
Nadere informatie(6) Raket Valkuilen bij wow-proefjes
Praktijk-wijzer & oefeningen (6) Raket Valkuilen bij wow-proefjes INLEIDING Materiaal 1. Azijn (10cl) 2. Bakpoeder (50g) 3. Balans 4. Maatbeker 5. Plastic flesje 6. Kurk met zelfgemaakte raket Werkwijze
Nadere informatieTransactionele Analyse
Transactionele Analyse De transactionele analyse kun je gebruiken om je manier van omgaan met mensen effectiever te maken. Drie posities Transactionele analyse ( van E. Berne) gaat ervan uit dat we vanuit
Nadere informatie19 november 2015 Waar denk je aan?
19 november 2015 Waar denk je aan? Het herkennen van uitingen gebaseerd op een Bodily Emotional Trace Kitty Bloeming, orthopedagoog Koninklijke Visio Video Welke uiting zie je? Wat is de betekenis hiervan?
Nadere informatieOmgaan met klachten volgens de BOOS-formule
Omgaan met klachten volgens de BOOS-formule Een klacht is een kans. Wanneer een klant de moeite neemt om zijn onvrede te laten blijken, biedt dat je de mogelijkheid de klant alsnog tevreden te stellen
Nadere informatieWorkshop Solliciteren
Workshop Solliciteren Haagse Hogeschool Maandag 4 maart Saskia Slotboom Poll - Ik heb al een stageplek - Ik heb ideeën over waar ik stage wil lopen - Ik heb nog geen idee Workshop Solliciteren Tips om
Nadere informatie