DAG VAN AARDRIJKSKUNDE WERKWINKEL 1 NOG WEL AARDRIJKSKUNDE? Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin

Transcriptie

1 DAG VAN AARDRIJKSKUNDE WERKWINKEL 1 KRIJGEN KINDEREN VAN DE BASISSCHOOL EIGENLIJK NOG WEL AARDRIJKSKUNDE? Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet

2 Een inventaris in evenwicht? Cursorische inhouden (systematische lijn) Tijdlijnen en kalenders Kaartvaardigheid Mobiliteit. Of extern aanbod (EHBO, verkeerspark, KWA, bosklas, ) Mijn thema s (thematische lijn) Durf ik mijn thema s kritisch bekijken? (multiperspectief, actief, actueel,.) Durf ik ook een thema aan, waarin tijd, ruimte of natuur NIET centraal staat? En klopt het niveau een beetje? Durven we zoeken naar overlappingen? 2007 Onze schoolthema s 2 à 3 per jaar Schoolthema s die herhaald worden en/ of schoolthema s die nieuw zijn Klasdoorbrekend werken Visie van het leerplan : verbondenheid Vaste periodes Witruimte Thema s door de kinderen gekozen.. Thema s geïnspireerd door de actualiteit Thema s uit Averbode Educaties, schoolevenementen,... (deel)thema s die met de klasgroep mee opschuiven (groeiboek, fotoboek, contactsleutels, ) Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 23

3 jaarplanning mens en ruimte 3de graad 1.Ons leerplan wereldoriëntatie aandacht voor ruimtebeleving en verantwoordelijkheid voor de ruimte (takenbord, ) kansen tot reflectie over de inrichting van een ruimte (klas, school, buurt) cursorische inhouden ivm ruimte Oriëntatie m.b.v. tussenwindstreken Bepaling van windstreken met kompas - door oriëntatie van de kaart in de omgeving Opbouw en gebruik van kaarten van Vlaanderengewesten-België, Europa, de wereld (globe) Gebruik van gridsysteem (rooster) Gebruik van lijnschaal en breukschaal voortdurend gebruik van kaarten en plattegronden om plaatsen te situeren (in themaverband, tijdens losse momenten rond actualiteit, ook vakoverstijgend, ) de wereld = mijn thuis cursorische momenten om kaartbegrip verder in te oefenen, vulling te geven (opzoekwerk, werkstukken maken over landen, toerisme,.) atlasgebruik (implementatie) frequente aandacht voor mobiliteit (o.a. routes uitstippelen en berekenen,...) Kernwoorden: Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 22 Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 3

4 2.Multiperspectiviteit? jaarplanning mens en ruimte 2de graad aandacht voor ruimtebeleving en verantwoordelijkheid voor de ruimte (takenbord, ) Mens en levensonderhoud kansen tot reflectie over de inrichting van een ruimte (klas, school, buurt) Mens en muzische Mens en samenleving Mens en natuur Mens en ruimte Mens en zingeving Mens en medemens Mens en techniek Mens en tijd cursorische inhouden ivm ruimte (3de klas = scharnier) Oriëntatie m.b.v. windstreken Bepaling van windstreken volgens zonnestand en uur van de dag Bepaling van windstreken met kompas - door oriëntatie van de kaart in de omgeving Opbouw en gebruik van plattegronden en kaarten van de buurt, de woonplaats, de regio-provincie, Vlaanderen-gewesten-België Gebruik en aanleggen van legende 9 bestaansdimensies betekent wel niet 9 aparte vakken! regelmatig gebruik van kaarten en plattegronden om plaatsen te situeren (in themaverband, tijdens losse momenten rond actualiteit, ook vakoverstijgend, ) de wereld = mijn thuis atlasgebruik (introductie) frequente aandacht voor mobiliteit (o.a. routes beschrijven, veilig fietsgedrag, ) Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 4 Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 21

5 jaarplanning mens en ruimte 1ste graad aandacht voor ruimtebeleving en verantwoordelijkheid voor de ruimte (takenbord, ) 3.Vooral thematisch Het thematisch werken is dus de regel. cursorische inhouden ivm ruimte : Oriëntatiebegrippen (naar links, achteruit, ) Opbouw plattegronden van de klas, de school (evt. de buurt) Aanduiden van de weg tussen twee plaatsen in de eigen omgeving Gebruik van pictogrammen en legende ontluikend kaartbegrip Foto s en afbeeldingen van vertrouwde plaatsen en voorwerpen Beschrijving van de ruimte Tekening van de ruimte 3D-afbeelding van de ruimte (maquette) Geplande, vaste thema s - 7 à 8 voor het lager - 12 à 14 voor kleuterklassen Occasionele thema s - Hiervoor laten we in de Jaarplanning witruimte over. Schoolthema s of schoolprojecten. geregeld gebruik van kaarten en plattegronden om plaatsen te situeren (in themaverband, tijdens losse momenten rond actualiteit, ook vakoverstijgend, ) de wereld = mijn thuis frequente aandacht voor mobiliteit (o.a. veilig oversteken, voetgangersgedrag, ) Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 20 Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 5

6 Mens en ruimte in het thema REIZEN dimensies trefwoorden activiteiten/ideeën mens en levensonderhoud dingen maken diensten aanbieden welvaart en welzijn onderlinge afhankelijkheid mens en zingeving mensen geloven mensen zijn uniek mensen geven richting aan hun leven mens en muzische open staan voor... expressie kijk op kunst mens en medemens ik ken mezelf ik ga om met anderen mens en samenleving mens en techniek mens en natuur mens en tijd mens en ruimte macht en gezag groepen regels instellingen technisch denkproces materialen energie instrumenten producten de aarde als leefruimte natuurbeleving het leven op aarde tijdbeleving dagelijkse tijd in de tijd ordenen/meten evolutie beginnend historisch besef ruimtebeleving ruimtelijke inrichting kaartvaardigheid beginnend geografisch besef mobiliteit jaarplanning mens en ruimte oudste kleuters aandacht voor ruimtebeleving (persoonlijk karakter van een ruimte - persoonlijke ruimte) verantwoordelijkheid voor een ruimte (opruimen, respect, ) mogelijkheid om zelf een ruimte in te richten (in de hoeken) cursorische inhouden ivm ruimte verschillen in landschappen en omgevingen oriëntatiebegrippen (naast, op, onder, voor, achter) gebruik van pictogrammen ontluikend kaartbegrip bepaling van de weg in een vertrouwde omgeving foto s en afbeeldingen van vertrouwde plaatsen en voorwerpen tekening van een ruimte (mentale kaart) maquette in de zandtafel gebruik van keuzeplanningsbord en takenbord frequente aandacht voor mobiliteit (gevaarlijke en veilige plaatsen in de eigen omgeving, veilig oversteken onder begeleiding, opvallende kledij in het verkeer, verkeersgeluiden, ) Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 6 Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 19

7 jaarplanning mens en ruimte jongste kleuters 4.Soms cursorisch verantwoordelijkheid voor een ruimte (opruimen, respect voor de ruimte, ) voorstelling (tekening) van een menselijke figuur met de belangrijkste lichaamsdelen gebruik van pictogrammen ivm ruimtelijke inrichting frequente aandacht voor mobiliteit (gevaarlijke en veilige plaatsen in de klas / gymzaal / op de speelplaats veilig oversteken onder begeleiding) - Cursorische inhouden zijn die inhouden waarop je inzoomt en waarbij je sterk stapsgewijs te werk gaat. - Je vindt die inhouden vooral bij de vier inhoudsgerichte bestaansdimensies en dan nog het meest bij mens en tijd en mens en ruimte. - Binnen het team is het noodzakelijk om hierover goede afspraken te maken. Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 18 Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 7

8 5. Doelstellingen van mens en ruimte kaarten en kaartvaardigheid in de basisschool Mens en ruimte 1. Ruimtebeleving 2. Ruimtelijke inrichting 3. Kaartvaardigheid 4. Beginnend geografisch besef Pictogrammen (ruimtelijke inrichting) keuzeplanningsbord takenbord occasionele plattegronden (schoolreis) plattegrond of maquette in zandtafel plattegrond van de klas plattegrond van de school plattegrond van de buurt plattegrond van de woonplaats kaart van de regio - provincie kaart van Vlaanderen-gewesten-België kaart van Europa globe (of wereldkaart) atlas k1 k2 k Mobiliteit Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 8 Een leerlijn geeft aan wat op een bepaald moment het best aan bod komt. In de concrete schoolsituatie kan nochtans blijken dat sommige doelen beter vroeger dan later worden aangepakt. Volgens haar situatie kan de school dus kiezen wanneer bepaalde doelen aan bod moeten komen, mits de vetgedrukte doelen uit het leerplan aan het einde van de basisschool worden gerealiseerd. Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 17

9 Gradatie in kaartlezen (materiaal en ideeën) 1. Van concrete waarneming en realisaties in de zandtafel. 2.. over plattegronden 3..naar kaarten met legende, schaal en rooster 4..tot de wereld achter de kaart. ruimtebeleving doel inhoud jk ok Elke (open) ruimte draagt een persoonlijk karakter (kleur, schikking, aanwezigheid van planten, meubilair, gebouwen, ) Elke (open) ruimte laat bij de bezoeker een bepaalde indruk na en ook dat kan heel persoonlijk gekleurd zijn. Die indruk is ook afhankelijk van de eigen gemoedsgesteltenis de duur van het verblijf de gezondheidstoestand... Ook het volgen van een bepaald traject is heel persoonlijk gekleurd. Hoe een bepaalde afstand wordt beleefd, komt niet altijd overeen met de absolute afstand. 9.3 Ieder mens heeft soms nood aan een zekere afstand en/of een persoonlijke ruimte. Iedereen heeft recht op een persoonlijke ruimte. Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 16 Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 9

10 ruimtelijke inrichting doel inhoud jk ok Zorg voor de ruimte : orde en netheid (in klas, op de speelplaats) respect voor het werk van anderen om de ruimte in te richten en ordevol te houden 9.5 Hulp bij de inrichting : vooral DOEN (ruimte inrichten die sfeervol is, die aangepast is aan de act. vb. tentoonstelling, )...maar ook DENKEN (suggesties bij de inrichting van de eigen kamer, de klas, de speelplaats, de woonomgeving, ) 9.6 Landschappen en hun typering : verschillen in landschappen en omgevingen landschapselementen als akkers, bossen, winkels, fabrieken, in eigen omgeving verschillende types landschappen (berg, woestijn, stad, ) op afbeeldingen landschappelijk karakter en kenmerken van de eigen omgeving (landelijk, stedelijk, toeristisch, industrieel) 9.7 Grenzen : grenzen tss. mensen (persoonlijke ruimte) 9.19 Preventief en veilig fietsgedrag gebruik van een veilige fiets rechts en links kunnen afslaan veilig voorbijrijden en inhalen doel Vervoer en vervoermiddelen jk ok Beschrijving van de weg tussen twee plaatsen in eigen omgeving Aanduiden van de weg op een plattegrond Berekenen van de afstand tussen twee plaatsen a.h.v. wegenkaart of plattegrond 9.21 Betekenis van pictogrammen in bepaalde ruimtes (pijl, uitgang, toilet, ) Mededelingen op dienstregelings en andere borden Gebruik van dienstregelingen (vb. spoorboekje) 9.22 Voor en nadelen van verschillende vervoermiddelen Vervoerproblemen en mogelijke oplossingen grenzen in eigen omgeving (perceelsgrens) begrippen als wijk, gehucht, dorp, stad grenzen in eigen omgeving (gemeentegrens, provinciegrens, landsgrens) begrippen als deelgemeente, fusiegemeente, provincie, land, continent Vlaanderen is één van de 3 gewesten van het federale België. België maakt deel uit van de Europese Unie. begrippen als gewest en gemeenschap Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 10 Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 15

11 Mobiliteit doel Beweging jk ok Alles en iedereen neemt een bepaalde ruimte of plaats in. Alles en iedereen bevindt of beweegt zich in een bepaalde ruimte in een bepaalde richting met een bepaalde snelheid 9.15 Menselijk verkeer houdt risico s in Gevaarlijke en veilige plaatsen in de (open) ruimte lokaliseren. Aangepast spelgedrag aan de ruimte en de omstandigheden (drukte, weersomstandigheden, ) Afspraken omtrent gebruik v.e. ruimte doel Verkeer jk ok Opvallende kledij in het verkeer verhoogt de eigen veiligheid Voldoende reactiesnelheid, evenwichtsbehoud en gevoel voor coördinatie Lokaliseren-veilig omgaan met gevaarlijke verkeerssituaties in de schoolomgeving 9.17 Lokaliseren-onderscheiden van verkeersgeluiden 9.18 Preventief en veilig voetgangersgedrag Veilig oversteken onder begeleiding Veilig oversteken zonder begeleiding Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 14 kaartvaardigheid doel inhoud jk ok Voorstelling (tekening) van een menselijke figuur met de belangrijkste lichaamsdelen op de juiste plaats Bepaling v.d. weg in vertrouwde omgeving Oriëntatie van hun lichaam (of vwp.) in de ruimte = 1. naast, op, onder, voor, achter 2. links, rechts, veraf, dichtbij, vooruit, achteruit, naar opzij, naar links, naar rechts, omhoog, omlaag van hun lichaam = binnen en buitenkant, boven en onderkant, voor /achterzijde, linker /rechterzijde, symmetrie met gebruik van windstreken Bepaling van windstreken volgens zonnestand en uur v.d. dag met kompas door oriëntatie v.d. kaart in de omgeving Gebruik van maquettes, plattegronden, luchtfoto s foto s en afbeeldingen van vertrouwde plaatsen en voorwerpen beschrijving van de ruimte tekening van de ruimte (o.a. mentale kaart) driedimensionale afbeelding van de ruimte (in zandtafel, maquette) Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 11

12 doel inhoud jk ok doel inhoud jk ok plattegrond of luchtfoto van de klas, de school, de buurt occasionele plattegrond (vb. bij uitstap) 9.10 Gebruik van kaarten en atlas kaart van de provincie (situeren van eigen gemeente, buurgemeenten, provinciehoofdplaats en enkele belangrijke plaatsen) kaarten van België en Vlaanderen situeren van eigen streek, provincies, provinciehoofdplaatsen, plaatsen uit een thema situeren van de gewesten en gemeenschappen situeren van minstens twee andere streken in België Kaart van Europa (situeren van België, de andere landen van de Europese Unie, plaatsen uit een thema globe (of wereldkaart) situeren van plaatsen in een thema situeren van de werelddelen, de oceanen, de evenaar en de polen situeren van de grote klimaatgordels situeren van de natuurlijke plantengroei (regenwouden, steppen) situeren van specifieke natuurverschijnselen (vulkanen, aardbevingen) situeren van vindplaatsen van grondstoffen (aardolie, ertsen) hoogtekaarten 9. 9 Noodzakelijke vaardigheden bij het kaartgebruik gebruik van pictogrammen gebruik van legende aanleggen van legende (kleuren, punten, lijnen, vlakken, symbolen) gebruik van gridsysteem (rooster) gebruik van lijnschaal gebruik van breukschaal Beginnend geografisch besef op een plattegrond typische patronen in ruimtelijke spreiding : landbouw, woonzone, handel, vervoer, verbanden tussen die patronen (vb. veel handel en industrie bij snelweg) op een kaart van België en Vlaanderen typisch uitzicht van eigen streek of andere streek in België is beïnvloed door natuurlijke gegevens of historische gebeurtenissen atlas Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 12 Eekhoutcentrum - Jan Allegaert met aanpassingen van Maarten Dumoulin coach: Marleen Desmet 13