In een notendop. Financial News. Inhoud. Aandelenmarkten 4 Neiging tot consolidatie

Transcriptie

1 September 2017 Financial News Inhoud In een notendop 1 Focus 2 Waar staan we, tien jaar na het begin van de subprimecrisis? Economie 3 Japan: positieve conjunctuur Aandelenmarkten 4 Neiging tot consolidatie Obligatiemarkten 6 Daling op het front van de rentevoeten Wisselmarkten 8 Grondstoffen 8 In een notendop Deze zomer tien jaar geleden begon de subprimecrisis, met de omkering van de curve van de vastgoedprijzen in de Verenigde Staten. BNP Paribas stuurde als eerste een negatief signaal uit, door op 9 augustus 2007 drie van haar beleggingsfondsen te bevriezen, waarvan de activa niet meer konden worden gevaloriseerd. De oorzaak daarvan was de vastgoedcrisis in de Verenigde Staten door de zogenaamde subprimes, riskante vastgoedleningen. De bad assets kwamen als een boemerang terug naar al wie ze had aangeraakt en in september 2008 ging de bank Lehman Brothers failliet, waarmee de grootste crisis sinds de Grote Depressie in 1929 van start ging. Vandaag is de voormalige hoofdeconoom van het IMF ( ), een van de weinige experts die de financiële crisis van 2008 hadden voorspeld, blij met de vooruitgang die werd geboekt voor het consolideren van de bankbalans. Het probleem ligt echter eerder bij shadow banking, die volgens het hoofd van de Fed een enorme uitdaging inhoudt voor de wereldeconomie. Het monetaire beleid dat sinds door de centrale banken werd toegepast, creëerde overigens nieuwe bronnen van ongerustheid, namelijk de beurszeepbellen en obligatiemarkten. Op termijn is het echte economische risico echter mogelijk geopolitiek van aard (zie Focus). Op economisch vlak werd het BBP in Japan tijdens het tweede kwartaal naar beneden bijgesteld, maar het blijft op een comfortabel niveau. Het land kent dan ook zijn langste expansieperiode sinds Er moeten echter nog een aantal hervormingen worden doorgevoerd om de derde wereldeconomie weer te activeren. Ook de Amerikaanse president heeft nog heel wat werk voor de boeg. In afwachting van nieuwe pogingen tot fiscale hervormingen is Donald Trump er voorlopig in geslaagd een akkoord met de Democraten te sluiten over de optrekking van het schuldenplafond, zij het slechts voor drie maanden. De ECB kondigde aan haar programma voor kwantitatieve versoepeling in oktober te zullen toelichten. Ze maakt zich zorgen om de sterkte van de euro, die op haar inflatievooruitzichten weegt, welke licht naar beneden werden bijgesteld. Op de financiële markten neigde de tendens eerder naar risk-off (risicoloze rente) dan naar risk-on (aandelen, krediet), behalve voor activa van de groeilanden, die nog steeds positief georiënteerd zijn. Meer info in de rubriek Focus op pagina 2.

2 Focus Waar staan we, tien jaar na het begin van de subprimecrisis? Tien jaar geleden barstte de Amerikaanse subprimecrisis los in Europa, die een van de ergste financiële crisissen uit de geschiedenis zou worden. Op 9 augustus 2007 was BNP Paribas de eerste grote bank die de gevolgen erkende van haar blootstelling aan markten voor hypothecaire risicokredieten, de zogenoemde subprimes in de Verenigde Staten, en ze bevroor drie fondsen die aan de Amerikaanse vastgoedmarkt waren blootgesteld. Op die manier gaf ze de financiële milieus de duidelijke boodschap dat die producten niet meer betrouwbaar waren. Eén jaar later, op 15 september 2008, zou de Amerikaanse bank Lehman Brothers failliet gaan, waardoor de hele wereldeconomie in de problemen kwam. Dat was de start van de ergste financiële crisis sinds de Grote Depressie, die al snel een economische en bankencrisis werd en in de eurozone werd gevolgd door een crisis van de overheidsschuld. Alles begon in 2000, in de Verenigde Staten. Het beleid van Alan Greenspan, toenmalig voorzitter van de Federal Reserve, was bevorderlijk voor het ontstaan van de vastgoedbubbel. Door de tarieven erg laag te houden en de markten met dollars te overspoelen, zette dat beleid de gezinnen ertoe aan schulden te maken om een woning te kunnen kopen. Kredieten werden de motor voor consumptie. Miljoenen bescheiden gezinnen sloten leningen met variabele rente af ( subprimes ), gewaarborgd door de waarde van het vastgoed. Banken hebben altijd al de nodige creativiteit aan de dag gelegd om hun winst te maximaliseren en verspreidden hypothecaire kredieten die ze in stukken doorverkochten en securitiseerden in de vorm van CDO-obligaties (of collateralized debt obligations) op de financiële markten, met instemming van de ratingbureaus. De renteverhoging van de Fed vanaf 2004 luidde echter de ommekeer op de vastgoedmarkt in. Toen de rentevoeten de hoogte ingingen, werden die gezinnen geconfronteerd met enorme schulden. Op hetzelfde moment ging de vastgoedprijs, die een echte bubbel doormaakte, echter naar beneden, zodat de schuldeisers hun geld niet konden recupereren met de verkoop van hun huizen. Inmiddels was het kwaad echter al geschied: het risico had zich overal verspreid en tal van Europese banken waren aangetast. Vandaag, tien jaar later, is Raghuram Rajan, de voormalige hoofdeconoom van het IMF ( ), blij met de vooruitgang die werd geboekt voor het consolideren van de bankbalans. Onder druk van de overheden hebben de grote systemische banken hun eigen vermogen aanzienlijk versterkt en de risico s op hun balans teruggedrongen. Zo werden de kapitaalvereisten van de banken in Europa aanzienlijk verscherpt op aanraden van de regulatoren en maken de Europese besluitvormingsmechanismen het mogelijk om iets te doen aan de problematiek van de instellingen die too big to fail zijn, waarvan de ondergang het volledige financiële systeem zou kunnen destabiliseren. Al is het kapitalisatieniveau van de Europese banken over het algemeen in orde, toch blijven een aantal banken nog kwetsbaar. Bovendien neemt de winstgevendheid van de sector over het algemeen af en is deze soms zelfs ontoereikend. Het probleem bestaat er echter in dat men slechts reglementeert wat men kan reglementeren. Er zijn nog geen stappen genomen tegen shadow banking, aldus de bezorgde voormalige hoofdeconoom van het IMF. Daaronder vallen alle ondernemingen die bankdiensten aanbieden (krediet, vermogensbeheer, enz.), maar die niet als dusdanig gereglementeerd zijn. Denken we maar aan de hedge funds, participatieve leenplatformen en vermogensbeheervennootschappen. Die shadow banking is toegenomen naarmate de regelgeving voor banken strenger werd: ze zou vandaag goed zijn voor een vierde van de internationale financiële wereld. Volgens Janet Yellen, hoofd van de Fed, is dit een enorme uitdaging voor de wereldeconomie. Shadow banking ontsnapt aan elke controle door de regulatoren en kan dus tot een nieuwe financiële crisis leiden. In tien jaar tijd hebben de centrale banken eerst de banken gered en vervolgens de economie overspoeld met liquiditeiten, door hun uiterst soepele monetaire beleid, aangevuld door grote programma s voor de aankoop van activa. Sommige specialisten denken dan ook dat we van de ene zeepbel in de andere verzeild zijn geraakt. Het decennium waarin de rentevoeten zo goed als nihil waren, heeft er inderdaad toe geleid dat bepaalde spelers te veel risico namen en dat bepaalde financiële markten overgewaardeerd raakten. Hoewel bepaalde bezorgdheden zeker deels gerechtvaardigd zijn, is het echte economische risico eerder geopolitiek van aard. In die context van onzekerheden kunnen alleen de groei en een zekere mate van inflatie op lange termijn toekomstige crisissen vermijden. De economische heropleving in de ontwikkelde landen doet de wolken aan de horizon voorlopig dus verdwijnen, op voorwaarde dat de stijgende inkomensongelijkheid afneemt. Gebeurt dat niet, dan zullen het populisme en het terugplooien op zichzelf de overhand krijgen. Hoe sterk het systeem is, zal dus blijken bij de volgende recessie. 2

3 Economie Japan: positieve conjunctuur De derde economische wereldmacht heeft lang gesukkeld met de economische groei. Maar het land maakt zijn langste expansieperiode door sinds begin 2005 en midden 2006, onder premier Junichiro Koizumi. Toch was de economische groei van het land tijdens het tweede kwartaal veel minder indrukwekkend dan men had kunnen verwachten in het licht van de voorlopige cijfers die afgelopen maand werden gepubliceerd. De groei in Japan bedroeg tijdens het tweede kwartaal +2,5% op geannualiseerde kwartaalbasis en niet +4,0% zoals aangekondigd. Toch beweren economen dat die gegevens geen twijfel doen rijzen over een regelmatig herstel van de Japanse economie, die gebaseerd is op export en vooruitzichten op loonherwaardering. Die eerder positieve balans komt bijzonder gelegen voor premier Shinzo Abe, wiens populariteit op een laag pitje staat. Om het vertrouwen te herstellen, beloofde hij de Abenomics, zijn herstelstrategie met een combinatie van budgettaire gulheid, monetaire soepelheid en structurele hervormingen, weer op de voorgrond te plaatsen. Om de potentiële groei in Japan echt een boost te geven, dient men echter de bevolkingsafname aan te pakken in een land waar moederschap en werk moeilijk kunnen worden gecombineerd. Ook voltijds werk, deelname van vrouwen en ouderen aan de arbeidsmarkt en het inzetten van buitenlandse arbeidskrachten zouden moeten worden gestimuleerd, verduidelijkt het IMF. VS: opschorting schuldenplafond in afwachting van de fiscale hervorming De Trump-administratie worstelt al vanaf midden maart met het schuldenplafond, dat iets minder dan miljard dollar zou bedragen. President Trump omschreef de wetgevende procedure daaromtrent als een rommeltje en dreigde met een government shutdown als het Congres de financiering van een muur aan de Mexicaanse grens niet zou goedkeuren. Het optrekken van het schuldenplafond werd echter gekoppeld aan een wettekst over steun aan de slachtoffers van de tropische storm Harvey. Donald Trump stemde in met het voorstel en liet het Congres de optrekking van het schuldenplafond goedkeuren, maar slechts voor drie maanden. De Amerikaanse minister van Financiën en de Republikeinen pleitten voor een beperkte verhoging, maar gedurende een langere periode. De Voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Paul Ryan, omschreef het democratische voorstel als een belachelijk idee, dat van het schuldenplafond een politiek spelletje maakt. Dat belooft niet veel goeds voor de rest van Trumps agenda, die wordt gegijzeld door de Democraten en bovendien heeft Trump zelf ruzie met een groot deel van de republikeinse partij. De Amerikaanse regering wil tegen eind 2017 immers haar fiscale hervorming doordrukken. Volgens de economische adviseur van de president zijn het Witte Huis en het Congres het eens over de grote lijnen van de hervorming. Dat valt af te wachten, nadat Trump er ook al niet in slaagde Obamacare af te schaffen. ECB: waardestijging van de euro en inflatievooruitzichten De ECB moet rekening houden met een afname van de inflatie door de sterkte van de euro, terwijl ze zich opmaakt om haar activa-aankopen te vertragen. Ze zal daarover waarschijnlijk in oktober communiceren, aldus haar voorzitter. Mario Draghi lichtte toe dat de verstrakking van het monetaire beleid wel progressiever zou kunnen verlopen dan verwacht. Die mogelijkheid wordt nog versterkt door de bijstelling naar beneden door de teams van de ECB van hun inflatieprognoses voor 2018 (+1,2% tegenover +1,3% eerder) en 2019 (+1,5% tegenover +1,6% eerder), grotendeels door de waardestijging van de euro, die sinds het begin van het jaar een stijging met +13% tegenover de dollar liet optekenen. De volatiliteit van de eenheidsmunt was een bron van onzekerheid bij het bepalen van het monetaire beleid, voegde Draghi er nog aan toe. De grote ontevredenheid over de consumptieprijzen bij de raad van bestuur wordt getemperd door het vertrouwen dat de inflatie uiteindelijk zal aantrekken tot de doelstelling van om en bij +2%. Economische vooruitzichten Economische groei (jaarlijkse evolutie van het BBP) Inflatie (jaarlijkse evolutie van de consumentenprijzen) Wereld 3,4% 3,5% 3,0% 3,1% Eurozone 2,0% 1,7% 1,5% 1,4% Duitsland 1,9% 1,8% 1,7% 1,6% Frankrijk 1,6% 1,6% 1,2% 1,2% België 1,7% 1,6% 2,1% 1,7% Verenigd Koninkrijk 1,5% 1,2% 2,7% 2,6% Verenigde Staten 2,1% 2,3% 2,0% 2,1% Japan 1,4% 1,0% 0,5% 0,8% Rusland 1,5% 1,6% 4,3% 4,1% Brazilië 0,5% 2,1% 3,6% 4,2% China 6,7% 6,4% 1,7% 2,2% India 7,1% 7,3% 4,5% 3,5% Zuid-Afrika 0,7% 1,2% 5,4% 5,2% Tabel 1 (Gegevens op 01/09/2017) 3

4 Aandelenmarkten Neiging tot consolidatie Tijdens de maand augustus vertoonden de beursmarkten een neiging tot consolidatie. Hoewel de wereldwijde aandelen maar niet vooruitkwamen (MSCI World -0,1% in dollar), maakten ze midden augustus een korte stilstand door, waarna ze zich aan het eind van de periode weer herstelden. De geopolitieke crisis, die tot uiting kwam in de toenemende spanningen tussen de Verenigde Staten en Noord-Korea, woog tijdelijk op het marktgevoel, terwijl de economische gegevens grotendeels positief bleven. Op Wall Street eindigden de aandelen nog net positief (S&P ,1%), ondersteund door de goede cijfers van het bbp, dat in het tweede kwartaal naar boven werd bijgesteld, de hogere indicatoren voor het consumentenvertrouwen en het feit dat de dollar terrein blijft verliezen. De technologische waarden presteerden nog maar eens goed, terwijl de petroleumsector het moeilijker kreeg door de schade van orkaan Harvey in Texas. De aandelen van de eurozone gingen licht achteruit (Euro Stoxx 50-0,8%). De toename van het bbp werd in het tweede kwartaal bevestigd op +0,6%. De vooruitlopende indicatoren hebben zich opnieuw hersteld en de indicator voor het economische klimaat van de Europese Commissie bereikte zijn hoogste niveau sinds juli Alleen maar goed nieuws dus, maar ook voor de eenheidsmunt, die weer terrein won tegenover de dollar, wat uiteindelijk nadelig bleek voor de grote Europese multinationals. Hetzelfde stellen we vast in Japan, waar de Beurs van Tokio terrein moest inleveren (Nikkei 225-1,4%). De Britse aandelen (FTSE ,8%) deden het dan weer beter, dankzij een combinatie van factoren, zoals het herstel van de industriële metaalprijzen en de daling van de obligatierendementen, die de defensieve waarden ten goede kwamen. Tot slot boekten de groeimarkten reeds voor de zoveelste maand op rij stevige winsten (MSCI EM +2,0% in dollar), dankzij de positieve economische context, het herstel van de grondstoffenkoers en vooral een gunstig wisselkoerseffect tegenover de dollar. Mooie kwartaalresultaten Volgens de enquêtes van Thomson Reuters moet de winst per aandeel tijdens het tweede kwartaal sterker toenemen in Europa (Stoxx 600: +16,0%) dan in de Verenigde Staten (S&P 500: +12,1%). We moeten echter opmerken dat slechts een kleine helft van de Europese bedrijven hun cijfers al bekend hebben gemaakt, terwijl het grootste deel van hun Amerikaanse collega s dat al wel heeft gedaan. Verwacht wordt echter dat de inkomstengroei het in de VS beter zal doen dan in Europa, evenals het percentage positieve verrassingen. De groeiverwachtingen voor het derde kwartaal tot slot liggen ook iets hoger voor de Amerikaanse bedrijven (S&P 500: +6,5%) dan de Europese (Stoxx 600: +5,9%). Evolutie van de aandelenmarkten Munt 1 maand Sinds 01/01/ jaar 3 jaar Wereld USD -0,1% 11,9% 14,0% 3,9% Eurozone EUR -0,8% 4,0% 13,2% 2,5% Duitsland EUR -0,5% 5,0% 13,8% 8,4% Frankrijk EUR -0,2% 4,6% 14,6% 5,1% België EUR -1,4% 7,8% 9,4% 6,8% Verenigd Koninkrijk GBP 0,8% 4,0% 9,6% 2,9% Verenigde Staten USD 0,1% 10,4% 13,9% 7,3% Japan JPY -1,4% 2,8% 16,3% 8,4% Groeilanden USD 2,0% 26,1% 21,7% 0,0% Rusland RUB 5,3% -9,4% 2,6% 13,0% Brazilië BRL 7,5% 17,6% 22,3% 4,9% China (Shanghai) CNY 2,7% 8,3% 8,9% 14,9% India INR -2,4% 19,2% 11,5% 6,0% Zuid-Afrika ZAR 2,3% 13,9% 8,1% 3,1% 4 Tabel 2 (Gegevens op 31/08/2017)

5 EUROZONE - Positief + De verbetering van de economische activiteit is geografisch evenwichtig verdeeld; alle seinen staan op groen. Het momentum is niet meer zo positief geweest sinds 2011 en de werkloosheid niet meer zo laag sinds Na 12 maanden van nettokapitaaluitstromen lijken de kapitalen en de fondsbeheerders uit de Londense City terug te keren naar Continentaal Europa; de eurozone wordt nu ervaren als stabiel. + De waardering van de Europese aandelen a.d.h.v. traditionele ratio s (koers/winst, koers/boekwaarde, dividendrendement) blijft aantrekkelijk t.o.v. de andere regio s. - De uitgesproken versterking van de euro kan de winstvooruit zichten van de Europese multinationals doen dalen. Elke waardestijging van de munt met 10% uit zich in een daling met 6% van de winst. - Het kwartaalresultatenseizoen verloopt correct, hoewel het aantal positieve verrassingen lager uitvalt dan tijdens het eerste kwartaal. - Het politieke risico lijkt op korte termijn te zijn bedwongen, maar de nakende verkiezingen in Italië kunnen de grote spelbreker worden. Onlangs nog stelde oud-premier Berlusconi voor een parallelle munt in te voeren, wat spanningen veroorzaakte op de financiële markten. Spiegeleffect over de afgelopen maanden tussen de evolutie van Europese en Amerikaanse aandelen op basis van divergente wisselkoersen. - De aan de koers/winstverhouding gemeten waardering van de S&P 500-index over 12 glijdende maanden (17,8) blijft de hoogste van alle grote geografische regio s. De winstverwachtingen voor de volgende boekjaren nemen licht af. - De kwaliteit van de onderliggende winsten wordt beïnvloed door een beperkt aantal sectoren en bedrijven. De correlatie tussen de sectoren in de S&P 500-index ligt op het laagste niveau sinds Er doet zich een grote divergentie voor tussen de aandelen die zich op een historisch laagtepunt of hoogtepunt bevinden. - De toevloed van vers kapitaal in de trackers die uitgaan van een terugkeer van de volatiliteit blijft toenemen, wat kan wijzen op een eventuele beurscorrectie in de toekomst. JAPAN - Neutraal + De verbetering van de activiteit in de industrie en diensten, in Japan en elders, is goed nieuws voor Japanse aandelen die gevoelig zijn voor de economische cyclus. + Het momentum van de terugkoop van eigen aandelen moet in de komende maanden versnellen om de beurskoersen te ondersteunen. + Het kwartaalresultatenseizoen is positief, met meer positieve dan negatieve verrassingen. De winst verwachtingen voor dit boekjaar werden opgetrokken. - De Bank of Japan moet haar impact op de beurs van Tokyo nog bewijzen. Ze heeft geen nieuwe maatregelen gepland. - De regio zorgt voor de minst aantrekkelijke dividendrendementen en de zwakste winstgroei voor De sterkere yen weegt op de beursperformances. Grafiek 1 (Gegevens op 11/09/2017) Bron: Thomson Reuters Datastream/Fathom Consulting GROEIMARKTEN - Neutraal + De waardering is goedkoper vergeleken met andere regio s. De koers/winstverhouding is nauwelijks geëvolueerd, omdat de verwachtingen opwaarts herzien zijn, met een stevige winstgroei (+20,6% in 2017). + De economische groei van de groeilanden verloopt sneller en het IMF heeft zijn verwachtingen opgetrokken. O.a. Brazilië heeft de markt verrast met zijn bbp-cijfers. + De zwakte van de dollar en de heropleving van de VERENIGDE STATEN - Negatief + Het kwartaalresultatenseizoen is bijzonder goed met een aantal positieve verrassingen: er werden twee opeenvolgende kwartalen met tweecijferige winstgroei opgetekend. + Het economische momentum veert weer op (bbp, vooruitlopende indicatoren, economische verrassingen). + De bijkomende stijging van de rentevoeten die door de markten geabsorbeerd zijn, blijken behoorlijk zwakker dan aangekondigd door de Fed, zodat het monetaire beleid op middellange termijn gunstig zou moeten blijven voor de Amerikaanse economie. grondstoffenprijzen ondersteunen de activa van de groeilanden licht. - Augustus werd gekenmerkt door de eerste wekelijkse kapitaalvluchten van de aandelenmarkten van groeilanden. - De Put/Call-ratio van de Hang Seng-index bevindt zich op het hoogste niveau sinds het vierde kwartaal van De beleggers op de beurs van Hong Kong proberen zich in te dekken tegen een mogelijke correctie. - De geopolitieke risico s blijven: politieke crisis in Venezuela, instabiliteit in Turkije, spanningen Noord-Korea en VS (invloed op relaties tussen VS en China). 5

6 Obligatiemarkten Daling op het front van de rentevoeten Het rendement van de overheidsobligaties ging de afgelopen maand naar beneden door de escalatie van de spanningen tussen de VS en Noord-Korea. De verklaringen van de directeurs van de Amerikaanse en Europese Centrale Bank, Janet Yellen en Mario Draghi, tijdens het jaarlijkse economische symposium van Jackson Hole, vielen op door hun soepele toon ( dovish ), of eerder door een gebrek aan verstrakking ( hawkish ). Fundamenteel gezien is de inflatie in de VS matig en teleurstellend gebleken. De hoofdindex van de Fed, die de evolutie meet van de consumentenuitgaven, daalde tot een lager niveau dan de inflatie. Dat leidt bij de marktvorsers tot twijfel over de timing van de volgende renteverhoging. Het slechte beheer door Trump van een aantal dossiers en de polemiek die daaruit voortvloeide, bracht een aantal topmannen uit de zakenwereld die de president adviseerden ertoe op te stappen, waardoor het vooruitzicht op maatregelen om de economie te stimuleren, steeds onrealistischer wordt. De overheidsrente op 10 jaar nam af met ongeveer basispunten, terwijl de Amerikaanse Treasuries daalden van 2,29% tot 2,12% en de Duitse Bund van 0,53% tot 0,36%. Bovendien zakte de rentecurve ook voor de korte en middellange looptijd in elkaar, alsof de markt eerder soepelheid dan verstrakking van het monetaire beleid verwacht. Daardoor maakten de staatsleningen volledig onverwacht een goede maand door (+0,8% voor de eurozone, +1,1% voor de Verenigde Staten). Lager kredietrisico De meer uitgesproken risk-off -omgeving op de aandelenen rentemarkten in augustus had een lichte invloed op de obligaties met kredietrisico, zodat de kredietspreads lichtjes toenamen in het Amerikaanse high yield -segment. Toch zijn de hoogrentende obligaties gestegen (+0,3%), evenals de kwalitatieve bedrijfsobligaties (+0,6%). Hun langere looptijd speelde in hun voordeel in een context van dalende rentevoeten. Dat geldt tevens voor de schulden van de groeilanden, die het nog maar eens goed deden, (+1,8% voor de obligaties van de groeilanden, uitgedrukt in dollar en lokale valuta en omgezet in dollar). De rentevoeten op staatsobligaties evolueren gedeeltelijk in lijn met de inflatieverwachtingen, maar in Duitsland neemt de afwijking niet af. Grafiek 2 (Gegevens op 11/09/2017) Interestvoeten 3 maanden 2 jaar 10 jaar Eurozone -0,4% -0,7% 0,4% Duitsland -0,4% -0,7% 0,4% Frankrijk -0,4% -0,5% 0,7% België -0,4% -0,6% 0,7% Verenigde Staten 1,3% 1,3% 2,1% Verenigd Koninkrijk 0,3% 0,2% 1,1% Japan 0,0% -0,2% 0,0% Rusland 8,0% 7,8% 7,8% Brazilië 7,9% 7,9% 10,0% China 4,4% 2,8% 3,7% India 6,2% 6,2% 6,5% Zuid-Afrika - 6,9% 8,5% Tabel 3 (Gegevens op 01/09/2017) Bron: Thomson Reuters Datastream/Fathom Consulting Evolutie van de obligatiemarkten Munt 1 maand 3 maand Sinds 01/01/ jaar 3 jaar Overheidsobligaties eurozone EUR 0,8% 0,7% 0,3% -2,4% 2,7% Overheidsobligaties Verenigde Staten USD 1,1% 1,1% 3,2% -0,9% 2,2% Bedrijfsobligaties eurozone EUR 0,6% 0,7% 1,5% 0,1% 2,3% Hoge rendementsobligaties USD 0,3% 2,3% 8,3% 9,4% 4,1% Groeilanden harde valuta USD 1,8% 2,5% 9,0% 5,0% 5,9% Groeilanden lokale valuta USD 1,8% 4,4% 14,7% 9,9% -1,4% Tabel 4 (Gegevens op 31/08/2017) 6

7 STAATSOBLIGATIES - Negatief + De aanhoudende zwakke inflatie zal een hoge mate van monetaire soepelheid in de eurozone in stand houden en de opwaartse druk op de langetermijnrente tegengaan. + Het volume van de netto-emissies (nieuwe schulden afbetalingen) op de Europese markt van de overheidsschuld zal in 2017 weer zeer negatief zijn. Het beschikbare schuldpapier zal dus afnemen. + De samendrukking van de overheidsspreads van perifere landen wordt bevorderd door een economische dynamiek, die niet vrij is van politieke risico s (referendum in Catalonië, verklaringen van Berlusconi). - De positieve toonwijziging, die wijst op een buigpunt van het monetaire beleid van de ECB, wekte een sterke reactie op bij de obligatiemarkten. Hoewel de druk inmiddels is afgenomen, zijn nieuwe problemen niet uitgesloten. - De huidige rentevoeten zijn weinig gerechtvaardigd. De evenwichtsrente zou hoger moeten liggen. - De geleidelijke stijging van de rente in de VS en ook in Europa hangt af van de kalender van de bekendmaking van niet-conventionele maatregelen en van de toekomstige inflatiedruk. Er wordt wel minder monetaire accommodatie verwacht. BEDRIJFSOBLIGATIES - Positief + De macro-economische vooruitzichten van de eurozone verbeteren in Het vertrouwen bij de economische actoren is groot en de financiële soliditeit van de Europese bedrijven blijft gezond. + Het geringe volume nieuwe emissies dat deze zomer wordt verwacht, gecombineerd met de aankoop van effecten door de ECB, zou steun moeten bieden. + De vraag van buitenlandse beleggers in de Amerikaanse investment grade blijft sterk, ondanks een bescheiden rendementoverschot. Ook de vermindering van het Europese aanbod draagt bij tot die diversificatie. - De kredietspreads in Europa liggen ver onder hun historische gemiddelde, met een hoger looptijdrisico dan enkele jaren geleden. - Het vooruitzicht van een geleidelijke afbouw van het terugkoopprogramma van de ECB kan een negatieve impact hebben op de kredietspreads, indien er tegen het eind van het jaar een bekendmaking in die zin komt. - De daling van de dollar is ongunstig voor buitenlandse beleggers. De voordelen van een lagere wisselkoers zijn kleiner voor de Amerikaanse investment grade -emittenten dan voor bedrijven van de S&P 500. HOOGRENTENDE OBLIGATIES - Neutraal + De betere macro-economische gegevens versterken de groeidynamiek van de ontwikkelde landen en de resultaten van de ondernemingen en verlagen het wanbetalingspercentage. + Emittenten uit de petroleumsector (hoger risicoprofiel maar hogere rendementen) hebben een betere financiële toestand. In mei was er geen enkel energiebedrijf in de VS dat niet kon voldoen aan zijn betalingsverplichtingen. + Ondanks de herneming van het volume nieuwe obligatieleningen betreft twee derde van deze activiteit nog steeds herfinancieringen. Het nettovolume uitgiftes staat dit jaar op het laagste peil sinds Ondanks een positief marktklimaat zijn de waarderingen vrij duur. De kredietspreads zijn historisch laag, maar de samenstelling van de markt is nu van betere kwaliteit. - Ondanks de verlenging van het OPEC-akkoord kan de olieprijs volatiel blijven. Dat kan een negatieve weerslag hebben op de kredietspreads van de energie en op de markt van de ETF s (eveneens aan de sector blootgesteld). - Er is een beginnende risicoaversie zichtbaar bij de Amerikaanse high yield-obligaties, waar de kredietspread tussen de BB- en B-segmenten toeneemt, terwijl die tussen de BBB- en Bb-segmenten afneemt. GROEILANDOBLIGATIES - Positief + De wereldeconomie blijft groeien (vooruitlopende indicatoren, bbp). Binnen de groep van de groeilanden hebben de goede bbp-cijfers van China de verwachtingen overtroffen, wat erop wijst dat deze economie stevig blijft groeien ondanks de inspanningen van de overheden om de schuldenberg te controleren. + Positief momentum : rentevoeten zullen laag blijven, kapitaalstromen zijn volatieler, maar blijven veerkrachtig voor wat de schulden van groeilanden in sterke valuta betreft: beleggers zijn hierin nog onderbelegd. + De inflatie neemt meer dan verwacht af, waardoor de centrale banken hun beleid kunnen versoepelen. Dat moet de lokale obligatiemarkten ten goede komen. - Gezien de verwachtingen van de markt omtrent de verscherping van het monetaire beleid van de Fed kan er opschudding ontstaan op de obligatiemarkten. - De aanhoudende volatiliteit van de grondstoffenprijzen (o.a. aardolie) kan de belangstelling voor de activa van de groeilanden afzwakken. - Opnieuw bezorgdheid over het protectionisme van Trump: NAFTA wordt herzien, er wordt gedreigd met een onderzoek naar de oneerlijke handelspraktijken van China en het vrijhandelsakkoord met Zuid-Korea wordt mogelijk ingetrokken. 7

8 Wisselmarkten Wisselkoersen Type Laatste Wisselkoers Evolutie 1 maand 3 maand Sinds 01/01/ jaar Verenigde Staten EUR/USD 1,19-0,6% -5,6% -11,7% -6,3% Verenigd Koninkrijk EUR/GBP 0,92-2,7% -5,3% -7,3% -7,8% Rusland EUR/RUB 69,10 2,4% -7,9% -6,4% 5,6% Noorwegen EUR/NOK 9,24 0,7% 2,6% -1,7% 0,5% Japan EUR/JPY 130,98-0,3% -4,9% -6,1% -11,9% Brazilië USD/BRL 3,15-0,8% 2,5% 3,4% 2,5% China USD/CNY 6,59 2,1% 3,5% 5,4% 1,4% India USD/INR 63,91 0,4% 0,9% 6,3% 4,8% Zuid-Afrika USD/ZAR 13,00 1,4% 0,9% 5,7% 13,3% Tabel 5 (Gegevens op 31/08/2017) Grondstoffen Verantwoordelijke uitgever: Bank Nagelmackers nv, Sterrenkundelaan 23, 1210 Brussel - FSMA A Grondstoffen Laatste koers (USD) Evolutie Deze nieuwsbrief is opgesteld met de nodige zorg, mede op basis van zorgvuldig uitgekozen bronnen, maar zonder garantie dat de opgenomen informatie in alle omstandigheden actueel, nauwkeurig, volledig, juist en geschikt is. De opgenomen informatie kan steeds wijzigen zonder mededeling hiervan. De inhoud van deze nieuwsbrief kan geenszins beschouwd worden als financieel of beleggingsadvies, noch als juridisch of fiscaal advies, noch als een aanbod van bank- en/of verzekerings producten en/of -diensten. De inhoud van deze nieuwsbrief is louter informatief en de afnemer van de informatie is zelf verantwoordelijk voor elk eventueel gebruik ervan. Bank Nagelmackers nv is niet verantwoordelijk voor eventuele fouten of vergissingen en ook niet aansprakelijk (direct of indirect) (1) voor het niet-verwezenlijken van verwachtingen of voor enige beslissing of handeling die de lezer al dan niet zou nemen of stellen op basis van deze nieuwsbrief, (2) noch voor enige rechtstreekse of onrechtstreekse schade (incl. winstderving of verlies van opportuniteit) als gevolg daarvan bij hem of derden. Niemand mag deze nieuwsbrief kopiëren of verspreiden voor eender welk doel, zonder de voorafgaande schriftelijke toestemming van Bank Nagelmackers nv. Hebben meegewerkt aan dit nummer: Erik Brans, Olivier Colsoul, Cindy De Cauwer, Rik Dhoest, Antoine Mahieu, Pascale Nachtergaele, Levi Sarens, Karl Suykerbuyk, Stijn Vanvuchelen, Vicky De Brabander, Christofer Govaerts, Marjorie Hoyaux, Niels Costermans en Ronald Elskens. 1 maand 3 maand Sinds 01/01/ jaar Grondstoffen 180,86-1,0% 0,6% -6,1% 0,4% Brent olie 52,41 0,5% 4,7% -5,4% 13,5% Goud 1.321,40 4,1% 4,1% 14,7% 0,9% Zilver 17,58 4,5% 1,5% 10,4% -5,8% Voeding 339,96-6,2% -2,0% 0,4% 0,5% Tabel 6 (Gegevens op 31/08/2017)