Het jaarkleed en het verjaardagsritueel

Transcriptie

1 Het jaarkleed en het verjaardagsritueel In ons lokaal hangt een tijdbalk, als lineaire weergave van het jaar. De tijdbalk heeft 366 haakjes, begint bij 1 januari en eindigt bij 31 december. Na 31 december is het jaar voorbij en begint een nieuw jaar. Een nieuw jaar met een nieuw getal, maar met dezelfde maanden, met hetzelfde aantal dagen in de maand (behalve februari, eens in de vier jaar) en met de maanden in dezelfde volgorde als het jaar ervoor. De kinderen ervaren dat sommige dagen bijzondere dagen (verjaardagen, feestdagen, sportdag of schoolreis etc.) zijn, dat op sommige momenten de maand wisselt of het seizoen. Na de winter komt de lente - net als vorig jaar en na de lente de zomer en de herfst. En zo gaat het steeds maar door gaat een liedje uit de methode Schatkist. De tijdbalk staat elke dag even centraal in onze klas. We zingen een lied over de dag van vandaag, we kijken regelmatig wanneer iemand jarig is of hoe lang het nog duurt tot Elke schooldag wordt er een kaartje opgehangen, op woensdag een halve. Als we kikkerdril in de klas hebben en de groeiwijze van de kikker volgen, hangen we ook kaartjes op van de veranderingen tijdens dat proces. De tijdbalk ontlokt altijd veel uitspraken van de kinderen. Zo verbaasde Nino zich erover dat hij eerder jarig is dan Rens, maar dat Rens ouder is Kate vindt eigenlijk alle dagen bijzondere dagen, want op de wereld is altijd wel iemand jarig! En Diederik liet weten dat de tijdlijn eigenlijk een cirkel is en altijd maar door gaat. Het jaarkleed en het verjaardagsritueel Mireille Bokhove - 1

2 Om tegemoet te komen aan het cyclische karakter van de tijd, heb ik het jaarkleed ontwikkeld. Midden op het jaarkleed ligt de zon met twaalf stralen. Om de zon is een cirkel met vier delen voor de seizoenen van het jaar. Om de seizoenen een rand met twaalf vlakken voor de maanden van het jaar. En op de zoom zijn bij elk vlak 29, 30 of 31 kraaltjes vastgenaaid voor de dagen van die maand. De kleuren van het jaarkleed komen overeen met de kleuren op de tijdbalk: lichtblauw voor de winter, groen voor de lente, rood voor de zomer en bruin voor de herfst. De kleuren van de maanden vinden een basis in de kleur van het seizoen van die maanden. Het jaarkleed wordt gebruikt op dagen dat een kind uit de klas zijn verjaardag viert. Het wordt neergelegd op de ronde aandachtstafel, die in het midden van het lokaal staat. Op de zon staat een aantal kaarsjes, overeenkomstig met de leeftijd van de jarige. In het seizoen waarin het kind geboren is ligt een fotootje van het kind, met zijn naam erbij met stempellettters en een schuurpapieren cijfer met zijn leeftijd. De globe staat bij de maand, waarin het kind geboren is. 2 -Het jaarkleed en het verjaardagsritueel Mireille Bokhove

3 Al bij binnenkomst zien de kinderen dat er iemand jarig is en al snel ontdekken ze wie. De ceremonie die volgt is een gebruikelijke in de Montessori-wereld. De kinderen zitten in een kring om de zon. De leidster vertelt hen dat er deze dag, maar dan precies 5 (of 6) jaar terug iets heel bijzonders gebeurde. De kinderen raden dat er die dag een kind geboren werd. De jarige vertelt (samen met zijn ouders) over die dag, welke namen hij bij zijn geboorte heeft gekregen, of hij toen al broers of zussen had, hoe groot hij was, welke kleur zijn haren/ogen waren etc. Vervolgens pakt de jarige de globe en loopt ermee - tegen de wijzers van de klok in een rondje om de zon. De leidster vertelt dat de aarde waar wij op wonen in een jaar om de zon draait. Na een volle ronde plaatst de jarige de globe terug op het jaarkleed, op hetzelfde seizoen en gaat weer zitten. De leidster vertelt dat er nu één jaar voorbij is gegaan, dat het kind nu 1 jaar is geworden en steekt een kaarsje aan. De jarige vertelt hoe hij gegroeid was in dat jaar, hoe hij eruit zag op zijn eerste verjaardag, of hij kon kruipen/lopen, en andere wetenswaardigheden. Veel kinderen oefenen dit thuis al en hebben de hulp van hun ouders niet eens nodig! We zingen een verjaardagslied voor de eerste verjaardag en dan loopt de jarige voor de tweede keer om de zon. Deze keer vraagt de leidster hem in welk seizoen hij geboren is. Tijdens de ronde om de zon noemen de kinderen in de kring de opeenvolgende seizoenen. Ze kijken daarbij goed naar de positie van het kind met de globe ten opzichte van het jaarkleed. Bij een van de volgende rondes vraagt de leidster in welke maand het kind geboren is. Tijdens de ronde om de zon noemen de kinderen vervolgens de opeenvolgende maanden. Na elke ronde steekt de leidster een kaarsje aan en vertelt het kind iets over zichzelf op de desbetreffende verjaardag of over gebeurtenissen van dat afgelopen jaar. Na de laatste ronde vertelt de leidster: Nu zijn we aangekomen bij de dag van vandaag. Vandaag vieren je we je e verjaardag. De jarige vertelt hoe hij die ochtend wakker werd en thuis zijn verjaardag vierde. De kinderen uit de kring komen de jarige feliciteren en wensen hem daarbij alle soorten goeds toe. Kinderen die dat nog niet alleen durven, krijgen hulp van een oudste kleuter. Tot slot trakteert de jarige de kinderen van de klas. Het jaarkleed blijft die dag de hele dag liggen. Op de kosmische kast zijn materialen voor verschillende activiteiten verzameld: Namen oefenen van de seizoenen en de maanden Het kind loopt met de globe om het jaarkleed. Afhankelijk van zijn positie ten opzichte van het jaarkleed benoemt hij de seizoenen (of de maanden). Vaak hebben kinderen hierbij steun aan een liedje of aan een ander kind. Etiketteren Woordjes kunnen op de zon, de seizoenen en de maanden gelegd worden. Ter controle van de fout zijn de achterkanten van de labels gekleurd, overeenkomstig met het vlak. Het jaarkleed en het verjaardagsritueel Mireille Bokhove - 3

4 Verjaardagen zoeken In een doosje zit van alle kinderen in de klas een foto. Het kind pakt een foto en legt het op het jaarkleed, in het seizoen waarin het kind van de foto jarig is. Er zijn verschillende manieren om er achter te komen wanneer een kind jarig is. Je kunt het aan het desbetreffende kind vragen óf je kunt op de tijdbalk kijken óf je weet het al gewoon! Als alle foto s in de seizoenen zijn neergelegd geeft dat vaak aanleiding tot tellen en vergelijken. Een volgende stap is het sorteren van de jarigen per maand. Ook hierna wordt weer geteld en vergeleken. Bovendien wekt het vaak verwondering: Wij zijn in hetzelfde seizoen jarig, maar niet in dezelfde maand! Of nog verrassender: Wij zijn in dezelfde maand jarig, maar niet in hetzelfde seizoen! De laatste stap is het sorteren op datum. De foto s worden nu bij het kraaltje aan de zoom gehangen, dat correspondeert met de dag van de maand waarop het kind geboren is. Deze stap lokt vaak uitspraken uit over het aantal dagen tussen verjaardagen en de volgorde van jarig zijn: Jij bent eerder jarig dan ik, maar toch ben ik ouder! Wanneer kinderen dan zelf met een globe om de zon lopen, ervaren ze dat het ene kind een rondje meer loopt dan het andere. Voorwerpjes sorteren Het jaarkleed kan ook gebruikt worden om gebeurtenissen in een jaar te plaatsen. Net als bij het seizoenskleed worden voorwerpjes per seizoen gesorteerd. Anders dan bij het seizoenskleed kunnen sommige voorwerpjes (bv. Sint, kerst, koninginnedag) gerelateerd worden aan een maand of aan een dag. Kinderen kunnen de seizoenskaarten erbij gebruiken om de voorwerpjes in het juiste seizoen te plaatsen en de jaarbalk om de voorwerpjes in de juiste maand of aan de juiste dag te plaatsen. 4 -Het jaarkleed en het verjaardagsritueel Mireille Bokhove

5 Het doel van het jaarkleed is het ontwikkelen van tijdsbesef, door: - belangstelling te wekken en te laten onderzoeken - te ervaren wat een jaar is (een rondje van de aarde om de zon) - te ontdekken dat het jaar verdeeld kan worden in seizoenen, maanden en dagen. - vertrouwd te raken met begrippen van tijdsindeling: jaar, seizoenen, maanden, dagen, lente, zomer, herfst, winter. - te oefenen met de begrippen van tijdsaanduiding: nu, morgen, volgende maand, volgend jaar, leeftijd, jong, oud, vroeger, toekomst, eerder, later - het benoemen van maanden en seizoenen en hun onderlinge volgorde. Het jaarkleed is een hulpmiddel voor kinderen vanaf 5 jaar. Kinderen hebben enig besef van historiciteit nodig voordat ze ermee kunnen werken. Het jaarkleed komt na het aanleren van de kleuren, na sorteerwerkjes, na rubriceerwerkjes, na aanbieding van het telmateriaal, na het ritueel van de viering van verjaardagen. Als de begrippen die bij het jaarkleed beheerst worden is de volgende stap het maken van de ketting (of de lijn) van je leven. Om zicht te krijgen op de groei van het kind kunnen middels het werken met het jaarkleed signaleringen en gerichte observaties gedaan worden t.a.v. - Kennisgebieden - Wereld en heelal - Geografisch perspectief: o Het kind heeft kennis van elementen bij: seizoenen - Kennisgebieden - Wereld en heelal - Historisch perspectief: o Het kind kan tijdsindelingen hanteren: dagen maanden jaargetijden jaren - Perioden van Groei - Gevoelige periode - alle onderdelen - Perioden van groei Werken - alle onderdelen - Perioden van groei Identiteit - alle onderdelen - Perioden van groei Intelligentie - alle onderdelen, maar met name interessant is Verbeeldingskracht: o Het kind stelt zich nieuwsgierig op o Het kind neemt gericht waar o Het kind ziet verbanden o Het kind ziet structuren Het jaarkleed en het verjaardagsritueel Mireille Bokhove - 5