Leerervaringen ruimte van onder- en bovenbouw. Ruimteaspect Onderbouw. Ruimteaspect Middenbouw. Ruimteaspect Bovenbouw. Ruimteaspect Onderbouw

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Leerervaringen ruimte van onder- en bovenbouw. Ruimteaspect Onderbouw. Ruimteaspect Middenbouw. Ruimteaspect Bovenbouw. Ruimteaspect Onderbouw"

Transcriptie

1 Leerervaringen ruimte van onder- en bovenbouw ontwikkeling ruimtebesef * waarnemen en beschrijven vertrouwde plekken * spelen, wandelen, dansen in diverse ruimtes * reflecteren op ruimtes: veilig, leuk, spannend * visualiseren van ruimtes (tekenen mentale beelden) * verkennen globe 1. ontwikkeling ruimtebesef * uitbreiden tot plekken in de omgeving * karakter van diverse ruimtes bepalen (gevaarlijk?) * reflecteren op verbeelde ruimtes (tekening,foto) * gebruik van de ruimte (dansen, bewegen) * vanaf de globe verkennen van heelal met foto s van de ruimte * stel je voor dat je zou wonen op de zuidpool, in de woestijn, in Turkije enz. 1. ontwikkeling ruimtebesef * gebouwen en grote ruimtes in de omgeving verkennen en beschrijven op sfeer * recreatiegebieden in de omgeving en in de rest van Nederland; waarom prettig om er te zijn? * machten van tien * bekijken van ruimte, sterrenkaarten en satellietfoto s * de aantrekkingskracht van vakantiegebieden * ruimte ervaring van gehandicapten waarderen en inrichten van de ruimte * aangeven van fijne plekken. wat zie je en wie? * meehelpen opruimen

2 * meehelpen inrichten van lokaal, eigen kamer * verkennen van ruimtes rond de school. Wie heeft dat gekozen en wat vinden we ervan? 2. waarderen en inrichten van de ruimte * bekijken van inrichting wijk; gebouwen waarom daar? * spreiding van functies in de wijk (wonen,werken,spelen) * ruimtes voor kinderen in de wijk * inrichten van de eigen ruimte (thuis, op school) * veranderingen in de omgeving * waardering 2. waarderen en inrichten van de ruimte * vergelijken van plekken op belevingskant * op basis van kaarten zicht krijgen op plekken elders Bron: praxis 27/8 april 2010 Op pad in de stad blz * stel je voor dat je elders was * helpen bij het inrichten van school en verzorgen van schoolruimtes * landschappen en de waarde ervan ontwikkelen ruimtelijk denken * lokaliseren van dingen en gebeurtenissen * ruimtelijke oriëntatie (en begrippen) * afbeelding en standpunt bepalen * routes naar school en door de wijk * waarnemen en beschrijven van vormen * spelen met zelfgemaakte bouwsels en ruimtes * mozaïek werk en papier vouwen

3 3.ontwikkelen ruimtelijk denken * lokaliseren van dingen en verschijnselen * lopen van educatieve paden * ontwikkelen van ruimtelijke begrippen (afstand, hoogte, diepte) * lokaliseren m.b.v. punt, lijn en vlak * meerdere standpunten innemen * blokkenbouwsels maken en beoordelen * vanuit tekst ruimte weergeven 3. ontwikkelen ruimtelijk denken * relatie grenzen en gebied * grootheden (hoogte, diepte enz.) verder verkennen * benoemen van vormen * vergelijken en beschrijven als wiskundige grootheid * spiegelen * draaien * projecteren van schaduw * symmetrie * ruimtelijke patronen herkennen * vlakken opvullen * bouwsels maken leren meten van de ruimte > grootheden meten (afstand, inhoud,oppervlakte) > vergelijken diverse afstandsmaten > meten met eigen lichaam > spelen met meetinstrumenten (wiel,stok) > oppervlakte opvullen met 3,4 en 5 hoeken

4 4. leren meten van de ruimte > afstandsmaten gebruiken > vergelijken van willekeurige maten en standaard maten > ontdekken van inhoudsmaten > vlakken opvullen (oppervlakte berekenen) > routes laten lopen en weergeven op ruitjespapier > meetinstrumenten bekijken > meten in context 4.leren meten van de ruimte > meten op land en zee > meten in de ruimte > hoogte en diepte meten(hoogtekaart) > inhoudsmaten in afnemende grootte, grafisch weergeven van meetgegevens > hanteren van schaalbegrip > machten van tien > oppervlakte berekenen met diverse eenheden weergeven van de ruimte a. via beelden ^ tekenen van bekende dingen ^ tekenen van routes naar huis (mentaal beeld) ^ verhaal luisteren en verbeelde ruimte visualiseren b. via kaarten( kaartvaardigheid) ^ iets in taal lokaliseren ^ mentale kaarten visualisere. (b.v. je eigen slaapkamer) ^ kind beschrijft een ruimte en leerkracht tekent ^ platen verkennen, diverse locaties c. via vormen van een kaartbeeld ^ luchtfoto s bekijken en route lopen ^ foto s maken m.b.v. luciferdoosje ^ oriëntatie op globe

5 5. weergeven van de ruimte a. via beelden ^ route weergeven in tekening ^ in tekening afstand scheppen door beschrijving ^ platen bekijken en vergelijken op de locatie ^ kijkdoos maken b. via kaarten( kaartvaardigheid) ^ mentale kaarten van je omgeving maken ^ vergelijken van omgevingskaart en luchtfoto ^ stadskaart op basis van punt, lijn en vlak ^ fantasie omgeving verkennen ^ getekend eiland c. via vormen van een kaartbeeld ^ globale weergave van Nederland ^ oriëntatie op de globe 5. weergeven van de ruimte a. via beelden ^ vergelijken verhaal met kaartafbeelding ^ platen afbeeldingen bekijken en ruimtelijk beschrijven b. via kaarten( kaartvaardigheid) ^ verschillende kaarten leren kennen, bv topografiekaart ^ satellietfoto vergelijken met kaarten ^ kompas en schaal ^ vergelijken thematische kaarten ^ basiskennis van Nederland, Europa en de wereld c. via vormen van een kaartbeeld ^ eenvoudige kaart van Nederland tekenen ^ de atlas gebruiken

6 6. 6. ruimte en samenleving = locatie van winkels (waar en wat) = fabrieken en werk = openbare gebouwen = wonen in verschillende huizen = locaties om te spelen 6. ruimte en samenleving = functies in de omgeving(waar en waarom) = werk, (fabriek,kantoor) = taakverdeling in gemeente (wie zegt wat waar komt?) = vergelijken stad en dorp = diverse steden/dorpen (; saai,oud) 6. ruimte en samenleving = mondiale welvaartverdeling = vervoersstromen van vindplaatsen naar hier = grenzen en machtsblokken = internationale organen = heilige plaatsen ruimte en natuur + in omgeving plekken van bomen bepalen + vogels in de omgeving + huisdieren( binnen en buiten) + natuurplekken, wat te zien?

7 7. ruimte en natuur + flora en fauna in omgeving + territorium bij dieren + verkennen van biotopen 7.ruimte en natuur + vindplaatsen van grondstoffen en delfstoffen + spreiding van flora en fauna + vormen in de natuur, relatie vorm en functie ruimte en tijd < spelletjes van snelheid en tijd < iets van een helling laten rollen( afstand, tijd) 8.ruimte en tijd < toepassen van snelheid bij sport en spel < historie van afstandsmaten 8. ruimte en tijd < ruimtebeeld in diverse culturen < ruimtebeeld in de historie < ontwikkeling ruimtemeten filosoferen over ruimte ~ gesprek over grootheden: kan iets groot en klein tegelijk zijn

8 9. filosoferen over ruimte ~ bestaat perspectief echt ~ gesprek over tijd en snelheid en afstand 9. filosoferen over ruimte ~ wat is de echte ruimte? ~ eindig en oneindig ~ de ruimte vergeten; dromen en ruimte..een leerlijn ruimte

Meten en meetkunde Bijeenkomst 1

Meten en meetkunde Bijeenkomst 1 INHOUD bijeenkomst 1: Meten en meetkunde Bijeenkomst 1 Onderwijseenheid 1.4.2 Taal, techniek en rekenen-wiskunde in de onderbouw Mariëlle van der Borgh - Konstant Ciach Jolien van Heerde - Ortwin Hutten

Nadere informatie

Doelenlijst 10: MEETKUNDE

Doelenlijst 10: MEETKUNDE Doelenlijst 10: MEETKUNDE Doel: Oriëntatiebegrippen kennen 93 Passende Perspectieven rekenen Doelenlijst 10: Meetkunde Kunnen toepassen van ruimtelijke oriënteringsbegrippen als links, rechts, onder, boven,

Nadere informatie

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen

Referentieniveaus uitgelegd. 1S - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1S rekenen. 1F - rekenen Vaardigheden referentieniveau 1F rekenen Referentieniveaus uitgelegd De beschrijvingen zijn gebaseerd op het Referentiekader taal en rekenen'. In 'Referentieniveaus uitgelegd' zijn de niveaus voor de verschillende sectoren goed zichtbaar. Door

Nadere informatie

Leerervaringen Tijd voor Onder, Midden en Bovenbouw

Leerervaringen Tijd voor Onder, Midden en Bovenbouw Leerervaringen Tijd voor Onder, Midden en Bovenbouw Leren over Tijd 1. Onderbouw Dag en dagen. 1.tijd meten aan de natuur * volgen zon gedurende de dag met schaduw 1.tijd meten aan de natuur * zonnewijzer

Nadere informatie

Leerdoelen en kerndoelen

Leerdoelen en kerndoelen Leerdoelen en kerndoelen De leerdoelen in de leerlijn vallen in het leerdomein Oriëntatie op jezelf en de wereld. Naast de gebruikelijke natuur en milieukerndoelen (kerndoelen 39, 40 en 41) zijn ook de

Nadere informatie

Activiteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering

Activiteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 6 november 2014 Bijeenkomst 2 Summa

Opleiding docent rekenen MBO. 6 november 2014 Bijeenkomst 2 Summa Opleiding docent rekenen MBO 6 november 2014 Bijeenkomst 2 Summa Mannen bestellen vaker dan vrouwen producten via internet waarvan zij later spijt krijgen. Ook kopen ze vijf keer zo vaak spullen online

Nadere informatie

Ervaringen op doen met meten

Ervaringen op doen met meten draaiboek Kernconcept onderbouw Tijd en Ruimte Kartrekker: Periode 8 weken 5 Maart 2010 t/m 29 April 2010 Start: Reisbureau Slot: Gpstocht EXCURSIES: Op visite bij elkaar, op visite bij de juf. GASTEN

Nadere informatie

KIJK! Lijst van: Schooljaar: Groep: Leraar: Datum gesprek 1e rapport: Datum gesprek 2e rapport: KIJK! 1-2 Bazalt Educatieve Uitgaven www.bazalt.

KIJK! Lijst van: Schooljaar: Groep: Leraar: Datum gesprek 1e rapport: Datum gesprek 2e rapport: KIJK! 1-2 Bazalt Educatieve Uitgaven www.bazalt. KIJK! Lijst van: Schooljaar: Groep: Leraar: Datum gesprek : Datum gesprek : KIJK! Lijst 1. Basiskenmerken Een kind dat lekker in zijn vel zit, zal zich goed en vlot ontwikkelen. Het is van nature nieuwsgierig

Nadere informatie

Activiteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering

Activiteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend

Nadere informatie

Leskist THEMA-handleiding Een weekend in de provincie Utrecht Groep 5 en 6

Leskist THEMA-handleiding Een weekend in de provincie Utrecht Groep 5 en 6 BuitenWijs samen sterk in NME BuitenWijs brengt mensen actief met het buiten in aanraking, zodat zij wijs omgaan met hun eigen leefomgeving Leskist THEMA-handleiding Een weekend in de provincie Utrecht

Nadere informatie

Thema 6. Thema 1. Thema 8. Thema 2. Thema 5. Thema 3. Thema 7. Thema 4

Thema 6. Thema 1. Thema 8. Thema 2. Thema 5. Thema 3. Thema 7. Thema 4 Aanbod Inhoudskaart Rekenen-wiskunde jonge kind fase (in acht kleuterthema s) Getallen: doelen eind groep Getalbegrip Telrij telwoorden kennen telrij opzeggen (akoestisch tellen) doortellen en terugtellen

Nadere informatie

Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo

Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo Domein A: Inzicht en handelen Subdomein A1: Vaktaal wiskunde 1. vmbo passende vaktaal voor wiskunde herkennen en gebruiken voor het ordenen van het eigen denken

Nadere informatie

Meetkunst. Les 3 Van ruimte naar plat. Ruimtesuggestie op het platte vlak

Meetkunst. Les 3 Van ruimte naar plat. Ruimtesuggestie op het platte vlak Meetkunst Les 3 Van ruimte naar plat Ruimtesuggestie op het platte vlak In deze les bekijken leerlingen de indeling van een ruimte naar aanleiding van een aantal schilderijen waarbij verschillende begrippen

Nadere informatie

TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - ruimte. Kerndoel 50. Toelichting en verantwoording

TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - ruimte. Kerndoel 50. Toelichting en verantwoording TULE - ORIËNTATIE OP JEZELF EN DE WERELD KERNDOEL 50 208 TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - ruimte Kerndoel 50 De leerlingen leren omgaan met kaart en atlas, beheersen de

Nadere informatie

Tussendoelen Oriëntatie op ruimte (Oriëntatie op mens en wereld) 1/6

Tussendoelen Oriëntatie op ruimte (Oriëntatie op mens en wereld) 1/6 Tussendoelen () 1/6 Kerndoel: 1. De leerlingen leren het eigen lichaamsschema gebruiken voor het verkennen en ordenen van de ruimte om zich Specificaties: -- heen. tussendoel: Ervaren van eigen lichaam

Nadere informatie

IK ZIE, IK ZIE... BENNER

IK ZIE, IK ZIE... BENNER IK ZIE, IK ZIE... BENNER onderwijsprogramma primair onderwijs groep 5 t/m 8 INLEIDING Gerrit Benner vond de gewone wereld lang niet altijd even leuk, dus die schilderde hij ook niet. Maar achter die gewone

Nadere informatie

Leerdoel: De leerlingen oefenen met herkennen van symmetrie van verschillende vormen.

Leerdoel: De leerlingen oefenen met herkennen van symmetrie van verschillende vormen. Meetkunde Symmetrie Leerjaar 5 Tijdsduur: Voorbereiding: 10 minuten Uitvoering: 15 minuten Leerdoel: De leerlingen oefenen met herkennen van symmetrie van verschillende vormen. Benodigdheden: Kopieerblad

Nadere informatie

De manus branding stichting

De manus branding stichting De manus branding stichting ontwikkelt programma s, die door lessen relationele en musische vorming sociale vaardigheden aanleren, waardoor jongeren beter in staat zijn op een, zowel voor hen zelf als

Nadere informatie

Aardrijkskunde. Thema / onderwerp Aardrijkskundeles met gebruikmaking van de geografische vierslag. Betekenis. Bedoeling

Aardrijkskunde. Thema / onderwerp Aardrijkskundeles met gebruikmaking van de geografische vierslag. Betekenis. Bedoeling Aardrijkskunde Thema / onderwerp Aardrijkskundeles met gebruikmaking van de geografische vierslag. Betekenis Welke betekenis heeft het thema / onderwerp voor de kinderen? Hoe leg je de relatie met de beginsituatie?

Nadere informatie

Voorbereiding en planning van een thema

Voorbereiding en planning van een thema Voorbereiding en planning van een thema Thema: Bouw / groep(en): Periode: Doelstellingen: Kernbegrippen relatie kerndoelen en vakken: Wat is de inbreng van kinderen? (Wat zijn de interesses van leerlingen

Nadere informatie

Steunpunt GOK project Genk De bouwhoek

Steunpunt GOK project Genk De bouwhoek Uitwerking De Bouwhoek 1. Het belang van bouwen en construeren Bouwen en construeren ontwikkelen een groot aantal belangrijke vaardigheden, zoals: het bevorderen van eigen initiatief, samenwerken, samen

Nadere informatie

TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - natuur en techniek. Kerndoel 46. Toelichting en verantwoording

TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - natuur en techniek. Kerndoel 46. Toelichting en verantwoording TULE - ORIËNTATIE OP JEZELF EN DE WERELD KERNDOEL 46 162 TULE inhouden & activiteiten Oriëntatie op jezelf en de wereld - natuur en techniek Kerndoel 46 De leerlingen leren dat de positie van de aarde

Nadere informatie

Rekenweb Meetkundelessen

Rekenweb Meetkundelessen Rekenweb Meetkundelessen Handleiding Colofon www.rekenweb.nl meetkunst@uu.nl Inleiding Deze lessenserie bestaat uit zeven meetkundelessen. Les 1: oriëntatie in de ruimte Les 2: blokkenbouwsels Les 3: plattegronden

Nadere informatie

Korte inhoud van de thema s

Korte inhoud van de thema s Korte inhoud van de thema s 1. Sporen uit het verleden In dit thema stappen de leerlingen in een teletijdmachine en flitsen ze door tijd en ruimte naar verschillende historische periodes. In die periodes

Nadere informatie

Blik op de methode Kleuterplein

Blik op de methode Kleuterplein Blik op de methode Kleuterplein Gebaseerd op de informatie van www.malmberg.nl. Kleuterplein heeft 6 thema s gericht op de seizoenen en het ontdekken van de wereld. Elk thema is 4 weken in te zetten. Je

Nadere informatie

Eindtermen wiskunde. 1. Getallen. Nr. Eindterm B MB NB Opm. B = behaald MB = meer behaald NB = niet behaald Opm. = opmerking

Eindtermen wiskunde. 1. Getallen. Nr. Eindterm B MB NB Opm. B = behaald MB = meer behaald NB = niet behaald Opm. = opmerking Eindtermen wiskunde B = behaald MB = meer behaald NB = niet behaald Opm. = opmerking 1. Getallen 1.1 Tellen en terugtellen met eenheden, tweetallen, vijftallen en machten van tien 1.2 Functies van natuurlijke

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 15 januari 2014 Derde bijeenkomst

Opleiding docent rekenen MBO. 15 januari 2014 Derde bijeenkomst Opleiding docent rekenen MBO 15 januari 2014 Derde bijeenkomst 1 KENNISMAKING: MONICA Inhoud 1. Inleiding 2. Meetkunde 3. Onderzoek 4. Toetsing PorDolio: nog maar drie! Henri Cees Frank 2 Meetkunde (vervolg)

Nadere informatie

Thema te land, ter zee en in de lucht

Thema te land, ter zee en in de lucht Thema te land, ter zee en in de lucht 1. Doelstellingen/ activiteiten Bedenkt welke doelstellingen we willen en kunnen bereiken binnen het thema. Denk ook aan doelen uit je groepsplan. Welke doelen passen

Nadere informatie

Checklist reken- en wiskundeomgeving

Checklist reken- en wiskundeomgeving Checklist reken- en wiskundeomgeving Naam: Ingevuld door: Datum (eerste meting): Datum (tweede meting): Kwaliteitsverbetering doe je zelf Vier stappen In beeld brengen van een kwaliteitsaspect Vul de lijst

Nadere informatie

Primair Onderwijs. 6 lessen

Primair Onderwijs. 6 lessen Maak je eigen land! Voor de docent Vak(gebied) Schooltype/afdeling Oriëntatie op jezelf en de wereld, Aardrijkskunde Primair Onderwijs Leerjaar Groep 3/4 Tijdsinvestering Vakinhoud Kerndoelen 6 lessen

Nadere informatie

Les 6 Tegeltjes leggen

Les 6 Tegeltjes leggen Les 6 Tegeltjes leggen Kern In deze les maken en onderzoeken de leerlingen patronen vanuit één eenvoudige basistegel. De focus ligt op kenmerken van (regelmatige) patronen, zoals vormen van herhaling,

Nadere informatie

Domein A: Inzicht en handelen

Domein A: Inzicht en handelen Tussendoelen wiskunde onderbouw vo vmbo Preambule Domein A is een overkoepeld domein dat altijd in combinatie met de andere domeinen wordt toegepast (of getoetst). In domein A wordt benoemd: Vaktaal: het

Nadere informatie

Lesbrief. Mongens en Jeisjes

Lesbrief. Mongens en Jeisjes Lesbrief Mongens en Jeisjes Blauw of roze, vanaf de geboorte wordt het onderscheid tussen jongens en meisjes benadrukt. Maar wat als de baby zelf geen kleur bekent? Zes dansers, drie mannen en drie vrouwen,

Nadere informatie

Gynzy Rekenen Werkbladen

Gynzy Rekenen Werkbladen Werkblad Getalbegrip 001 Getalbegrip 002 Meetkunde 001 Meetkunde 004 Meetkunde 005 Meetkunde 007 Meetkunde 009 Meetkunde 010 Meetkunde 011 Meetkunde 012 Meetkunde 016 Meetkunde 017 Meetkunde 018 Meetkunde

Nadere informatie

Meetkunst. Les 1 Ruimte vangen in de klas

Meetkunst. Les 1 Ruimte vangen in de klas Meetkunst Les 1 Ruimte vangen in de klas We bevinden ons altijd in een bepaalde ruimte maar zijn ons er zelden van bewust. Kunstenaars maken bewust gebruik van ruimte en zetten deze naar hun hand. Ook

Nadere informatie

Examenprogramma aardrijkskunde havo

Examenprogramma aardrijkskunde havo Examenprogramma aardrijkskunde havo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein

Nadere informatie

AARDRIJKSKUNDE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V

AARDRIJKSKUNDE VWO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2018 V AARDRIJKSKUNDE VWO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2018 V17.03.2 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 8 januari 2014 Bijeenkomst 2

Opleiding docent rekenen MBO. 8 januari 2014 Bijeenkomst 2 Opleiding docent rekenen MBO 8 januari 2014 Bijeenkomst 2 Inhoud 1. Introduc>e en mededelingen 2. Meetkunde 3. PorAolio 4. Lunch 5. Onderzoek 6. Ontwikkelingen in rekenonderwijs 7. Huiswerk en afslui>ng

Nadere informatie

Spiegelen en symmetrie

Spiegelen en symmetrie Spiegelen en symmetrie Bedoeling: De leerlingen komen doormiddel van verschillende activiteiten te weten wat spiegelen (en spiegelas) en symmetrie is. Doelen: De leerlingen kunnen - in eigen woorden verwoorden

Nadere informatie

LANDSEXAMEN HAVO

LANDSEXAMEN HAVO LANDSEXAMEN HAVO 2018-2019 Examenprogramma AARDRIJKSKUNDE H.A.V.O 1 Het eindexamen Het eindexamen van het vak Aardrijkskunde bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen

Nadere informatie

K14: De kandidaat kan regionale verschillen in welvaart in Nederland beschrijven en verklaren.

K14: De kandidaat kan regionale verschillen in welvaart in Nederland beschrijven en verklaren. eizoen: 016-018 Vak: Aardrijkskunde Klas: 3/4 Afdeling: Mavo Herkansingen/inhalen: Tijdens de herkansingen kunnen de E s van een trimester herkanst en/of ingehaald worden. Echter een ingehaald E kan niet

Nadere informatie

De leraar als regisseur

De leraar als regisseur Harm van Son, 6 december 2011 De leraar als regisseur Opbrengstgericht werken met de referentieniveaus rekenen Programma Welkom Inleiding: kennis en leren en de rol van de leraar de leerlijn meten en meetkunde

Nadere informatie

de kinderen hier om elkaar te gebruiken als de massa mensen, ze kunnen door elkaar heen lopen en elkaar begroeten etc.).

de kinderen hier om elkaar te gebruiken als de massa mensen, ze kunnen door elkaar heen lopen en elkaar begroeten etc.). Als je boven de stad vliegt, land je midden op een plein. Het plein is vol met mensen, je steekt het plein over en loopt dwars door de mensen heen, af en toe begroet je iemand. (help de kinderen hier om

Nadere informatie

DAG VAN AARDRIJKSKUNDE WERKWINKEL 1 NOG WEL AARDRIJKSKUNDE? Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin

DAG VAN AARDRIJKSKUNDE WERKWINKEL 1 NOG WEL AARDRIJKSKUNDE? Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin DAG VAN AARDRIJKSKUNDE WERKWINKEL 1 KRIJGEN KINDEREN VAN DE BASISSCHOOL EIGENLIJK NOG WEL AARDRIJKSKUNDE? Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet Een

Nadere informatie

Rekenen en wiskunde ( bb kb gl/tl )

Rekenen en wiskunde ( bb kb gl/tl ) Tussendoelen Rekenen en wiskunde Rekenen en wiskunde ( bb kb gl/tl ) vmbo = Basis Inzicht en handelen Vaktaal wiskunde Vaktaal wiskunde gebruiken voor het ordenen van het eigen denken en voor uitleg aan

Nadere informatie

Een vrolijke Feesttrein

Een vrolijke Feesttrein Een vrolijke Feesttrein Deze technologie les werkt vanuit de ontwerpcyclus met als hulpmiddel de ontwerpplacemat. Hij is geschikt voor groep 1 t/m 8. Per stap worden de niveau verschillen beschreven. De

Nadere informatie

Deze les voor Saved by the bell (lager onderwijs) voldoet aan meerdere eindtermen. Een aantal eindtermen zijn gebundeld in onderstaande lijst.

Deze les voor Saved by the bell (lager onderwijs) voldoet aan meerdere eindtermen. Een aantal eindtermen zijn gebundeld in onderstaande lijst. Eindtermen Deze les voor Saved by the bell (lager onderwijs) voldoet aan meerdere eindtermen. Een aantal eindtermen zijn gebundeld in onderstaande lijst. Op de volgende bladzijden hebben we ook enkele

Nadere informatie

Examenprogramma wiskunde A vwo

Examenprogramma wiskunde A vwo Examenprogramma wiskunde A vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein Bg Functies

Nadere informatie

MEETKUNST lessen over ruimte en patronen op het grensvlak van meetkunde en beeldende kunst

MEETKUNST lessen over ruimte en patronen op het grensvlak van meetkunde en beeldende kunst MEETKUNST lessen over ruimte en patronen op het grensvlak van meetkunde en beeldende kunst Les 7 Tegeltjes leggen Meetkunst De Meetkunstlessen zijn lessen op het grensvlak van meetkunde (onderdeel van

Nadere informatie

ZML SO Leerlijn Oriëntatie op Ruimte

ZML SO Leerlijn Oriëntatie op Ruimte ZML SO Leerlijn Oriëntatie op Ruimte Leerlijnen Kerndoelen 1.1. Lichaamsschema 1.2. Klimmen 1.3. Zwaaien en duikelen 1.4. Rollen 1.5. Springen 2.1. Inrichtingselementen 2.2. Ruimtelijke begrippen 2.3.

Nadere informatie

1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip. Groep 1 Groep 2 M1 E1 M2 E2. Streefdoelen/ leerlijn Rekenontwikkeling (kleuters)

1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip. Groep 1 Groep 2 M1 E1 M2 E2. Streefdoelen/ leerlijn Rekenontwikkeling (kleuters) 1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip Groep 1 Groep 2 M1 E1 M2 E2 Omgaan met de telrij Getallen - Oriënteren zich op de telrij tot tenminste 10 - Kunnen de getallenrij tot 10 opzeggen, wijzen niet 1

Nadere informatie

Opbouw presentatie. Aanleiding onderzoek Onderzoeksvraag Opzet onderzoek Glastuinbouw Recreatie Beoordeling (De Lier) Conclusies Vragen

Opbouw presentatie. Aanleiding onderzoek Onderzoeksvraag Opzet onderzoek Glastuinbouw Recreatie Beoordeling (De Lier) Conclusies Vragen Opbouw presentatie Aanleiding onderzoek Onderzoeksvraag Opzet onderzoek Glastuinbouw Recreatie Beoordeling (De Lier) Conclusies Vragen Aanleiding onderzoek Concentratiegebied glastuinbouw Tinte tussen

Nadere informatie

Beste ouder(s)/verzorger(s),

Beste ouder(s)/verzorger(s), Beste ouder(s)/verzorger(s), U vraagt zich soms af wat uw kind in groep 1 en 2 leert m.b.t. het vak rekenen. Rekenen is één van de basisvaardigheden die jonge kinderen goed onder de knie moeten krijgen.

Nadere informatie

Een basisschool project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2012

Een basisschool project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2012 Een basisschool project van het IVN Veldhoven / Vessem voorjaar 2012 Doelgroep: Midden- en Bovenbouw Basisonderwijs: groep 5-8 jaargetijde: Voorjaar, zomer, herfst plaats: Bij school, in een park, in een

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 12 oktober 2017 tweede bijeenkomst Groep Nova-5

Opleiding docent rekenen MBO. 12 oktober 2017 tweede bijeenkomst Groep Nova-5 Opleiding docent rekenen MBO 12 oktober 2017 tweede bijeenkomst Groep Nova-5 Tafelweb Trek lijntjes tussen sommen die bij elkaar horen en leg uit wat ze met elkaar te maken hebben. Bereken de sommen. 77

Nadere informatie

TULE inhouden & activiteiten Rekenen/wiskunde (Meten en meetkunde) Kerndoel 32. Toelichting en verantwoording

TULE inhouden & activiteiten Rekenen/wiskunde (Meten en meetkunde) Kerndoel 32. Toelichting en verantwoording TULE - REKENEN/WISKUNDE KERNDOEL 32 152 TULE inhouden & activiteiten Rekenen/wiskunde (Meten en meetkunde) Kerndoel 32 De leerlingen leren eenvoudige meetkundige problemen op te lossen. Toelichting en

Nadere informatie

Een moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit.

Een moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit. Ecoduct Een moeilijk woord voor Natuurbrug is Ecoduct. Wat dat nu precies is, legt de schrijver Frank van Pamelen hieronder nog eens uit. Ecoduct Wat is dat dan precies, een ecoduct? Zo vroeg een jonge

Nadere informatie

Lesplan Aardbevingen in Griekenland Werkbladen

Lesplan Aardbevingen in Griekenland Werkbladen Introductie: Lesplan Aardbevingen in Griekenland Werkbladen Griekenland is wereldwijd gezien een van de landen met de hoogste seismische activiteit en het is het land met de hoogste seismische activiteit

Nadere informatie

Bedoeling: Doelen: Leerplandoelen wiskunde (VVKBaO):

Bedoeling: Doelen: Leerplandoelen wiskunde (VVKBaO): Bedoeling: De leerlingen leren M.C. Escher en zijn werken kennen. Ze ontdekken ook wat regelmatige vlakvulling is en maken kennis met de drie soorten symmetrie die Escher in zijn werken gebruikt. Na het

Nadere informatie

Economie en maatschappij(a/b)

Economie en maatschappij(a/b) Natuur en gezondheid(a/b) Economie en maatschappij(a/b) Cultuur en maatschappij(a/c) http://profielkeuze.qompas.nl/ Economische studies Talen Recht Gedrag en maatschappij http://www.connectcollege.nl/download/decanaat/vwo%20doorstroomeisen%20universiteit.pdf

Nadere informatie

Pedagogische werkwijze KDV De Torenmolen, versie november 2015 Selma Schalkwijk, locatiemanager

Pedagogische werkwijze KDV De Torenmolen, versie november 2015 Selma Schalkwijk, locatiemanager Omvang van het kinderdagverblijf en de samenstelling van de en Er kunnen maximaal 16 kinderen per dag worden opgevangen op kinderdagverblijf De Torenmolen. De samenstelling van de en Naam van de Maximaal

Nadere informatie

1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip. Peuters BP MP EP. Streefdoelen/ leerlijn Rekenontwikkeling (peuters)

1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip. Peuters BP MP EP. Streefdoelen/ leerlijn Rekenontwikkeling (peuters) 1. Hele getallen/ Tellen en getalbegrip Omgaan met de telrij - Zeggen de telrij vanaf 1 op als liedje of versje* - Beginnen hardop te tellen (=akoestisch tellen) - Oriënteren zich op de telrij t/m 5 -

Nadere informatie

STERREN DANSEN OP DE MUUR WAT HEB JE NODIG? BOUWTEKENING

STERREN DANSEN OP DE MUUR WAT HEB JE NODIG? BOUWTEKENING STERREN DANSEN OP DE MUUR Als je op een onbewolkte avond naar de hemel kijkt zie je overal sterren. Net zoals je soms in wolken gekke figuren kunt ontdekken, kun je dat in sterren ook. Door lijnen te trekken

Nadere informatie

OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN

OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN OBSERVATIELIJST van de MUZISCHE ONTWIKKELING Van kleuters IN 5 CATEGORIEËN Mijn muzisch enthousiasme Mijn muzische durf en creativiteit Mijn relatie met en begrip van de kunsttalen Mijn muzische expressie

Nadere informatie

Meetkunst. Les 2 Van kunst naar ruimte. Weergeven op schaal en in perspectief

Meetkunst. Les 2 Van kunst naar ruimte. Weergeven op schaal en in perspectief Meetkunst Les 2 Van kunst naar ruimte Weergeven op schaal en in perspectief Kunst laat vaak een interpretatie van de werkelijkheid om ons heen zien. Soms lijkt een schilderij heel echt ; sommige kunstenaars

Nadere informatie

Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten

Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten Aanbod natuur & avontuur en de eindtermen: informatie voor leerkrachten Beste leerkracht, De missie van de Hoge Rielen is om ruimte te scheppen voor het opdoen van nieuwe ervaringen, te ontdekken, te activeren

Nadere informatie

Invulschema aanpassen activiteit

Invulschema aanpassen activiteit Invulschema aanpassen activiteit Een goede voorbereiding voorkomt teleurstellingen. Als je een prettige bezigheid hebt uitgekozen, bedenk dan van te voren hoe u deze het beste kan uitvoeren. Het onderstaande

Nadere informatie

Hieronder volgt een beknopte uitleg van de begrippen die u in het rapport zult tegenkomen.

Hieronder volgt een beknopte uitleg van de begrippen die u in het rapport zult tegenkomen. Onderbouwrapport In het onderbouwrapport waarderen wij alle genoemde aspecten ten opzichte van de leeftijd. Een waardering wordt uitgedrukt in een cijfer. U kunt via de beknopte omschrijvingen in het rapport

Nadere informatie

Routing Delft - Delftse Hout Delft

Routing Delft - Delftse Hout Delft Routing Delft - Delftse Hout Delft Drie routes verbinden centrum en buitengebied A13 stedelijke as 1:10.000 natuuras Delftse Hout educatieve as Werkboek Buro Lubbers 1304 Delftse Hout Drie assen tussen

Nadere informatie

a. vakgebonden eindtermen p. 2 b. leerplandoelstelllingen in het vrij onderwijs (VSKO) p. 3

a. vakgebonden eindtermen p. 2 b. leerplandoelstelllingen in het vrij onderwijs (VSKO) p. 3 VELDWERK LANDSCHAP DOELEN Met dit educatief pakket, ontwikkeld door de natuur- en milieueducatie dienst van de Provincie West-Vlaanderen worden belangrijke doelen en leerplandoelstellingen bereikt in het

Nadere informatie

Wat ga je in deze opdracht leren? Meer leren over: soorten vragen, vraagwoorden, signaalwoorden en sleutelwoorden

Wat ga je in deze opdracht leren? Meer leren over: soorten vragen, vraagwoorden, signaalwoorden en sleutelwoorden Wat ga je in deze opdracht leren? Meer leren over: soorten vragen, vraagwoorden, signaalwoorden en sleutelwoorden Soorten vragen, vraagwoorden, signaal- en sleutelwoorden Schema 1 Soorten vragen Open vraag

Nadere informatie

Programma van Toetsing en Afsluiting

Programma van Toetsing en Afsluiting Leerweg: Basis Klas: 3 Vak: Wiskunde Methode: getal en Ruimte Toetsnr 3.1.1 Wat moet je voor de toetsing doen? Hoofdstuk 1 Procenten Je kan rekenen met breuken en procenten. Je kan rekenen van afnamen

Nadere informatie

DOELSTELLINGEN BUURT IN ZICHT

DOELSTELLINGEN BUURT IN ZICHT DOELSTELLINGEN BUURT IN ZICHT GEKOPPELD AAN DE EINDTERMEN 3 DE GRAAD BASISONDERWIJS Voor het bepalen van de doelstellingen hebben we ons gebaseerd op de eindtermen basisonderwijs. De volgende doelstellingen

Nadere informatie

wizprof 2013 21 maart 2013 Veel succes en vooral veel plezier.!! je hebt 75 minuten de tijd rekenmachine is niet toegestaan

wizprof 2013 21 maart 2013 Veel succes en vooral veel plezier.!! je hebt 75 minuten de tijd rekenmachine is niet toegestaan www.zwijsen.nl www.e-nemo.nl 21 maart 2013 www.education.ti.com Veel succes en vooral veel plezier.!! Stichting Wiskunde Kangoeroe www.smart.be www.rekenzeker.nl www.sanderspuzzelboeken.nl www.schoolsupport.nl

Nadere informatie

Niveau 2F Lesinhouden Rekenen

Niveau 2F Lesinhouden Rekenen Niveau 2F Lesinhouden Rekenen LES 1 Begintest LES 2 Getallen Handig optellen en aftrekken Handig vermenigvuldigen en delen Schattend rekenen Negatieve getallen optellen en aftrekken Decimale getallen vermenigvuldigen

Nadere informatie

Benodigdheden: Thuiswerkblad, voor kind en ouder(s) (afhankelijk van niveau meer of minder hulp van ouders hierbij) Kringopstelling

Benodigdheden: Thuiswerkblad, voor kind en ouder(s) (afhankelijk van niveau meer of minder hulp van ouders hierbij) Kringopstelling Titel van deze les: De piekerparkeerplaats Uitdaging: Overtuigingen (attributiestijlen) Denkwolk onderwerp: Piekeren (blz. 21) Vakgebied(en): Psycho-educatie, sociaal emotionele ontwikkeling Doelgroep

Nadere informatie

Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs. Reina Kuiper - SME Advies

Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs. Reina Kuiper - SME Advies Citizen science Waterkwaliteit en de aansluiting bij het onderwijs Reina Kuiper - SME Advies Inhoud Onderwijsontwikkeling Relevante vakken Kerndoelen Begrippen en concepten Waarde voor het onderwijs Onderwijsontwikkeling

Nadere informatie

Bijlagen bij Practicumboek: Naast alle ideeën uit: het boek: Zanten, M. van, e.a. (2010), Meten en meetkunde,reken-wiskundedidactiek

Bijlagen bij Practicumboek: Naast alle ideeën uit: het boek: Zanten, M. van, e.a. (2010), Meten en meetkunde,reken-wiskundedidactiek Bijlagen bij Practicumboek: Naast alle ideeën uit: het boek: Zanten, M. van, e.a. (2010), Meten en meetkunde,reken-wiskundedidactiek, Baarn/Utrecht/Zutphen: ThiemeMeulenhoff, je practicumboek, de reken-wiskundemethode

Nadere informatie

Activiteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering

Activiteit Doel Beschrijving doel Planning Uitvoering Hier vind je een overzicht van de lesdoelen die worden aangeboden in dit project. Houd er rekening mee dat je tijdens de uitvoering van de lessen waarschijnlijk met méér doelen bezig zult zijn, voortkomend

Nadere informatie

4-10-15 > 1,3 en 5 gemaakt. De rest heb ik nog geen ideeën voor en/of weet niet zo goed wat ik er mee aan moet.

4-10-15 > 1,3 en 5 gemaakt. De rest heb ik nog geen ideeën voor en/of weet niet zo goed wat ik er mee aan moet. Loïs Vehof GAR2D Version Log Datum Activiteit 4-10-15 > 1,3 en 5 gemaakt. De rest heb ik nog geen ideeën voor en/of weet niet zo goed wat ik er mee aan moet. 11-10-15 > Moodboard gemaakt. Beginnen met

Nadere informatie

LANDSEXAMEN HAVO

LANDSEXAMEN HAVO LANDSEXAMEN HAVO 2018-2019 Examenprogramma AARDRIJKSKUNDE H.A.V.O 1 Het eindexamen Het eindexamen van het vak Aardrijkskunde bestaat uit het centraal examen en het commissie-examen. Het centraal examen

Nadere informatie

Overzicht vakgebieden ZML SO en subdoelen & koppeling leerlijnen SO & VSO

Overzicht vakgebieden ZML SO en subdoelen & koppeling leerlijnen SO & VSO Overzicht vakgebieden ZML SO en subdoelen & koppeling leerlijnen SO & VSO 1.1. Communicatieve voorwaarden 1.1. Communicatieve voorwaarden 1.2. Zinsbouw 3.5. Zinsbouw 1.3. Woordvorming 3.6. Woordvorming

Nadere informatie

LESBESCHRIJVINGSFORMULIER

LESBESCHRIJVINGSFORMULIER LESBESCHRIJVINGSFORMULIER Beroepstaak 1 Omgaan met kinderen in een leersituatie Stageschool Plaats Stagementor Stagegroep Aantal kinderen Gegevens Stageschool Datum Naam student Groep Vakgebied Gegevens

Nadere informatie

Opleiding docent rekenen MBO. 24 november 2015 Tweede bijeenkomst Fokke Munk & Monica Wijers

Opleiding docent rekenen MBO. 24 november 2015 Tweede bijeenkomst Fokke Munk & Monica Wijers Opleiding docent rekenen MBO 24 november 2015 Tweede bijeenkomst Fokke Munk & Monica Wijers 1 KENNISMAKING EN INLEIDING Inhoud 1. Inleiding opdracht kladpapier 2. Meetkunde 3. Onderzoek 4. Huiswerk en

Nadere informatie

Drents Archief. Het meisje met de hoepel. Groep 2 Thema-overzicht

Drents Archief. Het meisje met de hoepel. Groep 2 Thema-overzicht Drents Archief Het meisje met de hoepel Groep 2 Thema-overzicht Thema-overzicht Het meisje met de hoepel Groep 2 Drents Archief Kern van het thema Een beeld vertelt een verhaal. Om het verhaal te kunnen

Nadere informatie

ICT-LEERLIJN (met GeoGebra) Luc Gheysens WISKUNDIGE COMPETENTIES

ICT-LEERLIJN (met GeoGebra) Luc Gheysens  WISKUNDIGE COMPETENTIES ICT-LEERLIJN (met GeoGebra) Luc Gheysens www.gnomon.bloggen.be WISKUNDIGE COMPETENTIES 1 Wiskundig denken 2 Wiskundige problemen aanpakken en oplossen 3 Wiskundig modelleren 4 Wiskundig argumenteren 5

Nadere informatie

leerlijnenpakket VSO 2012

leerlijnenpakket VSO 2012 leerlijnenpakket VSO 2012 Hoofdleergebied Leergebied Leerlijn Bewegen en Sport Culturele oriëntatie en creatieve expressie Engels uitstroom arbeid Leergebied overstijgend leren Bewegen en sport Culturele

Nadere informatie

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0

WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEXAMEN 2016 V15.7.0 WISKUNDE D HAVO VAKINFORMATIE STAATSEAMEN 2016 V15.7.0 De vakinformatie in dit document is vastgesteld door het College voor Toetsen en Examens (CvTE). Het CvTE is verantwoordelijk voor de afname van de

Nadere informatie

Activiteiten bij 'De tovenaar die vergat te toveren'

Activiteiten bij 'De tovenaar die vergat te toveren' Toversteen, ketting, Interne krachtbronnen zoals kracht, slim zijn, moed, sleutelhanger maken zelfvertrouwen enzovoort versterken (zie ZMN pagina 28 Interne krachtbronnen). Bespreek met jouw kind welke

Nadere informatie

2013-2017. Huiswerkbeleid

2013-2017. Huiswerkbeleid 01-017 Huiswerkbeleid Inhoudsopgave Beschrijving doelgroep Visie op onderwijs Basisvisie Leerinhouden/Activiteiten De voor- en nadelen van het geven van huiswerk Voordelen Nadelen Richtlijnen voor het

Nadere informatie

WAARNEMEN SCHETS DE LIJN PERSPECTIEF EN RUIMTELIJKHEID COMPOSITIE KLEUR MUZIEK EN ABSTRACTIE

WAARNEMEN SCHETS DE LIJN PERSPECTIEF EN RUIMTELIJKHEID COMPOSITIE KLEUR MUZIEK EN ABSTRACTIE WAARNEMEN SCHETS DE LIJN PERSPECTIEF EN RUIMTELIJKHEID COMPOSITIE KLEUR MUZIEK EN ABSTRACTIE Concept: Annelinde de Jong Tekst: Annelinde de Jong en Kevin Aerts Annelinde de Jong, 2012 1 WAARNEMEN Check,

Nadere informatie

Tekenen met Floorplanner

Tekenen met Floorplanner Overzicht Het scherm 1. Zoom 2. Opslaan 3. Verdieping tab 4. Undo / Redo 5. Constructiemenu 6. Bibliotheek 7. Tekenvlak Eigenschappenmenu s De plattegrond wordt opgebouw uit verschillende elementen: ruimtes,

Nadere informatie

LOCATIE PARKWIJK 13 MAART 2015 AGENDA:

LOCATIE PARKWIJK 13 MAART 2015 AGENDA: LOCATIE PARKWIJK JAARGANG 14, 9 13 MAART 2015 Montessori Dag : groot succes. Zie verslag in Dichtbij http://dicht.by/a3926860? utm_source=newsitem&utm_medium=email&utm_campaign=shares http://dicht.by/a3933491?

Nadere informatie