Dienst Curriculum en vorming Jan Tilley 1

Transcriptie

1 Lijst van afkortingen bij de ontwikkelstappen tijd: C = cyclisch / L = lineair / O = ordenen / S = situeren / = begrippen / K = kalenders / e = belangstelling / P = periodiseren / E = evolutie / OWti2 C / O C / L / O C / O / O L / O / O K / O / O S K / O sbegrippen en verschillende soorten kalenders functioneel gebruiken Ervaren, vaststellen en uitdrukken dat tijd een ritmisch karakter heeft Opeenvolging ervaren in het verloop van de dag - de regelmaat van de structuur van een lesdag ondervinden - een voorstelling herkennen van een regelmatig terugkerende gebeurtenis egrijpen dat 'gisteren' voorbij is en dat 'morgen' nog moet komen 4-7 Ervaren en vaststellen hoe bepaalde activiteiten verbonden zijn met specifieke dagen 4-7 Vooruitblikken op wat komt, terugblikken op wat voorbij is 4-7 asisbegrippen en courante aanduidingen in verband met dagelijkse tijd onderzoeken en daarbij woorden gebruiken zoals dag, nacht, vandaag, morgen, gisteren, deze week, volgende week, vorige week, vroeger, later, nu, ochtend, voormiddag, middag, namiddag, avond, nacht, de namen van de weekdagen, eergisteren, overmorgen, nog vroeger, nog later, eerst, dan, daarna en laatst 4-10 Verschillende soorten kalenders zoals: dagkalender, weekkalender, maandkalender, kalender van de seizoenen, aanwezigheidskalender, verjaardagskalender, weerkalender... functioneel gebruiken 7-10 asisbegrippen en courante aanduidingen in verband met dagelijkse tijd onderzoeken en daarbij woorden gebruiken zoals maand, seizoen, dinsdag van vorige week, verleden zondag, veertien dagen geleden, voor twee weken, over tien dagen, de namen van de seizoenen en de namen van de maanden 7-10 De datum en jaartallen correct weergeven 7-10 Een kalender gebruiken om gebeurtenissen uit het eigen leven in de tijd te situeren 7-10 saanduidingen op uitnodigingen en openings- en sluitingstijden correct interpreteren 7-12 Verschillende soorten kalenders functioneel gebruiken: agenda, kalender van het burgerlijk jaar, kalender van het kerkelijk jaar Courante aanduidingen van tijd die verwijzen naar het lineaire of historische karakter van tijd onderzoeken en daarbij woorden gebruiken zoals eeuw, millennium, trimester De eeuw in een tijdsaanduiding correct weergeven Dienst Curriculum en vorming Jan Tilley 1

2 Lijst van afkortingen bij de ontwikkelstappen tijd: C = cyclisch / L = lineair / O = ordenen / S = situeren / = begrippen / K = kalenders / e = belangstelling / P = periodiseren / E = evolutie / OWti3 e e O O O / P O S O / S / O / S / / P O / S / P O / P S Gebeurtenissen uit het eigen leven en uit de geschiedenis verkennen en in de tijd situeren elangstelling tonen voor het verleden, heden en de toekomst, hier en elders 4-12 Nieuwsgierig zijn naar archeologie 4-7 Een beperkt aantal vaste gebeurtenissen in het verloop van hun dag in de juiste volgorde aangeven - kunnen terugblikken op minstens twee voorbije activiteiten door deze chronologisch te rangschikken en te verwoorden 4-10 Gebeurtenissen of ervaringen uit het eigen leven ordenen aan de hand van eigen referentiepunten (toen we daar woonden, voor opa stierf ) 7-10 Gebeurtenissen of ervaringen uit het eigen leven chronologisch ordenen en indelen in perioden 7-10 Hun afstamming reconstrueren tot twee generaties terug 8-10 Historische en natuurhistorische elementen uit hun omgeving zoals voorwerpen, verhalen, fossielen exploreren en ze globaal situeren op een tijdlijn 8-10 Een eeuwband opstellen en functioneel gebruiken De indeling van de Europese geschiedenis kennen en daarbij de volgende perioden onderscheiden en juist ordenen: prehistorie / oudheid (tot ca. 500 n.c) middeleeuwen (van ca. 500 n.c tot ca. 1500) nieuwe tijden (van ca tot 'onze tijd') onze tijd (de tijd waarin het voor leerlingen nog mogelijk is om levende getuigen te ontmoeten) Inzien dat deze indeling vooral geldt voor Europa door kennis te maken met elementen uit de wereldgeschiedenis die parallel plaatsvonden elders in de wereld (Nabije Oosten, precolumbiaanse Amerika, Chinese keizerrijk.) Een eeuwenband en een tijdband kunnen opstellen die uitdrukking geven aan de grote perioden in de Europese geschiedenis Historische elementen uit hun omgeving en belangrijke historische figuren en gebeurtenissen waarmee ze kennis maken situeren in de juiste tijdsperiode aan de hand van een tijdband Dienst Curriculum en vorming Jan Tilley 2

3 Lijst van afkortingen bij de ontwikkelstappen tijd: C = cyclisch / L = lineair / O = ordenen / S = situeren / = begrippen / K = kalenders / e = belangstelling / P = periodiseren / E = evolutie / OWti5 E S E / S E / S E / O / S S E / S Ervaren, onderzoeken, vaststellen en uitdrukken hoe de werkelijkheid verandert en de kennis erover evolueert in de tijd 4-7 De eigen evolutie waarnemen op foto s van henzelf uit de baby-, peuter-, kleuter- en kindertijd 4-7 Met voorbeelden van gebeurtenissen uit het eigen leven, uit dat van familie en uit de schoolomgeving duidelijk maken wat verleden, heden en toekomst is 4-12 Onderzoeken en illustreren hoeveel dingen, fenomenen en gebeurtenissen van nu gelijkenissen en verschillen vertonen met vroeger 7-12 Onderzoeken van de voorgeschiedenis en de evolutie van elementen uit de natuur en van hedendaagse gebeurtenissen, objecten en fenomenen zoals fossielen, vrije tijd, speelgoed, communicatie, samenlevingsvormen, werken, wonen, feesten 7-12 Waarnemen, onderzoeken en illustreren hoe dagelijkse gebruiksvoorwerpen, technische systemen, kleding, gebouwen... evolueren in de tijd 7-12 Ervaren, onderzoeken, vaststellen en uitdrukken hoe hun levenswijze gelijkenissen en verschillen vertoont met die van mensen uit vroegere periodes en andere plaatsen en culturen - fantaseren en uitdrukken hoe het leven er in de toekomst of op een andere plek uit kan zien egrijpen hoe diverse factoren meespelen bij de overgang van de ene historische periode naar de andere Dienst Curriculum en vorming Jan Tilley 3

4 Lijst van afkortingen bij de ontwikkelstappen ruimte: A = afbakenen / = begrip / OV = oriëntatievaardigheid / = kaartvaardigheid OWru4 A Ervaren, onderzoeken, vaststellen en uitdrukken hoe mensen ruimtes afbakenen en begrippen voor grenzen in de juiste context hanteren Ervaren vaststellen en uitdrukken op welke wijze ruimtes worden afgebakend en waarom mensen dit doen 4-7 Zeggen in welke gemeente men woont 7-10 De volgende grenzen herkennen in de eigen omgeving: gemeentegrens, provinciegrens, landsgrens - in interactie gaan over begrensde ruimtes in de omgeving en daarbij volgende termen kennen en gebruiken: dorp, stad, gemeente, provincie, land 7-12 Onderzoeken en inzien dat mensen behoefte hebben of genoodzaakt zijn om ruimtes af te bakenen - vaststellen hoe ze dat doen De volgende grenzen herkennen: taalgrens, perceelgrens In interactie gaan over begrensde ruimtes in de omgeving en daarbij volgende termen kennen en gebruiken: wijk, gehucht, deelgemeente, fusiegemeente, gemeenschap, continent Weten dat Vlaanderen deel uitmaakt van het federale elgië en dat elgië deel uitmaakt van de Europese Unie Dienst Curriculum en vorming Jan Tilley 4

5 Lijst van afkortingen bij de ontwikkelstappen ruimte: A = afbakenen / = begrip / OV = oriëntatievaardigheid / = kaartvaardigheid OWru6 OV / OV OV OV / / OV OV OV / OV / Kaartbegrip, oriëntatie- en kaartvaardigheid ontwikkelen Algemene oriëntatie- en kaartvaardigheid Zelfstandig de weg in een vertrouwde omgeving vinden 4-7 etekenis geven aan de volgende pictogrammen: de pijl, de uitgang, het toilet Vertrouwde plaatsen en voorwerpen op een afbeelding, foto of 3D-voorstelling herkennen 4-7 Een gridsysteem (matrix) hanteren bij het oriënteren in de omgeving D-voorstellingen van vertrouwde plaatsen en voorwerpen in de zandtafel of op een maquette terugvinden 4-12 Een zelf geëxploreerde ruimte of een beschrijving van een ruimte verbeelden door ze uit te beelden, te beschrijven, te tekenen of driedimensionaal af te beelden 4-12 Zelf een legende aanleggen door gebruik te maken van symbolen 4-12 Aan de hand van afdrukken en sporen een route herkennen 7-10 De voorstelling van een ruimte in het horizontale vlak projecteren in het verticale vlak 7-10 Legenden en windroos hanteren bij het oriënteren in de omgeving en op plattegronden 7-10 ij oriëntatie in de omgeving de windstreken (hoofd- en tussenrichtingen) bepalen volgens de zonnestand 7-12 Eenvoudige plattegronden van (een steeds ruimere) omgeving tekenen 7-12 Voor hen bekende plaatsen kunnen terugvinden op een plattegrond of luchtfoto ij oriëntatie in de omgeving de windstreken (hoofd-en tussenwindstreken) bepalen met een kompas of door een kaart te oriënteren in een omgeving Legenden en windroos hanteren op verschillende soorten kaarten en in een atlas Een schaal hanteren bij het oriënteren op verschillende kaarten, digitale toepassingen en in een atlas etekenisvolle plaatsen en gebeurtenissen lokaliseren op passende kaarten, in een atlas en via digitale toepassingen Dienst Curriculum en vorming Jan Tilley 5

6 Lijst van afkortingen bij de ontwikkelstappen ruimte: A = afbakenen / = begrip / OV = oriëntatievaardigheid / = kaartvaardigheid OWru6 Kaartbegrip, oriëntatie- en kaartvaardigheid ontwikkelen Situeren op een kaart 7-12 Interesse tonen voor het situeren van voor hen betekenisvolle plaatsen op een kaart 7-9 Op de kaart van de gemeente betekenisvolle plaatsen situeren 8-10 Op de kaart van de eigen provincie situeren: de eigen gemeente, buurgemeenten provinciehoofdstad 9-10 Op de kaart van elgië en Vlaanderen situeren: de eigen streek de provincies, de provinciehoofdsteden Op de kaart van elgië situeren: de gemeenschappen de belangrijkste rivieren minstens twee andere streken dan de eigen streek in elgië In een betekenisvolle situatie op de kaart van Europa elgië en de andere landen van de Europese Unie situeren Op een gepaste kaart herkennen: landelijke, stedelijke, toeristische of industriële omgeving de eigen streek en twee andere streken in elgië In een betekenisvolle situatie op de wereldkaart en de globe situeren: de werelddelen de oceanen de evenaar de polen enkele belangrijke plaatsen die in een thema of activiteit aan bod komen Dienst Curriculum en vorming Jan Tilley 6

7 daarnet / nu / straks (daareven-net-zoëven-zojuist-zopas / nu / dadelijkaanstonds-zo dadelijk-direct-zo meteen) maand dag (ochtend-voormiddag-middagnamiddag-avond-nacht) lineair - cyclisch - ordenen - situeren jaar (januari december) (september augustus) (trimester) week (maandag zondag) (eergisteren-gisteren-vandaag-morgen-overmorgen) lineair - cyclisch - ordenen - situeren seizoenen (zomer-herfst-winter-lente) lineair - cyclisch - ordenen - situeren levenslijn (kind / kind-ouder / kind-ouder-grootouder) eeuw eeuwband eeuwenband tijdband Dienst Curriculum en vorming Jan Tilley 7

8 dagkalender aanwezigheidskalender weerkalender weekkalender maandkalender kalender schooljaar kalender van de seizoenen verjaardagskalender agenda kalender burgerlijk jaar kalender kerkelijk jaar Dienst Curriculum en vorming Jan Tilley 8

9 hoeken in de klas klas omgeving van de klas / gang school buurt / wijk gemeente / stad streek provincie Vlaanderen elgië Europa (Europese Unie Europa) wereld kosmos Dienst Curriculum en vorming Jan Tilley 9

10 pictogrammen legende / symbolen schaal windroos gridsysteem maquette plattegrond (verschillende soorten) geografische kaarten (kaart van gemeente, provincie, gewest, land, Europa, wereld) kompas globe kompas atlas digitale kaartsystemen zandtafel windwijzer omgevingsboek zon Dienst Curriculum en vorming Jan Tilley 10

11 2,5 jaar 4 jaar 7 jaar 10 jaar 12 jaar 2,5 jaar 4 jaar 7 jaar 10 jaar 12 jaar Dienst Curriculum en vorming Jan Tilley 11

12 Voorbeeld kader: Dienst Curriculum en vorming Jan Tilley 12

13 Voorbeeld ruimtekader: Dienst Curriculum en vorming Jan Tilley 13